BIO

Urodzony 29 czerwca 1916 w Warszawie; syn Kazimierza Kosińskiego, polonisty i dyrektora Gimnazjum im. M. Reja, i Aleksandry Eugenii z Chodnikiewiczów. Do szkół uczęszczał w Warszawie. W 1934 ukończył Gimnazjum im. M. Reja. Następnie studiował malarstwo i scenografię w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz od 1936 reżyserię w Państwowym Instytucie Sztuki. W tym czasie rozpoczął twórczość eseistyczną; w 1936 opublikował tom pt. Monologi. W 1937 ukończył studia reżyserskie w trybie eksternistycznym. W tymże roku debiutował jako scenograf i wkrótce osiągnął znaczące sukcesy w tej dziedzinie (w 1937 złoty medal za scenografię Elektry na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu). W sezonie 1937/38 związany był z Teatrem Polskim w Poznaniu, w którym opracował dekoracje i kostiumy do dwudziestu premier. W 1938 otrzymał stypendium Funduszu Kultury Narodowej i wyjechał do Paryża, skąd wrócił latem 1939. Po wybuchu II wojny światowej przebywał w Warszawie, zarabiając dorywczo projektowaniem etykiet, szyldów, wnętrz kawiarni. Brał udział w konspiracyjnym życiu teatralnym, m.in. współpracował z Teatrem Wojskowym Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. W 1940 opracował plastycznie 13 książek wydanych konspiracyjnie w Warszawie w Wydawnictwie Sublokatorów Przyszłości. W 1941 ożenił się z Marią Łodyńską. Rozwijał twórczość literacką, pisząc m.in. utwory Siedem grzechów głównych, powieść Pietà, a także artykuły (m.in. Około teatruDroga1944 z. 3/4); przekładał też sztuki Jeana Giraudoux. Po powstaniu warszawskim ciężko chory przebywał kolejno w Pruszkowie, Krakowie i Szczawnicy. Po zakończeniu wojny pracował jako scenograf w wielu teatrach w Polsce, m.in. w 1951-57 był scenografem Teatru Narodowego, a od sezonu 1957/58 (do końca życia) Teatru Dramatycznego w Warszawie (w 1957-61 wchodził także w skład kierownictwa artystycznego Teatru). Za prace scenograficzne trzykrotnie otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia (1950, 1952, 1962). Artykuły i szkice o teatrze i scenografii publikował w „Dialogu”, „Pamiętniku Teatralnym” i „Teatrze”. W 1960-70 był wiceprezesem Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI). W 1961 przedstawił swoje prace fotograficzne na wystawie pt. Przedmiot i perspektywa w Galerii „Krzywe Koło”. W 1964 pracował jako docent na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, wykładając zagadnienia plastyczne w teatrze. W 1969 otrzymał nagrodę im. T. Boya-Żeleńskiego Klubu Krytyki Teatralnej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od 1971 był członkiem kolegium redakcyjnego czasopisma „Théâtre en Pologne”. W 1975 obchodził jubileusz 35-lecia pracy artystycznej. W 1974 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, której nie zdążył odebrać. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1953) i Krzyżem Oficerskim (1954) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 30 września 1974 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Monologi. Rzecz o nowej sztuce. Warszawa: Skład główny Towarzystwo Wydawnicze 1936 [antydatowane 1935], 36 s.

2. Fedra. Powst. po 1939. Prapremiera konspiracyjna: Warszawa, prywatne mieszkanie 1942. Druk „Dialog” 1977 nr 3 s. 5-13.

