BIO

Urodzony 2 sierpnia 1874 w Benczynie na przysiółku Bugaj (powiat wadowicki) w rodzinie chłopskiej; syn Marcina Kucharczyka i Marii z Mlostów. Ukończył jednoklasową szkołę w Pobiedrzu i przez trzy lata pobierał nauki niedzielne. Dalszą wiedzę zdobywał przez samokształcenie. Pracował w gospodarstwie rodzinnym oraz, sezonowo, jako robotnik rolny, na Węgrzech i w Czechach. Od dziecka miał zamiłowanie do książek i muzyki. Układał na zamówienie powinszowania, przemówienia i przyśpiewki, pisał podania, skargi i testamenty. Należał do wiejskiej kapeli, zarobkowo grał na skrzypcach i flecie. Około 1900 nawiązał kontakt z księdzem Stanisławem Stojałowskim; w 1901 zaczął ogłaszać wiersze (pod pseud. Jantek z Bugaja) w wydawanym przez niego w Bielsku czasopiśmie dla ludu „Wieniec-Pszczółka” (z pismem tym współpracował następnie do 1928, z przerwami). Od 1902 publikował też wiersze w piśmie „Przodownica” (Kraków, do 1907). Dzięki poparciu Lucjana Rydla i Marii Konopnickiej zbliżył się do krakowskiego środowiska literackiego, uzyskał możliwość publikowania utworów m.in. w pismach wydawanych przez polonię amerykańską w Chicago, takich jak „Zgoda” (od 1904), „Dziennik Chicagowski” (od 1905), „Naród Polski” (od 1905). Wydanie w 1905 pierwszego tomu wierszy pt. Blade kwiaty z wiejskiej chaty i uzyskane honorarium pozwoliło mu na wybudowanie domu w Paszkówce (Krakowskie). Ożenił się z Magdaleną Torbianką, córką wójta w Paszkówce. Zajmując się gospodarstwem, równocześnie rozwijał twórczość literacką (w której nigdy nie używał swego nazwiska rodowego); wiersze, a także opowiadania i felietony publikował (głównie pod pseudonimem Jantek z Bugaja) zwłaszcza w „Gwiazdce Cieszyńskiej” (1907-13), „Roli” (1907-13; tu m.in. w 1907-10 gawędy i satyry pod pseudonimem Maciek Bzdura), „Niewieście” (dodatek „Wieńca i Pszczółki1908-12), „Ojczyźnie” (1909-10). W 1908-10 pełnił powierzoną mu przez księdza Stanisława Stojałowskiego funkcję redaktora dodatku satyrycznego do „Wieńca-Pszczółkipt.Cepy”. W 1913-19 był redaktorem dwutygodnika satyrycznego „Figlarz”, przekazanego mu przez redakcję krakowskiej „Prawdy” (tu m.in. gawędy podpisywane Bartek Mądrala). Brał udział w I wojnie światowej (w wojsku austriackim) na froncie włoskim i albańskim. Nie przerwał twórczości literackiej; wiersze pisane na postojach i w czasie pobytu w szpitalu ogłaszał zwłaszcza w „Piaście” (1914-16), „Gwiazdce Cieszyńskiej” (1915-19), „Gazecie Podhalańskiej” (1916-19). Po powrocie do domu zmuszony do odbudowania zrujnowanego gospodarstwa; znalazł się w trudnej sytuacji materialnej. Kontynuując twórczość literacką publikował nadal w „Wieńcu-Pszczółce” (do 1928), w „Gwiazdce Cieszyńskiej” (do 1938), „Piaście” (1924-35), „Rozwoju” (1924-26), „Placówce Kresowej” (1926-28) oraz w wielu innych pismach i kalendarzach. Od grudnia 1933 do końca 1934 redagował miesięcznik „Wieś, jej pieśń”. Ostatni raz wystąpił publicznie w czerwcu 1934 w Krakowie na otwarciu Pierwszego Zjazdu Chłopów Literatów. Zmarł 11 marca 1944 w Paszkówce.

Twórczość

1. Pocięgiel. [Satyry]. [Warszawa 1917], 22 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja.
Nielegalnie drukowane arkusze prozą i wierszem zawierające ostrą krytykę Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego (inf.: A. Olcha w: Jantek z Bugaja Antoni Kucharczyk. Wybór utworów. Warszawa 1954).

2. Blade kwiaty z wiejskiej chaty. [Wiersze]. Kraków: D.E. Friedlein, Wende i Sp. w Warszawie 1905, 123 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja, parobek wiejski.

3. Wiersze, piosnki z naszej wioski. Lwów: Macierz Polska, Kraków: Księgarnia Gebethner i Sp. 1908, 203 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja.

