BIO

Urodzona 1 czerwca 1921 w Lesznowoli (powiat piaseczyński); córka Juliana Radzymińskiego, właściciela młyna, i Heleny z Ładyńskich; młodsza siostra pisarki Joanny Żwirskiej. W 1937 ukończyła w Warszawie humanistyczne Gimnazjum Towarzystwa „Współpraca”. Debiutowała w tymże roku jako poetka wierszem pt. Choinka, ogłoszonym w piśmie „Młoda Wieś” (nr z grudnia). Do wybuchu II wojny światowej studiowała na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. Brała udział w działalności konspiracyjnej w szeregach kolejno Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej (AK). Aresztowana w styczniu 1941, przez rok była więziona na kobiecym oddziale Pawiaka. W tym czasie napisała Hymn więzienny, śpiewany przez więźniarki. Po zwolnieniu podjęła studia w tajnej Akademii Nauk Politycznych, które ukończyła w czerwcu 1944. Kontynuowała twórczość literacką. Wchodziła w skład zespołu redakcyjnego konspiracyjnych czasopism wydawanych przez organizację Miecz i Pług: „Kuźnia” (1943) i „Dźwigary” (1943-44); w pismach tych, a także w organie Związku Kobiet Czynu Ruchu Miecz i Pług „Polka Czynu”, publikowała wiersze (1944; pod pseudonimami: Miecz y Sława, Mieczysława, Mieczysława Ogińska). Podjęła prace nad powieścią pt. Krawędź wiatru, napisała poemat o zjednoczeniu narodów pt. Sławia (1943). Brała udział w powstaniu warszawskim; po kapitulacji dostała się do niewoli niemieckiej i przebywała w obozach jenieckich, początkowo w Lamsdorf, a następnie w Muelbergu, Altenburgu i Oberlangen. Napisała wystawiane przez jeńców Jasełka obozowe (grudzień 1944) oraz obraz sceniczny pt. Światowid (luty 1945). Po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 jako pracownica Polskiego Czerwonego Krzyża wyjechała do Włoch, a w 1946 do Anglii. Publikowała wówczas wiersze, reportaże, korespondencje w „Dzienniku Żołnierza 1 Dywizji Pancernej” (Holandia, 1945-46), „Gońcu Karpackim”, piśmie 3 Dywizji Strzelców Karpackich (Włochy, 1945-46), „Orle Białym” (Włochy, Londyn, 1945-57), „Gazecie Żołnierza” (Bari, Neapol, 1946), „Myśli Polskiej” (Londyn, 1946-49) i „Dziatwie” (Londyn, 1947-51). W 1948 przeniosła się do Argentyny i zamieszkała w Buenos Aires. Nawiązała współpracę z redakcją „Głosu Polskiego” w Buenos Aires, organu Związku Polaków w Argentynie, prowadząc stały dział pt. Kultura i wiedza(tu też pod pseudonimami: j.r., Antonina Rudnicka). W 1948-52 była stałą korespondentką pism wychodzących w Londynie „Gazeta Niedzielna” i „Życie”. Fragmenty prozy, wiersze i przekłady z języka hiszpańskiego ogłaszała też w paryskiej „Kulturze” (1947-57). W 1951 należała do grona założycieli Stowarzyszenia Literatów i Dziennikarzy Polskich w Argentynie. W 1951-60 była korespondentką „Ostatnich Wiadomości”, pisma Oddziałów Wartowniczych w Niemczech (Mannheim), a od 1952 także „Nowego Świata” (Nowy Jork, do 1960) oraz „Wiadomości” (Londyn, do 1962). Publikowała w pismach „Lud” (Kurytyba, 1953-55), „Nasza Sprawa” (Buenos Aires, 1954-60), „Głos Polski” (Kanada, 1955-57). Poza twórczością literacką uprawiała też twórczość malarską. W 1955 wyszła za mąż za Adama Janczyszyna, muzyka. Działała aktywnie w związkach i organizacjach Polonii argentyńskiej, m.in. w Klubie Polek i Związku Tobrukczyków. W 1955 otrzymała nagrodę Radia Wolna Europa za poemat pt. List do kraju, w 1956 nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, ufundowaną przez Koło Byłych Żołnierzy AK za twórczość związaną z walką podziemną w czasie wojny. Jako członek tegoż Związku była jego przedstawicielem na obszarze Argentyny. W 1957-62 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego „Kuriera Polskiego” w Buenos Aires. Tłumaczyła wiersze z języka hiszpańskiego, włoskiego, francuskiego i chorwackiego. Współpracowała też z czasopismami krajowymi, m.in. od 1957 z „Kameną” i „Kierunkami” oraz od 1960 ze „Zwierciadłem”, „7 Dni”. W 1960 przyjechała do kraju na Zjazd Działaczy Polonijnych. W 1962 powróciła do kraju na stałe. Od tegoż roku (do 1976) współpracowała z „Biuletynem Towarzystwa Łączności z Wychodźstwem «Polonia»”, wydawanym przez Krajową Agencję Informacyjną. Od 1963 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983; pełniła funkcję sekretarza Oddziału Warszawskiego). W 1963 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Należała do Klubu Dziennikarzy Polonijnych przy Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich oraz uczestniczyła w działalności Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Rozwijając twórczość literacką, publikowała m.in. w „Stolicy” (1962-76), „Tygodniku Kulturalnym” (1963-76), „Kontynentach” (1964-68), „WTK” (1974-80), jak również w pismach wydawanych w Londynie „Kronika” (1963-71; tu też pod kryptonimem J.R.) i „Oficyna Poetów i Malarzy” (1967-80). W 1967 przebywała w Anglii na zaproszenie Sue Ryder Foundation opiekującej się byłymi więźniami obozów koncentracyjnych. Wiele podróżowała po krajach Europy i Ameryki Południowej. W 1980 została członkiem Towarzystwa Współpracy z Polonią Zagraniczną „Polonia”, w 1985 członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a w 1989 członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona m.in. Medalem za Warszawę (1973), Medalem Zwycięstwa i Wolności 1939-1945 (1974), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn, 1974), Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1982), Krzyżem Partyzanckim (1983) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983). Zmarła 3 września 2002 w Warszawie; pochowana na Cmentarzu Bródnowskim.

