BIO

Urodzony 19 marca 1936 w Warszawie; syn Piotra Mazurka, inżyniera, i Mirosławy Kuncewicz, lekarki; siostrzeniec Jerzego Kuncewicza, działacza ludowego, pisarza. Lata II wojny światowej spędził na Lubelszczyźnie. Po zakończeniu wojny uczęszczał do liceum ogólnokształcącego w Opolu Lubelskim. W 1952 zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Debiutował w 1953 polemiką zatytułowaną Technika uproszczeń, czyli o Gałczyńskim i pewnej recenzji, zamieszczoną w „Tygodniku Powszechnym” (nr 29; podpisaną Piotr Krzysztof); artykuły i wiersze publikował tu do 1956. W 1955 otrzymał nagrodę im. J. Czechowicza, przyznaną przez Oddział Lubelski ZLP oraz Medal im. F. Kotuli. Po uzyskaniu w 1956 magisterium przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1959 był aspirantem w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Studiował przez pewien czas orientalistykę na UW. W 1958 był przez semestr lektorem języka polskiego na uniwersytecie w Strasburgu we Francji. W 1961 uzyskał na UW doktorat na podstawie pracy Liryka Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej (promotor prof. Jan Zygmunt Jakubowski). Od tegoż roku do 1968 pracował w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Równocześnie rozwijał działalność krytyczną, liczne recenzje publikował we „Współczesności” (1959-70; w 1964-66 współredagował też comiesięczną wkładkę kulturalną Klub kultury), a także w „Nowej Kulturze” (1960-62), „Wiatrakach” (1962-65), „Dzienniku Ludowym” (1964-66; tu też pod pseudonimem Jan Kanty), „Miesięczniku Literackim” (1966-71), „Tygodniku Kulturalnym” (1967-72), „Faktach i Myślach” (1968-84; od 1973 pt. „Fakty”). W 1963 ożenił się z Ireną Zachorczyńską, aktorką, dziennikarką. W 1965 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru im. W. Bogusławskiego w Kaliszu (1969-70) i Teatru Polskiego w Bydgoszczy (1970-72). W 1971-72 prowadził dział krytyki w miesięczniku „Poezja”. W 1972-74 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Od 1974 zajmował się wyłącznie pracą krytycznoliteracką. Liczne recenzje i felietony zaczął ogłaszać także w „Tygodniku Demokratycznym” (1973-84; w 1984 cykl Refleksje nad książką), „Kierunkach” (1978-80; tu m.in. cykle: w 1978 Pretekst teatru, w 1980 Antyk zmęczonej Europy), „Kontaktach” (w 1980-83 cykl felietonów pt. Genius loci), „Przeglądzie Tygodniowym” (1983-88; tu cykle: w 1983-84 Wieczory z Patarafką, w 1983-88 Agonia i nadzieja (literatura polska 1918-1980), cykl ten w 1989 był kontynuowany w „Życiu Literackim”). W 1980 otrzymał nagrodę publicystyczną Wydawnictwa Epoka, w 1989 nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia. W 1989 wszedł w skład prezydium Zarządu Głównego ZLP, a w 1990 został prezesem Związku (pełnił tę funkcję do 2003). Prowadził w miesięczniku „Pani” rubrykę kulinarną pt. Ja i mój garnek. Publikował cykle felietonów w „Przeglądzie Tygodniowym” (od 1995), a następnie w „Przeglądzie” (2002) pt. Wieczory z Patarafką, w „Trybunie” pt. Te szalone media(od 1996) i pt. Te szalone dni (od 2001) oraz felietony literackie w magazynie „Elita” (2000). W 1994 otrzymał nagrodę literacką im. W.S. Reymonta, ufundowaną przez Związek Rzemiosła Polskiego. W 2001 otrzymał Złoty Medal Sukcesu, w 2006 nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2004 pełnił funkcję Wielkiego Mistrza loży masońskiej Wielki Wschód Polski. Pracował nad nową wersją Fausta. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2002). Zmarł 9 kwietnia 2007 w Warszawie.

