KRECZMAR Jerzy

Urodzony 9 października 1902 w Warszawie; syn Jana Kreczmara, dyrektora gimnazjum (zmarł 1909), i Marii z Kawieckich, urzędniczki; brat Jana Kreczmara, aktora. Od 1912 uczęszczał do prywatnej szkoły średniej w Warszawie (założonej przez ojca w 1907), w tym czasie Szkoły Towarzystwa Kultury Polskiej. W 1920 wstąpił ochotniczo do wojska i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierz 205. Pułku im. J. Kilińskiego. Po wojnie wrócił do szkoły i zdał w 1921 maturę. Następnie studiował filozofię, polonistykę i psychologię na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W 1930 złożył pracę pt. O przenośnym znaczeniu wyrazów (napisaną pod kierunkiem prof. Tadeusza Kotarbińskiego), uznaną za doktorską. Następnie powołany do wojska ukończył w 1931 kurs XI w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie. Debiutował w 1931 w „Przeglądzie Filozoficznym” recenzją książki Franza Mantheya Kategorematische und synkategorematische Ausdrücke. W 1932-33 odbywał dodatkowe studia pedagogiczne na UW, i równocześnie od 1932 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich, w Państwowym Pedagogium i na kursie przygotowawczym w Szkole Nauk Politycznych. Studiował na Wydziale Sztuki Reżyserskiej Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie (dyplom 1937). Od 1936 był dyrektorem Gimnazjum im. B. Limanowskiego prowadzonego przez Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci na Żoliborzu. W 1937-39 wykładał filozofię na Uniwersytecie Nauczycielskim Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP). Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, jako dowódca kolumny taborowej w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego, a następnie w okolicach Chełma i Włodawy. Po rozwiązaniu zgrupowania powrócił do Warszawy i starał się uruchomić szkołę na Żoliborzu. Po likwidacji przez okupanta szkolnictwa ogólnokształcącego przedostał się do Lwowa, zajętego przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, gdzie podjął pracę w Bibliotece Ukraińskiej Akademii Nauk (dawnej bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich) jako archiwista w dziale rękopisów. Po zajęciu Lwowa przez Niemców powrócił wczesną jesienią 1941 do Warszawy. Brał udział w tajnym nauczaniu, wykładał na kompletach filozofii UW i kierował kompletami gimnazjalnymi na Żoliborzu. Uczestniczył także w organizowaniu tajnego szkolnictwa i ZNP. W czasie powstania warszawskiego przebywał na terenie Józefowa i Otwocka. Po wyzwoleniu wyjechał do Lublina, gdzie pracował dorywczo w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”. W 1944 debiutował jako krytyk teatralny recenzją „Wesele” w Teatrze Wojska Polskiego, zamieszczoną w piśmie „Rzeczpospolita” (nr 118; podpisany A. Pułjanowski). W 1945-46 przebywał w Łodzi, gdzie jako adiunkt wykładał filozofię na Uniwersytecie Łódzkim oraz uczył w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Debiutował jako reżyser teatralny w 1947 inscenizacją sztuki Jean-Paula Sartre'a Przy drzwiach zamkniętych, wystawioną w Teatrze Małym w Warszawie. Po powrocie do Warszawy prowadził wykłady z filozofii na UW (do 1950), a w 1948-49 kierował nadto działem teatru w Polskim Radiu. Od 1949 był kierownikiem literackim Teatru Współczesnego w Warszawie, a w 1966-68 dyrektorem Teatru Polskiego w Warszawie (do 1973). Artykuły, eseje i felietony zamieszczał m.in. w „Teatrze” (1952-83, z przerwami; tu m.in. w 1952 fraszki podpisywane Dr Chryzostom Szpak, w 1952-58 cykl felietonów pt. Stare nieprzestarzałe podpisywany Quidam). Od 1949/50 do 1972 wykładał jako profesor historię teatru i dramatu polskiego i powszechnego w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Otrzymał dwukrotnie nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną (1965, 1971). W 1973 przeszedł na emeryturę. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1977). Zmarł 24 lutego 1985 w Warszawie.