Print

BIO

Urodzona 2 października 1905 w Łodzi; córka Stanisława Wasilewskiego, urzędnika, i Leontyny z Czernielewskich. W 1914-18 przebywała wraz z rodziną w Smoleńsku, następnie powróciła do Łodzi. Uczęszczała do prywatnego gimnazjum humanistycznego Heleny Miklaszewskiej w Łodzi. Po zdaniu matury w 1925, studiowała polonistykę i historię kultury na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1930 uzyskała stopień magistra, a w 1931 doktorat na podstawie rozprawy Mikołaj Krzysztof Radziwiłł i jego „Peregrynacja do Ziemi Świętej i Egiptu (1582-1584)” (promotor profesor Ignacy Chrzanowski). W 1932 wyszła za mąż za Rajmunda Kowalskiego. W następnych latach pracowała w Łodzi jako nauczycielka języka polskiego w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego (do 1939). Debiutowała w 1939 studium Z badań nad „Peregrynacją” Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła, opublikowaną w „Pracach Polonistycznych” (seria 3 s. 19-54). W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie i brała udział w tajnym nauczaniu. Po wojnie powróciła do Łodzi i kontynuowała pracę w szkolnictwie: w 1945-47 w Liceum Humanistycznym, w 1948-49 w VII Liceum Państwowym. Równocześnie studiowała na Uniwersytecie Łódzkim (UŁ) psychologię (jako dyscyplinę dodatkową); w 1948 uzyskała doktorat na podstawie rozprawy Badania nad testami inteligencji Kohsa i Rorschacha (promotor profesor Stefan Baley). W 1948-49 pracowała w Miejskiej Pracowni Psychologicznej w Łodzi. Równocześnie kontynuowała prace badawcze z zakresu historii literatury polskiej i historii życia literackiego. W 1946 została członkiem redakcji „Prac Polonistycznych”. W 1949-51 wykładała literaturę polską i powszechną w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. Od 1951 pracowała na UŁ, początkowo jako asystent, później jako adiunkt. W 1953 została członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. W 1955 uzyskała w UŁ stanowisko docenta. Wykładała także w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi (1957-58). Rozprawy, studia i artykuły publikowała głównie w „Pracach Polonistycznych”, w „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Łódzkiego” (od 1956), w „Przeglądzie Humanistycznym” (od 1962). Od 1965 była przewodniczącą Komisji Historii Literatury Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. W 1969 otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego. W UŁ pełniła kolejno funkcje kierownika Zakładu Literatury XX wieku Katedry Literatury Polskiej (1966-70), kierownika Zakładu Literatury Polskiej (1970-72) oraz kierownika Zakładu Współczesnej Literatury Polskiej (1973-75) w Instytucie Filologii Polskiej. Za osiągnięcia naukowe otrzymała w 1972 nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia. Po przejściu na emeryturę w 1975 kontynuowała do 1986 pracę dydaktyczną na UŁ; do tegoż roku należała też do redakcji „Prac Polonistycznych”. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1971). Zmarła 2 grudnia 1997 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Diariusz kultury łódzkiej. [Współautor:] J. Trzynadlowski. „Prace Polonistyczne” 1946-1948.

– za lata 1939-1945. Seria 4: 1946 s. 224-262.

– za rok 1946. Seria 5: 1947 s. 343-378.

– za rok 1947. Seria 6: 1948 s. 289-327.

Wyd. łączne: Diariusz kultury łódzkiej 1945-1947. Łódź 1977, 56 s. Łódzkie Towarzystwo Naukowe.

2. Andrzej Frycz Modrzewski. [Warszawa:] Czytelnik 1947, 28 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. „Momus” Alojzego Żółkowskiego 1820-1821. Karta z dziejów prasy i sceny warszawskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 235 s.

Zawartość

Od autora. – I. „Momus” wśród dzienników warszawskich; II. Autor „Momusa” w teatrze; III. Towarzysze kawiarniani Żółkowskiego; IV. Fraszki polityczne jako komentarz dnia; V. „Momus” wobec przemian społeczno-obyczajowych i kulturalnych Warszawy; VI. Humor powszedni Żółkowskiego; VII. Rozgłos „Momusa” i echa jego sławy.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. One of the shortest masterpieces of Joseph Conrad. The problem of Conrad's autobiographical works. Łódź 1960, 9 s. „Bulletin de la Société des Sciences et des Lettres de Łódź” Vol. 11 z. 5.

