Kornacki Jerzy

BIO

Urodzony 22 lipca 1908 w Warszawie; syn Ludwika Kornackiego, artysty złotnika, i Felicji z Życieńskich. Do szkół uczęszczał w Brodnicy (1921-23), a następnie w Warszawie do Gimnazjum im. Władysława IV i w Suwałkach, gdzie ukończył ostatnią klasę gimnazjum (nie składając egzaminu maturalnego). Debiutował w 1931 opowiadaniem pt. Pan Sielanko, ogłoszonym w „Kobiecie Współczesnej” (nr 30). W 1932-33 był sekretarzem redakcji pisma „Epoka”, gdzie publikował również w latach następnych artykuły oraz recenzje literackie i teatralne. W 1933 był inicjatorem wraz z Heleną Boguszewską (późniejszą żoną) utworzenia zespołu literackiego „Przedmieście”, którego był członkiem do rozwiązania grupy w 1937, współredagował także wydawane przez tę grupę tomy zbiorowe. Był współpracownikiem Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Prozę i artykuły publicystyczne ogłaszał w „Lewarze” (1934, 1936) i „Prosto z Mostu” (1936, 1938). Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i brał czynny udział w konspiracyjnym życiu kulturalnym. W lutym 1944 z polecenia Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) wszedł w skład konspiracyjnej Krajowej Rady Narodowej, w której był przewodniczącym Komisji Kultury, Nauki i Wychowania, a także członkiem Komisji Propagandowej oraz Komisji Wyznaniowej i Narodowościowej. Uczestniczył w pracach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Od 1944 był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich). Od grudnia 1944 do grudnia 1947 należał do PPS (tu od lipca 1945 do 1947 był członkiem Rady Naczelnej). W 1945-47 pracował w Prezydium Rady Ministrów w Warszawie jako dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej (którego był twórcą), a następnie jako dyrektor Funduszu Kultury. W tym samym czasie wchodził w skład Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich. Artykuły i prozę ogłaszał m.in. w pismach „Odrodzenie” (1944-45), „Nowa Epoka” (1945), „Lewy Tor” (1945-46) i „Młodzi Idą” (1945-46). W 1948 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Od 1950 zajmował się wyłącznie pracą literacką. W 1958 we współpracy z H. Boguszewską reaktywował działalność zespołu literackiego „Przedmieście”, ostatecznie rozwiązanego w styczniu 1962. Brał udział w spotkaniach warszawskiego Klubu Krzywego Koła. W 1959 przebywał wraz z H. Boguszewską na trzymiesięcznym stypendium w Paryżu, zbierając materiały do książki o francuskim proletariacie. W końcu września 1961 został aresztowany i w lutym 1962 postawiony przed sądem pod zarzutem „kolportażu i przechowywania wydawnictw zagranicznych” (podczas rewizji skonfiskowano 14 tomów dzienników prowadzonych w 1943-61, które następnie zostały zniszczone w urzędzie Prokuratury Wojewódzkiej w Warszawie). Skazany na jeden rok więzienia, przebywał w zakładzie karnym w Potulicach do lipca 1962. W późniejszym okresie fragmenty prozy publikował w „Miesięczniku Literackim” (1971, 1974, 1977). Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski IV klasy (1945). Zmarł 11 listopada 1981 w Warszawie.

Twórczość

1. Oczy i ręce. [Powieść]. Warszawa: Bracia Drapczyńscy 1934, 146 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [Warszawa:] Czytelnik 1946, tamże wyd. 3 1953, wyd. 4 1954.

Przekłady

rosyjski

Głaza i ruki. [Przeł.] K. Dunin-Borkowski. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

See Studies

2. Pierwszy maja. Warszawa 1934. Zob. Prace redakcyjne poz. ↑.

Tu J. Kornackiego: Pierwszy maja. [Opowiadanie]; Gołębie. Sztuka w 5 obrazach. Przedruk zob. poz. ↑.

3. Przedmieście. Warszawa 1934. Zob. Prace redakcyjne poz. ↑.

Tu J. Kornackiego: Noc z policjantem na gałęzi; Latający Holender; Krawcy; Agata z ulicy Figowej; Kwesta. [Współautorka:] H. Boguszewska.

