BIO

Born on 12 December 1934 in Kurzyna Mała (Nisko district); son of Józef Andres and Zofia, née Chmiel. During the German occupation and the first postwar years, he attended the primary school in Kurzyna Średnia before going on the grammar school in Ulanów, where he completed advanced secondary education in 1952. He then started working as an administrative employee at Stalowa Wola power station, before transferring to the steel mill in the town in January 1953. In October 1953 he started a degree in Polish studies at the Catholic University of Lublin but an accident forced him to abandon his studies. From February to June 1954 he was a student of the State Teachers' Course (Państwowy Kurs Nauczycielski) in Przemyśl, graduating from the programme with a diploma as a qualified primary school teacher. During the 1954/55 school year he worked as a teacher in the State Youth Education Institute (Państwowy Młodzieżowy Zakład Wychowawczy) in Wzdów near Brzozów before finding employment in primary schools in Rakszawa (1955-57) and Giedlarowa near Leżajsk (1957-60). He continued his education in parallel, taking a part-time teacher training degree (Zaoczne Studium Nauczycielskie) in Rzeszów, which he completed in 1958. Between 1960 and 1968 he was head of the primary school in Wólka Niedźwiedzka (Leżajsk district). During this period he was also director of the District Pedagogical Centre at the Leżajsk Educational Department. In 1962 he married the maths teacher Maria Surowiec. In 1963 he was given a place on a degree course for full-time employees at the Pedagogical University of Kraków (WSP – Wyższa Szkoła Pedagogiczna). He completed a master's degree in Polish philology at the Pedagogical University of Rzeszów (WSP) in 1968. During this period he and his family moved to Leżajsk, where he worked as a Polish teacher at the grammar school between 1968 and 1975. He was also deputy director there from 1972 to 1976. He made his debut in 1971 with the short sketch Rzeszowska "Naprawa". (O działalności wydawniczej Wiejskiego Uniwersytetu Orkanowego) ("Naprawa" in Rzeszów: On the publishing activities of the Orkanowy Rural University, a community college for adult education) that appeared in the monthly periodical "Profile" (no. 9). He published numerous articles and literary reviews in the same publication in 1973, 1977-81 and 1988. In 1972 he received the prize of the Minister of Education, 3rd class. He was awarded a doctoral degree by the Jagiellonian University (UJ) in 1975 for his dissertation Walka o prawdziwy obraz wsi w prozie polskiej lat 1930-1939 (The struggle for an authentic image of villages in Polish prose between 1930 and 1939), which was supervised by Prof. Marian Stępień. The same year he was appointed lecturer at the Department of Polish Literature and Language at the Pedagogical University of Rzeszów (prior to this appointment, he worked at the institution as a teaching assistant for two years). His articles and essays on contemporary literature and authors that formed the "peasant strand" (nurt chłopski) of Polish literature, and then later on émigré literature, appeared in the literary-historical yearbook of the Krakow branch of the Polish Academy of Sciences "Rocznik Komisji Historycznoliterackiej PAN Oddział w Krakowie" (intermittently between 1973 and 1983, and again in 1998), as well as in "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie” (from 1976), "Ruch Literacki” (intermittently between 1977 and 2005), "Prace Humanistyczne Towarzystwa Naukowego w Rzeszowie" (from 1979), "Życie Literackie" (1975 and 1981-82), "Literatura" (1978), "Poezja" (1983 to 1989) and "Tygodnik Kulturalny" (1984 to 1986). In 1975 he became a member of the learned society Towarzystwo Naukowe in Rzeszów, serving as the head of its Literary History Commission from 1978 to 1990. From 1977 to 1985 he was the director of the Centre for Twentieth-Century Polish Literature and Literary Theory. The Department was initially part of the Chair of Polish Literature and Language at the Pedagogical University of Rzeszów (WSP) before its incorporation into the Institute of Polish Philology in the Faculty of the Humanities at Rzeszów WSP. In 1978, he was awarded the prize of the Minister of Science and Higher Education, 3rd class in 1983 and again in 1986. In 1981 he became a member of the Historical Commission of the Polish Academy of Sciences (PAN) in Krakow. He was editor of journals in the Filologia Polska (Polish Philology) series, namely "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie" (1981 and 1990) and "Prace Humanistyczne Towarzystwa Naukowego w Rzeszowie" (1982). In 1985, he was awarded a habilitation by the Faculty of Humanities of the Pedagogical University of Kraków (WSP) for his study Faktografia i mity. Proza pisarzy o rodowodzie chłopskim lat 1918-1939 (Facts and myths. Prose-writers of peasant origins between 1918 and 1939). In 1986 he was appointed senior lecturer at the Pedagogical University of Rzeszów. In the 1986/87 academic year he served as associate dean at the Faculty of the Humanities, while from 1987 to 1990 he was prorector for studies at Rzeszów WSP. In 1990 he was appointed professor of the Pedagogical University of Rzeszów. In 1995 he became director of the Department for Twentieth-Century Polish Literature, while in 1999 he was made director of the Institute of Polish Philology at the Pedagogical University of Rzeszów. He was made state-appointed professor in 1999, before being made full professor in 2000. He published articles and literary reviews in periodicals and journals including "Fraza" (1995 to 2005 and 2011), "Wiadomości Małopolskie" (1997-98), "Regiony" (1998), "Twórczość Ludowa” (1998), "Literatura" (1997-2000), "Tyczyńskie Zeszyty Naukowe” (2001-02), "Kwartalnik Edukacyjny" (2008 and 2011) and in "Myśl Polska" (2018). With the creation of Rzeszów University in 2001 (replacing the Pedagogical University of Rzeszów), he served as director of the Institute of Polish Philology until 2005 and, in parallel, as director head of the Centre for Twentieth-Century Polish Literature until 2006. After his formal retirement in 2004 he continued to teach undergraduate seminars until 2012. In addition to this, he also lectured in Polish literature at the Faculty of Sociology and Political Science at the private higher education institution Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza (Higher School of Social Science and Economics) in Tyczyn. In 2006 he received the prize of the city of Rzeszów. He was a member of the Editorial Board of Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo-Wschodniej (The biographical dictionary of the creators of culture and education in the nineteenth and twentieth centuries in Southeastern Poland; Rzeszów 2011), while also contributing over 45 biographical entries to the work. He was also the author of over 60 entries to Encyklopedia Rzeszowa (1st edition 2011, 2nd edition 2012), covering both biographies and details of cultural and literary life in the Rzeszów region. He is a member of the academic advisory board of the journal "Kwartalnik Edukacyjny". He was made a Meritorious Activist of Culture in 1980) and received the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta in 1987, followed by the Officer's Cross in 2004. In 2000 he was awarded the Medal of the Commission of National Education (Komisja Edukacji Narodowej) in 2000. He lives in Rzeszów.

