BIO
Urodzony 18 sierpnia 1926 w Chełmnie; syn Władysława Kowalskiego, ekonomisty, i Marii z domu Kilian. Po wybuchu II wojny światowej został wysiedlony z Chełmna i zamieszkał wraz z rodzicami w Bogucicach (pod Pińczowem). Pracował w kopalni manganu w Pińczowie (1940-41), a następnie jako robotnik leśny w nadleśnictwie Bogucice (1941-42), ucząc się jednocześnie na tajnych kompletach gimnazjalnych. Od 1942 był żołnierzem Batalionów Chłopskich (BCh) i brał udział w wielu walkach z Niemcami, m.in. w tych, które doprowadziły do powstania tzw. Republiki Pińczowskiej. Ukończył konspiracyjną szkołę podchorążych BCh w stopniu podporucznika. Został odznaczony Krzyżem Walecznych (1944). Po wojnie powrócił do Chełmna. W marcu 1945 związał się z podziemną organizacją Niezwyciężeni, na której polecenie wstąpił do Związku Walki Młodych i Polskiej Partii Robotniczej. Aresztowany wraz z grupą został w lipcu skazany przez sąd w Bydgoszczy na pięć lat więzienia. Dzięki amnestii z 2 sierpnia 1945 wyszedł na wolność pod koniec roku. W 1946-47 kontynuował naukę na tzw. przyśpieszonych kursach gimnazjalnych i licealnych i w 1947 uzyskał maturę. Był współorganizatorem miejscowego pisma młodzieżowego „Znicz”, w którym debiutował powieścią pt. Złoty róg (1946). Pracował w Komendzie Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Chełmnie oraz w Komendzie Powiatowej Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (zastępca komendanta do spraw Hufców Szkolnych). W 1947 zamieszkał we Wrocławiu, gdzie studiował polonistykę. Tu też podjął pracę w Wojewódzkim Komitecie Stronnictwa Demokratycznego (SD). W 1948 ożenił się ze Stanisławą Nowakówną. Przeniesiony służbowo w 1952 do Opola, pracował kolejno w Wojewódzkim Komitecie SD, w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) jako zastępca kierownika Wydziału Kultury, wreszcie jako dyrektor Państwowej Orkiestry Symfonicznej. Był współorganizatorem Opolskiego Zespołu Pisarskiego, przekształconego później w lokalny oddział Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1954 rozpoczął pracę w Rozgłośni Opolskiej Polskiego Radia jako kierownik Redakcji Literackiej (do 1983); od 1955 pisał liczne słuchowisk radiowe (m.in. pod pseudonimem Piotr Zawada). Był inicjatorem i organizatorem Festiwali Artystycznych Ziem Zachodnich i Północnych „Wiosna Opolska”. W 1955 został członkiem ZLP. Otrzymał Wojewódzką Nagrodę Artystyczną (1957, powtórnie 1981), nagrodę literacką WRN w Opolu za rok 1958 oraz wiele nagród za opowiadania i słuchowiska na konkursach literackich. Aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Propagandy przy Okręgowym Zarządzie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1961-66 redagował wydawaną przez Rozgłośnię Opolską Polskiego Radia serię „Zeszyty Literackie” (1961-1966); siedem jej tomików opracował również graficznie. W 1962 został członkiem Instytutu Śląskiego, w 1969 członkiem Opolskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego. W 1974-77 był wiceprezesem Oddziału Opolskiego ZLP. Za działalność kulturalną otrzymał w 1977 nagrodę Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego. W 1980-84 pełnił funkcję przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Kultury przy wojewodzie opolskim. W 1980-82 był członkiem rady redakcyjnej „Trybuny Opolskiej” i został później stałym współpracownikiem tego pisma. W 1982 otrzymał nagrodę Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji I stopnia za twórczość radiową. W 1983, po zlikwidowaniu Redakcji Literackiej Polskiego Radia w Opolu, został przeniesiony na stanowisko komentatora, od 1988 pełnił funkcję sekretarza programu; był członkiem rady programowej rozgłośni, w latach dziewięćdziesiątych prowadził raz w miesiącu własny program literacki. Od 1986 był członkiem Narodowej Rady Kultury. Był wykładowcą na Uniwersytecie Opolskim. Został prezesem Oddziału Opolskiego ZLP. Odznaczony m.in. Krzyżem Partyzanckim (1961), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1965), Odznaką Honorową Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1972), Złotą Odznaką im. J. Krasickiego (1974), Krzyżem Kawalerskim (1970) i Krzyżem Oficerskim (1984) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Rodła (1987), Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Honorową „Obrońca Kresów Wschodnich II RP”. Zmarł 12 października 2012 w Opolu; pochowany na cmentarzu komunalnym w Opolu-Półwsi.