Twórczość

1. Krawędź wiatru. Powieść. Powst. 1943/1944. Druk fragmentów „Zryw” oraz „Głos Polski” Buenos Aires 1946/1947, 1950.

Informacja o druku fragmentów według autorki.
Rękopis całości w Dziale Rękopisów Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

2. Krwawa rysa. Z poezji wojny wiersze wybrane. [Warszawa:] 1944 [VII], 42 s., powielone, Biblioteka Dźwigarów, nr 2.

Cały nakład spłonął w czasie powstania warszawskiego.
Wydanie konspiracyjne; autorka podpisana: Mieczysława Ogińska.

3. Dziewczęta za drutami. Powieść. Powst. 1944-1945. Wyd. [Łódź :] Wydawnictwo Łódzkie 1966, 146 s.

Pierwotny tytuł: Rdza.
Powieść pisana w obozie jenieckim.

4. Świat bez poręczy. Powieść. Powst. Włochy 1945. Druk „Serwis dla Młodzieży” [wyd. Polska Agencja Prasowa „Światpol”], Londyn 1948. [Inf. autorki].

5. Noc cudzoziemska. Powieść o Michale Ogińskim. Powst. Anglia 1947.

Rękopis całości w Dziale Rękopisów Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

6. Przymierze z miastem. [Powieść o powstaniu warszawskim]. Powst. Anglia 1947. Druk „Głos Polski”, Buenos Aires 1949 luty-lipiec [30 odcinków]. [Inf. autorki]. Wyd. osobne: Warszawa: „K2” 1994, 147 s.