Twórczość

1. O prawdziwy obraz wsi. Z polemik literackich dwudziestolecia międzywojennego. Rzeszów: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1977, 171 s.

Rozprawa doktorska.

2. Faktografia i mity. Proza pisarzy o rodowodzie chłopskim lat 1918−1939. [Studium]. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1984, 293 s.

Rozprawa habilitacyjna.

3. Stanisław Czarnik – autentystyczny rodowód twórczości. [Monografia]. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1990, 237 s.

4. Kreator utopii i realista. O życiu i twórczości literackiej Jana Wiktora. [Monografia]. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1991, 158 s.

5. Kazimierz Wierzyński. Szkice o twórczości literackiej. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1997, 206 s.

Nagrody

Honorowa nagroda literacka Związku Literatów Polskich „Złote Pióro” w 1998.

Zawartość

Słowo wstępne. – „Jam jest wichr”. O początkach drogi twórczej poety; Mit emocjonalny. W kręgu „Wiosny i wina” oraz „Wróbli na dachu”; Antynomie wolności; Poetycki mit ziemi: „Ewangelia” i „Dno”; Liryka nostalgii i niepokoju; Mistyka słowa; „Ziarna goryczy”. O wierszach politycznych. – Aneks. Pamięci Kazimierza Wierzyńskiego [wiersze]: J. Łobodowski: Zamiast recenzji z „Korca maku”; W. Iwaniuk: Kazimierz Wierzyński opuszcza Long Island; F. Śmieja: Puste mogiły.

6. Przestrzeń egzystencji. Szkice o twórczości poetów emigracyjnych. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2003, 234 s.

