BIO

Urodzony 1 listopada 1891 we Lwowie; syn Karola Konińskiego, nauczyciela szkół średnich, i Michaliny ze Skrzeszewskich. Uczęszczał najpierw do gimnazjum w Żydaczowie, a później do gimnazjum realnego w Krakowie, gdzie uzyskał maturę. W latach szkolnych pisał utwory poetyckie i dramatyczne, których nie ogłosił nigdy drukiem. W 1911-15 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, dodatkowo uczęszczając na wykłady z zakresu historii filozofii i nauk ekonomicznych. Debiutował w 1911 artykułem pt. List z Albigowej, ogłoszonym w dwutygodniku „Łam Młodzieży” (nr 1/3). Był działaczem akademickiego koła Towarzystwa Szkół Ludowych, należał do Towarzystwa „Strzelec”. W 1912-16 pracował w Magistracie miasta Krakowa. W 1916 został zmobilizowany do służby pozafrontowej w armii austriackiej, zwolniony przed końcem wojny na skutek nabytej gruźlicy kręgosłupa. Choroba ta spowodowała konieczność wieloletniego unieruchomienia w gipsie. W 1919 otrzymał rentę inwalidzką. W 1921 ożenił się ze Stefanią Machówną, nauczycielką. Od 1920 zajmował się publicystyką społeczno-narodową, polityczną i związaną z kulturą ludową oraz krytyką literacką, publikując artykuły i recenzje m.in. w czasopismach: „Głos Narodu” (1920-34, 1939), „Przegląd Warszawski” (1924-25), „Myśl Narodowa” (1926-38), „Przegląd Współczesny” (1927-36, z przerwami), „Teatr Ludowy” (1928, 1932-33), „Tygodnik Ilustrowany” (1928, 1931, 1933), „Tęcza” (1929-30, 1933, 1935), „Gazeta Literacka” (1931/32-34), „Prosto z Mostu” (1931-33), „Przegląd Powszechny” (1931-33), „Zet” (1934/35-36/37), „Ateneum” (1938-39). W 1929 z powodu pogarszającego się stanu zdrowia zamieszkał na stałe w Zakopanem. W 1931 doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie na podstawie rozprawy pt. O kulturze ludowej (promotor prof. Franciszek Bujak). W 1937 był wraz ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem i Jerzym Eugeniuszem Płomieńskim współorganizatorem wakacyjnych kursów naukowo-literackich w Zakopanem. W tymże roku związał się z Frontem Morges i został stałym współpracownikiem katowickiego „Zwrotu”. Od lutego 1939 leczył się w sanatorium w Lanckoronie. W czasie okupacji niemieckiej jesienią 1940 przeniósł się do Rudawy pod Krakowem, gdzie zmarł 23 marca 1943.

Twórczość

1. Ex labyrintho. [Pamiętnik medytacyjny]. Powst. 1939-1943. Wyd.: Przedmowa: K. Górski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1962, 377 s. Pierwodruk fragmentów zob. poz. .

Cz. 1; cz. 2 zob. poz. .

2. Nox atra. Powst. 1939-1943. Wyd.: Przedmowa: H. Bednarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1961, 345 s. Pierwodruk fragmentów zob. poz. .

Cz. 2; cz. 1 zob. poz. .

3. Straszny czwartek w domu pastora; Dalsze losy pastora Hubiny. [Opowiadania]. Powst. luty 1943. Druk zob. poz. .

Adaptacje

filmowe

opowiadania Straszny czwartek w domu pastora pt. Samotność we dwoje: Scenariusz: T. Różewicz, S. Różewicz. Ekranizacja 1968.

4. Pisma wybrane. Przedmowa: M. Morstin-Górska. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX1955, XXX, 429 s.

W załączeniu list K. Irzykowskiego do K.L. Konińskiego z dnia 5 lipca 1931.