Twórczość

1. Miejsce Pawlikowskiej. [Referat; współwyd. w:] Pół wieku poezji polskiej. [Warszawa 1963], 23 s. powielone.

2. Poetyka powieści produkcyjnej. [Szkic]. Warszawa [1964], 15 s. powielone. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Przedruk w: Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 3. Warszawa 1965 s. 141-157.

3. Samotni wobec historii. [Szkice]. Warszawa: Czytelnik 1967, 210 s.

Nagrody

Nagroda „Pióra” przyznawana przez Klub Studentów Wybrzeża „Żak” w Gdańsku w 1967.

Zawartość

Założenia: Samotni wobec historii; Tragizm, odpowiedzialność, historia; Portret błazna. – Swoi i przyswojeni: Jak się czyta Szekspira; Wyrok na miasto Oran [dot.: A. Camus: Dżuma]; Śmierć Lafcadia [dot. A. Gide'a]; W kontekście „Czarnych skrzydeł” [J. Kadena-Bandrowskiego]; Powrót do symbolizmu [dot.: S.M. Saliński: Anna z Kamienia]; Bezdroża okrutnej nieskończoności [dot. S. Lema]; Tolkien czyli świat; Chaos i konsekwencja [dot. W. Faulknera]; Wielkość i nędza T. Parnickiego; Człowiek, natura, demony [dot.: A. Słucki, S. Swen Czachorowski, J. Harasymowicz, T. Różewicz]; Laurowo czy ciemno [dot. współczesnej poezji polskiej].

4. Szumy. Powieść. [Poznań:] Wydawnictwo Poznańskie 1967, 240 s.

5. Dęby kapitolińskie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 130 s. Wyd. 2 Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1983.

6. Zamieć. [Opowieść dla młodzieży]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1972, 37 s.

7. Grochowiak. [Szkic]. Powst. ok. 1976.

Przekłady

angielski

Grochowiak. [Przeł.] K. Cękalska. Warsaw: Authors' Agency, Czytelnik 1976, 56 s.

8. Cień ręki. Szkice o poezji. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1977, 253 s.

Zawartość

Wstęp. – I. Najodporniejsza i nieustająca: Poezja nie ustająca; Szkoła do bicia; Poezja i historiozofia; Awangarda ciągle wieloznaczna; Fetysze przełomu; Piękno i metafora; Poezja i pejzaż; Poezja abstrakcyjna; Poezja szuka słuchacza. – II. Odeszli – obecni: Mroczna gwiazda Micińskiego; Warszawa W. Broniewskiego; Żagary; Brzemię niebieskie [W. Bąka]; O poezji Z. J. Bolka; S. Grochowiak; III. Kto ty jesteś?: Przemija i pozostaje. (O poezji J. Iwaszkiewicza); Ogród na końcu świata. (O poezji M. Jastruna); Kontrowersje poety. (O poezji S. Czachorowskiego); Słowo i świat. (O poezji J. Górca-Rosińskiego); Chytrość rozumu. (O poezji W. Szymborskiej); Czy niewidzialne koło? (O poezji J. Waleńczyka); Genesis z kolorowego snu. (O poezji T. Nowaka); Hillar na cenzurowanym; Poezja czyli zabawa. (O wierszach J. Harasymowicza); Rozbieranie Chorążuka; Kto ty jesteś? (O poezji E. Brylla); Vademecum E. Brylla; Portret współczesny. (O poezji R. Śliwonika); Widzialne, rzeczywiste. (O poezji M. Stanclika).

9. W poszukiwaniu niecodzienności. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1979, 339 s.

Wybór felietonów literackich, drukowanych uprzednio w prasie.

10. Antyk zmęczonej Europy. [Szkice]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, 332 s. Wyd. 2 tamże 1988.

Nagrody

Nagroda tygodnika „Fakty” w 1985.

