BIO

Urodzona 29 października 1912 w Warszawie; córka Tadeusza Jaroszyńskiego, lekarza psychiatry, i Jadwigi z Jasińskich, autorki powieści (pod nazwiskiem secundo voto: Kopeć). W 1931 ukończyła szkołę średnią im. C. Plater-Zyberk w Warszawie, po czym studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1938 uzyskała magisterium. W czasie studiów pracowała w Kole Polonistów. Należała do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej, a następnie do Klubu Demokratycznego. Wyszła za mąż za Tadeusza Kuliczkowskiego. Debiutowała w 1935 wierszem Do poezji, ogłoszonym w piśmie „Tęcza” (nr 7), z którym współpracowała też w latach następnych. Artykuły i recenzje publikowała m.in. w „Pionie” (1936-38), „Bluszczu” (od 1936), „Młodej Matce” (1937-39). Po wybuchu II wojny światowej przebywała nadal w Warszawie. Pracowała w konspiracyjnym Związku Syndykalistów Polskich, publikowała (pod pseudonimem Krystyna Janowska) felietony w czasopismach „Sprawa” i „Syndykalista.” Zajmowała się tajnym nauczaniem, brała także udział w pracach Klubu Inteligencji Pracującej. W 1942-44 ukrywała się pod nazwiskiem Kowalska. W czasie powstania warszawskiego pracowała w redakcji gazetki „Barykada Powiśla” (publikując jednocześnie artykuły i felietony) oraz w drukarni przy powielaniu biuletynu Iskra. Po upadku powstania zamieszkała w Krościenku, gdzie prowadziła tajne komplety gimnazjalne, a po wyzwoleniu, założyła w 1945 wraz z mężem Samorządowe Gimnazjum Ogólnokształcące im. S. Żeromskiego, które prowadzili do 1948. Nawiązała współpracę jako krytyk literacki z czasopismami „Odrodzenie” (1945-49), „Twórczość” (od 1946) i „Dziennik Literacki” (1948-49). W 1947-48, dojeżdżając z Krościenka, prowadziła wykłady i ćwiczenia w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. W 1949 powróciła do Warszawy, gdzie podjęła pracę w wydawnictwie Książka i Wiedza, najpierw jako redaktor, potem zastępca kierownika działu młodzieżowego. Współpracowała też z Polskim Radiem, dla którego pisała słuchowiska. W 1952-58 była pracownikiem naukowym Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, członkiem zespołu do badań nad pozytywizmem, od 1954 prowadziła też wykłady i ćwiczenia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie. Od 1958 pracowała na UW jako adiunkt w Zakładzie Literatury i Czytelnictwa Dzieci i Młodzieży Katedry Pedagogiki. W 1962 doktoryzowała się na podstawie pracy Od dydaktyzmu do artyzmu w twórczości dla dzieci. (Henryk Sienkiewicz i Maria Konopnicka); promotor prof. Julian Krzyżanowski. Jednocześnie kontynuowała twórczość krytycznoliteracką. Liczne artykuły i recenzje, dotyczące głównie literatury dla dzieci i młodzieży publikowała m.in. w „Nowych Książkach” (stale od 1958; tu głównie recenzje literatury dla dzieci i młodzieży), „Nowej Kulturze” (1958-63), „Życiu Literackim” (1959-68), „Radiu i Telewizji” (od 1961), „Nowej Szkole” (1962-67), „Współczesności” (1963-69), „Tygodniku Kulturalnym” (1964-68), „Miesięczniku Literackim” (1966-69) oraz w czasopismach zagranicznych, m.in. w czeskim piśmie „Zlatý Máj” (1959-71; w 1961-71 członek zespołu redakcyjnego). Ogłaszała też od 1962 przekłady literatury dziecięcej z języka czeskiego, drukowane w „Płomyku”, „Płomyczku” i „Świerszczyku”. Od 1957 należała do Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1972 habilitowała się na UW na podstawie rozprawy pt. Dawne i współczesne problemy prozy dla dzieci. W 1973 została członkiem Komisji Literatury dla Dzieci i Młodzieży przy Zarządzie Głównym ZLP oraz członkiem polskiej sekcji Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY). W 1974 wyjechała do Neapolu, gdzie do 1976 wykładała literaturę polską w Instituto Universitario Orientale. Po powrocie do Polski kontynuowała pracę na UW, prowadząc od 1978 Zespół Naukowo-Badawczy Literatury dla Dzieci i Młodzieży Instytutu Literatury Polskiej (w 1969 była inicjatorką jego założenia). Była kilkakrotnie jurorem europejskich nagród literackich Premio Europeo di Letteratura Giovanile (1976, 1978, 1980). Otrzymała w 1976 nagrodę Prezesa Rady Ministrów za działalność krytyczną i propagowanie książki polskiej za granicą, ponadto dwukrotnie nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki: w 1977 III stopnia za twórcze osiągnięcia w dziedzinie nauki, a w 1984 II stopnia za osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej. Odznaczona Srebrnym (1951) i Złotym (1973) Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1973). Zmarła 24 czerwca 1986 w Warszawie.