See Studies

4. Jadą wozy z cegłą. Powieść. [Współautorka:] H. Boguszewska. Lwów, Warszawa: Książnica Atlas 1935, 256 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1938; wyd. 3 Warszawa: Gebethner i Wolff 1948; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, tamże wyd. nowe 1953; wyd. 3 1955. Przedruk zob. poz. ↑.

Przekłady

rosyjski

Vezut kirpič. [Przeł.] N. Krymova. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

See Studies

5. Korona i kopyto. Bajka w 4 obrazach. Powst. 1935.

Maszynopis w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

6. Wisła. Powieść. [Współautorka:] H. Boguszewska. Lwów, Warszawa: Książnica Atlas 1935, 321 s. Wyd. nast.: Warszawa: Gebethner i Wolff 1948. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja pt. Ludzie Wisły. Polskie Radio 1937.

See Studies

7. Polonez. [Cykl powieściowy]. 1936-1939.

T. 1. Nois Parisiens. Powieść. [Współautorka:] H. Boguszewska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1936, 244 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946; wyd. 3 tamże 1946; wyd. 3 [!] Warszawa: Książka i Wiedza 1950.

T. 2. Deutsches Heim. Powieść. [Współautorka:] H. Boguszewska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1937, 423 s. Wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946.

T. 3. Wschód. Warszawa: Nasza Księgarnia 1939, 430 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946, wyd. 3 tamże 1948.

T. 4. H. Boguszewska: Święcona kreda. Warszawa: Nasza Księgarnia 1939, 526 s. Wyd. 2 z przedmową J. Kornackiego. Warszawa: Wiedza 1948.

Wyd. łączne całości t. 1/2-3/4: wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1955, 428 + 515 s. Przedruk zob. poz. ↑.

See Studies

8. Ludzie Wisły. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] H. Boguszewska, A. Ford, J. Zarzycki. Ekranizacja 1937.

Na podstawie powieści Wisła [poz. ↑].

9. Ludzie śród ludzi. Autorzy: H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Wiedza 1946, 73 s. Wyd. 2 tamże 1948.

Tu autorstwa J. Kornackiego: Słowo o Dembińskim (Lublin – jesień 1944, Kraków – wiosna 1945); Towarzysz Dubois (Warszawa, jesień 1945).

10. Kręgle i kule. Powst. ok. 1951. Druk fragmentów „Twórczość” 1951 nr 4 s. 78-97. Wyd. osobne całości: Warszawa: Książka i Wiedza 1959, 240 s.

See Studies

11. Las. [Powieść; współautorka:] H. Boguszewska. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, 220 s. Przedruk zob. poz. ↑.

See Studies

12. Rozsada. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1955, 166 s.

Zawartość

Na Podwalu; Na Solcu; W Nowym Dworze; W Zazębiu.

See Studies

13. Pisma wybrane. [Współautorka:] H. Boguszewska. Wyboru dokonał H. Michalski. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1956, 703 + 761 s.

Tu autorstwa J. Kornacki oraz J. Kornacki i H. Boguszewskiej: T. 1: Nango; Krawcy [poz. ↑]; Gołębie [poz. ↑]; Jadą wozy z cegłą [poz. ↑]; Wisła [poz. ↑]. – T. 2: Polonez [poz. ↑]; Las [poz. ↑]; Rozsada [poz. ↑]; Kręgle i kule [poz. ↑].

See Studies

14. Zielone lato 1934. [Wspomnienia; współautorka:] H. Boguszewska. Warszawa: Książka i Wiedza 1959, 277 s.

15. Kamieniołomy. [Dzienniki]. T. 1-14. Powst. 1939-1961. Druk fragmentów pt.: Wyciągi z pamiętników J. Kornackiego. [B.m.w.* 1981?], 66 k.; pt. Rękopisy nie płoną. Cz. 1-2. Oprac.: G. Sołtysiak, J. Stępień. „Przegląd Tygodniowy” 1998 nr 14.

