BIO

Urodzona 11 października 1901 w Wilnie; córka Włodzimierza Dworzaczka, nauczyciela i dziennikarza, i Marii z Ziemięckich. Od 1905 mieszkała w Mińsku (Białoruś), gdzie w 1918 uzyskała maturę w Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej. Od 1916 należała do harcerstwa. Ogłaszała pierwsze utwory w jednodniówkach młodzieżowych wydawanych w Mińsku. W 1920-25 studiowała na Uniwersytecie Poznańskim, początkowo biologię (przez rok), później filologię polską i otrzymała w tym ostatnim zakresie absolutorium. Była członkiem Akademickiego Koła Harcerskiego, Koła Polonistów Studentów Uniwersytetu Poznańskiego, Organizacji Studentek i Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1925 wyszła za mąż za Bohdana Stypińskiego, ekonomistę i przeniosła się do Warszawy. Tu pracowała w redakcji czasopisma dla młodzieży „Iskry” (1926-36), w którym ogłaszała też drobne opowiadania (podpisane Maria Stypińska). Współpracowała nadto ze „Słonkiem” i „Moim Pisemkiem”. W 1936 wyszła za mąż za Zbigniewa Kowalewskiego, ekonomistę. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała nadal w Warszawie. Brała udział w powstaniu warszawskim jako sanitariuszka. Po zakończeniu wojny przez krótki czas przebywała w Bydgoszczy, pracując w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim. W połowie 1945 powróciła do Warszawy, gdzie pracowała kolejno jako tłumaczka w Biurze Prasowym Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (1948-49), redaktorka w dziale literatury dziecięcej Spółdzielni Wydawniczej Książka i Wiedza (1949-51), w redakcji tygodnika „Świat Młodych”, w dziale literackim (1953-54), i „Płomyka” (1954-56). Utwory dla dzieci publikowała w wielu czasopismach, m.in. w „Płomyczku” (1948-51, 1955-57, 1960; tu m.in. w 1960 wspólnie z Marią Kownacką dział Kącik tropicieli przyrody), „Płomyku” (1948/49-57, 1962, 1969), „Iskierkach” (1950-51), „Świerszczyku-Iskierkach” (1951-54) „Świerszczyku” (1955/56, 1970-80; m.in. w 1979 cykl Podpatrzone, podsłuchane). Od 1949 była członkiem Sekcji Tłumaczy Polskiego PEN Clubu (od 1965 członkiem rzeczywistym). Od 1950 należała do Związku Literatów Polskich (ZLP) (do rozwiązania Związku w 1983); w 1951-55 wchodziła w skład zarządu Sekcji Literatury dla Dzieci i Młodzieży przy Oddziale Warszawskim ZLP oraz uczestniczyła aktywnie w pracach Sekcji Tłumaczy przy tymże oddziale. Od 1963 otrzymywała rentę twórczą. Uczestniczyła w pracach nad Słownikiem literatury dla dzieci i młodzieży (1964) jako autorka haseł z beletrystyki przyrodniczej, literatury popularnonaukowej i podróżniczej. Od początku lat siedemdziesiątych pisała wspomnienia (niewydane). W 1978 otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży. Od 1989 była członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974). Zmarła 3 maja 1991 w Warszawie.

Twórczość

1. Zagadkowa kartka. [Opowiadania]. Ilustracje: M. Kwacz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 53 s.

Zawartość

Zagadkowa kartka; Sudan z wielbłądem; „Bię” czy „bimy”; Plotka; Łóżko przez „u”; Dwieście pięćdziesiąt; W pogoni za numerami.

2. Dziwne sprawy Zawodzia. [Powieść]. Powst. 1957. Wyd. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 193 s.

Nagrody

III nagroda w konkursie Naszej Księgarni na powieść współczesną dla młodzieży w 1957.

3. O Fiku i Myku i o domku z patyków. [Opowiadanie]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 72 s. Wyd. 2 tamże 1960.

4. Ucieczka z Pudełkowa. [Opowiadanie]. Świerszczyk 1959 nr 60-68. Wyd. osobne: Warszawa: Ruch 1962, 21 s. Wyd. 2 tamże 1965.

