BIO
Urodzony 23 marca 1931 w Lublinie; syn Franciszka Krzysztonia, adwokata, i Janiny z domu Ciuraj, urzędniczki. Dzieciństwo spędził w Grodnie, gdzie ojciec prowadził kancelarię adwokacką. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu miasta przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR), przebywał nadal w Grodnie. W kwietniu 1940 wraz z matką i młodszym bratem (ojca aresztował Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR) został wywieziony do Kazachstanu, gdzie przez pewien czas uczył się w szkołach rosyjskich. W 1942 dotarł (z matką i bratem) do Armii Polskiej, wraz z którą został ewakuowany na Bliski Wschód. Przebywał w Persji (do 1944), a następnie w Indiach (1944-47) i Ugandzie (1947-48), gdzie uczęszczał do polskich gimnazjów i był działaczem harcerskim. W tym czasie zarobkował fotografowaniem, pracami introligatorskimi i grą w orkiestrze. W lipcu 1948 powrócił wraz z rodziną do Polski i zamieszkał w Lublinie. W 1949 zdał maturę w Liceum Humanistycznym im. S. Staszica, następnie studiował filologię polską i angielską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Debiutował w 1949 opowiadaniem pt. Wspomnienie indyjskie, drukowanym w „Tygodniku Powszechnym” (nr 51/52). W trakcie studiów, w 1952, przeniósł się do Warszawy i rozpoczął pracę w Stowarzyszeniu „PAX”, najpierw jako redaktor w Instytucie Wydawniczym „PAX” (1952-54), następnie jako kierownik działu kulturalnego tygodnika „Dziś i jutro” (tu publikował pod pseudonimem Daniel Longforgotten), wreszcie jako sekretarz redakcji tygodnika „Kierunki”. W 1952 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Jednocześnie kontynuował studia, dojeżdżając do Lublina. W 1953 ukończył polonistykę (z dyplomem w zakresie edytorstwa), a w 1955 uzyskał magisterium w zakresie filologii angielskiej. Ożenił się z poetką Haliną Panfiłowicz. W październiku 1956 wraz z grupą działaczy paksowskich wystąpił ze Stowarzyszenia „PAX” i z redakcji „Kierunków”. W 1958 objął funkcję kierownika działu kulturalnego w miesięczniku „Więź”. Uczestniczył w delegacji Klubu Inteligencji Katolickiej do Anglii (1960). Od 1962 był kierownikiem Redakcji Adaptacji Słuchowisk w Polskim Radiu (do 1976). Przez wiele lat pracował społecznie w ZLP – w Komisji Młodzieżowej, Komisji Imprez i w Sądzie Koleżeńskim przy Zarządzie Głównym Związku; był członkiem zarządu Klubu Dramatopisarzy. W 1965 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za całokształt twórczości słuchowiskowej (1965) i – wespół z Marią Komorowską i Andrzejem Wiktorem Piotrowskim – nagrodę zespołową Ministra Obrony Narodowej za cykl słuchowisk Polacy na frontach II wojny światowej (1970). Od 1976 był konsultantem Redakcji Dramatu przy Naczelnej Redakcji Literackiej Polskiego Radia. W ostatnich latach życia chorował (przebywał okresowo w szpitalu psychiatrycznym). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1974) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1982). Zmarł śmiercią samobójczą 16 maja 1982 w Warszawie.
Twórczość
1. Opowiadania indyjskie. [Przedmowa:] A. Gołubiew. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1953, 240 s. Wyd. 2 poprawione z przedmową S. Błauta tamże 1954.
Nagrody
Zawartość
2. Sekret i inne opowiadania. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, 203 s.
Nagrody
Zawartość
3. Kamienne niebo. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1958, 231 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1973; wyd. 3 Warszawa: Iskry 1977. Por. poz. ↑.
Adaptacje
teatralne
telewizyjne
4. Rodzina pechowców. Bardzo głupia sztuka, jak zwykle w 3 aktach. „Dialog” 1958 nr 7 s. 19-46. Prapremiera: pt. Bogowie deszczu. Kraków, Stary Teatr Scena Kameralna 1958.
Wystawienia następne
5. Dom nawiedzony. [Utwór dramatyczny]. „Więź” 1959 nr 12 s. 40-55.
6. Kamienne niebo. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] E. i Cz. Petelscy. Ekranizacja 1959.
7. Sandżu i Paweł. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1959, 217 s. Wyd. 2 tamże 1964.
Zawartość
8. Rocznica mercedesa. Sztuka w 2 aktach. „Dialog” 1962 nr 12 s. 43-65. Prapremiera: Wrocław, Teatr Rozmaitości 1963. Wystawienie: łącznie z Sakramencka ulewa zob. poz. ↑. Por. poz. ↑, ↑.