3. Kształt teatru. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 193 s. Wyd. nowe poszerzone tamże 1984, 267 s.

Zawartość

Cosi fan tuti, – oraz szkice, artykuły, recenzje literackie i teatralne: O scenografii: Lament scenografa; Ze szkicownika „Balladyna” [J. Słowackiego]; Coś o scenografii; Refleksje po dyskusji; Miało być o Furttenbachu [dot. J. Furttenbacha: O budowie teatrów]; List do redaktora Grenia, czyli De scenographia nostra nihil nisi bene; Władysław Daszewski; Teatr i jego kształt. – O dramacie i teatrze: O awangardyzmie w dramacie. Kongres [dot. VIII Kongresu ITI w Helsinkach]; „Theatrum” Ionesco; Niecodzienne konfrontacje; „Burza” [W. Szekspira] w Nowej Hucie; „O Grecjo, ciebie że kochano...”; Dywagacje o teatrze muzycznym; Jeremiada nad krytyką operową; Rozmyślania jubileuszowe nad Wyspiańskim; Teatr bezprzymiotnikowy; Prolog do książki Andrzeja Hausbrandta „Teatr...?”; Z notatnika; Nota bibliograficzna. – W wyd. 2 nadto: J. Bogucki: Przedmowa. – Co to jest dekoracja teatralna; Czy istnieje kryzys w scenografii?; Scenograf – muzyk; Legalne i nielegalne związki scenografii i jej integralność; XXX lat scenografii warszawskiej; Rekolekcje z Nicollem; Kronika wielkiej przygody; Szkic eseju o Jeanie Giraudoux; [List do T. Kowzana o zadaniach teatrologii polskiej z 1972]; [Wstęp do katalogu wystawy ”Pologne – Théâtre et société, Neuchâtel 1972”]; [Przedmowa do książki B. Horowicza „Nim przeminie z wiatrem...”]; Pięćdziesięciolecie Teatru Narodowego. – Pro domo sua: Jan Kosiński, czyli curriculum vitae szczęściarza; Jana Kosińskiego żywot pechowy; Pro domo mea; Treny postjubileuszowe. – [Wiersz J. Kosiński]; Pochwała umierania. – M. Łodyńska-Kosińska: Nota edytorska. -.

4. Żywot własny; „Coś w rodzaju dziennika czy pamiętnika. Pamiętnik Teatralny 1976 nr 4 s. 357-402.

Przekłady

1. P. Jalabert: Komedia garbusów. (Czterech garbusów). Przekł. i adaptacja: J. Kosiński, M. Kosińska. Wystawienie konspiracyjne: Warszawa, Teatr Wojskowy Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej 1943-44.
2. E. Ionesco: Krzesła. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1957 nr 3 s. 46-68. Wyd. łącznie z: Łysa śpiewaczka. Przeł. J. Lisowski; Lekcja. Przeł. J. Błoński pt. Łysa śpiewaczka; Lekcja; Krzesła. Izabelin: Świat Literacki 2004, 174 s.
3. J.P. Sartre: Niepogrzebani. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1957 nr 1 s. 26-56.

Prace redakcyjne

1. Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy dawniej Teatr Domu Wojska Polskiego 1955-1958. Red.: J. Kosiński. [i in.]. Warszawa 1959, 227 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

M. Gdowska: Scenografia Jana Kosińskiego. Spis premier; [J. Timoszewicz] J.T.: Mała kronika życia i twórczości. (Notatka bibliograficzna). Pamiętnik Teatralny 1976 nr 4.
Słownik biograficzny teatru polskiego. T. 2. 1900-1980. Warszawa 1994.

Ogólne

Artykuły

J. Kłossowicz: Jan Kosiński. Literatura 1974 nr 41.
B. Horowicz: Wspomnienie o Janie Kosińskim. Miesięcznik Literacki 1975 nr 12.
B. Król-Kaczorowska: Jan Kosiński 1916-1974. „Scena1975 nr 1.
M. Fik: Kosiński czyli samotność. Dialog 1977 nr 9.
I. Śmiałowski: Jan Kosiński. W tegoż: Igraszki z Melpomeną. Warszawa 1984.
M. Kuraś: Jan Kosiński (1916-1974) w piętnastą rocznicę śmierci. Teatr 1989 nr 11/12.

Kształt teatru

[M. Fik] mf: Jan Kosiński. „Kształt teatru”. Twórczość 1973 nr 8.
Z. Greń: Wygadać się w teatrze. Dialog 1973 nr 8.
J. Koenig: Bo ja wiem...” Jana Kosińskiego. Dialog 1975 nr 9; uzupełnienie M. Łodyńska-Kosińska, tamże nr 11.
J. Sieradzki: Teatr mój widzę mozolny. Dialog 1984 nr 10.
A. Tuszyńska: Jan Kosiński. Nowe Książki 1984 nr 9.