BIO

Urodzona 19 lutego 1936 w Warszawie; córka Stanisława Lorentza, profesora historii sztuki, wieloletniego dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, i Ireny z domu Nasfeter. W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Podkowie Leśnej pod Warszawą. Po wojnie zamieszkała ponownie w Warszawie, gdzie uczęszczała do szkół. W 1949-53 była członkiem Związku Młodzieży Polskiej. W 1952 zdała maturę w Gimnazjum im. W. Górskiego i rozpoczęła studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (UW), które przerwała na pierwszym roku. Od 1953 studiowała polonistykę na UW. W 1956 wyszła za mąż za Wojciecha Kowalczyka, architekta. Po uzyskaniu magisterium w 1957 została zatrudniona na stanowisku asystenta w Pracowni Bibliografii Retrospektywnej Instytutu Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk (PAN). Debiutowała w 1959 szkicem pt. Zza kulis „Sowizdrzała, opublikowanym w „Przeglądzie Humanistycznym” (nr 4). W 1962-66 odbywała staż doktorancki w IBL, zakończony obroną rozprawy doktorskiej pt. Rozwój twórczości lirycznej Słonimskiego w latach 1918-1935 (promotor profesor Kazimierz Wyka). Następnie kontynuowała pracę w IBL na stanowisku adiunkta. Była stałym współpracownikiem „Pamiętnika Literackiego”, w którym publikowała recenzje książek naukowych oraz artykuły literackie (1967-83, z przerwami). Od 1973 pracowała równocześnie jako adiunkt na pół etatu w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach (usunięta dyscyplinarnie ze względów politycznych w styczniu 1982). W 1976 habilitowała się w IBL na podstawie rozprawy pt. Romantyczni szaleńcy i otrzymała stanowisko docenta. Od 1981 była członkiem Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk (w 1992-95 członek zarządu). W 1982 podjęła dodatkową pracę (pełen etat) na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Łódzkiego. W 1988 została członkiem Polskiego PEN Clubu (w 1991-95 sekretarz generalny, następnie członek Zarządu). W 1991 otrzymała tytuł naukowy profesora. W tymże roku została członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN (ponownie w kadencji 1993-95). W 1999 została członkiem Komitetu Obchodów Roku Słowackiego. Odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997). Zmarła 13 sierpnia 2022 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim.

Twórczość

1. Liryki Słonimskiego 1918-1935. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 240 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Rozprawa doktorska.

2. Słonimski. Warszawa: Agencja Autorska i Zjednoczenie Księgarstwa 1972, 54 s.

3. Romantyczni szaleńcy. [Szkice]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1977, 222 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Rozprawa habilitacyjna.

Zawartość

Wstęp. – I. Widzenie w biały dzień. – II. Trzeźwy szaleniec: 1. Kordian pod baldachimem; 2. „Żołnierz obłąkany”; 3. Galeria portretów. – III. Historiozoficzne i prywatne szaleństwo u Krasińskiego: 1. Komedia nierozumu i obłąkania; 2. Dygresja; 3. Niezgoda na szaleństwo. – IV. Filolog w roli ankietera: 1. Jak ułożyć ankietę; 2. Kwestionariusz; 3. Bohater szalony: dane osobowe, życie psychiczne, funkcje literackie; 4. Lista respondentów ankiety. – Zakończenie. – Przypisy. – Nota bibliograficzna.

4. Programy i spory literackie w dwudziestoleciu. 1918-1939. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 298 s. Wyd. 2 rozszerzone tamże 1981.

5. Siedmiu bohaterów romantycznych. [Szkice]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1981, 169 s.

Zawartość

Poeta i oficer legionów [C. Godebski]; Męczennik sprawy narodowej [W. Łukasiński]; Filomata na drugiej półkuli [I. Domeyko]; Legenda jednej nocy [P. Wysocki]; Samotny trybun rewolucji [M. Mochnacki]; Dramat nie spełnionego powołania [A. Towiański]; Za waszą i naszą wolność [A. Potebnia].

6. Stefan Żeromski w Zamku. [Szkic]. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie [1985], 43 s.

7. Warszawa romantyczna. [Studium]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 306 s.

Nagrody

Nagroda Towarzystwa Miłośników Historii oraz nagroda literacka „Solidarności” przyznana przez Komitet Kultury Niezależnej w 1988.

8. Czym był romantyzm? [Studium]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1990, 189 s.

9. Kordian” Juliusza Słowackiego. [Popularny szkic monograficzny]. Warszawa: Patria 1990, 34 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1992, [wyd. 3] 1995.