Przekłady
czeski
9. Nazajutrz po wojnie. Scenariusz telewizyjny. Ekranizacja 1965. Por. poz. ↑, ↑.
10. Nazajutrz po wojnie. Sztuka w 1 akcie. „Materiały Repertuarowe” 1965 nr 4 s. 7-19. Por. poz. ↑, ↑.
11. Ten nieznajomy. Komedia w 2 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ludowy 1965. Druk: Oprac. dramaturgiczne i uwagi, reżyseria: J. Bratkowski. Warszawa: Wydawnictwo Centralnej Rady Związków Zawodowych 1967 [właśc. 1966], 101 s.
12. Towarzysz N. (Słuchowisko radiowe). „Dialog” 1965 nr 3 s. 36-56. Polskie Radio 1964. Prapremiera: Gdańsk, Teatr przy Stoliku 1966. Przedruk w: Teatr satyry. Sztuki komediowe współczesne dla teatrów żywego planu. Adaptacja i oprac.: B. Smrokowska. Radom: Wojewódzki Dom Kultury] 1983 s. Zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
Przekłady
angielski
niemiecki
Adaptacje
telewizyjne
13. Złote gody. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1965, 176 s.
Zawartość
14. Chłopcy spod Verdun. Prapremiera: Warszawa, Zespoły Teatralne przy Klubie Hybrydy 1966 [wystawione wspólnie z: W. Odojewski: Coraz dalej, dalej...]. Druk z podtytułem Sztuka w 1 akcie. „Materiały Repertuarowe” 1968 nr 1 s. 7-32. Por. poz. ↑.
15. „Pierwsza na świecie w Chicago !” Słuchowisko radiowe. „Dialog” 1966 nr 8 s. 13-18. Polskie Radio 1967. Por. poz. ↑.
16. Cyrograf dojrzałości. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1967.
17. Skok do Eldorado. [Wrażenia z pobytu w USA]. Warszawa: Iskry 1967, 186 s. Wyd. 2 tamże 1975.
Nagrody
Adaptacje
telewizyjne
18. Alibi czyli igraszki rodzinne. [Słuchowisko radiowe]. „Teatr Polskiego Radia” 1968 nr 6 s. 5-16. Przedruk w: Teatr wyobraźni. Warszawa 1969. Zob. Praca redakcyjna poz. ↑. Por. poz. ↑.
Przekłady
czeski
niemiecki
węgierski
19. Panna Radosna. Opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 123 s. Wyd. 2 tamże 1972.
Zawartość
Przekłady
słowacki
20. Panna Radosna. [Utwór dramatyczny]. „Teatr Polskiej Telewizji” 1970 nr 4, s. 45-69. Telewizja Polska 1970. Polskie Radio 1985. Por. poz. ↑.
21. Zwolnienie mam do niedzieli. [Słuchowisko radiowe]. „Teatr Polskiego Radia” 1970 nr 2 s. 37-53. Przedruk poz. ↑.
22. Noc na Zaporożu. [Słuchowiska radiowe]. Polskie Radio 1972. Druk „Scena” 1973 nr 9 s. 35-38; „Teatr Polskiego Radia” 1973 nr 1 s. 27-34. Przedruk zob. poz. ↑.
23. Sakramencka ulewa. (Słuchowisko radiowe). „Dialog” 1973 nr 6 s. 5-10; „Teatr Polskiego Radia” 1973 nr 4 s. 38-44. Wystawienie: łącznie z poz. ↑: Płock, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego 1982. Przedruk zob. poz. ↑.
24. Cyrograf dojrzałości. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1975, 369 s.
Zawartość
25. Arcywit. [Słuchowisko radiowe]. „Teatr Polskiego Radia” 1976 nr 2 s. 38-56. Polskie Radio 1976.
26. Polonus w opałach. [Słuchowiska radiowe]. Posłowie: M. Sprusiński. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1976, 245 s.
Zawartość
27. Wezwać anioła stróża! (Słuchowisko). „Dialog” 1977 nr 10 s. 5-14. Polskie Radio pt. Wezwać Anioła Stróża! ...czyli reminiscencje z karetki reanimacyjnej 1977. Przedruk pt. Wezwać Anioła Stróża! ...czyli reminiscencje z karetki reanimacyjnej. „Teatr Polskiego Radia” 1980 nr 1 s. 68-83.
Adaptacje
teatralne
28. Wielbłąd na stepie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1978, 248 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1982; wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Wielbłąd na stepie; Krzyż Południa Warszawa: Czytelnik 1987, 461 s.; [wyd. 4] Wrocław: Siedmioróg 1998.
Nagrody
Adaptacje
radiowe
29. Obłęd. [Powieść]. T. 1-3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979 [właśc. 1980], 263 + 385 + 349 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1981, wyd. 3 1983, wyd. 4 1995; wyd. z posłowiem M. Janion. Warszawa: Bertelsmann Media 2005.
Nagrody
Przekłady
czeski
słowacki
Adaptacje
teatralne
radiowe
30. Noweletki. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1980, 127 s.
Zawartość
31. Krzyż Południa. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1983, 259 s.
Wyd. nast. łącznie z Wielbłąd na stepie zob. poz. ↑.
32. Poczta literacka. Felietony radiowe. Warszawa: Czytelnik 1985, 226 s.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Przekłady i adaptacje
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1973, 1978.