Zawartość

Powszednie i odwieczne; Klimaty Śródziemnomorza – Grecja; Klimaty Śródziemnomorza – Rzym; Długa agonia; Bogowie; Władcy; Filozofowie; Kanon; Dom i Droga.

11. Agonia i nadzieja. Warszawa 1991-1994.

Nagrody

Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej za styczeń 1992.

T. 1. Literatura polska od 1918 [do 1939]. Warszawa: Officina 1991, 342 s. Wyd. nast. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW1993.

T. 2. Literatura polska od 1939 [do 1956]. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW1993, 465 s. Wyd. 2 Warszawa: GRAF-PUNKT, BGW 1994.

T. 3. Poezja polska od 1956. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW1993, 592 s.

T. 4. Proza polska od 1956. Warszawa: GRAF-PUNKT, BGW 1994, 405 s.

T. 5. Proza polska od 1956. Warszawa: GRAF-PUNKT, BGW 1994, 338 s.

12. Nowa era dinozaurów. New Age. [Szkice]. Warszawa: Kopia Sp. z o.o. 1994, 126 s.

Zawartość

Piorun wskrzeszony; Zmartwychwstanie po kawałku; Ziemia jest wielką jabłonią; Ile ich było, jakie były; Ku zagładzie; Od Spielberga do New Age.

13. Leksykon polskich pisarzy współczesnych. T. 1-2. Warszawa: GRAF-PUNKT 1995, 615 + 511 s. Wyd. 2 tamże 1997.

14. Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność. Warszawa: Kopia 2000, 348 s.

Nagrody

Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej w 2000, nagroda im. K. Janickiego, przyznana przez redakcję kwartalnika literackiego „Metafora” (2001), nagroda literacka im. C. Norwida przyznana przez Samorząd Województwa Mazowieckiego (2002).

15. Legenda Europy. [Eseje]. Warszawa: Muza SA 2005, 357 s.

Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.

Zamieszkajmy w snach. Muzyka: W. Masłyk. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczno „Gamma1998, [8] s.
Samotna Zacharia. Muzyka: W. Masłyk. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczno „Gamma1999, [8] s.
Dziewczyny napotkane tylko raz. Muzyka: W. Masłyk. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczno „Gamma2002, [8] s.

Adaptacje

A. Braun: Próżnia. Adaptacja: P. Kuncewicz, A. Obidniak. Telewizja Polska 1973.

Prace redakcyjne

1. T. Żeleński (Boy): Pisma. Pod red. H. Markiewicza. Seria II: t. 8-12. Oprac. J. Kott. Objaśnienia: P. Kuncewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 1958.
T. 8-10. Mózg i płeć. 1957; t. 11. Molier. 1957; t. 12. Stendhal i Balzak. 1958.
2. J. Górec-Rosiński: Żywa gałąź. Wiersze wybrane. Wybór: P. Kuncewicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1971, 152 s.
3. A. Isaakian: Poezje wybrane. Wybór i wstęp: P. Kuncewicz, A. Szymański. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 152 s.
Tu także przekład P. Kuncewicza.
4. T. Miciński: Poezje wybrane. [Wybór i wstęp:] P. Kuncewicz. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976, 146 s.
5. T. Miciński: Nad Bałtykiem. [Oprac. i wstęp:] P. Kuncewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1978, 31 s.
6. M. Pawlikowska-Jasnorzewska: Akwatyki. [Wybór i wstęp:] P. Kuncewicz. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1980, 112 s.
7. Poezja armeńska. Antologia. Wybór: A. Szymański i P. Kuncewicz. [Wstęp:] A. Szymański. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, 455 s.
8. J. Górec-Rosiński: Czarnopis. Poezje wybrane. [Wybór i wstęp:] P. Kuncewicz. Bydgoszcz: Pomorze 1989, 602 s.