10. Piłsudski i tradycja. [Studium]. Chotomów: Verba 1991, 179 s.

11. Romantyzm. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Warszawa: Stentor 1994, 303 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1995, wyd. 4 [właśc. 3] 1997, wyd. 6 1999, wyd. 7 2000.

12. Słowacki. [Monografia]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1994, 433 s. Wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1999.

13. Obraz a literatura – oczami polonisty. Objaśnienia. [Album]. Warszawa: Stentor 1995, 20 s. + 32 k. tabl. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1997, wyd. 3 1999.

14. Dramat i teatr romantyczny. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1997, 266 s.

15. Literatura 1918-1939. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Warszawa: Stentor 1997, 214 s. Wyd. 3 [!] tamże 1999.

16. Pejzaż narodowy „Ojczyzna prywatna” – jaka była Litwa Mickiewicza? Referat wygłoszony na konferencji naukowej „Adam Mickiewicz i konteksty” zorganizowanej przez Uniwersytet Wileński w dniach 24-26 września. Wilno 1998, 12 s., maszynopis.

17. Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego. Warszawa: Patria 1998, 40 s. Moje Lektury.

18. Romantyzm. Zeszyt ćwiczeń [dla szkoły średniej]. Warszawa: Stentor 1998, 77 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1999, wyd. 3 2000.

19. Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Gimnazjum 1. Język polski. [Współautor:] K. Mrowcewicz. Warszawa: Stentor 1999, 304 s. Wyd. nast. tamże: 2000, 2001.

20. Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Przewodnik dla nauczycieli. Język polski. Klasa 1 gimnazjum. [Współautor:] K. Mrowcewicz. Warszawa: Stentor 1999, 103 s.

21. Literatura 1918-1939. Zeszyt ćwiczeń. Wyd. 2 [!] Warszawa: Stentor 1999, 86 s.

22. Kto czyta, nie błądzi. Literatura i kultura. Język polski. Klasa 2 gimnazjum. [Współautor:] K. Mrowcewicz. Warszawa: Stentor 2000, 288 s.

23. Kto czyta nie błądzi. Literatura i kultura. Język polski. Klasa 3 gimnazjum. Warszawa: Stentor 2001, 219 s.

24. Wiek XIX. Romantyzm – realizm. Materiały z dziejów sztuki – dla liceów i gimnazjów. Warszawa: Stentor 2001, 51 s. + 40 k. tabl.

