BIO
Urodzona 1 czerwca 1921 w Lesznowoli (powiat warszawski); córka Juliana Radzymińskiego, właściciela młyna, i Heleny z Ładyńskich; młodsza siostra pisarki Joanny Żwirskiej. W 1937 ukończyła w Warszawie humanistyczne Gimnazjum Towarzystwa „Współpraca”. Debiutowała w tymże roku jako poetka wierszem pt. Choinka, ogłoszonym w piśmie „Młoda Wieś” (nr z grudnia). Do wybuchu II wojny światowej studiowała na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. Brała udział w działalności konspiracyjnej w szeregach kolejno Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej (AK). Aresztowana w styczniu 1941, przez rok była więziona na kobiecym oddziale Pawiaka. W tym czasie napisała Hymn więzienny, śpiewany przez więźniarki. Po zwolnieniu podjęła studia w tajnej Akademii Nauk Politycznych, które ukończyła w czerwcu 1944. Kontynuowała twórczość literacką. Wchodziła w skład zespołu redakcyjnego konspiracyjnych czasopism wydawanych przez organizację Miecz i Pług, „Kuźnia” (1943) i „Dźwigary” (1943-44); w pismach tych, a także w organie Związku Kobiet Czynu Ruchu Miecz i Pług „Polka Czynu”, publikowała wiersze (1944; pod pseudonimami: Miecz y Sława, Mieczysława, Mieczysława Ogińska). Podjęła prace nad powieścią pt. Krawędź wiatru, napisała poemat o zjednoczeniu narodów pt. Sławia (1943). Brała udział w powstaniu warszawskim; po kapitulacji dostała się do niewoli niemieckiej i przebywała w obozach jenieckich, początkowo w Lamsdorf, a następnie w Muelbergu, Altenburgu i Oberlangen. Napisała wystawiane przez jeńców Jasełka obozowe (grudzień 1944) oraz obraz sceniczny pt. Światowid (luty 1945). Po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 jako pracownica Polskiego Czerwonego Krzyża wyjechała do Włoch, a w 1946 do Anglii. Publikowała wówczas wiersze, reportaże, korespondencje w „Dzienniku Żołnierza 1 Dywizji Pancernej” (Holandia, 1945-46), „Gońcu Karpackim”, piśmie 3 Dywizji Strzelców Karpackich (Włochy, 1945-46), „Orle Białym” (Włochy, Londyn, 1945-57), „Gazecie Żołnierza” (Bari, Neapol, 1946), „Myśli Polskiej” (Londyn, 1946-49) i „Dziatwie” (Londyn, 1947-51). W 1948 przeniosła się do Argentyny i zamieszkała w Buenos Aires. Nawiązała współpracę z redakcją „Głosu Polskiego” w Buenos Aires, organu Związku Polaków w Argentynie, prowadząc stały dział pt. Kultura i wiedza(tu też pod pseudonimami: j.r., Antonina Rudnicka). W 1948-52 była stałą korespondentką pism wychodzących w Londynie „Gazeta Niedzielna” i „Życie”. Fragmenty prozy, wiersze i przekłady z języka hiszpańskiego ogłaszała też w paryskiej „Kulturze” (1947-57). W 1951 należała do grona założycieli Stowarzyszenia Literatów i Dziennikarzy Polskich w Argentynie. W 1951-60 była korespondentką „Ostatnich Wiadomości”, pisma Oddziałów Wartowniczych w Niemczech (Mannheim), a od 1952 także „Nowego Świata” (Nowy Jork, do 1960) oraz „Wiadomości” (Londyn, do 1962). Publikowała w pismach „Lud” (Kurytyba, 1953-55), „Nasza Sprawa” (Buenos Aires, 1954-60), „Głos Polski” (Kanada, 1955-57). Poza twórczością literacką uprawiała też twórczość malarską. W 1955 wyszła za mąż za Adama Janczyszyna, muzyka. Działała aktywnie w związkach i organizacjach Polonii argentyńskiej, m.in. w Klubie Polek i Związku Tobrukczyków. W 1955 otrzymała nagrodę Radia Wolna Europa za poemat pt. List do kraju, w 1956 nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, ufundowaną przez Koło Byłych Żołnierzy AK za twórczość związaną z walką podziemną w czasie wojny. Jako członek tegoż Związku była jego przedstawicielem na obszarze