BIO

Urodzona 23 września 1909 we Lwowie; córka Stanisława Szurleja, adwokata, i Jadwigi z Ciepielowskich. Uczęszczała do Gimnazjum Rzepeckiej w Poznaniu (1919-21), a następnie do Państwowego Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego w Warszawie. Po zdaniu matury w 1927 wyjechała do Szwajcarii, gdzie przez jeden semestr studiowała język francuski na uniwersytecie w Lozannie. W 1928-32 kontynuowała studia w zakresie prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutowała w 1933 wspomnieniem z wycieczki szkolnej do Bułgarii i Stambułu pt. Jedziemy w świat, ogłoszonym na łamach pisma „Świat Dziewcząt” (nr 8; podpisana S. Szurlejówna). Odbyła wstępną praktykę dziennikarską w tygodniku „Bluszcz”, a następnie podjęła stałą współpracę z tygodnikiem „Prosto z mostu” (1935-38), gdzie ogłaszała m.in. literackie reportaże, opowiadania oraz wywiady z pisarzami. Publikowała też opowiadania w katowickim czasopiśmie „Polonia” (1935-38), a od 1936 reportaże i sprawozdania sądowe w dziennikach warszawskich, m.in. w „Wieczorze Warszawskim” i „ABC”; w 1938 przebywała kilka miesięcy w Rzymie jako korespondentka zagraniczna tych pism. W końcu 1938 wyszła za mąż za Adama Kossowskiego, starszego asystenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej przedostała się na Zachód i pracowała jako referentka do spraw literackich w Ministerstwie Informacji i Dokumentacji Rządu Rzeczpospolitej Polskiej (RP), najpierw w Paryżu, a po klęsce Francji od lipca 1940 w Londynie. Współpracowała z polską sekcją Radia BBC, głównie omawiając polskie książki. Prozę i artykuły publikowała na łamach „Wiadomości Polskich” (Paryż-Londyn, 1940, 1942), „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” (Londyn, od 1941). Po wojnie pozostała w Londynie. W 1945 została członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (wystąpiła w 1986). W 1949-53 była urzędniczką Polish University College w Londynie. W 1953 rozpoczęła stałą współpracę z londyńskimi „Wiadomościami” ogłaszała tu artykuły, recenzje, opowiadania i reportaże z podróży, m.in. stała rubryka pt. W Londynie (1954-55, 1965-66, 1970-73, pod pseudonimem Big Ben) oraz Big Ben w podróży (1955), Ostatni łam (1970) i Wiadomości i komentarze (1975-76, 1979-80, podpisana (sk)). W 1954 otrzymała pierwszą nagrodę nowo utworzonej Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa (RWE) i rozpoczęła, trwającą do 1993, współpracę z tą rozgłośnią. W 1960 otrzymała nagrodę w konkursie „Wiadomości” za szkic pt. Patriotyczny zamęt (druk tamże 1961 nr 7). W 1963 zaczęła drukować także w dodatku „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” pt. „Tydzień Polski” (tu w 1970-72 stała rubryka felietonowa pt. Ważne i nieważne); publikowała też recenzje i artykuły literackie w czasopiśmie „Na antenie” (Londyn, 1967, 1971-72). Od stycznia 1969, w zastępstwie chorego redaktora Mieczysława Grydzewskiego, na zmianę z Michałem Chmielowcem redagowała „Wiadomości”. Od tego czasu była członkiem stworzonego przez M. Grydzewskiego Trustu „Wiadomości” (wraz z Edwardem Raczyńskim, Kazimierzem Wierzyńskim i Juliuszem Sakowskim). W 1973 przejęła całkowicie redakcję pisma. Od tegoż roku była członkiem jury nagrody „Wiadomości”, a od 1976 jego przewodniczącą; od 1977 pełniła także funkcję dyrektora finansowego i administracyjnego tego tygodnika. W tym czasie ogłaszała fragmenty prozy, artykuły i recenzje literackie także w innych czasopismach, m.in. w „Gwieździe Polarnej” (Stevens Point, 1976-77, 1980). Od 1972 aktywnie uczestniczyła w działalności Komitetu Obywatelskiego Uchodźców Polskich. W 1980 otrzymała nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Po zamknięciu ze względu na trudności finansowe w marcu 1981Wiadomości”, pracowała nadal w RWE, a także publikowała w prasie emigracyjnej, m.in. w paryskiej „Kulturze” (1981-85). W latach osiemdziesiątych była kierownikiem literackim w redakcji „Tygodnia Polskiego”. W 1984 otrzymała nagrodę im. S. Badeniego. W 1986-2002 redagowała „Środę Literacką”, miesięczny dodatek „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”. W 1992 otrzymała nagrodę literacką im. Z. Hertza przyznawaną przez paryską „Kulturę”. Odznaczona przez emigracyjny Rząd RP w Londynie Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta (1980), przez Prezydenta III RP Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1994) oraz medalem „Za Zasługi Położone dla Rozwoju Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu” (1997). Zmarła 15 września 2003 w Chislehurst (Wielki Londyn); pochowana w opactwie Aylesford.