25. Juliusz Słowacki. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2003, 251 s. A to Polska właśnie.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Pokolenia poetyckie dwudziestolecia powojennego. Rocznik Kultury i Sztuki 1966 z. 2 s. 44-55.
O pewnych paradoksach futurystycznego programu. Poezja 1969 nr 6 s. 39-49.
O „Genezis z Ducha [J. Słowackiego]. Pamiętnik Literacki 1970 z. 1 s. 139-160.
Piotr Wysocki, bohater romantyczny. Miesięcznik Literacki 1970 nr 10 s. 53-61.
Cienie sławy. Piotr Wysocki w grudniu 1830 roku. Przegląd Humanistyczny 1972 nr 2 s. 97-108.
Dylemat romantycznego konserwatyzmu: niezmienność warunkiem postępu. Przykład Krasińskiego. Studia Filozoficzne 1972 nr 10 s. 100-109.
Kordian pod baldachimem. Teksty 1972 nr 5 s. 136-149.
Juliusz Słowacki; Poglądy filozoficzne Zygmunta Krasińskiego. W: Polska myśl filozoficzna i społeczna. T. 1. Warszawa 1973 s. 273-305, 306-347.
Wymowny szaleniec. W: Studia romantyczne. Wrocław 1973 s. 263-287 [dot. typu bohatera romantycznego].
Romantyczne zaświaty. W: Problemy polskiego romantyzmu. Seria 2. Wrocław 1974 s. 229-255.
Widzenie w biały dzień. O „Romantyczności” Mickiewicza. Pamiętnik Literacki 1975 z. 3 s. 39-57.
Broniewski w pętach romantycznej tradycji. W: Władysław Broniewski w poezji polskiej. Warszawa 1976 s. 185-208.
Kordian” a obrazy romantyczne. Twórczość 1976 nr 3 s. 82-88.
Antoni Słonimski. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 2. Kraków 1979 s. 273-313.
Robotnik” 1933-1939. Koncepcja kultury w organie socjalistycznej opozycji. Przegląd Humanistyczny 1979 nr 8 s. 33-48.
O wzajemnym oświetlaniu się sztuk w romantyzmie. W: Pogranicza i korespondencje sztuk. Wrocław 1980 s. 177-190.
Słowacki i Pornic. Przegląd Humanistyczny 1980 nr 4 s. 71-80.
Słowacki wobec Wiosny Ludów. W: Romantycy i rewolucja. Wrocław 1980 s. 181-192.
Motto romantyczne… Na marginesie lektur. Przegląd Humanistyczny 1981 nr 1/2 s. 1-13.
Liberał zbuntowany – Antoni Słonimski. W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 2. Warszawa 1982 s. 181-219.
Rafael, czyli o stylu romantycznym. Pamiętnik Literacki 1982 z. 1/2 s. 199-223.
Samobójcy romantyczni. Ruch Literacki 1983 z. 6 s. 429-437.
Gustaw Zieliński. W: Społeczeństwo polskie i próby wznowienia walki zbrojnej w 1833 roku. Wrocław 1984 s. 172-177.
Antoni Malczewski i Drezno. Ruch Literacki 1985 nr 4 s. 315-321.
Królewskie wizyty: Mikołaj I w Warszawie. Rocznik Warszawski 1985 t. 19 s. 101-128.
L'epilogue des Lumières comme prologue du Romantique. Acta Universitatis Wratislaviensis 1985 nr 845 s. 269-282.
Warszawa po klęsce 1831 roku w świetle ówczesnych gazet. Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 1985 z. 2 s. 5-24.
Słowacki i Wilno. Ruch Literacki 1987 nr 1 s. 13-29.
Józef Piłsudski wobec tradycji romantycznej. Więź 1988 nr 2 s. 49-67.
Wileńskie fascynacje, czyli o barokowej młodości Juliusza Słowackiego. Ruch Literacki 1988 z. 6 s. 401-414.
Genezis z Ducha” Słowackiego – czy na pewno rok 1844?Pamiętnik Literacki1990 z. 4 s. 209-215.
Jesień 1831: sprawa polska w świetle paryskich gazet. Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 1990 z. 1 s. 5-26.
Kraszewski w Warszawie. „Rocznik Warszawski1990 t. 21 s. 205-221, przedruk w: Zdziwienia Kraszewskim. Wrocław 1990 s. 65-78.
Epizod drezdeński [J. Słowackiego]. Blok-Notes Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 1991 t. 10 s. 247-264.
Teatralne fascynacje [J. Słowackiego]. Studia i Materiały Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie 1992 nr 34 s. 21-39.
Słowacki w dwudziestoleciu i Słowacki po wojnie. W: Z badań nad polską tradycją literacką. Wrocław 1993 s. 179-196.
Wojenne wiersze emigrantów (wrzesień 1939 – czerwiec 1940). W: Polskie środowiska twórcze na emigracji we Francji wrzesień 1939 – czerwiec 1940. Warszawa 1995 s. 137-149.
Dramatów Słowackiego, na szczęście, w romantycznym teatrze nie wystawiano. Ruch Literacki 1996 nr 5 s. 525-539 [porównanie doświadczeń dramaturgicznych J. Słowackiego i V. Hugo].
Smutna porażka. „Konfederaci barscy” Mickiewicza. Ruch Literacki 1996 nr 3 s. 283-294.
Tuwim – poetyckie wizje Łodzi. „Prace Polonistyczne” Seria 51: 1996 s. 7-19.
Wiek XIX: przełomy, cezury, płynność. W: Wiedza o literaturze i edukacja. Warszawa 1996 s. 291-301.
O reinterpretacji romantycznego kształtu dramatu w „Zwolonie [C.K. Norwida]. Studia Norwidiana 1997/1998 nr 15/16 s. 21-34.
Diabelskość w Dantyszku. W: Diabeł w literaturze polskiej. Łódź 1998 s. 89-97.
Mecenat literacki i artystyczny w XIX i XX wieku. Warszawa 1999 s. 171-221.
The Interwar Years – 1918-1939. [Przeł. z języka polskiego] D. Sax. W: Ten Centuries of Polish Literature. Warszawa 2004 s. 202-227.
Wielość i jedność. Wzloty i upadki kryteriów estetycznych w ocenie dzieła literackiego w wieku XIX. W: Polonistyka w przebudowie. T. 2. Kraków 2005 s. 569-584.
Zniewolenie i ślady buntu – czyli autoportrety kobiet. Od Claricié do Olgi Boznańskiej. Pamiętnik Literacki 2006 nr 1 s. 141-158.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. A. Słonimski: Poezje zebrane. Przypisy: A. Kowalczykowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 610 s. Wyd. 2 tamże 1970.
2. J. Tuwim: Wiersze zebrane. T. 1-2. Wyd. 2. Oprac.: A. Kowalczykowa. Warszawa: Czytelnik 1971, 383 + 547 s.
3. A. Słonimski: Wieża Babel. Dramat w 3 aktach wierszem. Przedmowa: S. Treugutt. Głosy prasy zestawiła A. Kowalczykowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 113 s.
4. Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja. Wybór tekstów i oprac.: A. Kowalczykowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1975, 390 s. Wyd. 2 rozszerzone tamże 1995, 442 s.
5. Ciemne drogi szaleństwa. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 314 s.