Twórczość

1. Słowo małego harcerza. [Warszawa:] Drukarnia „Siła” [1934], 118 s.

2. Sto nowych powinszowań. W rodzinie, w szkole, w organizacji. [Wiersze]. [Poznań:] Księgarnia św. Wojciecha 1935, 54 s.

Autorka podpisana: Krystyna Jaroszyńska.

3. Błog[osławiona] Salomea. 1210-1268. [Sylwetka]. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1936], 32 s.

4. Tajemnica polisy nr 1111. Powieść. Powst. 1942. Wyd. Warszawa: Iskry 1957, 191 s.

Autorka podpisana: Krystyna Jaroszyńska.

5. Wigilia pod smrekami. Obrazek dramatyczny w 4 odsłonach ze śpiewami. Kraków: Towarzystwo Teatru i Muzyki Ludowej 1947, 47 s.

Autorka podpisana: Krystyna Jaroszyńska.

6. Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914. Zarys rozwoju, materiały. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1959, 229 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poprawione i rozszerzone tamże 1965; wyd. z podtytułem Zarys monograficzny. Materiały. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1975, wyd. 2 tamże 1983.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w 1976.

7. Maria Konopnicka jako autorka liryków i baśni dla dzieci. [Warszawa:] Komitet Obchodu 50-lecia Śmierci M. Konopnickiej [1960], 32 s. powielone.

8. Wielcy pisarze dzieciom. Sienkiewicz i Konopnicka. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 152 s.

9. Droga twórcza Ewy Szelburg-Zarembiny. Szkic monograficzny. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965, 71 s.

10. W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia 1970, 306 s.

Zawartość

I. Postulaty i dyskusje: O młodszej siostrze dorosłej krytyki; Równouprawnienie i specyfika; O zapoznanych autorach, wszechwiedzących czytelnikach i uprawie ogródków; „Kopciuszek” i kompleksy. – II. Żywe tradycje: Deotyma – autorka unius libri; Pozytywny bohater Sienkiewicza; Polski Verne – pisarz trzech pokoleń [W. Umiński]; Maria Dąbrowska – dla dzieci; Bajkopisarz i gawędziarz; Nowe wcielenie Robinsona; W sprawie adaptacji „Chaty wuja Toma”; Klasycy „do czytania”[dot. serii „Złotego LiściaNK]. – III. Z zagadnień prozy współczesnej: W powieści dla dziewcząt; Pedagogika w powieści dla młodzieży; W świecie fantazji, marzeń i aluzji; Blaski i nędze literatury „pogranicza”. – Sylwetki pisarzy współczesnych: Czarodziej słowa (Jan Brzechwa); Poważnie i z prostotą (Irena Jurgielewiczowa); W kolektywie młodzieży (Edmund Niziurski); Antyk i współczesność (Halina Rudnicka); „Aby epik był zarazem lirykiem ...” (O poezji Wandy Grodzieńskiej); Las zielony nie jest zielony (Anna Kamieńska); Biała egzotyka (Alina i Czesław Centkiewiczowie); Zawsze z humorem (Hanna Ożogowska); Na nutę ludową (Janina Porazińska); Urzeczona dzieciństwem (Ewa Szelburg-Zarembina). – V. Wśród książek [recenzje].