Twórczość

1. Mieszkam w Londynie. [Szkice]. Londyn: B. Świderski 1964, 396 s. Wyd. 2: Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1994.

Zawartość

I. Ulice i tradycje: Pocztówka; Londyn; Ojcowie miasta nie tracą czasu; Śladami Szekspira; Tealogia; W Izbie Gmin; Tulipani; Wierni Stuartom; W domu doktora Johnsona; F. & M.; Rocznica klasztornego ogrodu; U pani Tussaud; Madrygał w kamieniu; Kwiaty i kościoły; Duch z Baker Street; Stulecie Big Bena; Epitafium dla Hyde Park Corner; W Dębinie; Kawiarnie; Dawne i nowe; Rafael i Mozart; Muzyka w lecie; Perłowe królestwo; Podwieczorek u państwa Marlborough; Za granicą w Londynie; Wyprawa na łabędzie; U cechu winiarzy; Pochwała opery; Odwet za Stuarta; Święto bankowe; Turyści i tradycje; Wielki teatr; Nie wolno gwizdać; Narodowa czytelnia; Noc fajerwerków; Ser w darze; Wizyta na Doughty Street. – II. Wciąż coś się dzieje: Xmas; Sylwester; Wyprzedaże; W nieprawdziwej dżungli; Festiwal siedmiu miast; Smog; Oczekiwanie; Dom idealny; Psia dola; Na latającym dywanie; Bez autobusów; May Fair; W uroczystym nastroju; Antyki; Róże, róże; Son et lumière; YIVO; Imię naszej epoki; Tattoo; Dame Edith; Obrazy na giełdzie; Objazd; Niewesołe miasteczko; Mówcy w Parku; Soho; Otwarcie nietrwałego sezonu; Narodowe urodziny; Noc wyborów; Bez serca; Powitanie prezydenta Eisenhowera; Pierwsza sezonowa pantomima; Piliśmy, pijemy; Nie będziemy pili; Elżbieta z Wimpole Street; Za mało – za dużo; Kocha, boi się, szanuje; Od sera do cza-cza; Dzień zwierząt; Przed świętami; W głębokim zamrożeniu. – III. W polskiej dzielnicy: Polska dzielnica; Unisono; W Oficynie Poetów i Malarzy; Mili goście; Dawna Warszawa; Wśród nocnej ciszy; Przyjazd; Książka emigracyjna; „Mazowsze”; Koło „Mazowsza”; Polska Rapsodia; Nie zwyczajny teatr; Na przystani; Polski sezon; Nowy Rapperswil; O wernisażu; Wzgórze Białego Orła; „O, Halina – O, My Dear One”; Panorama emigracyjna; Na Ealingu; Sentymentalna oda na jubileusz; Pełnolecie Biblioteki Polskiej. – IV. Jubilaci: Poeta Laureatus [S. Baliński]; Instytucja i „Dom” [dot. M. Danilewicz Zielińskiej]; Teatr Hemara; Zrównanie dnia z nocą [dot. M. Grydzewskiego]; Tola Korian; Gałązka mimozy [dot. Z. Nowakowskiego]; Obiady literackie [dot. T. Terleckiego]; 14 liter szczęścia [dot. F. Topolskiego]; Zdobycie Troi [dot. I. Wieniewskiego]; Zastrzyk młodości [dot. K. Wierzyńskiego]; Gość z innej planety [J. Wittlin]. – V. Ich Londyn: „W otchłani zwanej Londynem” [dot. F. Chopina]; Spacer ze Słowackim; Ostatni pobyt Niemcewicza; „Lew Paryża” [I.J. Paderewski].

2. Zakupy. Sztuka w jednym (długim) akcie dla scen emigracyjnych i krajowych. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski 1964 nr 1. Przedruk „Archiwum Emigracji” 2006 z. 1/2 s. 259-262.

3. Jak cię widzę, tak cię piszę. [Szkice, opowiadania, felietony]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1973, 265 s.

Tom wybrany w plebiscycie Radia Wolna Europa na najlepszą książkę roku 1973 wydaną na emigracji.