Przekłady

niemiecki

Die Flucht aus Schachteldorf. [Przeł.] H. Rymarowicz. Warszawa 1964.

5. Łatek i Fikołka. [Opowiastki dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, [20] s.

Zawartość

Sama sobie lalkę zrobię; Gdzie Fikołka?; Dziwny zwierz; Przygoda; Puszek; Puszek śpi; Katastrofa; Wielka podróż; Wyścigi; Fikołka i ptaszek; Fruwające jagody; Szczotka; Grzyb-wieża; Kapelusze; Bałwanek; Choinka; Proszę lalę.

6. Zwariowane podwórko. [Powieść]. Powst. 1962. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976, 185 s. Wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze 1986, 174 s.

Nagrody

I nagroda w konkursie Centrali Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” na opowiadanie dla dzieci o tematyce spółdzielczej w 1962.

7. Śpioszka Popielica. [Opowiadanie]. Warszawa: Ruch 1968, 27 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1971; wyd. 3 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978.

Przekłady

niemiecki

Siebenschläfers Waldabenteuer. [Przeł.] S. Moser. Warszawa 1984.

8. Tajemniczy olbrzym. [Opowiadanie]. Warszawa: Ruch 1968, 33 s.

Przekłady

niemiecki

Der geheimnisvolle Reise. [Przeł.:] M. Bester, M. Wołczacka. Warszawa 1971.

9. Po nitce do kłębka. [Opowiadanie]. Warszawa: Ruch 1969, 71 s. Wyd. 2 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 62 s.

10. Czarny Pazur z Dzikiej Dżungli. [Opowiadanie]. Warszawa: Ruch 1970, 82 s.

11. Zabawy w prawdę. [Opowiadania]. Warszawa: Ruch 1970, 37 s.

Zawartość

Zabawa do Bieguna Północnego; Cisza na morzu; Kosmonauci; – 60° C.

12. Mały to ja. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 212 s. Wyd. 2 tamże 1978.

Przekłady

węgierski

Én vagyok a kicsi. [Przeł.] I. Fejér. Budapest 1978.

13. Sapcio i Pufcio ze Stromego Brzegu. Warszawa: Ruch 1972, 65 s. Wyd. 2 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 82 s.

Scalone teksty siedmiu książeczek o bobrach Sapciu i Pufciu wydanych przez Naszą Księgarnię w 1965-1967 w serii „Poczytaj mi Mamo”.

14. Chciałam być gwiazdą. [Powieść]. [Warszawa:] Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch1973, 97 s. Wyd. 2: Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975.

Przekłady

rosyjski

Kinozvezda Agneška. [Przeł.: D. Wawiłow, O. Usenko] M. Marconi. Warszawa 1978.

15. Goście. [Opowiastki dla dzieci]. Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa – Książka – Ruch 1974, 34 s. Wyd. 2: Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1976.

Zawartość

Nowa zabawa; Automobilklub; Tajemniczy sprawca; Nad fasolką; Skaczący gość; Dzień niespodzianek; Czym przekupić żabę; Plan Wojtka; Pożyczyłem; Porozmawiamy; Śpiochy; Nowi goście.

16. Góry. [Opracowanie popularnonaukowe dla dzieci]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978, 42 s.

17. Pan Słówko ma głos. [Teksty popularnonaukowe dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1984, 108 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1984, wyd. 3 1990.

Zawartość

Niezwykła znajomość; Nowa zabawa; Dziękujemy!; Bardzo dziwna mowa; Gwara szkolna; Piękna rzecz; Słowa zgubione i nowe; Co to jest „raza”?; Uprzykrzone słowo; Pan Słówko czuwa; Po bilety!; „Na chorobie”; Chochlik; Żarłok; Dziwne słowo; Łabędź; Wolę zjeść pomarańczę; Takiego słowa nie ma; Pisało!; „Pułapka” z psami; Pomocnice; Kasza manna; Posiadanie; Kłopoty z myśleniem; Bajka o kim?; Kłopotliwe małe słówko „jak”; O „przyjęciu”; „Mnie” czy „mi”?; Słówko z miasta; Liczna klasa; Stasiu, Tadziu ...; Czy pani byłaby zadowolona?; Nowa w klasie; Z powodu papużek; Co się rozchodzi?; Nieporozumienie; Notes Grzesia; Wakacyjne kłopoty.

