BIO

Urodzona 1 czerwca 1905 w Czortkowie pod Tarnopolem; córka Wincentego Skrzywana, urzędnika, i Marii z Doszlów. W 1910 przeniosła się z rodzicami do Zakopanego, gdzie chodziła do szkół. W tym czasie rozpoczęła twórczość literacką, wygłaszając wiersze w miejscowym kółku literackim. Od 1919 działała w Związku Harcerstwa Polskiego. W 1924, już jako żona Eustachego Gozdawy Szumańskiego, handlowca, zdała maturę w Państwowym Gimnazjum w Zakopanem. W tymże roku ukończyła też kurs pedagogiczny, uprawniający ją do pracy nauczycielskiej. W 1925 rozstała się z mężem i wyjechała na Wileńszczyznę, gdzie do 1927 pracowała jako nauczycielka w Ilii. Po zawarciu związku małżeńskiego z nauczycielem, Bronisławem Filipowiczem, uczyła do 1937 w szkole w Zabłociu pod Wilejką. Poza pracą zawodową prowadziła szeroką działalność społeczną, m.in. zorganizowała kursy dla analfabetów, kursy przysposobienia rolniczego, Koło Młodzieży Wiejskiej, teatr amatorski. W 1937 przeniosła się do powiatu wołożyńskiego, gdzie do wybuchu wojny radziecko-niemieckiej w 1941 uczyła w szkole. Sądząc, że jej mąż nie żyje, poślubiła Piotra Kunawicza, nauczyciela. W 1942 wyjechała do Niemiec, gdzie mąż został wywieziony na roboty przymusowe i do 1945 pracowała jako robotnica rolna. Po zakończeniu II wojny światowej przebywała w obozach przejściowych w Burg, Katz, Gneisenau i w Schrambergu. Prowadziła działalność pedagogiczną, a także literacką, pisząc utwory dramatyczne i wiersze na potrzeby tamtejszych scen amatorskich. Debiutowała w druku artykułem pt. Rozstajne drogi, opublikowanym w 1946 na łamach wychodzącego w Gneisenau tygodnika obozowego „Nowa Polska” (nr 2). W 1947 powróciła do Polski i osiedliła się w Jaworzu na Dolnym Śląsku. Odtąd nie pracowała już zawodowo, poświęcając się wyłącznie pracy społecznej i literackiej. W 1957-59 była korespondentem „Słowa Polskiego” z terenu Jaworza. Była założycielką i prezesem Koła Ligi Ochrony Przyrody w Jaworzu, pełniła m.in. funkcję opiekuna społecznego, opiekuna zabytków i opiekuna przyrody, kuratora dla nieletnich (1957-58), pracowała w Komisji Przeciwalkoholowej. Od 1960 mieszkała we Wrocławiu. Współpracowała z Rozgłośnią Wrocławską Polskiego Radia (m.in. w 1960 cykl Zatrute źródło). W 1962-63 studiowała zaocznie historię na Uniwersytecie Wrocławskim; później, ze względu na trudną sytuację rodzinną, studiów nie kontynuowała. Nadal pełniła funkcję kuratora dla nieletnich. Rozwijała twórczość literacką. Odznaczona m.in. Brązowym Medalem Kuratorium Okręgu Szkolnego Wileńskiego (1939), dyplomem uznania Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej (1965), Złotym Krzyżem Zasługi (1971), Złotą Odznaką „Zasłużony dla Dolnego Śląska” (1972). Zmarła 14 lutego 1989 we Wrocławiu.

Twórczość

1. Siniucha. Dramat w 3 aktach. Powst. 1934. Wystawienie: przez amatorskie teatry na Wileńszczyźnie. [Inf. autorki].

Utwór w języku białoruskim.

2. Kwiaty na bagnie. Sztuka w 3 odsłonach. Powst. 1945. Wystawienie: przez zespoły amatorskie w obozach przesiedleńców w Niemczech. [Inf. autorki].

3. Uroki. Farsa w 3 odsłonach. Wystawienie: przez zespół amatorski w obozie przesiedleńców w Gneisenau. 1946. [Inf. autorki].

4. Dzieciństwo. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1960, 118 s.

5. Serca nienasycone. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964, 280 s.

Wyróżnienie w konkursie literackim Ludowej Spółdzielni Wydawniczej i Związku Literatów Polskich na powieść współczesną w 1962.

6. Karambol na Mlecznej Drodze. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1970, 173 s.

7. Splątana przędza. [Powieść]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, 212 s.

Nagrody

Nagroda w konkursie Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu w 1968.

8. Szara gęś. [Wspomnienia z lat 1939-1945]. Wrocław: Ossolineum 1975, 326 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984.

9. Na siedem spustów. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 222 s.

Utwory niepublikowane

• Wg inf. autorki, utwory w rękopisach.
Nostalgia. Cykl wierszy. Powst. 1945-1947.
Rozbitki. Cykl opowiadań z życia wysiedleńców. Powst. 1945-1947.
Czarodziejska kula. Utwór sceniczny. Powst. 1946.
Inny człowiek. Utwór sceniczny. Powst. 1946.
Moja ferajna. Cykl opowiadań o zwierzętach. Powst. 1947-1954.
Studzienne echo. Cykl wierszy. Powst. 1947-1952.
W pętach. Cykl nowel. Powst. 1947-1952.
Król jest nagi. Pamiętnik dziecka. Powst. 1951-1953.
Straszny sen. Baśń sceniczna. Powst. 1951-1953.
Wraki. Cykl opowiadań z życia ludzi potrzebujących pomocy. Powst. 1955-1966.
Problemy. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1956.
Nie ma cudów. Cykl opowiadań z życia nieletnich przestępców. Powst. 1957-1966.
Komedia makabryczna. Utwór sceniczny z dziejów Bolkowa. Powst. 1958.
Pomsta. Utwór sceniczny z dziejów Ziemi Jaworskiej. Powst. 1958.
Jaworski ugor. Wspomnienia z okresu pobytu w Jaworze. Powst. 1960.
Książęca wola. Krotochwila sceniczna z czasów Bolka Świdnickiego. Powst. 1960.
Na Siedmicy. Baśń sceniczna. Powst. 1960.
Zielone Świątki. Powieść współczesna. Powst. 1961.
Księga wspomnień. [Z okresu nauki w gimnazjum]. Powst. 1962.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1966.

E. Kunawicz: Źródła mojej twórczości. Kultura Dolnośląska 1981 nr 3.

Dzieciństwo

W. Jostowa: Czyżby zapomniana książka o Zakopanem?Wierchy1979 s. 276-7.

Serca nienasycone

A. Cieński: Z inspiracji Bernarda Kellermanna. Odra 1965 nr 12.

Szara gęś

A. Cieński: Na robotach. Odra 1975 nr 10.
W. Adamiec: Seledynowa gęś. Nowe Książki 1976 nr 3.
Cz. Mykita-Glensk. „Opole1976 nr 6.

Na siedem spustów

E. Brzoza: Bariery. Nowe Książki 1984 nr 12.