Zawartość

Wstęp. – I. Duże „K” i małe „E” i na odwrót: List do kraju; Gniew i nadzieja; Rzeczpospolita babińska; Emigracja i kraj; Czy prasa emigracyjna spełnia swoje zadanie?; Na Devonii; Szablą i piórem; Flaga bez znaczenia; „Duch nowoczesnej nauki”; Uparci cudzoziemcy; Bez batuty; Jeden z większych Karolów; Spóźniony wnuk; Dawać i nie gadać; Nasz otwarty dom. – II. Galeria przodków: Po słonecznej stronie [dot. K. Makuszyńskiego]; Wakacje z Adą [dot. A. Nowaczyńskiego]; Na śmierć prof. Strońskiego; Z niezastąpionych [dot. J. Bielatowicza]; „Dobranoc, miły książę!” [dot. A. Piskora]; Legenda Lechonia; Mistrz przyjaźni [dot. A. Bormana]; Kolacje z Panem Redaktorem [dot. M. Grydzewskiego]; Biały koń [dot. gen. W. Andersa]. – III. Wbrew: Tysiąc i więcej lat temu; Albośmy to jacy tacy; Illo tempore; „Przyszłość sama przyjdzie”; O Gombrowiczu; Staw i grobla; Potępiony zysk; Sztuczna młodość; Z kopuły na ziemię; Kto jest konformistą?; Młodzi mogliby mieć głos; Anglia z lotu drozda-ubeszka; Pomnik katyński; Straszydło 1967; Cudze serce; Przeciwko komu?; Recepta Churchilla; Szanujmy słowa; Czystka w niebie. – IV. Cztery opowiadania: Pływak; Mrówka; Egoista; Sidła.

4. Galeria przodków. [Szkice wspomnieniowe]. Warszawa: Biblioteka „Więzi 1991, 138 s.

Zawartość

Od autorki. – Wajdelota emigracji (Stanisław Baliński); Larum (Jan Bielatowicz); Mistrz przyjaźni (Antoni Borman) [poz. ]; Instytucja i „Dom” (Maria Danilewiczowa) [poz. ]; Virtuti Civili (Happa Frankowska); Lekarz serdeczny (Stefan Galeski); Kolacje z Panem Redaktorem (Mieczysław Grydzewski) [poz. ]; Tola Korian; Szablą i piórem (Marcin Kukiel); Legenda Lechonia [poz. ]; Miły Pan Mieczysław (Mieczysław Lubelski); „Narodowość antykomunista” (Józef Mackiewicz); Po słonecznej stronie (Kornel Makuszyński) [poz. ]; Panna kresowa (Hanka Nicolle); Syntetyczny Polak (Zygmunt Nowakowski); Wakacje z Adą (Adolf Nowaczyński) [poz. ]; Uśmiech Ireny (Irena Paczkowska); Pan Profesor (Henryk Paszkiewicz); Magiczna sztuka znikania (Jerzy Pietrkiewicz); „Good night, sweet prince” (Aleksander Piskor) [poz. pt. „Dobranoc, miły książę!”]; Rafał (Rafał Rechowicz); Opiekun (ks. Władysław Staniszewski); Na śmierć profesora Strońskiego [poz. ]; Obiady literackie (Tymon Terlecki) [poz. ]; Czternaście liter szczęścia (Feliks Topolski) [poz. ]; Pod Troją i gdzie indziej (Ignacy Wieniewski) [poz. pt. Zdobycie Troi]; Gość z innej planety (Józef Wittlin) [poz. ]; WAZ (Wacław Zbyszewski).

5. Przyjaciele i znajomi. Toruń: Archiwum Emigracji 1998, 133 s.

Listy

1. Definicja szczęścia. Listy do Anny Frajlich 1972-2003. Do druku przygotowała, słowem wstępnym i przypisami opatrzyła A. Supruniuk. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 2007, 214 s.

Prace redakcyjne

1. Wiadomości” na emigracji. Antologia prozy w wyborze i z przedmową S. Kossowskiej. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1968, 320 s.
2. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 51/52/53, [50 s.].
Numer jubileuszowy w 50-lecie istnienia pisma, zaprojektowany i wydany przez S. Kossowską.
3. Od Herberta do Herberta. Nagroda „Wiadomości” 1958-1990. Oprac. i przedmowa: S. Kossowska. Postscriptum: T. Nowakowski. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1993, 423 s.
4. Archiwum Emigracji. Studia, szkice, dokumenty. Z. 1. Red.: S. Kossowska i M.A. Supruniuk. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika 1998, 325 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1993, 1994.