Zawartość

Opowiadania: Wyprawa do ziemi Moryja; Straszny czwartek w domu pastora [zob. poz. ]; Dalsze losy pastora Hubiny [zob. poz. ]. – Krytyki literackie: O krytyce literackiej; Katastrofa wierności. Uwagi o „Pałubie” K. Irzykowskiego; „Noce i dnie”. O powieści M. Dąbrowskiej; „Przygoda w nieznanym kraju” [A. Gruszeckiej]; „Pasje błędomierskie” [J. Iwaszkiewicza]; Poeci medyccy; „Orka na ugorze” J. Wiktora; Podpalacz serc [dot. J. Wiktora]; Robotnik bibliofilem. Przyczynek do bibliofilstwa na Śląsku; W tajnikach wybaczenia. „Dzień jego powrotu” [Z. Nałkowskiej]; Polskie dramaty o Judaszu. Rostworowski i Tetmajer; K.H. Rostworowskiego „Niespodzianka”. – Obszerne fragmenty z Ex labyrintho [poz. ] i Nox atra [poz. ].

5. Uwagi. 1940-1942. Wybór, wstęp i przypisy: B. Mamoń. Poznań: W drodze 1987, 234 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Niech Imię Jego będzie pochwalone. (Przyczynek do kwestii formy poetyckiej oraz związku między szykiem wyrazów a akcentem). Język Polski 1923 nr 3-4 s. 65-76.
Z tęsknot i myśli kryzysu. Przegląd Współczesny 1928 nr 79 s. 443-469.
Kwestia „kultury ludowej. Przegląd Powszechny 1931 nr 571-572 s. 39-55, nr 573 s. 284-300.
Z zagadnień teatru ludowego. Polska Oświata Pozaszkolna 1931 nr 1-2 s. 65-75.
Logika swastyki. Przegląd Powszechny 1933 nr 591 s. 304-326.
Kartki z dziejów polskości Śląska Cieszyńskiego. Przegląd Współczesny 1935 nr 157 s. 240-254, nr 158 s. 393-404, nr 163 s. 259-269, 1936 nr 165 s. 95-114.
O postawę wobec własności. Kultura i Wychowanie 1935 t. 2 z. 1 s. 36-52.
O człowieku polskim na jubileusz Ignacego Chrzanowskiego. Przegląd Współczesny 1936 nr 168 s. 79-102.
Renesans heraldyzmu. Marchołt 1936/1937 nr 2 s. 196-217.
Zagadnienie pisarstwa ludowego. Kultura i Wychowanie 1936 z. 2 s. 89-114.
Ku pewności. (Bardzo pobieżny i niedostateczny szkic mojego światopoglądu). Powst. Lanckorona 1939. Pierwodruk Znak 1949 nr 1 s. 1-19.

Prace redakcyjne

1. Pisarze ludowi. Wybór pism i studium o literaturze ludowej. Z przedmową F. Bujaka. T. 1-2. Lwów: Spółdzielnia Wydawnicza „Wieś1938, XV, 325 + 484 s.
Tu wstęp K.L. Konińskiego: Zagadnienia pisarstwa ludowego, t. 1 s. 1-49.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 13. Wrocław; Kraków 1967-1968 (K. Wyka).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

B. Mamoń: Karol Ludwik Koniński. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak1969, 178 s.
A. Kalbarczyk: U podstaw krytyki. O aksjologii literackiej Karola Ludwika Konińskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001, 158 s.
A. Fitas: Głos z labiryntu. O pismach Karola Ludwika Konińskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2003, 279 s.

