Kopczyńska Zdzisława

BIO

Urodzona 11 stycznia 1919 w Hrubieszowie; córka Ksawerego Kopczyńskiego, urzędnika samorządowego, i Mieczysławy Kruczkowskiej. Do szkół uczęszczała w Hrubieszowie. W tym czasie wstąpiła do Związku Harcerstwa Polskiego. Po zdaniu matury w 1937, studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Kontynuowała pracę w harcerstwie, zajmując się zwłaszcza dziećmi ociemniałymi i niesłyszącymi. Po wybuchu II wojny światowej była we wrześniu 1939 komendantką Pogotowia Harcerek w Hrubieszowie. W czasie okupacji niemieckiej pracowała jako urzędniczka w Związku Gmin w Hrubieszowie. Brała udział w działalności konspiracyjnej, początkowo w Szarych Szeregach (1942-43), następnie pełniąc funkcję komendantki Wojskowej Służby Kobiet Obwodu Hrubieszowskiego; otrzymała stopień porucznika i została odznaczona Krzyżem Armii Krajowej. Po wojnie kontynuowała studia polonistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL); w 1949 uzyskała magisterium. Równocześnie w 1946-47 pracowała w Bibliotece KUL, a w 1947-49 uczyła w liceum w Górze Kalwarii (chcąc uniknąć aresztowania). We wrześniu 1949 przeniosła się do Warszawy i podjęła pracę w wydziale szkolnictwa zawodowego Centralnego Zarządu Energetyki (później Ministerstwo Energetyki). W sierpniu 1954 została pracowniczką naukową Instytutu Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk, członkinią Pracowni Poetyki, Stylistyki i Wersyfikacji kierowanej przez prof. Marię Renatę Mayenową (początkowo była zatrudniona jako starszy asystent, od 1956 jako adiunkt). Debiutowała w 1956 rozprawami: Ośmiozgłoskowiec oraz Trzynastozgłoskowiec, zamieszczonymi w tomie zbiorowym Sylabizm (wydanym w ramach kompendium Poetyka. Zarys encyklopedyczny). W 1962 uzyskała w IBL stopień doktora na podstawie rozprawy Z zagadnień wiersza epiki romantycznej (promotor prof. Maria Dłuska). Kontynuując prace z zakresu wersologii w Pracowni Poetyki Teoretycznej i Zagadnień Języka Literackiego IBL, uczestniczyła aktywnie w podjętych przez IBL międzynarodowych badaniach nad słowiańską metryką porównawczą i systematycznych studiach nad wierszem polskim. Od 1969 była redaktorką działu Zagadnienia języka artystycznego w „Pamiętniku Literackim”. Prowadziła okresowo zajęcia z poetyki na Uniwersytecie Warszawskim, ćwiczenia z wersyfikacji w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, wykłady i konsultacje z teorii i historii wiersza staropolskiego w Akademii Teologii Katolickiej oraz, po przejściu na emeryturę w IBL w 1980, ćwiczenia z wersyfikacji na KUL. Uczestniczyła nadal w pracach IBL. Zmarła 14 października 1982 w Warszawie; pochowana na cmentarzu w Hrubieszowie.

Twórczość

1. Ośmiozgłoskowiec; Trzynastozgłoskowiec. W: Sylabizm. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. T. 3). Wrocław 1956 s. 201-241; 380-426.

2. O wierszu „Beniowskiego”. Warszawa 1959, 18 s., powielone Rok Słowackiego 1809-1859. Materiały Sesji Naukowej 25-28 listopada 1959. Toż „Pamiętnik Literacki” 1961 z. 1 s. 139-152.

3. Klauzula; Średniówka; Przerzutnia. W: Wiersz. Cz. 1. Rytmika. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. T. 2). Wrocław 1963 s. 119-179.

4. O wierszu romantycznym. [Autorzy:] Z. Kopczyńska, L. Pszczołowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 256 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Zawartość

Z. Kopczyńska: Z zagadnień wiersza epiki romantycznej [m.in. analiza „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza i „Beniowskiego” J. Słowackiego]. – L. Pszczołowska: Wiersz „Dziadów” i „Kordiana” na tle wiersza dramatu epoki.