Autor o sobie

S. Kossowska: Urodziłam się we właściwym czasie. Archiwum Emigracji 2006 z. 1/2.

Wywiady

Rozmowa ze Stefanią Kossowską. [Rozm.] E. Dusza. „Gwiazda Polarna”, Stevens Point 1980 nr 41.
Rozmowa ze Stefanią Kossowską, pisarką, redaktorką londyńskich „Wiadomości. [Rozm.] M. Korab. „Kultura Niezależna”* 1989 nr 50.
O „Wiadomościach Literackich” i nie tylko... [Rozm.]. K. Lisowski. Dekada Literacka 1991 nr 6, przedruk w: Londyn – Toronto – Vancouver. Lublin 1993.
Byliśmy niezłomni, nieprzejednani. [Rozm.:] L. Wójcik. Nowe Książki 1996 nr 11.
Absolutna wolność. Stefania Kossowska o „Środzie Literackiej” i książkach. [Rozm.:] M.A. Supruniuk; Świadectwa. [Rozm.:] M. Kowalski; O „Wiadomościach”. [Rozm.:] E. Dusza. Archiwum Emigracji 2006 z. 1/2.

Słowniki i bibliografie

[J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989; wyd. 2 1990.

Ogólne

Artykuły

G. Herling-Grudziński: Nagroda literacka im. Zygmunta Hertza: Stefania Kossowska. Kultura”, Paryż 1993 nr 1/2.
A. Supruniuk: Stefania Kossowska. W: Archiwum „Wiadomości”. T. 1. Toruń 1995 s. 249-251.
A. Supruniuk, M.A. Supruniuk: Pani Redaktor. 90-lecie urodzin Stefanii Kossowskiej. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 1999 nr z 24 IX.
W. Lewandowski: O romansie, którego nie było: Józef Mackiewicz – Stefania Kossowska. W: Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej. Toruń 2001, przedruk w tegoż: ...strofy dla mew i mgieł... Toruń 2005.
K. Muszkowski: Złote żniwo państwa Kossowskich. W tegoż: Parasol angielski. Lublin 2002.
M. Kubik: Stefania Kossowska. Gazeta Wyborcza 2003 nr 259.
Archiwum Emigracji 2006 z. 1/2 [zeszyt poświęcony S. Kossowskiej; zawiera m.in.: M.A. Supruniuk: Przyjaciele i znajomi pani Kossowskiej (I książki); J.R. Krzyżanowski: Mistrzyni literackiej miniatury; M.L. Korwaser: Stefa; M. Bielicka: Niedzielne spotkania; K. Muszkowski: Rozmowy przy perliczce].
F. Śmieja: Lojalny kustosz „Wiadomości. Stefania Kossowska (1909-2003). W tegoż: Zbliżenia i kontakty raz jeszcze. Katowice 2007.

Mieszkam w Londynie

M. Hemar: Stefa mieszka w Londynie. Wiadomości”, Londyn 1964 nr 18, polemika: R. Kubisz: Pan Marian i my. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1964 nr 127.
K. Zbyszewski: Mieszka w Londynie, zna go i lubi. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski 1964 nr 15.
J. Bielatowicz: Londyn w polskich oczach. W tegoż: Literatura na emigracji. Londyn 1970.
S.S. Nicieja: Pokochać Londyn. Nowe Książki 1995 nr 3.

Jak cię widzę, tak cię piszę

J. Łobodowski: Eseistyka Stefanii Kossowskiej. Na Antenie”, Londyn 1973 nr 124.
J. Łobodowski: Grzeszna Stefania. Wiadomości”, Londyn 1973 nr 43.
T. Nowakowski: Być wolnym, to móc nie kłamać...” (Przechadzka nad brzegiem Lake Stephanie). Wiadomości”, Londyn 1973 nr 48/49.
J. Surynowa-Wyczółkowska: Big Ben o emigracji. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1973 nr 306.
J. Fryling: Oko i pióro. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1974 nr 13.
Z. Kozarynowa: W harmonii i dysharmonii z Big Benem. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski 1974 nr 1.

Galeria przodków

J.L. Cunnely: Przeszłość całkiem bliska. Dekada Literacka 1991 nr 31.
T. Nowakowski: Lady z polskiego Londynu. Więź 1991 nr 6.

Przyjaciele i znajomi

J. Cunnelly: Tracić a dawać. O wspomnieniach Stefanii Kossowskiej. Tygodnik Powszechny 1998 nr 36.

„Wiadomości” na emigracji

J. Surynowa-Wyczółkowska: Hallo – tu mówią „Wiadomości. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn Tydzień Polski 1968 nr 31.

Od Herberta do Herberta

D. Mostwin: Stefania Kossowska. Akcent 1993 nr 4.
W. Bolecki: Książka dla nagrody. Kultura”, Paryż 1994 nr 4.
A. Czachowska: Tamiza wpada do Wisły. Twórczość 1994 nr 12.