BIO

Urodzony 13 września 1927 w Warszawie; syn Włodzimierza Kossaka, urzędnika, i Niny z domu Naumow. W czasie okupacji niemieckiej uczył się na tajnych kompletach gimnazjalnych w Warszawie. Po powstaniu warszawskim został wywieziony do obozu pracy przymusowej przy fabryce Isoprers w Rottenbach w Niemczech. Po zakończeniu wojny przebywał do lipca 1946 w obozie dla wysiedleńców zorganizowanym przez United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) w Coburgu (Bawaria). Tu złożył egzaminy maturalne w polskim Liceum im. I. Paderewskiego (1946). Debiutował w sierpniu 1945 utworem dramatycznym pt. Sztuka bez tytułu, wystawionym w teatrze obozowym w Coburgu. Publikował artykuły, felietony, wiersze i utwory satyryczne w czasopiśmie „Głos Coburga” (1945-46). Po powrocie do kraju pracował jako urzędnik w Izbie Rzemieślniczej w Bydgoszczy. Kontynuował twórczość literacką, publikując w 1947-48 m.in. wiersze w „Głosie Wielkopolskim” i jego dodatku „Świat”. Od 1947 studiował filozofię i socjologię na Uniwersytecie Poznańskim (UPozn.); w 1951 uzyskał magisterium. W czasie studiów był asystentem w Zakładzie Logiki i Filozofii (1948-50) oraz starszym asystentem w Zakładzie Socjologii (1950-52) UPozn. Wykładał też estetykę marksistowską na Wydziale Humanistycznym tegoż uniwersytetu (1950-52). Od 1948 należał do Związku Akademickiego Młodzieży Polskiej (później do Związku Młodzieży Polskiej). W 1951 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1951/52 był kierownikiem redakcji okręgowej tygodnika „Po prostu” w Poznaniu. W 1952 przeniósł się do Warszawy. W 1952-55 był aspirantem w Instytucie Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym (KC) PZPR, następnie do 1957 adiunktem w tymże instytucie. W 1955-57 należał do kolegium redakcyjnego tygodnika „Po prostu” w Warszawie, w piśmie tym publikował liczne artykuły, recenzje i szkice (1950-57). Współpracował też z redakcją „Argumentów” (1959-64). W 1957-67 pracował w Wyższej Szkole Nauk Społecznych (WSNS) przy KC PZPR na stanowisku kierownika Zespołu Historii i Teorii Kultury. W tejże uczelni uzyskał w 1961 doktorat z zakresu nauk humanistycznych na podstawie pracy Problematyka ideowo-etyczna pisarstwa Jerzego Andrzejewskiego. Od „Dróg nieuniknionych” do „Popiołu i diamentu (promotor docent doktor Karol Martel). W 1964 wszedł w skład redakcji „Kultury”, ogłaszał tu do 1969 artykuły i recenzje. Jako stypendysta rządu włoskiego w 1964-65 przebywał we Włoszech. W 1965 został członkiem Związku Literatów Polskich. Od 1967 był inspektorem w Wydziale Kultury KC PZPR (do 1971); w tychże latach prowadził jednocześnie Zakład Teorii Kultury i Polityki Kulturalnej w WSNS oraz od 1968 był docentem etatowym w Katedrze Filozofii i Socjologii WSNS przy KC PZPR. W 1967 został członkiem kolegium redakcyjnego „Miesięcznika Literackiego”, w piśmie tym publikował liczne artykuły i eseje. Od 1969 należał do komitetu naukowego serii Biblioteki Studiów Społecznych – wydawnictwa WSNS przy KC PZPR. W 1972-75 był kierownikiem Pracowni Teorii Kultury w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. W 1974 otrzymał nagrodę „Miesięcznika Literackiego”. W 1977-78 należał do zespołu redakcyjnego tygodnika „Literatura”. W 1982 został dyrektorem Instytutu Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. W 1982-87 był konsultantem Wydziału Kultury KC PZPR. W 1982-84 kierował Zakładem Teorii Kultury w Instytucie Filozofii i Socjologii WSNS.W 1987 przeszedł na emeryturę. W 1994 wszedł w skład kolegium redakcyjnego dwumiesięcznika „Ars Humana”. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1969), Krzyżem Komandorskim (1976) Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandarem Pracy (1987). Zmarł 11 września 1998 w Warszawie.