Argentyny. W 1957-62 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego „Kuriera Polskiego” w Buenos Aires. Tłumaczyła wiersze z języka hiszpańskiego, włoskiego, francuskiego i chorwackiego. Współpracowała też z czasopismami krajowymi, m.in. od 1957 z „Kameną” i „Kierunkami” oraz od 1960 ze „Zwierciadłem”, „7 Dni”. W 1960 przyjechała do kraju na Zjazd Działaczy Polonijnych. W 1962 powróciła do kraju na stałe. Od tegoż roku (do 1976) współpracowała z „Biuletynem Towarzystwa Łączności z Wychodźstwem «Polonia»”, wydawanym przez Krajową Agencję Informacyjną. Od 1963 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983; pełniła funkcję sekretarza Oddziału Warszawskiego). W 1963 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Należała do Klubu Dziennikarzy Polonijnych przy Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich oraz uczestniczyła w działalności Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Rozwijając twórczość literacką, publikowała m.in. w „Stolicy” (1962-76), „Tygodniku Kulturalnym” (1963-76), „Kontynentach” (1964-68), „WTK” (1974-80), jak również w pismach wydawanych w Londynie „Kronika” (1963-71; tu też pod kryptonimem J.R.) i „Oficyna Poetów i Malarzy” (1967-80). W 1967 przebywała w Anglii na zaproszenie Sue Ryder Foundation opiekującej się byłymi więźniami obozów koncentracyjnych. Wiele podróżowała po krajach Europy i Ameryki Południowej. W 1980 została członkiem Towarzystwa Współpracy z Polonią Zagraniczną „Polonia”, w 1985 członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a w 1989 członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona m.in. Medalem za Warszawę (1973), Medalem Zwycięstwa i Wolności 1939-1945 (1974), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn, 1974), Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1982), Krzyżem Partyzanckim (1983) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983). Zmarła 3 września 2002 w Warszawie; pochowana na Cmentarzu Bródnowskim.
Twórczość
1. Krawędź wiatru. Powieść. Powst. 1943/1944. Druk fragmentów „Zryw” oraz „Głos Polski” Buenos Aires 1946/1947, 1950.
2. Krwawa rysa. Z poezji wojny wiersze wybrane. [Warszawa:] 1944 [VII], 42 s., powielone, Biblioteka Dźwigarów, nr 2.
3. Dziewczęta za drutami. Powieść. Powst. 1944-1945. Wyd. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1966, 146 s.
4. Świat bez poręczy. Powieść. Powst. Włochy 1945. Druk „Serwis dla Młodzieży” [wyd. Polska Agencja Prasowa „Światpol”], Londyn 1948. [Inf. autorki].
5. Noc cudzoziemska. Powieść o Michale Ogińskim. Powst. Anglia 1947.
6. Przymierze z miastem. [Powieść o powstaniu warszawskim]. Powst. Anglia 1947. Druk „Głos Polski”, Buenos Aires 1949 luty-lipiec [30 odcinków]. [Inf. autorki]. Wyd. osobne: Warszawa: „K2” 1994, 147 s.
7. Dzień przed powstaniem. Obraz sceniczny. Wystawienie: Buenos Aires 1950.
8. Dzika perła. [Wiersze]. Tonbridge, Kent: Oficyna Poetów i Malarzy na Emigracji w Anglii 1952, 44 s.
9. Profile cieniów. Szkice historyczne. Druk „Głos Polski” i „Kurier Polski”, Buenos Aires oraz „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1952-1957, a także „Wiadomości”, Londyn 1953. [Inf. autorki].
10. Fraszki. Buenos Aires: Nakład autorki; [drukarnia] Lasecki y Olsiewicz 1953, 37 s.
11. Opowieść o cudzoziemcach. Poemat. Buenos Aires: Stowarzyszenie Literatów i Dziennikarzy Polskich w Argentynie 1953, 80 s.
12. Popiół i płomień. Poemat sceniczny i wiersze powstańcze. Buenos Aires: [Nakład autorki]; [drukarnia] Lasecki y Olsiewicz 1954, 38 s.