4. Wiejskich piosnek czar na grunwaldzki dar. [Wiersze]. Kraków: Towarzystwo Szkoły Ludowej 1910, 27 s.

Autor podpisany: Antek z Bugaja.
Dochód przeznaczony na Grunwaldzki Dar.

5. Pamiętnik Icka Bombelesa, obiwatela miasta Krzianowa. Figlarz 1913 nr 8-24. Wyd. osobne Kraków: Nakład Drukarni Katolickiej 1919, 67 s. Wyd. inne: [b.m.:] Drukarnia K. Studencki, Biała [ok. 1919], 30 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja.

6. Z łąk i pól. Poezje. Przedmowa: W. Tetmajer. Kraków: Katolicka Spółka Wydawnicza Prawda 1914, 201 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja.

7. Śpiewniczek polskiego żołnierza. Kraków: Redakcja Tygodnika „Piast1916, 20 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja.

8. W żydowskiej niewoli. [Broszura polityczna]. Przedmowa: E. Zajączek. Łodź: Rozwój 1922, 16 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1924; wyd. inne: Kielce 1923.

9. Wesele Magdusi. [Sztuka regionalna]. Powst. 1934. Wystawienie: teatr w Wadowicach.

Inf. jak w poz. .

10. Erotyczne życie wsi. Powst. ok. 1935.

Praca zaginiona podczas wojny (inf. jak w poz. ).

11. Dwie czarownice. [Utwór dramatyczny]. Powst. przed 1939.

Praca zaginiona (inf.: S. Sierotwiński w: Polskim słowniku biograficzny. T. 16. Cz. 1. Wrocław 1970).

12. Wybór utworów. Oprac. i wstępem opatrzył: A. Olcha. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1954, 190 s.

Autor podpisany: Jantek z Bugaja. Antoni Kucharczyk.

Zawartość

Zawiera części: Wybór poezji; Wybór gawęd; Z prozy autobiograficznej.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

A. Olcha: Bibliografia. W: Jantek z Bugaja. Wybór utworów. Warszawa 1954.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Słownik folkloru polskiego. Warszawa 1965 (H. Kapełuś).
Polski słownik biograficzny. T. 16. Cz. 1. Wrocław 1970 (S. Sierotwiński).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

A. Krupiński: Jantek z Bugaja – pieśniarz wiejski. Gromada 1914 nr 18, 19.
W. Skuza: Pieśni spod strzechy. (O Jantku z Bugaja). Znicz 1930 nr 5.
L. Tomanek: Jantek z Bugaja ma 60 lat. Kurier Literacko-Naukowy 1934 nr 25.
K.L. Koniński: Pisarze ludowi. T. 2. Lwów 1938 [tu m.in. o A. Kucharczyku].
S. Pigoń: Pisarze ludowi na manowcach doktryny. W tegoż: Na drogach i manowcach kultury ludowej. Lwów 1939 [m.in. o A. Kucharczyku].
P. Wyrobek: Wspomnienie o Jantku z Bugaja. Wieś 1945 nr 10.
J. Kapuściński: Cierniste ścieżki literatury ludowej. Kraków 1946 [m.in. o A. Kucharczyku].
J. Kapuściński: Jantek z Bugaja – poeta chłopek. Wieś 1946 nr 27/28.
F. Kuś: O Jantku z Bugaja. Wieś 1946 nr 12.
W. Pawłowski: Jantek z Bugaja. Wieś i Państwo 1946 nr 10.
S. Pigoń: Zarys nowszej literatury ludowej. (Przed rokiem 1920). Kraków 1946 [m.in. o A. Kucharczyku].
M. Czuła: Jantek z Bugaja jako humorysta. Miesięcznik Ludowy 1947 nr 6/7.
S. Kucharczyk: W czwartą rocznicę śmierci chłopa-poety. Pamięci Jantka z Bugaja. Piast 1948 nr 10.
S. Piętak: Jantek z Bugaja poeta i muzykant. Orka 1959 nr 18.
J.A. Frasik: Wspomnienie o A. Kucharczyk. Wieści 1964 nr 49.
A. Kamieńska: W nurcie pisarstwa ludowego. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 20.
W. Błachut: Jantek z Bugaja. Gazeta Krakowska 1972 nr 209.
S. Czernik: Pisarze ludowi Galicji i Królestwa. W: Obraz literatury polskiej. Seria 5 t. 3. Kraków 1973.
W. Błachut: Jantek z Bugaja. (W setną rocznicę urodzin i 30-lecie śmierci). Wieści 1974 nr 30.
W. Błachut: Awans literacki wiejskiego muzyka. (Przypomnienie „Jantka z Bugaja” – A. Kucharczyka). Nadskawie 1984 nr 3/4.

Blade kwiaty z wiejskiej chaty

F. Gwiżdż: Pieśni z zapadłej wsi. Tydzień 1905 nr 26.
W. Gostomski: Krytyka. Książka 1906 nr 3.