5. Warszawa literacka w okresie przełomu kulturalnego 1815-1822. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 370 s.

Zawartość

Słowo wstępne. – Warszawa reprezentacyjna: Stolica na dorobku („Kurier Warszawski”); Środowisko literatury, gustu i smaku; Literackie niepokoje („Pamiętnik Warszawski”). – Warszawa młodych: Bojowa publicystyka młodych; Nowy Parnas; Warszawa w polemice teatralnej; Uniwersyteckie związki przyjaźni. (Sygnał romantycznego przełomu). – O prawo priorytetu: Warszawa i filomaci; Karta z dziejów walki z obskurantyzmem. („Świstek Krytyczny” a „Wiadomości Brukowe”). – Aneksy.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Nieznana karta publicystyki literackiej Juliana Ursyna Niemcewicza. „Powóz złamany” – powieść obyczajowa z 1816 r. Łódź 1963, 12 s. Łódzkie Towarzystwo Naukowe. „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń” R. 7 nr 2.

7. John Bowring, tłumacz i propagator literatury polskiej w Anglii. Łódź: Wydawnictwo Ossolineum 1965, 106 s. Łódzkie Towarzystwo Naukowe Prace Wydziału I. Por. poz. ↑.

Zawartość

I. Sylwetka Johna Bowringa na tle epoki (w świetle jego pamiętników i publikacji współczesnych); II. Prace i zasługi Bowringa jako tłumacza poezji słowiańskiej; III. Dzieje inspiracji i realizacji „Wyboru poetów polskich”; IV. Pierwsza prezentacja poezji polskiej w Anglii – „Specimen of the Polish poets”; V. Recepcja tomiku poezji polskiej Bowringa na przestrzeni stulecia.

8. „Dżuma” Alberta Camusa. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1968, 128 s. Biblioteka Analiz Literackich.

9. Nowa summa prozy Tadeusza Różewicza. Toruń 1968, 22 s., powielone. Zakład Literatury XX wieku Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

10. The tragedy of moral reality (man vs the world) in „Lord Jim” by Joseph Conrad. Łódź 1969/1970, 8 s. „Bulletin de la Société des Lettres de Łódź” Vol. 20 z. 2.

11. Mochnacki i Lelewel współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju. 1825-1830. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 376 s.

Zawartość

Od autora. – Dwaj reprezentanci ambicji kulturalnych Warszawy i kraju; Ostatnie lata przed powstaniem listopadowym – czasy i ludzie; Maurycy Mochnacki w roli intelektualnego przywódcy: Walka o rozwój „twórczych sposobności”, o autonomizację jednostki. Ideolog literatury narodowej. Rzecznik krytyki konstruktywnej; Joachim Lelewel – współtwórca życia umysłowego Warszawy: Poplecznik romantyzmu, Mickiewicza i młodej Warszawy. Popularyzator nauki; Mochnacki i Lelewel w oczach swoich współczesnych i potomnych: Maurycy Mochnacki na marginesie legendy literackiej; Joachim Lelewel w legendzie literackiej. – Aneks.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

12. Conrad. 1896-1900. Strategia wrażeń i refleksji w narracjach Marlowa. Łódź: Wydawnictwo Ossolineum 1973, 131 s. Łódzkie Towarzystwo Naukowe.

Zawartość

Od autora. – I. Od „Placówki postępu” do koncepcji twórczej „Jądra ciemności”; II. „Jądro ciemności” – „Noc piekielna” („Une saison en enfer” Kurtza); III. „Lord Jim” – próba poświadczenia własnej godności „poza szeregiem”. – Aneks: Ch. Whibley: A vagabond poet.

Przekłady

angielski

fragmentu: Przeł. R. Jabłkowska. Łódź: Society of Arts and Sciences 1973, 37 s., powielone.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

13. Wiersze Cypriana Kamila Norwida. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1978, 143 s. Biblioteka Analiz Literackich. Wyd. 2 tamże 1983.

14. Echa ciągle żywe. O kulturze i sprawie polskiej w Anglii przed i po powstaniu listopadowym. Warszawa: Czytelnik 1982, 127 s. Por. poz. ↑.