Zawartość
13. Antolka i Helena. Powieść. Powst. 1955.
Nagrody
14. Narodziny Mazurka. [Powieść o Michale Ogińskim]. Powst. 1955.
Nagrody
15. U źródeł życia. Opowiadania zdziwione. Powst. 1956.
Nagrody
16. Bar pod Prometeuszem. (Sceniczny obraz symboliczny w 1 odsłonie). Buenos Aires: Nakład autorki; [drukarnia] „Dorrego” 1958, 31 s.
17. Spojrzenie na brzeg. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1959, 161 s.
Nagrody
18. Druga ziemia. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1964, 285 s.
19. Nad nami noc. [Powieść]. „Kronika”, Londyn 1964 nr 42-50; 1965 nr 3-9. Wyd. osobne Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1966, 151 s.
20. Krzyże z obcego drzewa. [Powieść]. „Kronika”, Londyn 1965 nr 30-50/51. Wyd. osobne Warszawa: Patria 1995, 170 s.
21. Rzecz najważniejsza. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1966, 193 s.
22. Niech zginie pamięć. [Powieść]. „Kronika”, Londyn 1968 nr 27-49/50; 1968 nr 1/2-5. Wyd. osobne pt. Niech spłonie pamięć. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1984, 248 s.
23. Ciężki pierścień. [Wiersze]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1969, 69 s.
24. Róże z ognia. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 166 s.
25. Dwa razy popiół. Wspomnienia z lat 1939-1949. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1970, 292 s.
26. Biały Orzeł nad Rio de la Plata. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1971, 254 s.
27. Kobiety polskie w walce podczas II wojny światowej. Warszawa: Towarzystwo Polonia 1975, 20 s., powielone.
28. Czternaście lat mroku. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 329 s.
29. Dziennik 1945-1980. Maszynopis 780 s.
30. Nie zniszczeni przez grom. [Opowiadania historyczne]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981, 325 s.
Zawartość
31. Książki i przyjaźnie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1984, 269 s.
Zawartość
32. Blask obecności. Wiersze z lat 1919-1989. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1990, 102 s.
33. Moc niezwyciężona. Wybór wierszy z lat 1980-1990. Warszawa: Oficyna PP 1991, 90 s.
34. Przez morza i świat. [Wiersze z rysunkami autorki]. Warszawa: Intpol 1991, 46 s.
35. Zawsze niepodlegli. [Studium historyczne]. Wrocław: Toporzeł 1991, 215 s.
36. Marsz leśny. [Piosenki wojenne z nutami]. Warszawa: [Nakład autorki] 1992, 55 s.
37. Nad czasem pochylona. [Miniatury literackie]. Warszawa: RePrint 1992, 55 s.
38. Kwiat Chwil Najsłodszych. [Wiersze i przekłady]. Warszawa: Latona 1993, 62 s.
Zawartość
39. Pieśni z Obczyzny. [Wiersze]. Rysunki autorki. Warszawa: Latona 1993, 94 s.
40. Przymierze z miastem. [Powieść]. Warszawa: „K2” 1994, 147 s.
41. „Psalm Powstańczy 1944”. [Wiersze]. Warszawa: „K2” 1994, 73 s.
42. Przychodzą z Historii. [Opowiadania historyczne]. Warszawa: Patria 1995, 111 s.
Zawartość
43. Magnificat, czyli Hymn Życia. [Powieść]. Warszawa: Patria 1996, 95 s.
44. Pomyślane o zmierzchu. [Powieść]. Warszawa: Patria 1997, 152 s.
45. Pamiętnik sprzed istnienia. [Opowiadania]. Warszawa: Patria 1998, 140 s.
Zawartość
46. Podróż do początku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1998, 363 s.
47. Rękopisy odnalezione. [Wspomnienia]. Warszawa: Patria 1999, 140 s.
48. Prawo do wieczności. [Wiersze z rysunkami autorki]. Warszawa: Patria 2000, 205 s.
Wybory utworów literackich w przekładach
hiszpański
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1957, 1963, 1964, 1966, 1971, 1974, 1978, 1979, 1981, 1988, 1999.