Twórczość
1. Złoty róg. [Powieść]. „Znicz” 1946/1947 nr 1-7.
2. Urodził się człowiek. Opowiadania. Przedmowa: Z. Bednorz. Opole: Związek Literatów Polskich 1956, 134 s.
Zawartość
3. Los. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1958. Prapremiera: Biała Prudnicka, amatorski zespół teatralny przy Klubie Młodzieżowym Związku Młodzieży Socjalistycznej 1961.
4. Piekło. [Opowiadanie]. [Opole:] Redakcja Audycji Artystycznych Rozgłośni Polskiego Radia w Opolu 1961, 28 s. Por. Słuchowiska radiowe.
5. Pięć nocnych godzin. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1961, 132 s.
Zawartość
6. Partyzant nie składa broni. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1964, 313 s. Wyd. nast. tamże 1969.
7. Upieranie się przy nadziei. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1965, 184 s.
Zawartość
8. Zdrada. [Powieść]. Powst. 1964-1965. Wyd. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 166 s.
9. Pośrodku lasu. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966, 168 s.
Zawartość
10. Prozy z „Pośrodku lasu”. [Opowiadania]. Układ graficzny: K. Kowalski. Opole: Redakcja Literacka Rozgłośni Polskiego Radia, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna 1966, 90 s.
Zawartość
11. Piękny był pogrzeb, ludzie płakali. Scenariusz filmowy. [Współautor:] Z. Chmielewski. Ekranizacja 1967. Por. poz. ↑.
12. Przygody dawnego partyzanta. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1969, 369 s.
13. Jaki strach, kiedy się myśli rozpuści. [Utwór dramatyczny]. „Teatr Polskiego Radia” 1970 nr 1 s. 89-99. Polskie Radio 1970.
14. Odnalezione listy. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Zespół Aktorski Wojewódzkie Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1970.
15. Ostatni wieczór. [Utwór dramatyczny]. „Teatr Polskiego Radia” 1970 nr 3 s. 29-39. Polskie Radio 1970.
16. Listy. [Utwór dramatyczny]. Opole: Wojewódzki Dom Kultury 1972, 37 s.
17. Ludzie w lasach. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1972. Wyd. Opole: Wojewódzki Dom Kultury 1973, [14] s.
18. Najważniejszy dzień. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1972. Wyd. Opole: Wojewódzki Dom Kultury 1973, [9] s.
19. Dziadek w nie swoim ubraniu. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: radiowa: Polskie Radio 1973; teatralna: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1974. Druk: „Teatr Polskiego Radia” 1975 nr 1 s. 49-63.
Nagrody
20. Najdroższej Katarzynie. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Ziemi Opolskiej 1973.
21. Wstrząsający sen letniej nocy czyli Skrzypek Sierotka. [Powieść]. Opole: Redakcja Literacka Rozgłośni Polskiego Radia, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu 1975, 144 s.
22. Ballada o dwóch synach. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1976.
23. Jak to jest czyli głupi dziadek, głupi, kupił se kapelusz. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1977.
24. Strip-tease bez uciechy. Powieść. Katowice: Śląsk 1977, 246 s.
25. Serca nasze obie 1777. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1978, 454 s.
26. Zatem dziś o drugiej. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1978.
27. La mort nad wanną Marata. [Utwór dramatyczny]. Polskie Radio 1980. Druk „Teatr Polskiego Radia” 1981 nr 2 s. 22-41.
28. Skąd ich ród. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Małych Form Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Artystycznych 1981.
29. Szalone z miłości. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, 205 s.
30. Ucieczka na łąki zielone. [Opowiadania]. Katowice: Śląsk 1985, 213 s.
Zawartość
31. Opole, ostatni przystanek życiowej podróży Stanisława Wasylewskiego. [Szkic]. Opole: Towarzystwo Przyjaciół Opola 1986, 24 s.
32. Długi powrót Odysa. [Słuchowiska]. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego 1988, 314 s.
Zawartość
33. Którego kocham. [Opowiadania]. Szczecin: Glob 1989, 228 s.
Zawartość
34. Ani zbyt późno, ani za wcześnie. [Powieść]. Opole: Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe 1991, 86 s.
35. Pamiętnik opolski. [Pamiętnik]. Opole: Miejska Oficyna Wydawnicza 1997, 303 s.
36. Pięćdziesiąt lat przemija, radio opolskie trwa. Bardzo poważnie i trochę żartobliwie o 50-leciu Opolskiej Rozgłośni Polskiego Radia. Opole: Instytut Śląski [2002], 91 s.
37. Nocne mgły. Zdarzenia miłosne. [Powieść]. Opole: Instytut Śląski 2003, 268 s.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Prace redakcyjne
Nagrody
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1966, 1973, 1978, 1988, 1995, 2004.