Zawartość

Wstęp. – Inspiracje romantyczne w poezji wojennej i emigracyjnej Stanisława Czernika; Ku katastrofizmowi. O „Pieśniach fanatycznych” Kazimierza Wierzyńskiego; Ogniwa tradycji. Poezja Kazimierza Wierzyńskiego; Wizje natury w liryce Kazimierza Wierzyńskiego; U źródeł wyobraźni mitycznej. Poezja Jerzego Pietrkiewicza; Wizje wsi w twórczości literackiej i publicystyce Marian Czuchnowskiego; Meandry egzystencji. O późnej liryce Wacława Iwaniuka; Dom nad Uherką. Strony rodzinne w liryce Wacława Iwaniuka; Obraz własnego losu. O „Kontynentach” i londyńskiej grupie poetów; Sprawy polskie z perspektywy londyńskich „Kontynentów”; Paradoksy istnienia. O poezji Floriana Śmiei; Pamięć i egzystencja. Z rozważań nad poezją Floriana Śmiei; Degradowanie mitu. O Adamie Lizakowskim; Odwrotna strona mitu. Uwagi o „Zapiskach znad Zatoki San Francisco” Adama Lizakowskiego.

7. Rewizje wartości. Szkice o literaturze polskiej XX wieku. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2007, 334 s.