7. Dzień przed powstaniem. Obraz sceniczny. Wystawienie: Buenos Aires 1950.

8. Dzika perła. [Wiersze]. Tonbridge, Kent: Oficyna Poetów i Malarzy na Emigracji w Anglii 1952, 44 s.

9. Profile cieniów. Szkice historyczne. Druk „Głos Polski” i „Kurier Polski”, Buenos Aires oraz „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1952-1957, a także „Wiadomości”, Londyn 1953. [Inf. autorki].

10. Fraszki. Buenos Aires: Nakład autorki; [drukarnia] Lasecki y Olsiewicz 1953, 37 s.

11. Opowieść o cudzoziemcach. Poemat. Buenos Aires: Stowarzyszenie Literatów i Dziennikarzy Polskich w Argentynie 1953, 80 s.

12. Popiół i płomień. Poemat sceniczny i wiersze powstańcze. Buenos Aires: [Nakład autorki]; [drukarnia] Lasecki y Olsiewicz 1954, 38 s.

Zawartość

Popiół i płomień: Prolog; I. Sen; II. Przebudzenie; III. Pożegnanie i groza; IV. Opowiadanie suche; V. Rozmowa poległych. – Wiersze powstańcze 1944-1954.

13. Antolka i Helena. Powieść. Powst. 1955.

Nagrody

Wyróżnienie w ramach nagrody paryskiej „Kultury” w 1955 [inf. autorki].

14. Narodziny Mazurka. [Powieść o Michale Ogińskim]. Powst. 1955.

Nagrody

I nagroda „Głosu Polskiego” Polonii kanadyjskiej w 1955 [inf. autorki].

15. U źródeł życia. Opowiadania zdziwione. Powst. 1956.

Nagrody

Wyróżnienie w ramach nagrody paryskiej „Kultury” w 1956 [inf. autorki].

16. Bar pod Prometeuszem. (Sceniczny obraz symboliczny w 1 odsłonie). Buenos Aires: Nakład autorki; [drukarnia] „Dorrego 1958, 31 s.

Zawiera również 6 wierszy autorki.

17. Spojrzenie na brzeg. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1959, 161 s.

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie wydawniczym „Veritasu” w Londynie [inf. autorki] oraz IV nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Literackim Wydawnictwa Łódzkiego.

18. Druga ziemia. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1964, 285 s.

19. Nad nami noc. [Powieść]. Kronika”, Londyn 1964 nr 42-50; 1965 nr 3-9. Wyd. osobne Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1966, 151 s.

20. Krzyże z obcego drzewa. [Powieść]. Kronika”, Londyn 1965 nr 30-50/51. Wyd. osobne Warszawa: Patria 1995, 170 s.

Druk fragmentów w 1951-1954: „Głos Polski”, Buenos Aires, „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim [inf. autorki].

21. Rzecz najważniejsza. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1966, 193 s.

22. Niech zginie pamięć. [Powieść]. Kronika”, Londyn 1968 nr 27-49/50; 1968 nr 1/2-5. Wyd. osobne pt. Niech spłonie pamięć. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1984, 248 s.

Utwór powstał po odbytej w 1967 na zaproszenie Sue Ryder Foundation podróży do Anglii.

23. Ciężki pierścień. [Wiersze]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1969, 69 s.

Układ w częściach: 1941-1945. Polska – Niemcy; 1946-1948. Włochy – Anglia; 1948-1962. Argentyna.

24. Róże z ognia. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 166 s.

25. Dwa razy popiół. Wspomnienia z lat 1939-1949. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1970, 292 s.

26. Biały Orzeł nad Rio de la Plata. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1971, 254 s.

Historia polskich emigrantów w Argentynie w 1810-1962.

27. Kobiety polskie w walce podczas II wojny światowej. Warszawa: Towarzystwo Polonia 1975, 20 s., powielone.

28. Czternaście lat mroku. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 329 s.

Wspomnienia z emigracji w Argentynie w 1948-1962.