See Studies

5. Strofa. [Współautorka:] L. Pszczołowska; Strofa sześciowersowa; Strofa ośmiowersowa; Strofa dziesięciowersowa; Strofa dwunastowersowa; Strofa czternastowersowa; Strofa szesnastowersowa; Stan badań; Wykaz form stroficznych wymienionych w opracowaniach. W: Strofika. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. T. 6). Wrocław 1964 s.8-24; 202-272; 290-341; 356-370; 376-381; 384-386; 386-389; 392-422.

6. Język a poezja. Studia z dziejów świadomości językowej i literackiej oświecenia i romantyzmu. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1976, 207 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

Zawartość

Wstęp. – Język i ranga poezji wobec głównego nurtu językowej i stylistycznej myśli Oświecenia; Hasło „Poezja” w encyklopedii Krasickiego; Malowanie słowami; Poezja i język w wypowiedziach K. Brodzińskiego i L. Borowskiego; Za co Mochnacki chwalił J.N. Kamińskiego. (O filozoficzności języka); Koncepcja języka w paryskich prelekcjach Mickiewicza; Z materiałów niepolskich: „Poezja jest sztuką przez język”.

See Studies

7. Tonizm. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. T. 5). [Współautorka:] T. Dobrzyńska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1979, 186 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

Zawartość

I. Ogólna charakterystyka wiersza tonicznego. Oprac.: T. Dobrzyńska i Z. Kopczyńska. – II. Wiersz toniczny 3-akcentowy. Oprac.: T. Dobrzyńska. – III. 6-akcentowiec toniczny. Oprac.: Z. Kopczyńska. – IV. Inne formy toniczne. Oprac.: T. Dobrzyńska. – V. Stan badań. Oprac.: Z. Kopczyńska. – Aneks – tabele. Oprac.: T. Dobrzyńska i Z. Kopczyńska. .

See Studies

8. Znaczenie wyboru formy wiersza. Trzy studia. [Autorzy:] Z. Kopczyńska, T. Dobrzyńska, L. Pszczołowska. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk 2007, 104 s.

Tu Z. Kopczyńska: O wersyfikacji „Walca” Czesława Miłosza, s. 15-49.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Wiersz epiki Mickiewicza. „Pamiętnik Literacki” 1960 z. 1 s. 105-148.

• Le rôle de l'intonation dans la versification. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Poetics. Warszawa 1961 s. 215-224.

• Polska strofa oktawowa. „Pamiętnik Literacki” 1963 z. 2 s. 491-510.

• Funkcii nesmeznoj rifmovki v astrofičeskom stiche. W: Poetics 2. Warszawa 1966 s. 315-327.

• La dispute sur l'octave en Pologne au début du 19-ième siècle. W: To honor Roman Jacobson. The Hague 1967 s. 1068-1083.

• O niektórych cechach struktury głoskowej tekstów wierszowanych. [Współautorka:] M.R. Mayenowa. W: Prace z poetyki poświęcone VI Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów. Wrocław 1968 s. 9-17.

• Z zagadnień struktury językowej polskiego sylabowca. [Współautorka:] L. Pszczołowska. „Pamiętnik Literacki” 1968 z. 2 s. 183-193.

• Znaczenie i wartość form wierszowanych w kontekście literackim epoki. (Poezja polskiego baroku). [Współautorka:] L. Pszczołowska. „Pamiętnik Literacki” 1969 z. 3 s. 195-210.

• Znaczenie wyboru formy wierszowej. (Na przykładzie polskiego 8-zgłoskowca). „Pamiętnik Literacki” 1970 z. 4 s. 179-195.

• Językowe warunki organizacji polskiego ośmiozgłoskowca. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Metryka słowiańska. Wrocław 1971 s. 25-37.

• Rozwój języka narodowego a rozwój form literackich w okresie Oświecenia. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia. Wrocław 1973 s. 213-236.