Zawartość

Słowo wstępne. – Poszukiwanie idei, czyli o poezji Emila Zegadłowicza; „Ponad śnieg jesteś bielszy, ponad śmierć mocniejszy”. Poezja o Żeromskim w pierwszych latach po jego zgonie; Regionalizm a nurt chłopski w prozie dwudziestolecia międzywojennego. Zarys problemu; Agraryzm i idee młodowiejskie w literaturze międzywojennej; U źródeł autentyzmu. O genezie poglądów estetycznych Stanisława Czernika; Manowce doktryny. O sporze Stanisława Pigonia z radykalnym nurtem literatury ludowej; Przezwyciężanie tragizmu. O poezji Tadeusza Gajcego; Symbolika Świąt Bożego Narodzenia w poezji Tadeusza Gajcego; Ciemność i śmierć. Wokół jednego wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego [dot.: „Poległym”]; „Nie wierzę miastu – wierzę ziemi…”. O konflikcie cywilizacji i natury w poezji Jana Bolesława Ożoga; Ze snów i baśni w prozie Tadeusza Nowaka; Świadectwo współczesności. O poezji Marcina Świetlickiego. – Emigranci: Pielgrzymi czasu wojny. Romantyczne style zachowań i problematyka słowa w poezji polskiej na obczyźnie po wrześniu 1939 roku; Kręgi wyobraźni rustykalnej. O poezji Beaty Obertyńskiej; Meandry czasu. O poezji Janusza Ignatowicza; Emigracja jako dramat niespełnienia. Proza Tadeusza Nowakowskiego; Emigracja i kraj w twórczości Tadeusza Nowakowskiego; Kazimierz Wierzyński i jego poezja w opinii Marii Danilewicz Zielińskiej; Późne notacje – poezja Floriana Śmiei.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O rewizjonizmie historycznym w wiejskiej literaturze międzywojennej. „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej1973 t. 11 s. 99-128.
Wokół modelu literatury o tematyce wiejskiej. Z polemik krytycznoliterackich lat 1930-1939. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Filologia Polska1976 z. 10 s. 175-193.
Poezja Tadeusza Hollendra. „Ruch Literacki1977 nr 5 s. 363-380.
Nurt chłopski w prozie dwudziestolecia międzywojennego. W: Temat wiejski w literaturze polskiej. Rzeszów 1978 s. 9-23.
Powroty do Arkadii. O wybranych problemach prozy Jana Bolesława Ożoga. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Filologia Polska1979 z. 12 s. 143-167.
Wojciech Skuza – poeta walczący. „Prace Humanistyczne. Seria 11979 nr 13 s. 237-259.
Próby prozatorskie Stanisława Młodożeńca. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Filologia Polska1980 z. 13 s. 115-133.
Śladami bohaterstwa. Rudolf Jaszowski; Tadeusz Hollender i jego poezja. W: Z dziejów Leżajska i okolic. Rzeszów 1980 s. 113-121, 181-198.
Między liryzmem a faktografią. O prozie Jalu Kurka do 1934 roku. „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej1981 t. 18 s. 61-78.
Struktura gawędy w międzywojennej prozie o temacie wiejskim. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Filologia Polska1981 z. 14 s. 99-120.
Bogusław Butrymowicz – nieznany poeta i tłumacz dramatu antycznego. „Prace Humanistyczne. Seria 11982 nr 23 s. 29-53, przedruk w: Studia o Bogusławie Butrymowiczu. Wrocław 2006 s. 53-68.
Motyw ziemi w twórczości Juliana Kawalca. W: W kręgu twórczości Juliana Kawalca. Rzeszów 1982 s. 49-60.
Poszukiwanie ocalającej Arkadii. W: Szkice o twórczości literackiej Jana Bolesława Ożoga. Rzeszów 1982 s. 129-147.
Antyurbanizm Jana Wiktora (na przykładzie wybranych utworów). „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej1983 t. 20 s. 73-89.
Struktury reportażowe w międzywojennej prozie o temacie wiejskim. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Filologia Polska1984 z. 16 s. 99-129.
Autentyzm w prozie międzywojennej. „Prace Humanistyczne. Seria 11986 nr 27 s. 233-256.
W stronę Arkadii. O poezji Stanisława Czernika. W: Stanisław Czernik 1899-1969. Życie i twórczość. Kielce 1988 s. 1-17.
Znaki przemijającego czasu. O poezji Wiesława Koszeli. W: Pejzaże poetyckie. Rzeszów 1988 s. 87-98.
Rozmowa z Baryką – rozmowa ze współczesnością. („Wolność tragiczna” Kazimierza Wierzyńskiego). „Poezja1989 nr 6 s. 64-70.
Tristium liber. O poezji wojennej Stanisława Czernika. „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej1989 t. 26 s. 163-177.
Modernistyczny rodowód międzywojennej nowelistyki Jana Wiktora. W: Tradycje modernistyczne w literaturze polskiej okresu międzywojennego. Lublin 1991 s. 55-80.