Twórczość

1. Bunt na kolanach. [Szkice]. Warszawa: Książka i Wiedza 1960, 94 s.

Zawartość

Podziały; Bunt na kolanach; Dramat Mauriaca; Nad Bernanosem; Katolickie interpretacje katolickich powieści; Śladami ewolucji „tragicznego pokolenia”.

2. W poszukiwaniu stylu epoki. Współczesne przemiany cywilizacyjno-techniczne a nowe formy w sztuce i architekturze. Warszawa: Iskry 1961, 216 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 uzupełnione 1966.

Studium z zakresu socjologii sztuki.

3. Humanizm skrępowany. [Szkice]. Warszawa: Książka i Wiedza 1963, 168 s.

Zawartość

Mounier i personalizm; Dramat Mauriaca [poz. ]; Georges Bernanos [poz. ]; Mauriac czy Conrad? Przyczynek do sprawy katolickiej inspiracji w literaturze; Na pozycjach tragicznego heroizmu; Zwątpienie i nadzieja; Beat Genaration.

4. Kultura, pisarz, społeczeństwo. [Studium]. Warszawa: Książka i Wiedza 1964, 330 s.

5. Ideologia i wizje kultury. Z zagadnień teorii i socjologii kultury. [Szkice]. Warszawa: Centralna Rada Związków Zawodowych 1965, 166 s.

Zawartość

Od wydawnictwa. – Uwagi wstępne; Marksistowska wizja kultury; Lenin i rewolucja kulturalna; Problemy rozwoju kultury w Polsce Ludowej; Kultura socjalistyczna i tradycje dawnych epok.

6. W kręgu chrześcijańskiego egzystencjalizmu. [Studia i szkice]. Warszawa: Książka i Wiedza 1965, 251 s.

Zawartość

Czy wielość egzystencjalizmów?; Prorok zagubionych – Søren Kierkegaard; Mistyfikacje Gabriela Marcel; Koneksje marcelizmu; Marcel i tradycje mistyki; Personalizm Emmanuela Mouniera; Zwątpienie i nadzieja [poz. ].

7. Dylematy kultury masowej. [Szkice]. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1966, 164 s.

Zawartość

Uwagi wstępne; Kariera komiksów; Wiek reprodukcji; Notatki z meczu Film – Telewizja; Hidden Persuaders; Detronizacja nowoczesności; Czyhanie na teraźniejszość; Pop-Art; Buntownicy i outsiderzy; Niepokoje zachodniej kultury.

8. Spór o współczesną kulturę. [Szkice]. Warszawa: Książka i Wiedza 1968, 264 s.

Książka powstała z opracowania artykułów drukowanych uprzednio w 1965-1968 w czasopismach: „Kultura”, „Miesięcznik Literacki”, „Zaszyty Argumentów”, „Kultura i Ty”, „Trybuna Ludu”, „Walka Młodych”.

Zawartość

Części: Sztuka i współczesność; W kręgu kultury masowej; Poszukiwanie modelu kultury.

9. Lenin i kultura. [Studium]. Warszawa: Książka i Wiedza 1970, 212 s. Wyd. 2 poprawione i rozszerzone tamże 1974.

Przekłady

rosyjski

Lenin i kul'tura. [Przeł.] N. Koltaševaă . Moskva 1974.

10. Egzystencjalizm w filozofii i literaturze. (Warszawa): Książka i Wiedza 1971, 365 s. Wyd. 2 zmienione i poszerzone tamże 1976.

Zawartość

Zawiera m.in. rozdziały: Albert Camus; Zwątpienie i nadzieja [o „Micie śródziemnomorskimM. Jastruna]; Egzystencjalizm i powieść katolicka [G. Bernanos i F. Mauriac].

Przekłady

czeski

Existencialismus ve filozofii a literature. [Przeł.] R. Vyhlidel. Praha 1978.

rosyjski

Ekzistencializm v filosofii i literature. [Przeł.] È. Gessen. Moskva 1980.

11. La politique culturelle en Pologne. [Współautorzy:] S.W. Balicki, M. Żuławski. Paris: UNESCO 1972, 70 s.

Przekłady

angielski

Cultural policy in Poland. Wyd. tamże 1973.