Zawartość

Edynburskie „Listy” („Letters on Poland”) Krystyna Lacha Szyrmy poświęcone sprawom kulturalnym i politycznym Polski; „Antologia poezji polskiej” Johna Bowringa z r. 1827; John Bowring – reprezentant i obrońca polskiej sprawy narodowej. (Uroczysty obchód rocznicy powstania listopadowego w 1844 r. w Londynie pod przewodnictwem Johna Bowringa). – Aneks.

15. Conrad i Gombrowicz w walce o swoją wybitność. Posłowie: M. Janion. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 222 s.

Zawartość

Czytając Conrada i Gombrowicza. – Conrad: Rzemiosło pisarskie Conrada; Fragmenty dzienników Conrada: „Ze wspomnień. Conradowski esej o przyjacielu; Dwie opowieści Conrada: „Tajemny wspólnik”. „Smuga cienia”. Wyznanie; Wokół „Emigracji zdolności” Elizy Orzeszkowej i „Gry losu” Josepha Conrada. – Gombrowicz: Rzemiosło pisarskie Gombrowicza; O „Dzienniku” Witolda Gombrowicza: „Dziennik” jako inicjacja; Wywodzę się z Montaigne'a; Gombrowiczowski esej o człowieku; O literaturze i krytyce; „Dziennik” Gombrowicza w świetle retrospekcji; Dwie powieści Gombrowicza: „Trans-Atlantyk”. „Kosmos”. – M. Janion: „Pełna rzeczywistość egzystencji”. Dopowiedzenie paraleli.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

16. Od utopii do antyutopii. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1987, 87 s.

Zawartość

Teoretyczne wyobrażenie przyszłości – Platon; Thomas More (Tomasz Morus) i jego Utopia; Herbert George Wells i jego wizje przyszłości; Aldous Huxley: „Nowy wspaniały świat” w nurcie twórczości eseistycznej i powieściowej pisarza; Stanisław Lem: Między utopią a antyutopią.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Człowiek i morze w twórczości Conrada – Korzeniowskiego. „Prace Polonistyczne” Seria 4: 1946 s. 117-137.
• Marek Aureliusz i jego „Rozmyślania” w literaturze polskiej. „Prace Polonistyczne” Seria 5: 1947 s. 233-254.
• Teofrasty polskie. „Prace Polonistyczne” Seria 8: 1950 s. 223-252.
• O felietonie „Gazety Warszawskiej” z lat 1816-1820. (Od „Spektatora” do Pustelnika z Krakowskiego Przedmieścia). „Prace Polonistyczne” Seria 9: 1951 s. 115-145.
• Zapomniana satyra polityczna i społeczna czasów Królestwa Kongresowego. („Momus” i „Pot-pourri” Alojzego Żółkowskiego z lat 1820-1821). „Prace Polonistyczne” Seria 10: 1952 s, 91-121.
• „Bogactwo mowy polskiej” – zapomniany i nie wydany słownik języka polskiego z początku XIX wieku [A. Osińskiego]. „Prace Polonistyczne” Seria 11: 1953 s. 69-83.
• Przedmickiewiczowska krytyka krytyki Iksów. Wokół sporu o Bogusławskiego (1816-1819). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” Seria 1: 1956 z. 3 s. 5-37.
• Pierwsza entuzjastyczna recenzja „Ballad i romansów” w prasie warszawskiej 1822 roku. („Tygodnik Polski” – „Wanda” Brunona Kicińskiego). „Prace Polonistyczne” Seria 13: 1957 s. 77-93.
• O balladzie „Tukaj”. (Geneza „Prób przyjaźni” Adama Mickiewicza). „Prace Polonistyczne” Seria 14: 1958 s. 31-71.
• Conrad – moralista. „Kultura i Społeczeństwo” 1959 nr 2 s. 147-161.
• Conrad – poeta. „Prace Polonistyczne” Seria 17: 1961 s. 165-179.
• O kontaktach Lelewela z filomatami i prasą warszawską. „Przegląd Humanistyczny” 1962 nr 5 s. 127-146.
• Przyczynek do działalności popularyzatorskiej i poselskiej Joachima Lelewela (1829-1830). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” Seria 1: 1962 nr 27 s. 85-102.
• Wśród bohaterów Conrada. „Prace Polonistyczne” Seria 19: 1963 s. 185-210.
• Problem polskości i realizmu bohaterów Conrada. „Prace Polonistyczne” Seria 21: 1965 s. 103-125.
• Nieznany łódzki utwór sceniczny o „ziemi obiecanej” [W. Dłużniewskiego „Wyprawa do Ameryki”]. „Prace Polonistyczne” Seria 22: 1966 s. 3-17.
• Wiktor Dłużniewski, autor „Wyprawy do Ameryki”. „Prace Polonistyczne” Seria 23: 1967 s. 168-187.
• „Wyprawa do Ameryki”. Quodlibet z żywych obrazów miasta Łodzi Wiktora Dłużniewskiego. „Prace Polonistyczne” Seria 25: 1969 s. 83-114.
• „Moja córeczka” Tadeusza Różewicza. (Próba odczytania). W: O prozie polskiej XX wieku. Wrocław 1971 s. 361-374.
• Zapomniany polski esej o człowieku. (Michała Wiszniewskiego „Charaktery rozumów ludzkich”). „Prace Polonistyczne” Seria 28: 1972 s. 155-172.
• Niedoceniona – czy zapomniana napoleońska opowieść Conrada. Uwagi na marginesie „Duszy wojownika” („The warrior's soul”). „Prace Polonistyczne” Seria 29: 1973 s. 213-226.
• Debiut warszawski i debiut łódzki Wiktora Dłużniewskiego. „Prace Polonistyczne” Seria 30: 1974 s. 119-135.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1973, 1988.