Artykuły

G. Herling-Grudziński: Wspomnienie o Karolu Ludwiku Konińskim. W tegoż: Żywi i umarli. Rzym 1945.
G. Herling-Grudziński, A. Ordęga: Karol Ludwik Koniński. W: Straty kultury polskiej 1939-1944. T. 2. Glasgow 1945.
W. Żukrowski: Wspomnienie o Karolu Ludwiku Konińskim. „Odra1945 nr 1.
F. Machay: Wspomnienie o przyjacielu Hiobie. Tygodnik Powszechny 1946 nr 28, przedruk w: 70 żywotów. Kraków 1977.
K. Wyka: Karol Ludwik Koniński. „Pamiętnik Literacki1946 z. 1/2, przedruk pt. „Kamienna ironia absolutu”. (O Karolu Ludwiku Konińskim) w tegoż: Odeszli. Warszawa 1983.
T. Kudliński: Człowiek samotny. Tygodnik Powszechny 1958 nr 11.
B. Mamoń: Pamiętnik wielce rzeczywisty. Tygodnik Powszechny 1958 nr 11.
J. Korpała: Karol Ludwik Koniński. W: Materiały do słownika publicystów i dziennikarzy polskich. „Zeszyty Prasoznawcze1964 z. 1/2.
B. Mamoń: Literatura = służba. (W 25 rocznicę śmierci Karola Ludwika Konińskiego). Twórczość 1968 nr 7.
B. Mamoń: Kartki z dziejów sporu o literaturę ludową. Ruch Literacki 1969 nr 1.
W. Augustyn: W cieniu śmierci. Znak 1971 nr 12.
M. Babraj: Współczesny Hiob. W Drodze 1974 nr 11.
H. Worcell: Czarne noce Karola Ludwika Konińskiego; Wieczór u Konińskich. W tegoż: Wpisani w Giewont. Wrocław 1974.
B. Mamoń: Scheda po Brzozowskim. W Drodze 1975 nr 2.
W. Sztombka: Między filozofią a wiarą. (Religijne poszukiwania Karola Ludwika Konińskiego, 1891-1943). Chrześcijanin w Świecie 1984 nr 5.
J. Błoński: Czytanie Konińskiego. W tegoż: Kilka myśli co nie nowe. Kraków 1985.
G. Pyszczek: Karol Ludwik Koniński: pragnienie wiosny. Społeczeństwo Otwarte 1995 nr 9.
M. Woźniak: Pokusa świętości. Społeczeństwo Otwarte 1997 nr 4.
G. Herling-Grudziński: Wspomnienie o Karolu Ludwiku Konińskim. W tegoż: Wyjścia z milczenia. Warszawa 1998, przedruk w tegoż: Eseje. (Pisma wybrane. T. 3). Warszawa 2001.
Z. Zarębianka: Karol Ludwik Koniński – czytany współcześnie. Ruch Literacki 1998 z. 4, przedruk pt. Karol Ludwik Koniński – człowiek europejski. W: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Lublin 2001.
J. Wantuła: Dr Karol Ludwik Koniński. „Kresy1999 nr 1.
M. Lipiec: Świętość a kobiecość w świetle opowiadań i dzienników Karola Ludwika Konińskiego. W: Ciało, płeć, literatura. Warszawa 2001.
J. Kopania: Karola Ludwika Konińskiego wojenne kryterium miary. W tegoż: Bezsilne piękno rozumu. Białystok 2002.
W. Bolecki: Czas, przypadek i metafizyka moralności. Arkusz 2003 nr 4.

Nox atra

B. Mamoń: Pisane nocą. Tygodnik Powszechny 1961 nr 50.
W. Wnuk: Światła w nocy. Kierunki 1961 nr 51/52.
M. Skwarnicki: Bezgranicznie daleki. Znak 1962 nr 4.
J. Stadnicki: Szlachetna kompromitacja. Argumenty 1962 nr 2.

Straszny czwartek w domu pastora

B. Bratek: Magiczny szaniec pastora Hubiny. Tygodnik Powszechny 1952 nr 11.
I. Sławińska: Przypowieść o Wielkim Złodzieju. Karola Ludwika Konińskiego „Straszny czwartek w domu pastora”. W: Nowela, opowiadanie, gawęda. Warszawa 1974.
E. Czerwińska: Tajemnice i demony. „Straszny czwartek w domu pastora” Karola Ludwika Konińskiego. „Ogród 1992 nr 3/4.

C. Norwid: Pisma wybrane

S. Lichański: Prawo serca. Kierunki 1956 nr 2.
B. Mamoń: Tłumacz spraw niepokojących. Tygodnik Powszechny 1956 nr 20.

Uwagi. 1940-1942

A. Fitas: Karol Ludwik Koniński – szkic do portretu krytyka. Ruch Literacki 2006 nr 2.
M. Wyka: Życie duchowe i życie codzienne. W tejże: Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.

Pisarze ludowi

K.W. Zawodziński. „Rocznik Literacki 1937” wyd. 1938.
K. Irzykowski: Spowiadanie ludowości. Ateneum 1938 nr 4/5.
S. Pigoń: Plony pisarstwa ludowego. „Wieś i Państwo1938 nr 2 , przedruk pt. Na marginesie antologii pisarzy ludowych w tegoż: Na drogach kultury ludowej. Warszawa 1974.
L. Fryde. „Wiedza i Życie1939 nr 4.
W. Czapliński: Najciekawsza książka przeczytana w czasie okupacji. Tygodnik Powszechny 1945 nr 2.