Zawartość

Szkic tytułowy pióra A. Kowalczykowej, s. 7-72 oraz antologia tekstów romantycznych w wyborze A. Kowalczykowej, s. 75-309.
6. Romantycy i rewolucja. Studia. Red.: A. Kowalczykowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 215 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Prace wygłoszone na konferencji naukowej „Literatura wobec Wiosny Ludów”, Warszawa 20-21 IV 1980. Część tekstów w języku niemieckim.
7. Pejzaż romantyczny. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 485 s.

Zawartość

Szkic tytułowy pióra A. Kowalczykowej, s. 7-129 oraz antologia tekstów romantycznych w wyborze A. Kowalczykowej, s. 133-470.
8. J. Słowacki: Krąg pism mistycznych. Oprac. [i wstęp:] A. Kowalczykowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1982, LXXXIX, 301 s. Biblioteka Narodowa I, 245. Wyd. 2 przejrzane tamże 1997.
9. J. Tuwim: Wiersze. Oprac. [i komentarz edytorski]: A. Kowalczykowa. Wstęp: R. Matuszewski. Kalendarium życia i twórczości Juliana Tuwima: J. Stradecki. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1986, 541 + 639 s.
10. Idee programowe romantyków polskich. Antologia. Oprac. [i wstęp:] A. Kowalczykowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1991, LXII, 406 s. Biblioteka Narodowa I, 261. Wyd. 2 uzupełnione tamże 2000. Biblioteka Narodowa I, 245.
11. Słownik literatury polskiej XIX wieku. Pod red. J. Bachórza i A. Kowalczykowej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1991, 1112 s.Vademecum Polonisty”. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1994, wyd. 3 2002.
12. J. Słowacki: Sen srebrny Salomei. Romans dramatyczny w pięciu aktach. Oprac., [wstęp:] A. Kowalczykowa. Wyd. 2 zmienione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992, LXII, 175 s. Biblioteka Narodowa I, 57.
13. Zabawy skamandrytów. Antologia. Wybór, wstęp i oprac.: A. Kowalczykowa. Warszawa: Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Wydawców Książek 1992, 206 s.
14. Zaczynając od Miłosza... Antologia wierszy dla licealistów. Ułożyli: J. Brzozowski i A. Kowalczykowa. Warszawa: Stentor 1993, 139 s.
15. J. Słowacki: Beniowski. Poema. Wyd. nast.: wyd. 4 zmienione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1996, LXXI, 373 s. Biblioteka Narodowa I, 13/14, wyd. 4 [!] Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum przy współpracy Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń 1999.
16. Poezja współczesna w szkole. Interpretacje. Pod red. A. Kowalczykowej. Warszawa: Stentor 1998, 170 s.
17. J. Słowacki: Fantazy. Nowa Dejanira. Wstęp i oprac.: A. Kowalczykowa. Kraków: Universitas 1998, 190 s.
18. Zbliżenia. Literatura, historia, obraz, mit... Pod red. A. Kowalczykowej. Warszawa: Stentor 1998, 207 s.
19. Poezja polska od romantyzmu do dwudziestolecia międzywojennego. Interpretacje. Pod red. A. Kowalczykowej i T. Marciszuk. Warszawa: Stentor 1999, 227 s.
20. J. Słowacki: Fantazy. Wstęp i oprac.: A. Kowalczykowa. Kraków: Universitas 1999, 494 s.
21. Zaczynając od Baudelaire'a. Interpretacje. Pod red. A. Kowalczykowej i T. Marciszuk. Warszawa: Stentor 1999, 116 s.
22. S. Pigoń, M. Żeromska: Korespondencja wzajemna (1952-1968). Do druku przygotowali, wstępem i komentarzami opatrzyli: Z.J. Adamczyk, A. Kowalczykowa. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski 2004, 106 s.
23. A. Wat: Korespondencja. Wybrała, oprac., przypisami i posłowiem opatrzyła A. Kowalczykowa. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 2005, 742 + 542 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1994.

Liryki Słonimskiego

M. Giergielewicz. „Books Abroad”, OK 1968 nr 4.
• [M. Grydzewski] Silva rerum: Bereza dla poetów. Wiadomości”, Londyn 1968 nr 6, [nawiązanie:] W. Grubiński. Tamże 1968 nr 10.
J. Iwaszkiewicz: My, klasycy. Życie Warszawy 1968 nr 31.

