BIO
Urodzona 20 września 1890 w Warszawie; córka Franciszka Rawity Gawrońskiego, powieściopisarza i historyka, i Antoniny z Miłkowskich; wnuczka pisarza Teodora Tomasza Jeża; młodsza siostra Andrzeja Gawrońskiego, lingwisty, orientalisty i poligloty. Zdawała eksternistycznie egzaminy w III Gimnazjum we Lwowie. Debiutowała w 1910 wierszem pt. Jęk, ogłoszonym na łamach czasopisma „Sfinks” (z. 25; pod pseudonimem Elea). Studiowała na Sorbonie w Paryżu. Następnie mieszkała w Warszawie. W 1918 wyszła za mąż za Stanisława Kozaryna, bibliotekarza Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Rozwijała twórczość literacką, publikując powieści oraz fragmenty prozy m.in. w czasopismach „Rzeczpospolita” (1924-25), „Kurier Warszawski” (1925-29) i „Warszawianka” (1926-27). Od 1929 prowadziła lektorat języka polskiego oraz wykładała literaturę polską na uniwersytecie w Turynie. W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie; po powstaniu warszawskim, ewakuowana z ludnością cywilną, przeszła przez obóz w Pruszkowie, skąd udało jej się dotrzeć do Krakowa. Po wyzwoleniu Krakowa pracowała jako lektorka języka włoskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz uczyła w liceum humanistyczno-muzycznym. W marcu 1945 powróciła do Warszawy. W lipcu 1946 wyjechała do Włoch z zamiarem kontynuowania pracy na uniwersytecie w Turynie, do czego jednak nie doszło. W końcu 1947 przeniosła się do Anglii i zamieszkała początkowo w Glasgow, a w 1948 w Londynie. Została członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Artykuły i recenzje literackie oraz prozę publikowała w wielu emigracyjnych czasopismach, m.in. w „Wiadomościach” (Londyn, 1950-69; tu też wiersze pod pseudonimem Krystyna Jaworska), „Życiu” (Londyn, 1951-53), „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” i jego dodatku „Tygodniu Polskim” (Londyn, 1951-85, z przerwami), „Dodatku Tygodniowym Ostatnich Wiadomości” (Mannheim, 1954-55), „Tematach” (Nowy Jork, 1962-69; tu liczne przekłady z angielskiego), „Głosie Kobiet” (Londyn, 1968-69, 1974-81, 1986), „Związkowcu” (Toronto, 1970, 1972-73), „Orle Białym” (Londyn, 1973-74, 1978), „Gazecie Niedzielnej” (1982, 1984-85) oraz w „Zeszytach Literackich” (Paryż, 1984-91, z przerwami). Od 1974 ogłaszała też artykuły literackie w warszawskim „Przeglądzie Powszechnym” (1974-85, z przerwami). Otrzymała nagrodę Polskich Oddziałów Wartowniczych w Niemczech za całokształt pracy publicystycznej (1968), nagrodę literacką im. A. Godlewskiej (1974), nagrodę „Wiadomości” za najlepsze utwory ogłoszone w tym piśmie (1979) oraz za całokształt twórczości nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1989) i nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1990). Ostatnie lata życia spędziła w Domu Spokojnej Starości w Laxton Hall pod Corby w środkowej Anglii; tam zmarła 17 kwietnia 1992.
Twórczość
1. Walka z cieniem. Powieść. Warszawa: K. Wojnar 1924, 148 s.
2. Dzwon na trwogę. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff 1926, 212 s.
3. Spuścizna. [Powieść]. „Warszawianka” 1926 nr 340-345.
4. Zatrute źródło. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff 1927, 157 s.
5. Płomień na wietrze. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff [1929], 271 s. Wyd. 2 tamże 1932.
6. Andrzej. Rzecz o profesorze Andrzeju Gawrońskim. Lwów: Filomata 1931, 17 s.
7. Cyklon. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff 1931, 174 s.
8. La lingua polacca. Grammatica – esercizi – letture. Torino: Società Editrice Internazionale 1938, 662 s. Pubblicazioni dell' „Instituto di Cultura Polacca Attilio Begey” R. Università di Torino.
9. Letteratura italiana [Dante]. Appunti raccolti. Torino: E. Gili 1939, 52 s.
10. Zaczarowany parasol. [Powieść]. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1951 nr 156-192.
11. O braciach kłótnikach i wesołej Basi. Opowieść dla dzieci z 10 ilustracjami L. Pawlikowskiej. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1955, 315 s.
12. Król poezji. Opowieść o panu Adamie. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1956, 32 s.
13. Świetna kariera sierżanta. (Opowieść szpiegowska). „Orzeł Biały”, Londyn 1958 nr 33/34-42.
14. Wesołe wakacje. [Powieść dla dzieci]. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski”1959 nr 27-37.
15. Wypada – nie wypada. Kultura życia codziennego. Dobre obyczaje. Heidelberg: Wyd. pod red. Szkoły Nauk Politycznych i Społecznych w Londynie staraniem Polskiego Oddziału Wartowniczych przy Armii Amerykańskiej w Europie 1959, 31 s., powielone. Pogadanki Ogólnokształcące dla Oddziałów Wartowniczych, Seria III z. 5.
16. Sto lat. (Gawęda o kulturze środowiska). Druk fragmentów: „Wiadomości”, Londyn 1979 nr 49, 51/52; 1980 nr 10, 17, 25, 28; 1981 nr 3. Wyd. osobne całości: Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1982, 310 s. Wyd. nast. z posłowiem J. Zielińskiego: Anioł paradoksu Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992.