Rzeczywistość zmitologizowana. U źródeł poezji Stanisława Czernika. W: Od Koźmiana do Czernika. Rzeszów 1992 s. 203-221.
Z dziejów kultury i życia literackiego. W: Z dziejów wsi Markowa. Rzeszów 1993 s. 242-261.
Londyńskie „Kontynenty” wobec Października. W: Październik’56. Odwilż i przełom w życiu literackim i kulturalnym. Kraków 1996 s. 93-106.
Kontynenty. Z dziejów pisma i londyńskiej grupy poetów. W: Literatura, prasa, biblioteka. Kraków 1997 s. 221-235.
Badania nad autentyzmem Kazimierza Świegockiego a jego poezja. W: Poezja i egzystencja. Siedlce 1999 s. 84-95.
Błogość dziecinna i gorycz rozpaczy. O Adamie Lizakowskim. W: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Rzeszów 1999 s. 333-352.
Kręgi wyobraźni rustykalnej. O poezji Beaty Obertyńskiej. W: Zaklęte przestrzenie. Toruń 2005 s. 131-145.
Lubelskie Jeruzalem. Wokół Iwaniukowego miejsca na ziemi. W: Podróż w głąb pamięci. Toronto, Katowice 2005 s. 48-60.
Wieś i jej kultura w poezji Beaty Obertyńskiej. Na przykładzie cyklu „Lniane i konopne”. W: Studia Philologica. Drohobycz 2005 s. 125-131.
Zarys nieuchronnego czasu. Historia – sztuka – ojczyzna w poezji Karola Wojtyły. W: Znaleźć źródło. Rzeszów 2005 s. 33-43.
Wielka tarcza historii. O motywie Ojczyzny i narodu. W: Przestrzeń słowa. Kraków 2006 s. 215-223.
Poetyckie mity i wizje Stanisława Czernika. „Okolica Poetów2007 nr 47 s. 4-10.
Poeta refleksyjny. W: Poeta czułej pamięci. Studia i szkice o twórczości Janusza Szubera. Rzeszów 2008 s. 67-76.
Poeta znany, zapomniany. Tadeusz Hollender. „Almanach Leżajski2008 z. 2 s. 99-108.
Bieszczadzkie inspiracje Janusza Szubera. W: Od poetyki do hermeneutyki literaturoznawczej. Kraków 2009 s. 15-23.
Liryka wojenna Jadwigi Zengteler. „Almanach Leżajski2009 z. 4 s. 59-66.
Kazimierz Wierzyński – An Emigrant’s Fate. [Przekł.: A.M. Gernand]. „The Polish Review”, Nowy Jork 2010 vol. LV nr 1 s. 35-48; wersja polska: Los emigranta. Poezja Kazimierza Wierzyńskiego. W: Obszary kultury. Rzeszów 2011 s. 277-287.
Mitologie Adama Ziemianina. W: Inna literatura? Dwudziestolecie 1989-2009. T. 2. Rzeszów 2010 s. 55-66.
Powroty do Polski. O poezji Adama Lizakowskiego. W: Tradycje literatury polskiej XX wieku. Rzeszów 2010 s. 213-219.
Secrets of being. Man and his problems in the poetry of Tadeusz Chabrowski. „The Polish Review”, Nowy Jork 2010 vol. LV nr 3 s. 307-321; wersja polska: Tajemnice bytu. Człowiek i jego problemy w liryce Tadeusza Chabrowskiego. W: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Kontynuacje. Rzeszów 2011 s. 142-149.
Twórczość literacka Michaliny Janoszanki. „Almanach Leżajski2010 z. 5 s. 149-154.
Z Kanady do Polski. O poezji Floriana Śmiei. W: Literatura polska w Kanadzie. Katowice 2010 s. 212-220.
Emigracyjne drogi Kazimierza Wierzyńskiego. W: Obszary kultury. Rzeszów 2011 s. 277-287.
Motyw pielgrzyma i żołnierza tułacza w poezji polskiej na obczyźnie po wrześniu 1939 roku. W: Liryka żołnierska, estetyka i wartości. Rzeszów 2011 s. 40-52.
Świadek codzienności – Jerzy Pietrkiewicz. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Historia Literatury2011 z. 70 s. 248-259.
The great shield of history. On the motif motherland and nation. W: The space of the word. The literary activity of Karol Wojtyła – John Paul II. Cracov 2011 s. 221-230.
Lustro mijania. O liryce Józefa Bujnowskiego. W: Zesłania i powroty. Twórczość Józefa Bujnowskiego. Rzeszów 2014 s. 51-61.
Motywy przewodnie w poezji Emila Zegadłowicza. W: Emil Zegadłowicz daleki i bliski. Katowice 2015 s. 187-198.
O źródłach i rozwoju Czernikowego autentyzmu. W: Dwudziestolecie międzywojenne. Nowe spojrzenia. Rzeszów 2019 s. 166-190.
Widzę i opisuję – Stanisława Kopiec. Poezja spraw najbliższych. W: Zaglądać w oczy makom i stokrotkom. Twórczość Stanisławy Kopiec. Rzeszów 2019 s. 23-34.
Wracam do moich korzeni. Adam Lizakowski. W: Dyskursy pogranicza. Wektory literatury. Rzeszów 2019 s. 494-509.
Daleko od Edenu. Motywy przewodnie w poezji Janusza Ihnatowicza. W: Odcisk palca – rozległy labirynt”. Prace ofiarowane Profesorowi Wojciechowi Ligęzie na jubileusz siedemdziesięciolecia. Kraków 2021 s. 601-616.