29. Dziennik 1945-1980. Maszynopis 780 s.

Maszynopis w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

30. Nie zniszczeni przez grom. [Opowiadania historyczne]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981, 325 s.

Zawartość

A dziś ojczyźnie jest niczym niedłużny”. – 1. Trzy pokolenia: Dziadek Antoni; Towarzysz Ludwika Waryńskiego; Dalsza działalność Feliksa Pawłowskiego; Michał, brat Feliksa; Eustachy Pawłowski; Opowiadanie Leokadii. – 2. Rodzina Staniszewskich: Od zarania PPS po „Barykadę Wolności”; „Gospoda Przyjaciół”; „Czarna Pralnia”; Zapiski z otchłani bólu; Bliski wiew wolności; Smutny zapach lip; Jeszcze o wrześniu. – 3. Powinność wojskowa: „Zygmunt-Powstaniec”; Generał poddać się nie chce; Powinność trwa ponad pięćdziesiąt lat. – 4. Na ziemi hiszpańskiej: Wspomnienia z tamtej walki; Ochotnicy muszą opuścić Hiszpanię. – 5. Wierna żołnierskiej przysiędze: Historia puka do drzwi; Antyczny bohater w polowym mundurze; Związek Polski Niepodległej; Odważna dywersja. – 6. Medalja za Hrabrost: „Milczący Kamieniu, zostań świadectwem męczeństwa”; Tunel, budowany przez śmierć; Partyzanci czuwają; Ostatnie, lecz ciężkie walki; Medalja za Hrabrost. – 7. W nieparzyste lata. – 8. Pseudonim „Skrzypek”: Lata terroru; Egzaminy na pniach ściętych drzew; W Batalionach Chłopskich na Rzeszowszczyźnie; Słowo o rodzicach; Wyzwolenie wioski Piątkowa. – 9. Porucznik „Budzisz” z batalionu „Bełt”: Powstańcza Reduta; Kwiaty dla Sergiusza; Co było po wyzwoleniu. – 10. Mozaika z dziesięciu kamieni: Mazur spod Żytomierza; Prawnuczka poety; AR; Trzy fragmenty; Pieśni nie mogą umilknąć; „Tancred”; Podchorąży Wiesław. – 11. Przez ogień i śmierć: Decyzja dalszej walki; Idzie żołnierz borem, lasem, nocą...; Bojowy chrzest; Pościg za uciekającym wrogiem; Rzeszowszczyzna w ogniu. – Narodowa pamięć.

31. Książki i przyjaźnie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1984, 269 s.

Zawartość

Wspomnienia z lat 1939-1963 o następujących pisarzach i redaktorach: W. Ax-Pańczak, R. Bailly, Cz. Bednarczyk, K. Bednarczykowa, J. Berent, J. Bielatowicz, P. Czarnyszewicz, M. Czuchnowski, M. Danilewiczowa, R. Dąbrowski, M. Eisenmann, T. Gajcy, W. Gombrowicz, L. Gomolicki, W.J. Grabski, W. Grubiński, M. Grydzewski, M. Gryziewiczowa, J. Herlain, W. Iwaniuk, J. Iwaszkiewicz, J.Z. Jakubowski, K. Jaworski, O. Jawrower, Z. Kotkowski, J. Kowalik, P. Krishna Raina, M. Kubicki, M. Kukiel, S. Legeżyński, E. Ligocki, B. Maciejewski, B. Miazgowski, W. Mencel, Cz. Miłosz, H. Naglerowa, J. Osmanis, W. Ostrowski, T. Parnicki, J. Pogonowski, M. Poradowski, S. Pyzik, S.M. Saliński, S. Stroński, L. Teliga, T. Terlecki, L. Wanat, M. Wańkowicz, J. Woszczynin, W. Zagórski, F. Zahora-Ibiański, – oraz wiersze J. Radzymińskiej.