18. Co się zdarzyło w pewnej szkole. Wybór opowiadań i materiałów świetlicowych. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze 1985, 93 s.

Zawartość

Wstęp [od redakcji]. – Cz. I: Z dziennika pewnego prezesa, czyli co możemy zrobić wspólnymi siłami. [Opowiadania:] Bomba na zebraniu. (Z dziennika pewnego prezesa)!; Poślę mojego człowieka. (Z dziennika pewnego prezesa)...; Nowy nauczyciel; Klops. (Opowiadanie pewnego prezesa); A to kłopot!; Michał Terkotka [zawiera tekst piosenki „Kolorowa piosenka” z nutami]; Klucha i serdelowa; Dziewczyński pomysł; „Szyszki” i „Rondelki”; Byle nie deptać ...; Kopciuszek. – Cz. II: Nasz teatrzyk. [Skecze:] Szopka spółdzielcza; Salon fryzjerski. (Obrazek w jednej odsłonie); Nasza prząśniczka; Na pokaz; Rozmawiały dwa okienka; Trochę przykre widowisko pod tytułem „Lodowiskon”; Babcia w sztafecie. (Obrazek sceniczny w dwóch odsłonach); Do psa przyjechał pies, czyli dialog: miasto-wieś; Wywiad z Mruczkiem; Świnia o sobie. (Monolog); Truciciele. (Leśny obrazek w jednej odsłonie); Rewia wakacyjna; Nie ma złych dróg [z nutami].

19. O czym szumi las. Gawędy o roślinach i zwierzętach. [Wybór tekstów oraz wstęp:] G. Kamińska. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze 1988, 123 s.

Nadto liczne, drobne książeczki dla dzieci, także przekłady z języka rosyjskiego w seriach Poczytaj mi Mamo, Bawimy się, Od Książeczki do biblioteczki wydane w 1959-1981.

Przekłady

1. I. Jefriemow: Biały Róg. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 241 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1950, wyd. 3 1951, wyd. 3 [!] 1952; wyd. 4 Warszawa: Iskry 1953, tamże: wyd. [5] 1956 [właśc. 1955], wyd. [6] 1958, wyd. 3 [!] 1959.
2. M. Priszwin: O czym mówią raki. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 76 s. Wyd. 2 tamże 1950.
3. M. Priszwin: Opowiadania o dzieciach i zwierzętach. Warszawa: Współpraca 1949, 100 s.
4. G. Fisz: Wyprzedzamy legendę. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 259 s. Wyd. 2 tamże 1952.

Zawartość

Trzy popularnonaukowe opowieści o agrobiologii radzieckiej.
5. Keszka. Zbiór nowel. Zebrała i oprac.: M. Górska. Przekł. M. Kowalewska i in. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 179 s.
W przekł. M. Kowalewskiej: E. Wieliczko: Pud soli; A. Szmankiewicz: Ryba admiralska; A. Szmankiewicz: Syn okrętu; S. Żemajtis: Wielkie pragnienie.
6. H. Koszewaja: Opowieść o synku. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 147 s.
Wspomnienia o Olegu Koszewoju.
7. D. Mamin-Sibiriak: Bajeczki Olesi. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 47 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1954.
8. [I. Maršak] M. Iljin, E. Siegał: Jak człowiek stał się olbrzymem. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 231 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1954.
9. A. Popowski: Sztuka tworzenia. [Warszawa:] Czytelnik 1950, 207 s.
Popularnonaukowa praca o Trofimie Łysence i agrobiologii radzieckiej.
10. W. Safonow: Kto to był Karol Darwin. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 25 s. Wyd. 2 pt. Kto to był Darwin tamże 1951.
Fragment poz. 11.
11. W Safonow: Kwitnąca ziemia. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 401 s. Wyd. 2 tamże 1952.
Praca popularnonaukowa o agrobiologii radzieckiej.
12. S. Zorian: Dżeko podróżnik. Opowiadania ormiańskie. Przekł. z rosyjskiego M. Kowalewska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 54 s.
13. W. Arseniew: Po Kraju Ussuryjskim. (Podróż w góry Sichote-Aliń w latach 1902-1906). Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 408 s. Wyd. 2 pt. Na bezdrożach tajgi. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 279 s.
14. W. Bianki: Opowiadania i bajki. Przeł. M. Kowalewska i in. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 408 s. Przedruk częściowy zob. poz. .
W przekł. M. Kowalewskiej: Pierwsze polowanie; Sowa; Jak Lis sobie z Jeżem poradził; Lisek-Chytrusek i mądra Kaczuszka; Złote serduszko; Głupie pytania; Zając, Cietrzew, Niedźwiedź i Dziadek Mróz; Zając, Cietrzew, Niedźwiedź i Wiosna; Pomarańczowe Gardziołko; Lula; O Gryzoniu Burunduku i Niedźwiedziu Samotniku; Oczy i uszy; Cietrzew Cietrzewiński; Leśni zwiadowcy; Błękitne zwierzątko; Piórko; Czupurny malec; Jak mucha niedźwiedzia od śmierci uratowała; Pływaczek; Pęknięta Skórka; Tygrys pięciopręgi.
15. W. Inber: Opowiadania o dzieciach. Przeł.: M. Kowalewska i M. Serkowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 57 s.
W przekł. M. Kowalewskiej: Tosik, Mura i „odpowiedzialny komunista”; Maja; Dobry węgiel.
16. I. Jefriemow, L. Sobolew: Opowiadania morskie. Przeł.: M. Kowalewska i S. Klonowski. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 116 s.
W przekł. M. Kowalewskiej: I. Jefriemow: Atol Fakaofo; Ostatni marsel.
17. L. Kon: Pierwsza książka o roślinach (w polu i w ogrodzie). [Dla dzieci]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 44 s.
18. S. Kruszyński: Plony Ałtaju. [Opowiadania]. Przeł.: J. Nosewicz, E. Żytomirski, M. Kowalewska. [Warszawa:] Czytelnik 1951 [właśc. 1952], 152 s.
W przekł. M. Kowalewskiej: Wyszedł siewca; Ustronie Dalekie; Sady pod śniegiem; W listopadową noc; W obcym świecie.
19. G. Skrebicki: Przyjaciele mojego dzieciństwa. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 39 s.
20. W. Bianki: Tajemnica nocy leśnej. [Opowiadania]. Przeł. M. Kowalewska i in. Wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 357 s. Wyd. 3 zmienione tamże 1954.
W przekł. M. Kowalewskiej opowiadania z poz. oprócz: Sowa; O Gryzoniu Burunduku i Niedźwiedziu Samotniku; Błękitne zwierzątko; Piórko; Pęknięta Skórka; Tygrys pięciopręgi. W wyd. z 1954 przedruk poz. oprócz opowiadania: Pomarańczowe Gardziołko.
21. M. Biriukow: Wody Narynu. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 736 s.
22. I. Jefriemow: Księżycowa skała. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 101 s. Wyd. 2 tamże 1953.
23. W. Niemcow: Siedem barw tęczy. Powieść naukowo-fantastyczna. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 605 s.
W druku tłumaczka podpisana błędnie: Kowalska.
24. W. Obničew: Plutonia. Płomyk 1952/1953 nr 1-20, 1953/1954 nr 1-6.
25. S. Woronin: Szeroka droga. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 229 s. Wyd. 2 tamże 1952.
26. G. Gulia: Kama. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1954, 142 s.
27. I. Kratt: Dom wśród tundry. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1955, 316 s.
28. F. Tuglas: Mały Illimar. [Powieść]. Przekł. z rosyjskiego M. Kowalewska. Warszawa: Czytelnik 1962, 398 s.

Prace redakcyjne

1. Głos przyrody. [Red.:] M. Kowalewska, M. Kownacka. [T.] 1. Wiosna, lato; [T.] 2. Jesień, zima. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 318 + 222 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1969, wyd. 4 rozszerzone 1981.

Zawartość

Popularnonaukowa antologia dla dzieci. Zawiera również utwory M. Kowalewskiej.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1973.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (R. Loth).
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984.

Głos przyrody

H. Skrobiszewska: Tu – złoty liść. Tu – rudy blask. Nowe Książki 1963 nr 22.
J. Dziarnowska: Zapoznany bestseller. Kultura 1964 nr 26.