Prace redakcyjne

1. Z dziejów Leżajska i okolic. Zbiór artykułów, szkiców i materiałów. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe na zlecenie Urzędu Miejskiego w Leżajsku 1980, 250 s.
2. W kręgu twórczości Juliana Kawalca. Zbiór szkiców i artykułów. Pod red. Z. Andresa i G. Ostasza. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe 1982, 223 s. Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie.
3. Szkice o twórczości Emila Zegadłowicza. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe 1985, 238 s. Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie.
4. Pejzaże poetyckie. Szkice o poetach rzeszowskiego środowiska literackiego. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1988, 271 s.
5. Poezja pokolenia wojennego. Studia, interpretacje i artykuły. Pod red. Z. Andresa i G. Ostasza. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe 1989, 298 s. Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie.
6. W stronę dwudziestolecia 1918−1939. Studia i szkice o literaturze. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1993, 262 s.
7. I. Antosz: Przed świata ogrodem. [Wiersze]. Wybór, oprac. i wstęp: Z. Andres. Lublin: Polihymnia na zlecenie Zarząd Główny STL [Stowarzyszenia Twórców Ludowych] 1994, 93 s. Biblioteka „Dziedzictwo” Stowarzyszenia Twórców Ludowych, t. 11.
8. S. Harla: W blasku i rytmie słowa. [Wiersze]. Wybór, oprac. i wstęp: Z. Andres. Lublin: Polihymnia na zlecenie Zarząd Główny STL [Stowarzyszenia Twórców Ludowych] 1996, 96 s. Biblioteka „Dziedzictwo” Stowarzyszenia Twórców Ludowych, t. 31.
9. W stronę współczesności. Studia i szkice o literaturze polskiej po 1939 roku. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1996, 352 s.
10. Poetycki krąg „Kontynentów. Artykuły i szkice. Pod red. Z. Andresa i J. Wolskiego. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1997, 274 s.
11. Poezje. Literatura współczesna − Interpretacje. Red. naukowa Z. Andres. Warszawa, Wrocław, Opole: Edukacja 1998, 112 s.
12. W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Studia i szkice. Pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1999, 362 s.
13. Gimnazjum i Liceum w Leżajsku 1912-2002. Księga jubileuszowa. Pod red. Z. Andresa. Leżajsk, Rzeszów: Edytor 2002, 412 s.
14. Literatura utracona, poszukiwana czy odzyskana. Wokół problemów emigracji. Studia i szkice. Pod red. Z. Andresa, J. Wolskiego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2003, 397 s.
15. Parabole pamięci. Literacka i translatorska twórczość Floriana Śmiei. Studia i szkice. Pod red. Z. Andresa i J. Wolskiego. Toruń: A. Marszałek 2004, 226 s.
16. Poezja polska na obczyźnie. Studia i szkice. T. 1-2. Pod red. Z. Andresa i J. Wolskiego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2005, 343 + 404 s.
17. Zaklęte przestrzenie. O twórczości Beaty Obertyńskiej. Pod red. Z. Andresa i Z. Ożoga. Toruń: A. Marszałek 2005, 405 s.
18. Znaleźć źródło. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Pod red. Z. Andresa, J. Pasterskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2005, 302 s.
19. Studia o Bogusławie Butrymowiczu. Wybrane recenzje i artykuły oraz poezje z lat 1897-1995. Wstęp, wybór i oprac.: Z. Andres i W. Czernianin. Wrocław: Wydawnictwo Antykwa 2006, 135 s.
20. Proza polska na obczyźnie. Problemy, dyskursy, uzupełnienia. Pod red. Z. Andresa, J. Pasterskiej i A. Wal. T. 1-2. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2007, 462 + 347 s.
21. Inna literatura? Dwudziestolecie 1989-2009. Pod red. Z. Andresa i J. Pasterskiego. T. 1-2. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2010, 454 + 382 s.
22. W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Kontynuacje. Studia i szkice pod red. Z. Andresa. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2011, 420 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 2009, 2010, 2011, 2013 .

Wywiady

Humanista od zawsze. Rozm. A. Szydło. „Głos Rzeszowa1999 nr 11.
Z Zbigniewem Andresem rozm. M. Tokarz. „Kontakty Podkarpackie2001 nr 2.

Słowniki i bibliografie

Z. OŻÓG: Bibliografia publikacji Zbigniewa Andresa. W: Epoka przemian. Wiek XX w literaturze polskiej. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andresowi. Rzeszów 2005.

O prawdziwy obraz wsi

A. JOPEK. „Profile1979 nr 4.

Faktografia i mity

B. GOŁĘBIOWSKI. „Kultura i Społeczeństwo1985 nr 4.
T. BUJNICKI. „Ruch Literacki1985 nr 5/6.

Stanisław Czarnik – autentystyczny rodowód twórczości

B. FARON: Dylematy pisarza chłopskiego. „Wieści1991 nr 20.

Kazimierz Wierzyński

S. DŁUSKI: Poeta ziemi i wiary. „Nowiny1998 nr 9.
J. KOŹMIŃSKI: Zanim powstanie monografia. „Nowe Książki1998 nr 1.
D. NIEWIADOMSKI: O Kazimierzu Wierzyńskim. „Akcent1999 nr 2.
Z. OŻÓG: Książka o Wierzyńskim. „Fraza1999 nr 2/3.
Z. SKIBIŃSKI: Powtórka z Wierzyńskiego. „Tygiel Kultury1999 nr 7/8.

Przestrzeń egzystencji

A. KAŁUŻA: Siła konwencji. „Nowe Książki2004 nr 8.
S. KRYŃSKI. „Ruch Literacki2005 z. 4/5.

Rewizje wartości

J. PASTERSKA. „Ruch Literacki2007 z. 4/5.
T. MIZERKIEWICZ: Styl późny” przeciw nowoczesności. „Nowe Książki2007 nr 11.