11. Dawne i współczesne problemy prozy dla dzieci. (Rozprawa habilitacyjna). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1972, 155 s.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki III stopnia w 1972.

12. Ożogowska. [Sylwetka]. [Przekł. z oryginału polskiego na język francuski:] B. Grzegorzewska. Warszawa: Agencja Autorska; Czytelnik 1978, 49 s.

13. W świecie prozy dla dzieci. [Szkice]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1983, 146 s.

Zawartość

Od autorki. – Literatura dla dzieci i młodzieży – jej miejsce w kulturze; Odmiany i elementy prozy; W kręgu fantastyki; W obrazkowym mikroświecie [dot. komiksów]; Ważne dyskusje.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O wielką literaturę dla małych. Twórczość 1947 nr 7/8 s. 136-144.
Kłopoty z teorią” w literaturze dla dzieci i młodzieży. Polonistyka 1956 nr 2 s. 5-16.
W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza. W: Z literatury lat 1863-1918. Studia i szkice. Cz. 1. Wrocław 1957 s. 287-352.
O powieści dla dziewcząt. W: Seminarium naukowe poświęcone literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa 1965 s. 69-102.
Zofia Urbankowska. (1849-1939). W: Obraz literatury polskiej. Seria 4. T. 2. Warszawa 1965 s. 499-508.
Benedykt Hertz. (1872-1952). W: Obraz literatury polskiej. Seria 5. T. 1. Warszawa 1968 s. 699-710.
Les problèmes de la littérature pour la jeunesse en Pologne populaire au cours des dix dernières années 1958-1968. Enfance”, Paryż 1969 nr 1 s. 135-147.
Fantastyka i metafora. W: Baśń i dziecko. Warszawa 1978 s. 49-70.
Wokół „przygody. (Model bohatera a konwencje gatunkowe i narracyjne). W: Literatura dla dzieci i młodzieży. Kraków 1978 s. 99-110.
Suit-on les voies du Couer et de Pinocchio? (Réflexions sur la littérature italienne contemporaine pour enfants). Acta Universitatis Wratislawiensis 1981 nr 604 s. 107-117.
Typy współczesnej prozy o tematyce wojennej dla młodzieży. Przegląd Humanistyczny 1981 nr 6 s. 51-61.
Poezja i dziecko. W: Pogranicza poezji. Warszawa 1983 s. 397-408.
Poszerzenie świata. Wśród bohaterów polskiej i obcej prozy dla młodzieży. W: Wartości literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa 1985 s. 107-120.
Stan i potrzeby badań [nad poezją dla dzieci]. W: Poezja dla dzieci – mity i wartości. Warszawa 1986 s. 207-216.

Przekłady

1. O. Syrovátka: Tęczowy świat. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, [20] s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. A. Dumas, ojciec: Wicehrabia de Bragellone. [Powieść]. T. 1. Przeł.: L. Fiszer. Oprac. i skróciła K. Kuliczkowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 591 s. Wyd. nast. tamże 1953.
2. E.T.A. Hoffmann: Dziadek do orzechów. Na podstawie tłumaczenia J. Kramsztyka oprac. K. Kuliczkowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 82 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1951; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, tamże wyd. 4 1957, wyd. 5 1959, wyd. 6 1968, wyd. 7 1978, wyd. 8 1987, wyd. 3 [!] 9 1989, wyd. 10 1991, [wyd. 11] 1998.
3. Z problemów literatury dla dzieci i młodzieży. Cz. 1. Oprac. K. Kuliczkowska. Cz. 2. Zagadnienia rozwoju współczesnej powieści dla młodzieży. [Oprac.] B. Tylicka. [Warszawa:] Towarzystwo Wiedzy Powszechnej 1956, 39 s. powielone.
4. Rozprawy z historii literatury dla dzieci i młodzieży. Red.: K. Kuliczkowska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1958, 274 s. Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk Pedagogicznych.
5. Mały słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Red.: K. Kuliczkowska i I. Słońska. Słowo wstępne K. Kuliczkowska. Warszawa: Wiedza Powszechna 1964, 436 s.
6. Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny. Redakcja naukowa: K. Kuliczkowska i B. Tylicka. Warszawa: Wiedza Powszechna 1979, 799 s. Wyd. 2 rozszerzone i uzupełnione tamże 1984.
7. Nurty, konwencje, tematy. Materiały z międzynarodowej sesji naukowo-literackiej poświęconej współczesnej twórczości dla dzieci i młodzieży. Warszawa, 7-9 grudnia 1979 r. Redakcja naukowa i wstęp K. Kuliczkowska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1983, 222 s.
8. K. Makuszyński: Utwory wybrane. Pod red. K. Kuliczkowskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983-1988.