32. Blask obecności. Wiersze z lat 1919-1989. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1990, 102 s.

33. Moc niezwyciężona. Wybór wierszy z lat 1980-1990. Warszawa: Oficyna PP 1991, 90 s.

34. Przez morza i świat. [Wiersze z rysunkami autorki]. Warszawa: Intpol 1991, 46 s.

35. Zawsze niepodlegli. [Studium historyczne]. Wrocław: Toporzeł 1991, 215 s.

Historia konspiracyjnej organizacji wojskowej Kadra Polski Niepodległej, wchodzącej w skład Armii Krajowej, napisana na podstawie archiwum tej organizacji oraz relacji i wspomnień żyjących jej żołnierzy.

36. Marsz leśny. [Piosenki wojenne z nutami]. Warszawa: [Nakład autorki] 1992, 55 s.

37. Nad czasem pochylona. [Miniatury literackie]. Warszawa: RePrint 1992, 55 s.

Wybór zapisków z lat 1942-1992 drukowanych w konspiracyjnym miesięczniku „Dźwigary”, na emigracji w londyńskich pismach „Nowa Polska”, „Orzeł Biały” i „Wiadomości”, „Tygodnik Polski” (Nowy Jork), „Ostatnich Wiadomości” (Mannheim) oraz w kraju w „Kamenie” i „W Drodze”.

38. Kwiat Chwil Najsłodszych. [Wiersze i przekłady]. Warszawa: Latona 1993, 62 s.

Zawartość

Zawiera wybór erotyków J. Radzymińskiej oraz przekłady wierszy autorów z Ameryki Łacińskiej: J.F. Aguirre, E. Ballagas, G. Mistral, F.B. Moreno, M. Paseyro, A. Storni.

39. Pieśni z Obczyzny. [Wiersze]. Rysunki autorki. Warszawa: Latona 1993, 94 s.

40. Przymierze z miastem. [Powieść]. Warszawa: K2 1994, 147 s.

Wydanie z okazji 50. rocznicy powstania warszawskiego.

41. Psalm Powstańczy 1944. [Wiersze]. Warszawa: K2 1994, 73 s.

Wydanie z okazji 50. rocznicy powstania warszawskiego.

42. Przychodzą z Historii. [Opowiadania historyczne]. Warszawa: Patria 1995, 111 s.

Zawartość

Matka [dot. Leonarda da Vinci]; Portret [dot. Leonarda da Vinci]; Dar smutnych dłoni [dot. Michała Anioła]; Lekcja [dot. T. Kościuszki]; Narodziny Mazurka [dot. M. Ogińskiego]; Pożegnanie [dot. J.W. Goethego]; Pole [dot. E. Delacroix i F. Chopina]; Historia „Tysiąca Walecznych” [dot. J. Kamińskiego]; Spotkanie z Celiną [dot. A. Mickiewicza]; Wieczór w Sévres [dot. A. Mickiewicza]; Płomień [dot. A. Mickiewicza]; Płachta mroku [dot. W. Łukasińskiego]; Człowiek z Łużyc [dot. J. Cisińskiego]; Ostatni list [dot. R. Traugutta]; Szabla i kwiaty [dot. H. Pustowójtowej]; Blask [dot. C.K. Norwida]; Światło spod powiek [dot. M. Skłodowskiej-Curie]; Gorejąca Róża [dot. M. Kolbego].