Autor o sobie

• A. Kowalska: Moje dwa uniwersytety (Jagielloński i Łódzki). W: Moja droga do nauki. Łódź 1997.

Słowniki i bibliografie

• [J. Poradecki] J.P.: Nota biograficzna. „Prace Polonistyczne” Seria 32: 1976 s. 7-8.
• H. Tadeusiewicz: Bibliografia prac profesor Anieli Kowalskiej. „Prace Polonistyczne” Seria 32: 1976 s. 9-13.
• Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (J. Czachowska; sprostowanie „Ruch Literacki” 1978 nr 1).

Ogólne

Artykuły

• J. Poradecki: O pracach naukowych prof. dr Anieli Kowalskiej. „Prace Polonistyczne” Seria 32: 1976.
• H. Tadeusiewicz: Aniela Kowalska. „Pamiętnik Literacki” 1999 z. 4.

„Momus” Alojzego Żółkowskiego

• W. Bieńkowski. „Prasa Współczesna i Dawna” 1958 nr 2.
• S. Durski. „Pamiętnik Teatralny” 1958 nr 3/4.
Go back to position Wróć do pozycji

Warszawa literacka w okresie przełomu kulturalnego 1815-1822

• W. Bieńkowski. „Zeszyty Prasoznawcze” 1962 z. 1/2.
• M. Danilewiczowa. „Wiadomości”, Londyn 1962 nr 15.
• S. Durski: Wileńska czy warszawska geneza romantyzmu polskiego. „Przegląd Humanistyczny” 1962 nr 5.
• M. Grabowska: „...i zstąpmy do głębi”. „Nowe Książki” 1962 nr 6.
• Z. Libera: Warszawa u progu romantyzmu. „Nowa Kultura” 1962 nr 1.
• S. Podhorska-Okołów: Rehabilitacja Warszawy romantycznej. „Twórczość” 1962 nr 3.
• W. Billip. „Pamiętnik Literacki” 1963 z. 4.
Go back to position Wróć do pozycji

Mochnacki i Lelewel współtwórcy życia umysłowego Warszawy i kraju

• B. Maciejewski: Lelewel i Mochnacki, obywatele Warszawy. „Nowe Książki” 1972 nr 6.
• S. Tomala: Od insurekcji literackiej do insurekcji politycznej. „Miesięcznik Literacki” 1972 nr 4.
• S. Kalembka. „Kwartalnik Historyczny” 1973 nr 3.
Go back to position Wróć do pozycji

Conrad. 1896-1900

• J. Termer: Conrad dla cytatologów. „Nowe Książki” 1973 nr 18.
• B. Kocówna. „Kwartalnik Neofilologiczny” 1974 nr 2.
• J. Rzymowski: Marlow w laboratorium. „Miesięcznik Literacki” 1974 nr 11.
Go back to position Wróć do pozycji

Conrad i Gombrowicz w walce o swoją wybitność

• J. Drzewucki: Portret epoki, portret pisarza. „Życie Literackie” 1986 nr 47.
• I. Heppen: Świat Conrada i Gombrowicza. „Tygodnik Polski” 1986 nr 19.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO