BIO

Urodzony 12 grudnia 1880 w Drohobyczu w rodzinie robotniczej; syn Jana Kucharskiego, technika górniczego, i Tekli z Bortwików. Uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Samborze (1892-1901). Następnie odbył jednoroczną służbę wojskową w 30. austriackim pułku piechoty. W 1902-06 studiował na Uniwersytecie Lwowskim filologię polską, romańską i klasyczną, a także germanistykę i filozofię. Od 1905 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich, najpierw we Lwowie, a później w Tarnopolu. W 1906 opublikował na łamach „Pamiętnika Literackiego” pierwszą rozprawę naukową pt. Fredro jako romantyk. Przyczynek do dziejów polskiego romantyzmu. W 1907-08 jako stypendysta Wydziału Krajowego odbył kilka podróży naukowych do Włoch i Francji w celu zapoznania się z nowszą literaturą dotyczącą historii dramatu, teatru i sztuki obu krajów. W 1908 złożył egzamin nauczycielski. Od tegoż roku uczył w gimnazjum w Stanisławowie; rozwijał tu także działalność społeczno-kulturalną, biorąc udział w założeniu Związku Naukowo-Literackiego im. J. Słowackiego, współpracując z Towarzystwem Teatrów i Chórów Włościańskich i teatrem amatorskim. Równocześnie kontynuował badania naukowe. W 1909 uzyskał doktorat filozofii na Uniwersytecie Lwowskim w zakresie filologii polskiej na podstawie pracy Romantyzm w komediach Fredry (druk „Biblioteka Warszawska1911 t. 1 s. 252-307). W 1911 powrócił do Lwowa i pracował nadal w szkolnictwie średnim. Studia naukowe publikował głównie w „Pamiętniku Literackim”. Zmobilizowany w 1914 do armii austriackiej odbył kampanię wschodniogalicyjską, przeszedł oblężenie twierdzy przemyskiej, a po jej kapitulacji w marcu 1915 dostał się do niewoli rosyjskiej. Przez dwa lata przebywał w obozie jenieckim w Ufie; korzystając ze zbiorów Biblioteki Miejskiej, prowadził studia nad wczesną historią Rusi i nad piśmiennictwem staroruskim. Zwolniony z obozu w maju 1917 przeniósł się do Orenburga, gdzie zorganizował polską szkołę średnią oraz wykładał na tzw. uniwersytecie dla wszystkich. W 1918 powrócił do Lwowa; kontynuował pracę nauczycielską oraz badania naukowe. W czerwcu 1921 habilitował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza (UJK) z historii literatury polskiej na podstawie pracy Fredro a komedia obca i rozpoczął wykłady jako docent prywatny. W 1922 redagował „Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich”. W tym czasie wszedł w skład komitetu redakcyjnego „Pamiętnika Literackiego”. W 1925 został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego we Lwowie, od 1927 był sekretarzem Wydziału Filologicznego tegoż Towarzystwa oraz redaktorem jego „Sprawozdań”. W 1927 został też wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. W 1928 objął kierownictwo Katedry Porównawczej Historii Literatur na UJK jako profesor nadzwyczajny; w 1935 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1929 był członkiem czynnym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. W 1938 został redaktorem „Pamiętnika Literackiego”. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Lwowa przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, wykładał teorię literatury na ukraińskim Uniwersytecie im. I. Franki. W czasie okupacji niemieckiej brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim oraz w konspiracyjnych zebraniach Towarzystwa Naukowego. Po zajęciu Lwowa przez armię radziecką w 1944, prowadził do lipca 1946 Katedrę Literatury Polskiej na Uniwersytecie im. I. Franki. W 1946 wyjechał do Torunia, gdzie objął Katedrę Teorii Literatury i Literatury Porównawczej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W tymże roku został członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego w Toruniu oraz przewodniczącym miejscowego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. Po długiej chorobie zmarł 12 sierpnia 1952 w Toruniu.

Twórczość

1. Fredro a komedia obca. Stosunek do komedii włoskiej. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza 1921, 267 s.

Praca habilitacyjna.

Zawartość

Cz. I. Analiza związków, różnic i podobieństw: 1. Pierwsze komedie; 2. „Odludki i poeta”; 3. „Damy i huzary”; 4. „List”; 5. „Gwałtu co się dzieje”; 6. „Przyjaciele”; 7. „Śluby panieńskie”; 8. „Pan Jowialski”; 9. „Zemsta”; 10. „Ciotunia”; 11. „Dożywocie”; 12. Komedie z okresu starości i „Wychowanka”. – Cz. II. Fredro a Goldoni. (Dwie osobowości i dwa dzieła): 1. Osobowość; 2. Dzieło.

2. Chronologia komedyj i niektórych pomniejszych utworów Al. Fredry. Kraków: 1923, 57 s. Polska Akademia Umiejętności. Wydział Filologiczny.

3. Żywioł alański (jaski) w Karpatach Wschodnich. [Szkic]. Warszawa 1938, 9 s. Komisja Naukowa Badań Ziem Wschodnich.

4. Między teorią a historią literatury. Wybór, [wstęp] i oprac.: A. Hutnikiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1986, 673 s.

Wybór rozpraw i artykułów drukowanych (głównie w „Pamiętnik Literacki” i „Przegląd Filozoficzny”) w 1913-1982.

Zawartość

I. Z teorii i metodologii literatury: Teoria literatury a metoda badań literackich; O metodę estetycznego rozbioru dzieł literackich; Kompozycja literacka. Jej istota i badanie; O obrazowości poetyckiej; Czynniki logiczne sztuki literackiej; Poetyka noweli; Komizm; O tak zwanej metodzie graficznej w badaniach literackich; Historia literatury a krytyka literacka. – II. Z historii literatury: Żywioł alański (jaski) w Karpatach Wschodnich [poz. ]; Co oznacza nazwa „Selencia” w Kronice Galla-Anonima?; Tak zwana „Passio Sancti Adalperti” a św. Bruno z Kwerfurtu; Pierwszy pisarz polsko-łaciński Brunon z Kwerfurtu (972-21 VIII 1009) i początki piśmiennictwa w Polsce; „Pani pana zabiła” jako zabytek średniowiecznej poezji dworskiej; „Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale” Wojciecha Bogusławskiego [zob. Prace edytorskie poz. ]; Wojciecha Bogusławskiego „Spazmy modne”; Kilka uwag o życiu i pismach Antoniego Malczewskiego; Jabłoń gwiazd w „Anhellim” [J. Słowackiego]; Aleksander Fredro. Życiorys literacki [zob. Prace edytorskie poz. 6]; Epoka Fredry i jej wizerunek w komedii (1815-1848); Lwów fredrowski; „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry [zob. Prace edytorskie poz. ]; „Zemsta” Aleksandra Fredry [zob. Prace edytorskie poz. ]; Filozofia wartości Aleksandra Fredry; Twórczość liryczna Asnyka [zob. Prace edytorskie poz. 5]; Wernyhora i złoty róg. Interpretacja symbolów „Wesela” [S. Wyspiańskiego]; Kazimiera Zawistowska (1870-1902); Nauczycielska działalność Romana Pilata. – Glosa wydawnicza. – A. Hutnikiewicz: Bibliografia prac E. Kucharskiego.

Utwory niepublikowane, niedatowane

• Prace nie ukończone, m.in.
Inf.: A. Hutnikiewicz: Bibliografia prac Eugeniusza Kucharskiego. W: Eugeniusz Kucharski. Toruń 1957.

[Morfologia utworu literackiego], 106 s.

Uwagi krytyczne o pierwszym latopisie ruskim. Cz. 1-2, 356 s.

• Rękopisy wykładów uniwersyteckich w zbiorach Towarzystwa Naukowego w Toruniu.
Inf.: A. Hutnikiewicz: Bibliografia prac Eugeniusza Kucharskiego. W: Eugeniusz Kucharski. Toruń 1957.

Aleksander Fredro. Życie i twórczość do r. 1825, 222 s.

Mickiewicz do roku 1831, 150 s.

Początki oświaty i piśmiennictwa w Polsce, 143 s.

Powieść i nowela. Rozwój i poetyka rodzajów powieściowych, 102 s.