12. Rozwój kultury w Polsce Ludowej. [Studia]. Warszawa: Iskry 1974, 240 s.

Zawartość

Zasady polityki kulturalnej Polski Ludowej; Rozwój kultury a struktura i dynamika społeczna; Oświata – kultura – wychowanie estetyczne; Warunki rozwoju twórczości artystycznej; Miejsce filmu w rozwoju kultury artystycznej; Ruch społeczno-kulturalny; Badania naukowe i przyszłość kultury; Polityka kulturalna i zmiany społeczne.

13. Kino Passoliniego. [Szkic]. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1976, 195 s.

Zawartość

Źródła; Mit poetycki i rzeczywistości gwary; Semiolog czy krytyk „fałszywej świadomości”; Audiatur et altéra pars. – Fragmenty tekstów Passoliniego w wyborze J. Kossaka. Przeł. K. Fekecz.

14. Kształty polityki kulturalnej. [Współautor:] K. Krzemień. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1976, 273 s.

Tu autorstwa J. Kossaka cz. 1 s. 7-116 oraz rozdziały 1 cz. 2 s. 119-142.

15. Podstawy polityki kulturalnej PZPR. Warszawa: Książka i Wiedza 1977, 182 s.

16. Film i przekształcenia współczesnej kultury. [Szkice]. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki i Upowszechniania Kultury 1987, 157 s.

Zawartość

Uwagi wstępne oraz części: Film i przemiany sztuki; Film i kultura masowa.

17. Teoria kultury Karola Marksa i problemy współczesnego humanizmu. Warszawa: Książka i Wiedza 1987, 478 s.

18. Tradycja w polskiej kulturze współczesnej. [Szkice]. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki i Upowszechniania Kultury 1988, 110 s.

Zawartość

Słowo wstępne oraz rozdziały: Spór o dziedzictwo ideowe w kulturze; Spuścizna kulturalna dwudziestolecia międzywojennego; Żywe tradycje polskiego ruchu społeczno-kulturalnego i polskiego regionalizmu; Polski Ludowej tradycja własna.

Materiały szkoleniowe dotyczące kultury

Sztuka jako forma świadomości społecznej. (Wybrane problemy). Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Katedra Filozofii i Socjologii 1958, 37 s.
Wybrane zagadnienia historii rozwoju kultury artystycznej. Ogólne problemy badania rozwoju kultury artystycznej. Cykl wykładów wygłoszonych na I roku Wydziału Historyczno-Socjologicznego Wyższej Szkoły Nauk Społecznych. Cz. I-II. Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 1958, 39 + 60 s.
Cz. II pt. Problemy związane z badaniem społecznej funkcji sztuki.
Wybrane zagadnienia historii rozwoju kultury artystycznej. Początki sztuki. Cykl wykładów wygłoszonych na I roku Wydziału Historyczno-Socjologicznego Wyższej Szkoły Nauk Społecznych. Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 1958, 39 s., powielone.
U podstaw egzystencjalistycznej koncepcji człowieka. Warszawa: Książka i Wiedza 1961, 75 s.
Stenogram wykładu wygłoszonego na kursie Wydziału Propagandy Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Kultura Polski Ludowej. [Warszawa:] Wydawnictwo Sekretariatu Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu 1969, 31 s. Biblioteczka Lektora Frontu Jedności Narodu.
Lenin a socjalistyczna polityka kulturalna. Warszawa 1970, 28 s. Polska Akademia Nauk. Centralna Szkoła Partyjna przy przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Uniwersytet Warszawski, Zakład Historii Partii przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Referat wygłoszony na Centralnej Sesji Naukowej z okazji setnej rocznicy urodzin W.I. Lenina.
Świadomość kulturalna a przeobrażenia społeczne. Konferencja naukowa: Humanizm socjalistyczny Warszawa 4-5 listopada 1974. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk [1974], 20 s.
Leninowska koncepcja kultury i jej realizacja w Polsce Ludowej. Znaczenie działalności kulturalnej dla umacniania zwartości i kształtowania postaw środowiska wojskowego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975, 66 s. Materiały do Szkolenia Politycznego Oficerów i Chorążych.
Spór o dziedzictwo ideowe w kulturze: materiał pomocniczy na zebrania ideologiczne POP [Podstawowych Organizacji Partyjnych]. Warszawa: Książka i Wiedza 1983, 25 s.
Polityka kulturalna Polski Ludowej. Materiały pomocnicze na zebrania POP [Podstawowych Organizacji Partyjnych] w środowisku kultury. Warszawa: Książka i Wiedza 1985, 30 s. Redakcja Publikacji Wydziału Ideologicznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Problemy kultury. Warszawa: Książka i Wiedza 1986, 18 s.
Akcja „Wypoczynek 86”.
Problemy kultury. Warszawa: Książka i Wiedza 1986, 21 s. Redakcja Publikacji Wydziału Ideologicznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Biblioteczka Lektora i Wykładowcy.