43. Magnificat, czyli Hymn Życia. [Powieść]. Warszawa: Patria 1996, 95 s.

44. Pomyślane o zmierzchu. [Powieść]. Warszawa: Patria 1997, 152 s.

45. Pamiętnik sprzed istnienia. [Opowiadania]. Warszawa: Patria 1998, 140 s.

Zawartość

Pamiętnik sprzed istnienia; Człowiek w pelerynie; Tajemnica; Rzeczowe opowiadanie Filiżanki; Z notatnika Kataru; Ostatnie Jabłko Czasu (fragment pośmiertnego przesłania); Rękopis emigracyjnego poety; Zła miłość; Opowiadanie Zdradzonej Sukienki; Myśli o Cieniu; Zgubiona; Zbrodnia; Portret; Po śmierci; Ściana z promieni; Władca; Słowa Klementyny; Miniatury; Pamięć; Wyznanie Psa; Starość.

46. Podróż do początku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1998, 363 s.

Wspomnienia z lat szkolnych i studenckich spędzonych w Warszawie i okolicach, w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

47. Rękopisy odnalezione. [Wspomnienia]. Warszawa: Patria 1999, 140 s.

48. Prawo do wieczności. [Wiersze z rysunkami autorki]. Warszawa: Patria 2000, 205 s.

Na karcie tytułowej także pseudonim: Miecz y Sława.

Wybory utworów literackich w przekładach

hiszpański

Elegias a la patria. [Przeł.] O. Jawrower. Buenos Aires 1954.
Amapola purpurea. Elegias a la patria. [Przeł.] O. Jawrower. Buenos Aires 1955.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1957, 1963, 1964, 1966, 1971, 1974, 1978, 1979, 1981, 1988, 1999.

Wywiady

Twarze w „Zwierciadle”: Józefa Radzymińska. Zwierciadło 1960 nr 37.
Józefa Radzymińska poetka i powieściopisarka wróciła do Polski. Rozm. [B. Sowińska] (be). Życie Warszawy 1962 nr 286.
Rozmowa z Józefą Radzymińską. Rozm. M.B. Maciejewski. Kronika”, Londyn 1967 nr 43.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.

Ogólne

Artykuły

J. Bielatowicz: Poeci przybysze do 2-go Korpusu. Gazeta Żołnierza”, Neapol 1946 nr z 20 I.
J. Woszczynin: Ostatnia poetka podziemia. Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1952 nr z 27 IV.
P.P. Yolles: Radzymińska. Nowy Świat”, Nowy Jork 1953 nr z V.
M. Pankowski: Mowa bez ziemi. Kultura”, Paryż 1954 nr 10.
J. Bielatowicz: Józefa Radzymińska. Wiadomości”, Londyn 1957 nr 35.
K. Rodowska: Lekcja wierności. Kierunki 1966 nr 40 [dot. Druga ziemia; Nad nami noc; Rzecz najważniejsza].
S. Nieuważny: Okruchy wojennych przeżyć. Pokolenia 1972 nr 1.
W.J. Podgórski: Poetka czynu. Nowe Książki 1991 nr 9 [dot. Blask obecności; Moc niezwyciężona; Przez morza i świat].

Dziewczęta za drutami

S. Wygodzki. „Nowe Książki1966 nr 22.

Dzika perła

S. Legeżyński: O „Dzikiej perle. W: Ku wolnej Polsce. Londyn 1953.
J. Winczakiewicz: Nad „Dziką perłą. Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1953 nr z 5 IV.

Fraszki

J. Winczakiewicz. „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1954 nr z 6 III.

Opowieść o cudzoziemcach

J. Winczakiewicz: Poemat o emigrantach. Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1953 nr z 6 XII.
S. Legeżyński. „Głos”, Londyn 1954 nr z I.
R. Michalski: Tokarze własnej rozpaczy. Biuletyn Rozgłośni «Kraj» 1956 nr 32 [dot. też: Popiół i płomień].

Popiół i płomień

R. Michalski: Tokarze własnej rozpaczy. Biuletyn Rozgłośni «Kraj» 1956 nr 32 [dot. też: Opowieść o cudzoziemcach].

Spojrzenie na brzeg

H. Bereza: Spojrzenie na trzeźwo. Nowa Kultura 1959 nr 39.
A. Kowalska. „Kierunki1959 nr 33.
Z. Pędziński: Wokół człowieka na pustyni. Współczesność 1959 nr 18.
Z. Kozarynowa: Dziewczęta w mundurach. Wiadomości”, Londyn 1960 nr 7.
S. Podhorska-Okołów: Nostalgia czy neurastenia?Twórczość1960 nr 6.
S.J. Rostworowski: Zarażeni ziemią. Więź 1960 nr 5.