Preromantyzm i romantyzm Polski, 109 s.

Stanisław Wyspiański. Życie i twórczość literacka do „Legionu” włącznie, 55 s.

Tzw. grupa ukraińska, 150 s.

Prace edytorskie

1. A. Fredro: Śluby panieńskie czyli magnetyzm serca. Komedia w 5 aktach wierszem. Oprac. [oraz wstępem i komentarzem opatrzył] E. Kucharski. Brody: F. West [1910], 116 s. Wyd. nast.: Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza [1920]. Biblioteka Narodowa I, 22, tamże: wyd. 2 [1922], wyd. 3 przejrzane 1924, wyd. 4 przejrzane i uzupełnione 1930; Jerozolima: Sekcja Wydawnicza Armii Polskiej na Wschodzie 1943.
Przedruk wstępu zob. Twórczość poz. .
2. A. Fredro: Zemsta. Komedia w 4 aktach wierszem. Oprac. [oraz wstępem i komentarzem opatrzył] E. Kucharski. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza [1920], 144 s. Biblioteka Narodowa I, 32. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 [ok. 1922], wyd. 3 1924, wyd. 4 1925, wyd. 5 1928; wyd. 6 Lwów: Wydawnictwo Ossolineum [po 1928]; wyd. 7 Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1948; wyd. inne: Jerozolima: Urząd Oświaty i Spraw Szkolnych 1943; Chicago: Rada Polonii Amerykańskiej 1945; Warszawa: Gebethner i Wolff 1951.
Przedruk wstępu zob. Twórczość poz. .
3. A. Fredro: Pan Jowialski. Komedia w 4 aktach prozą. Oprac. [oraz wstępem i komentarzem opatrzył] E. Kucharski. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza [1921], 169 s. Biblioteka Narodowa I, 36. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane tamże 1927; Chicago: Rada Polonii Amerykańskiej 1945.
4. W. Bogusławski: Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale (1794). Opera w 4 aktach oryginalnie napisana. Muzykę dorobił Stefani. Oprac. E. Kucharski. Warszawa: Gebethner i Wolff 1923, 152 s.
Przedruk Przypisów wydawcy pt. „Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale” Wojciecha Bogusławskiego” zob. Twórczość poz. .
5. A. Asnyk: Wybór poezyj. Oprac. [oraz wstępem i komentarzem opatrzył] E. Kucharski. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza [1924], LXXII, 216 s. Biblioteka Narodowa I, 67. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane tamże 126; wyd. 3 przejrzane Lwów: Wydawnictwo Ossolineum [1935]; Pittsburg: Rada Polonii Amerykańskiej 1945.
6. A. Fredro: Komedie. Tekst oprac., wstępem i objaśnieniami zaopatrzył E. Kucharski. T. 1-6. (Pisma wszystkie. Dział 1). Lwów: Wydawnictwo Ossolineum 1926.

T. 1: Intryga na prędce; Pan Geldhab; Zrzędność i przekora; Mąż i żona; Nowy Don Kiszot; Cudzoziemka; Pierwsza lepsza, VII, 545 s.

T. 2: Odludki i poeta; Damy i huzary; List; Nocleg w Apeninach; Nikt mnie nie zna; Przyjaciele, 501 s.

T. 3: Gwałtu, co się dzieje!; Śluby panienskie; Dyliżans; Obrona Olsztyna; Koncert, 454 s.

T. 4: Pan Jowialski; Zemsta; Ciotunia; Dożywocie; Rymond, 541 s.

T. 5: Dwie blizny; Lita & Compagne; Wychowanka; Co tu kłopotu!; Ożenić się nie mogę!; Pan Benet; Rewolwer; Z jakim się wdajesz; Świeczka zgasła, 625 s.

T. 6: Godzien litości; Teraz; Z Przemyśla do Przyszowa; Wielki człowiek do małych interesów; Jestem zabójcą; Ostatnia wola; Brytan Bryś, 552 s.

7. Bibliografia literacka czasopism polskich [...]. Oprac. Sekcja Bibliograficzna Zakładu Polskiej Literatury Porównawczej Uniwersytetu Jana Kazimierza pod kierunkiem E. Kucharskiego. Red. i do druku przysposobił W. Floryan. Lwów: Zakład Polskiej Literatury Porównawczej 1936-1938.

– za rok 1875. 1938, VII, 125 s.

– za rok 1876. 1936, XI, 104 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951.

Słowniki i bibliografie

A. Hutnikiewicz: Bibliografia prac Eugeniusza Kucharskiego. W: Eugeniusz Kucharski. Toruń 1957.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 16. Cz.1. Wrocław 1970 (A. Hutnikiewicz).
A. Hutnikiewicz: Bibliografia prac Eugeniusza Kucharskiego. W: E. Kucharski: Między teorią a historią literatury. Warszawa 1986.

Ogólne

Książki

Eugeniusz Kucharski. [Książka zbiorowa]. Red.: A. Hutnikiewicz. Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1957, 84 s. Towarzystwo Naukowe w Toruniu [zawiera studia: B. Nadolski: Eugeniusz Kucharski – badacz historii literatury; W. Floryan: Eugeniusz Kucharski jako teoretyk literatury; W. Hejnosz: Prof. Eugeniusz Kucharski jako historyk; A. Hutnikiewicz: Działalność nauczycielska Eugeniusza Kucharskiego; Z. Czerny: Człowiek – kolega – przyjaciel].

Artykuły

A. Hutnikiewicz: Eugeniusz Kucharski. Tygodnik Powszechny 1952 nr 40.
S. Pigoń: Spuścizna literacka Aleksandra Fredry. Warszawa 1954 [m.in. o pracach E. Kucharskiego].
S. Pigoń: W pracowni Aleksandra Fredry. Warszawa 1956 [m.in. o pracach E. Kucharskiego].
K. Górski: Przegląd stanowisk metodologicznych w polskiej historii literatury do 1939 roku. W tegoż: Z historii i teorii literatury. Seria 2. Warszawa 1964 [m.in. o E. Kucharskim].
A. Hutnikiewicz: Studium historii literatury polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945-1972. W: Z dziejów nauki polskiej. Księga pamiątkowa Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875-1975. Warszawa 1975 [m.in. o E. Kucharskim].
A. Hutnikiewicz: Polska historiografia literacka w okresie Drugiej Niepodległości; J. Maciejewski: Losy wojenne i odbudowa polonistyki literackiej. Lata 1939-1950. „Pamiętnik Literacki1979 z. 2, passim.
H. Markiewicz: Polska nauka o literaturze. Warszawa 1981, passim.
A. Hutnikiewicz: Eugeniusz Kucharski (1880-1952). W: Toruńscy twórcy nauki i kultury 1945-1985. Poznań 1989.
Cz.P. Dutka: Borowy, Elzenberg, Kucharski. W tegoż: Literatura – badacz i krytyk. Zielona Góra 2001.

Fredro a komedia obca

I. Chrzanowski. „Przegląd Warszawski1922 nr 9.
J. Kleiner. „Książka1922 nr 3.
A. Mazon. „Revue de la Littérature Comparée”, Paryż 1922 nr 1.

A. Asnyk: Wybór poezyj

T. Boy-Żeleński: Komentarz do komentarza. Kurier Poranny 1924 nr 92; Jeszcze o „sztuce dla bankierów”. Tamże 1924 nr 123; „Polskim butem” w obce bóstwa. Tamże 1924 nr 139, artykuły przedrukowane w: T. Boy-Żeleński: Szkice literackie. (Pisma. T. 6). Warszawa 1956.
I. Chrzanowski. „Gazeta Warszawska1924 nr 234.

A. Fredro: Komedie

Z. Ciechanowska. „Przegląd Powszechny1927 t. 174.
M. Kridl. „Przegląd Współczesny1927 t. 22, 1928 t. 25.
J. Pański: Komentarz czy elementarz?Wiadomości Literackie1928 nr 6.
[O. Forst de Battaglia] F.d.B. „Osteuropa”, Berlin, Królewiec 1931/1932 nr 10.
T. Boy-Żeleński: Obrachunki fredrowskie. Warszawa 1934, wyd. nast. m.in. w: T. Boy-Żeleński: Pisma. T. 5. Warszawa 1956.