Prace redakcyjne

1. W.I. Lenin: O kulturze. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył J. Kossak. Warszawa: Wiedza Powszechna 1970, 149 s.
2. Principles and implementation of cultural policy in Poland. [Red.: J. Kossak]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy [1970], 93 + 21 s.
Tu też J. Kossak: Special features of Polish cultural regionalism.

Przekłady

francuski

Les principes et les réalisations de la politique culturelle en Pologne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy [1970], 103 s.
3. Super-Ameryka. Szkice o kulturze i obyczajach. Wybór: W. Górnicki, J. Kossak. Wstęp: J. Kossak. Przeł. K. Dziewanowski i in. [T.] 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 287 + 313 s.
4. Prognoza rozwoju kultury polskiej do 1990 roku. (Wstępne wersje rozdziałów przygotował B. Gołębiowski i in.). Przewodniczący zespołu red.: J. Kossak, K. Żygulski. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki 1973, 138 s.
5. Założenia programu rozwoju kultury polskiej. Oprac.: J. Kossak – przewodniczący komitetu red. [i in.]. Warszawa: Książka i Wiedza 1986, 27 s. Komisja Kultury Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
6. Program wychowania estetycznego młodego pokolenia. [Zespół red.: J. Kossak, S. Krzemień-Ojak, W. Pielasińska]. Warszawa: [Ministerstwo Kultury i Sztuki 1987], 55 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1974, 1995.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (R. Loth).

Ogólne

Artykuły

A. Helman: Wokół Pasoliniego. Kino 1976 nr 9.

Bunt na kolanach

A. Goreń: Krytyka Jerzego Kossaka. Nowa Kultura 1961 nr 47 [dot. też: W poszukiwaniu stylu epoki].

W poszukiwaniu stylu epoki

A. Goreń: Krytyka Jerzego Kossaka. Nowa Kultura 1961 nr 47 [dot. też: Bunt na kolanach].
Z. Strzałkowski. „Życie i Myśl1964 nr 5/6.

Humanizm skrępowany

S. Kalman. „Fakty i Myśli1963 nr 14.

Kultura, pisarz, społeczeństwo

A. Klimowicz: Czy koniecznie „kultura masowa”?Nowe Książki1964 nr 16.
J. Syski: Sztuka a społeczeństwo. Argumenty 1964 nr 49.
A. Pałłasz. „Tygodnik Kulturalny1965 nr 3.
K.T. Toeplitz. „Kultura1965 nr 6.

Ideologia i wizje kultury

L.H.Fakty i Myśli1965 nr 15.
Z. Macużanka: Teoria pilnie poszukiwana. Kultura 1965 nr 43.

Dylematy kultury masowej

K. Rosner: Mass-media i mass-culture. Nowe Książki 1967 nr 7.
M. Walasek: Rozterki zachodniej kultury. Zeszyty Argumentów 1967 nr 3.

Spór o współczesną kulturę

Z. Grzelak: Wokół sporu o współczesną kulturę. Kultura i Społeczeństwo 1969 nr 4.
Z. Klaczyński: Po prostu rozumieć. Kino 1969 nr 10.
S. Lewicki: Kultura i małowierni. Prawo i Życie 1969 nr 5.

Lenin i kultura

M. Strąk. „Wieś Współczesna1970 nr 11.
J. Kapuścik. „Miesięcznik Literacki1971 nr 1.

Rozwój kultury w Polsce Ludowej

B. Gołębiowski. „Nowe Książki1974 nr 22.
W. Sokorski: Kultura Polski Ludowej. Miesięcznik Literacki 1974 nr 9.

Kształty polityki kulturalnej

A. Myszkowski: O polityce kulturalnej. Nowe Książki 1976 nr 24.
S. Siekierski: Perspektywy rozwoju kultury. Literatura 1976 nr 50.
W. Karczocha: Polityka kulturalna w obu systemach społecznych. Miesięcznik Literacki 1977 nr 5.

Film i przekształcenia współczesnej kultury

W. Trzcińska: C.D.N.?Nowe Książki1987 nr 10.