Romantyczni szaleńcy

A. Staniszewski: 173 szaleńców ideologicznych. Miesięcznik Literacki 1978 nr 6.
T. Komendant: Szaleństwo po polsku. Twórczość 1979 nr 2 [dot. też: Ciemne drogi szaleństwa].
M. Korzeniewicz. „Ruch Literacki1979 nr 5.
E. Łubieniewska. „Pamiętnik Literacki1979 z. 4.

Programy i spory literackie w dwudziestoleciu

S. Burkot: Próba rekonstrukcji. Miesięcznik Literacki 1978 nr 12.
M. Chrzanowski: Spory, zdarzenia, anegdoty... Poezja 1978 nr 11/12.
A. Sidorski: Międzywojenne przemiany zadań literatury polskiej. Przegląd Humanistyczny 1979 nr 5.
A.K. Waśkiewicz: Gawędy o dwudziestoleciu. Twórczość 1979 nr 10.
S. Jaworski: Zdarzenia dwudziestolecia. Pismo 1983 nr 4 [dot.: wyd. 2].

Warszawa romantyczna

A. Dajbor: W twierdzy klasyków, w okopach lojalistów. Twórczość 1988 nr 3.
M. Kisiel: Okruchy romantyczne. Życie Literackie 1988 nr 9.
T. Umer: Nagroda dla „Warszawy romantycznej. Tygodnik Polski 1988 nr 14.
A. Fabianowski: Zaułki romantycznej świadomości. Miesięcznik Literacki 1989 nr 1.
G. Kociuba: Na marginesie „Warszawy romantycznej. Przegląd Humanistyczny 1989 nr 7.

Piłsudski i tradycja

J. Zieliński: Dwojaka tradycja Piłsudskiego. Książka jutra. Res Publica 1989 nr 1.

Romantyzm [Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych]

B. Gromadzka: Gawęda o romantyzmie. Polonistyka 1994 nr 10.

Słowacki

A. Fabianowski: Słowacki A.D. 1994. „Nowe Książki1994 nr 11.
M. Korzeniewicz-Davies: Czytanie Słowackiego. Res Publica Nowa 1995 nr 2.
E. Nowicka: Inny Słowacki. Polonistyka 1995 nr 1.
M. Troszyński. „Pamiętnik Literacki1995 z. 4.
H. Zaworska: Genialny i nieznośny. Gazeta Wyborcza 1999 nr 191.

Dramat i teatr romantyczny

P. Goźliński: Historia pewnej szczeliny. Teksty Drugie 1998 nr 5.
M. Prussak: Koniec podróży teatralnej Mickiewicza z Odyńcem?Teatr1998 nr 3.
R. Węgrzyniak: Apologia romantycznej teatrologii. Dialog 1998 nr 5.

Juliusz Słowacki

A. Fabianowski: Bo wielkim poetą był... Nowe Książki 2003 nr 10.
M. Pliszka: Ślad życia. Ogród 2003 nr 1/2.

Manifesty romantyzmu 1790-1830

W. Bolecki. „Nurt1976 nr 4.
P. Dybel. „Teksty1976 nr 3.
M. Korzeniewicz. „Ruch Literacki1976 nr 5.

Ciemne drogi szaleństwa

L. Libera: Metodyzm szaleństwa. Nurt 1978 nr 4.
B. Faron: Funkcja szaleństwa w romantyzmie. Miesięcznik Literacki 1979 nr 6.
T. Komendant: Szaleństwo po polsku. Twórczość 1979 nr 2 [dot. też: Romantyczni szaleńcy].
M. Cieśla: Romantyczne powroty. Pismo 1981 nr 3.

Pejzaż romantyczny

I. Sikora: Filozofie pejzażu. Odra 1983 nr 12.
M. Szpakowska: Dziura w łonie góry. Twórczość 1983 nr 5.
J. Kolbuszewski. „Przegląd Powszechny1984 nr 3.
W. Bałus. „Znak1986 nr 2/3.

Idee programowe romantyków polskich

A. Szpunar. „Zagadnienia Rodzajów Literackicht. 36: 1993 z. 1/2.

Słownik literatury polskiej XIX wieku

E. Paczoska: Jaki wiek XIX?Res Publica Nowa1993 nr 5.

A. Wat: Korespondencja

P. Mitzner: Nic bez męki. Zeszyty Literackie 2006 nr 3.
R. Romaniuk: Biografia w listach. Nowe Książki 2006 nr 11.