Wg informacji J.J. Lipskiego („Zapis*” 1978 nr 5 s. 87-90) pełny tekst rękopisu dzienników został zniszczony przez Prokuraturę Wojskową w Warszawie w 1974.

Wg J. Siedleckiej (Radość dokumentowania. W tejże: Obława. Warszawa 2005) zachowane obszerne fragmenty dzienników zostały jednak przekazane przez C. Kiszczaka rodzinie pisarza.

See Studies

16. Powieść pod różą. [Współautorka:] H. Boguszewska. Powst. 1960-1963. Maszynopis w Muzeum Literatury, Warszawa.

See Studies

17. Mokotów – Potulice. Powst. 1962-1964. Druk fragmentów: Wybrała i podała do druku H. Kirchner. „Odra” 1992 nr 9-10, s. 37-43, 45-51.

Zapiski z pobytu w więzieniu w 1962.

Przekłady

1. J.M. Mackinder: Praca indywidualna w klasach dla najmłodszych. Przeł. z angielskiego J. Kornacki. Dostosowała do potrzeb nauczyciela polskiego: H. Dobrowolska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1935, 136 s.

Prace redakcyjne

1. Pierwszy maja. Książka zbiorowa. Red.: H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Rój 1934, 294 s.

2. Przedmieście. [Książka zbiorowa]. Red.: H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Rój 1934, 275 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1951.

Wywiady

• Tam, gdzie jadą wozy z cegłą. Wywiad z Heleną Boguszewską i Jerzym Kornackim. „Kurier Literacko-Naukowy” 1935 nr 10.

• Tajemnice twórczości. U Boguszewskiej i Kornackiego. [Rozm.] S. Szurlejówna. „Prosto z Mostu” 1936 nr 24.

• Z Boguszewską i Kornackim o „Przedmieściu”. [Rozm.] A. Galis. W tegoż: Poszukiwacz prawdziwej rozmowy. Warszawa 1977.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

• „Rocznik Literacki 1981” wyd. 1986 (A. Biernacki).

• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. T. 3 Warszawa: Muzeum Niepodległości 1992 (U. Ćwierzyńska, J. Fronczak).

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (D. Knysz-Rudzka).

Ogólne

Artykuły

• A. Wasilewski: Na drogach mieszczańskiego protestu. (O twórczości Heleny Boguszewskiej i Jerzego Kornackiego). „Twórczość” 1950 nr 2.

• H.M. Małgowska: Nowa formuła powieści społecznej. Z działalności grupy literackiej „Przedmieście”. W: Z problemów literatury polskiej XX w. T. 2. Warszawa 1965.

• A. Ptak: Twórcy „Przedmieścia” – Helena Boguszewska i Jerzy Kornacki. W: Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa 1972.

• J.J. Lipski: Sprawa zniszczenia dzienników Jerzego Kornackiego. „Zapis*” 1978 nr 5.

• K. Jakowska: Międzywojenna powieść perswazyjna. Warszawa 1992, passim.

• H. Kirchner: O Zespole Literackim „Przedmieście” z epilogiem. „Odra” 1992 nr 9.

• J.J. Lipski: Jerzy Kornacki. „Więź” 1992 nr 10.

Oczy i ręce

• [T. Sinko] R. „Kurier Literacko-Naukowy” 1934 nr 49.

Go back to position

Jadą wozy z cegłą

• E. Breiter: O tymczasowości chwili obecnej. „Wiadomości Literackie” 1935 nr 9.

• A. Grzymała-Siedlecki: Jaką cegłę wiozą te wozy? „Kurier Warszawski” 1935 nr 70.

• Z. Mianowska. „Pion” 1935 nr 14.

• Z. Starowieyska-Morstinowa. „Przegląd Powszechny” 1935 nr 5.

• K.W. Zawodziński: Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. 4. Wypaczenia doktrynalnego naturalizmu. „Przegląd Współczesny” 1936 nr 11, przedruk w tegoż: Z pism... Opowieści o powieści. Kr 1963 [dot. też Wisła].

Go back to position