Omówienia i recenzje

Wywiady

Musiałem wrócić do Europy. Rozm. A. Szymański. Przegląd Tygodniowy 1984 nr 19.
Obrazy, symbole i znaki. Rozm. K. Masłoń. Rzeczpospolita 1992 nr 12 [dot: Agonia i nadzieja].
Kamykiem w bucie. Rozm. L. Żuliński. W: L. Żuliński: Między wierszami. Rozmowy o życiu i literaturze. Kielce 1997.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

E. Starosta: Piotr Kuncewicz. Laureat nagrody literackiej „Faktów”. Fakty 1985 nr 48.
K. Lisowski: Gawędziarstwo Piotra Kuncewicza. Nowe Książki 1995 nr 5.

Samotni wobec historii

J. Błoński: Smok. Życie Literackie 1967 nr 25.
D. Knysz-Rudzka: Literatura wobec jednostki i jednostka wobec historii. Tygodnik Kulturalny 1967 nr 19.
M. Skwarnicki: Epigon czy świadek. Tygodnik Powszechny 1967 nr 30.
M. Sprusiński: Między synagogą a eklezją. Miesięcznik Literacki 1967 nr 9.
M. Szpakowska: Absolut i bohaterstwo. Współczesność 1967 nr 13.
S. Melkowski: Trzy miliardy „jednostek ludzkich. Twórczość 1968 nr 3, przedruk w tegoż: Powód czytania. Warszawa 1982.
B. Żurakowski: Od sprzeciwu do sprzeciwu. Agora 1968 nr 21.

Szumy

Z. Jarosiński: Refleksja bezsilna. Kultura 1967 nr 50.
D. Knysz-Rudzka: Jeszcze raz o samotnym. Miesięcznik Literacki 1968 nr 2.

Dęby kapitolińskie

S. Melkowski: W naszym lesie. Fakty 1970 nr 20.
K. Rosner: Literatura jako dyskurs i historia jako hipostaza. Miesięcznik Literacki 1971 nr 3.
J. Wegner: Przemiana heroiczna. Wiedza i Życie 1971 nr 7.

Cień ręki

B. Domańska: Szkice o poezji. Literatura 1978 nr 30.
Z. Irzyk: Kuncewicza spotkanie z Euterpe. Kierunki 1978 nr 14.
B. Maj. „Nowy Wyraz1978 nr 11.
B. Zadura: Kto ty jesteś. Twórczość 1978 nr 9.
B. Zadura: Kto ty jesteś. W tegoż: Daj mu tam, gdzie go nie ma. Lublin 1996.

W poszukiwaniu niecodzienności

M. Miętkowska: Ciśnienie kultury. Nowe Książki 1979 nr 16.
T.J. Żółciński: Encyklopedia lektury. Fakty 1979 nr 40.

Antyk zmęczonej Europy

J. Prokopiuk: Kuncewicz: czyli podwójna pokusa antyku. Przegląd Tygodniowy 1983 nr 19.
T.J. Żółciński: Pożegnanie z antykiem. Fakty 1983 nr 14.

Agonia i nadzieja

T. Drewnowski: Dwudziestolecie jako wstęp. Polityka 1992 nr 21.
B. Faron: O literaturze Drugiej Rzeczypospolitej. Twórczość 1992 nr 7/8.
L. Szaruga: Po łebkach. Kultura”, Paryż 1992 nr 3.
L. Bugajski. „Przegląd Tygodniowy1993 nr 26.
J.Z. Brudnicki: Superpanorama. Wiadomości Kulturalne 1995 nr 6.
M. Jentys: Zasada: tolerancja, metoda: nonszalancja. Sycyna 1995 nr 8.
J. Termer: Literatura polska według Piotra Kuncewicza. Akcent 1995 nr 3/4.

Zob. też Wywiady.

Goj patrzy na Żyda

J. Tazbir: Żydzi i goje. Nowe Książki 2000 nr 8.
L. Żuliński: Goj na zaminowanym polu. Twórczość 2002 nr 1.