• Słownik rytmiczny prozy polskiej i wiersza polskiego. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Semiotyka i struktura tekstu. Wrocław 1973 s. 221-231.

• Polski wiersz toniczny. (W poszukiwaniu formuły systemu). [Współautorka:] T. Dobrzyńska. „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 1 s. 151-169.

• Wiersz polski. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Słowiańska metryka porównawcza. [T.] 1. Słownik rytmiczny i sposoby jego wykorzystania. Wrocław 1978 s. 95-129.

See Studies

• „Słowo” w Mickiewiczowskiej koncepcji języka. W: Mickiewicz. Lublin 1979 s. 283-296.

• Wiersz polski w „Nauce poezji” Hipolita Cegielskiego. „Pamiętnik Literacki” 1980 nr 4 s. 93-103.

• O wersyfikacji „Walca” Czesława Miłosza. „Pamiętnik Literacki” 1981 z. 4 s. 177-190.

• Heksametr polski. (Właściwości rytmiczne i funkcje znakowe). [Współautorka:] L. Pszczołowska. „Pamiętnik Literacki” 1983 z. 2 s. 165-173.

• Wiersz polski. [Współautorka:] L. Pszczołowska. W: Słowiańska metryka porównawcza. T. 2. Organizacja składniowa. Wrocław 1984 s. 63-80.

See Studies

Prace redakcyjne

1. Sylabizm. Praca zbiorowa pod red.: Z. Kopczyńskiej i M.R. Mayenowej. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. Wersyfikacja. T. 3). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1956, 518 s. Polska Akademia Nauk.

2. M. Dłuska, T. Kuryś: Sylabotonizm. Pod red.: Z. Kopczyńskiej, M.R. Mayenowej. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział III. Wersyfikacja. T. 4). Wrocław Ossolineum 1957, 374 s. Polska Akademia Nauk.

3. I. Opacki, C. Zgorzelski: Ballada. Red.: M.R. Mayenowa i Z. Kopczyńska. (Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział I. Gatunki literackie. T. 7. Nowożytne gatunki fabularne. Cz. 1. Gatunki wierszowane. Z. 1.). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1970, 180 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

See Studies

4. Metryka słowiańska. Praca zbiorowa pod red.: Z. Kopczyńskiej i L. Pszczołowskiej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, 298 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

5. Słowiańska metryka porównawcza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum; Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich 1978-1984.

[T.] 1. Słownik rytmiczny i sposoby jego wykorzystywania. Praca zbiorowa. Red.: Z. Kopczyńska, L. Pszczołowska. 1978, 212 s.

[T.] 2. Organizacja składniowa. Praca zbiorowa. Red.: Z. Kopczyńska, L. Pszczołowska. 1984, 180 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

• J. Starnawski: Bibliografia prac Zdzisławy Kopczyńskiej. „Roczniki Humanistyczne” 1982 t. 30 z. 1.

Ogólne

Artykuły

• J. Starnawski: Zdzisława Kopczyńska. (1919-1982). „Roczniki Humanistyczne” 1982 t. 30 z. 1.

• M.R. Mayenowa, L. Pszczołowska: Zdzisława Kopczyńska. „Pamiętnik Literacki” 1983 z. 2.

• L. Pszczołowska, T. Dobrzyńska: Zdzisława Kopczyńska. „Biuletyn Polonistyczny” 1983 nr 1/2.

• J. Starnawski: Zdzisława Kopczyńska. W: Słownik badaczy literatury polskiej. Łódź 1994.

O wierszu romantycznym

• Z.J. Nowak: Wśród zagadnień formy wierszowej polskiego romantyzmu. „Ruch Literacki” 1965 nr 1.

Go back to position

Język a poezja

• M. Nesteruk. „Nowe Książki” 1976 nr 16.

• I. Kitowiczowa. „Pamiętnik Literacki” 1977 nr 2.

Go back to position

Tonizm

• T. Pretnar: Jezikovna pogojenost, oblikovalna tvornost in slogovna zaznamovanost poljskega naglasnego verza. „Jezik in Slovstvo”, Ljubljana 1979/1980 nr 4/5.

Go back to position