Druga ziemia

Z. Pędziński: Ile cię cenić trzeba. Odgłosy 1964 nr 26.
H. Zaworska: Tylko dla kobiet?Nowe Książki1964 nr 11 [dot. też: K. Kleczkowska: Cztery ściany świata].
Z. Kozarynowa: W Stanach i w Argentynie. Wiadomości”, Londyn 1965 nr 2 [dot. też: M. Gordon: Katedra].

Nad nami noc

J.Z. Brudnicki: Powroty. Współczesność 1967 nr 8 [dot. też: Rzecz najważniejsza].

Rzecz najważniejsza

B. Kogut: Randka z ojczyzną. Życie Literackie 1966 nr 30, przedruk pt. Zapiski na marginesach w tegoż: Manowce. Poznań 1969.
K. Szwedowicz: Rachunek serdeczny, rachunek uproszczony... Nowe Książki 1966 nr 15.
J.Z. Brudnicki: Powroty. Współczesność 1967 nr 8 [dot. też: Nad nami noc].

Niech zginie pamięć

E. Górecka-Gromniak: Zanim spłonie pamięć. Tygodnik Kulturalny 1984 nr 51 [dot. wyd. osobnego pt. Niech spłonie pamięć].

Ciężki pierścień

J. Kapuścik: Ojczyzny „ciężki pierścień. Nowe Książki 1970 nr 10.

Róże z ognia

G. Łatuszyński: Dwie miłości Marii. Nowe Książki 1970 nr 12.

Dwa razy popiół

A. Czermiński: Z lat walki i emigracji. „Kronika”, Londyn 1971 nr 29.

Biały Orzeł nad Rio de la Plata

A. Horodyski: Co czwarty Polak... Nowe Książki 1972 nr 1.
H. Wróbel: Dlaczego nie o książkach polskich. Kurier Polski” Buenos Aires 1972 nr 766.

Czternaście lat mroku

Z. Bau: Zamroczone lata. Kultura”, Paryż 1979 nr 9.
E. Dusza. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1979 nr 19 dod. „Tydzień Polski”.
A. Kowalski: Posąg i popiersie. Nowe Książki 1979 nr 9.
E. Dusza. „Gwiazda Polarna”, Stevens Point 1980 nr 49.
F. Śmieja: Okaleczona pamięć. Związkowiec”, Toronto 1981 nr 8.

Nie zniszczeni przez grom

M.A. Kowalski: Życiorysy biało-czerwone i czerwone. Nowe Książki 1981 nr 22.

Książki i przyjaźnie

A. Baranowska: Na obczyźnie. Tu i Teraz 1985 nr 20.
T. Błażejewski: W oczekiwaniu na ciąg dalszy. Miesięcznik Literacki 1985 nr 7.
D. Dąbrowska. „Nowe Książki1985 nr 6.
[K. Mętrak] (km): Emigracyjne różności. Literatura 1985 nr 10.
J. Zieliński: Książki, przyjaźnie. Odra 1986 nr 2.

Podróż do początku

[A. Biernacki] Abe: Podróże do początku. Twórczość 1998 nr 6.
A. Ziemny: Arkadia z gorzkim finałem. Nowe Książki 1998 nr 8.

Amapola purpurea

J.F. Aguirre: Bajo la cruz del sur. El Dia”, Saltillo, Meksyk 1955 nr z I.
J.F. Aguirre: Le poesia de Józefa Radzymińska a traves de su „Amapola. El Bien Publico”, Montevideo 1955 nr z 24 VIII.