Dziewięć kochanek kawalera Dorna i inne opowiadania. Wybór K. Kuliczkowska 1983, 317 s.

Kartki z kalendarza. Wyd. 2. Pod red. i ze wstępem K. Kuliczkowskiej1985, 508 s.

Poezje wybrane. Wybór: K. Kuliczkowska i M. Wyka. Wstęp: M. Wyka 1988, 276 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1956, 1978.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
G. Leszczyński: Bibliografia prac Krystyny Kuliczkowskiej. (Wybór). W: Poezja dla dzieci – mity i wartości. Warszawa 1985.

Ogólne

Artykuły

[M. Zieliński] M.Z: Krystyna Kuliczkowska. Nowe Książki 1976 nr 3.
S. Grabowski. „Miesięcznik Literacki1983 nr 10.
S. Frycie: Krystyna Kuliczkowska – krytyk i badacz literatury dla dzieci i młodzieży. Polonistyka 1987 nr 2.
R. Waksmund: Krystyna Kuliczkowska. Pamiętnik Literacki 1987 z. 3.
G. Leszczyński: Krystyna Kuliczkowska. Studia o Sztuce dla Dzieci 1989 nr 4.
H. Bielawska: Pani Krystyna; H. Lebecka: Profesor Kuliczkowska w Naszej Księgarni; G. Leszczyńska: Krystyna Kuliczkowska. Guliwer 1996 nr 3.

Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914

J.Z. Białek: Książka o literaturze dla dzieci i młodzieży. Głos Nauczyciela 1960 nr 5.
S. Frycie: O literaturze dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914. Polonistyka 1960 nr 2.
I. Słońska. „Nowa Szkoła1960 nr 5.
O. Bartoš. „Zlatý Máj”, Praga 1961 nr 7/8.
K. Kamiński. „Polonistyka1976 nr 3.
W. Żukrowski: Pół wieku bajania. Nowe Książki 1976 nr 3.
A. Baluch. „Studia o Sztuce dla Dzieci1988 nr 2.

Wielcy pisarze dzieciom. Sienkiewicz i Konopnicka

H. Skrobiszewska: Z teorii i praktyki. Nowe Książki 1965 nr 7.

Droga twórcza Ewy Szelburg-Zarembiny

J. Rohoziński. „Współczesność1966 nr 7.

W szklanej kuli

J.Z. Białek: Szkice krytyczne o literaturze dziecięcej. Życie Literackie 1971 nr 22.
Z. Libera: Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży. Nowe Książki 1971 nr 3.
B. Żurakowski. „Kwartalnik Nauczyciela Opolskiego1971 nr 2.
M. Dąbrowski: Co się mieści w szklanej kuli?Miesięcznik Literacki1972 nr 1.

Dawne i współczesne problemy prozy dla dzieci

A. Lam: Literatura a odbiorca dziecięcy. Miesięcznik Literacki 1976 nr 6.

W świecie prozy dla dzieci

I. Bolek: Czas dawania odpowiedzi. Nowe Książki 1983 nr 8.

Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży

L.M. Bartelski: Okiem fachowca. Nowe Książki 1979 nr 24.
• „Zapis” 1980 nr 15 [dot. ingerencji cenzury].
M. Gutry. „Rocznik Literacki 1979wyd. 1983.