BIO

Urodzony 27 maja 1886 w Jeleniowie w Górach Świętokrzyskich; syn Szymona Konarskiego, właściciela ziemskiego, prezesa Warszawskiej Komisji Ziemskiej, i Joanny z Kosseckich; siostrzeniec Zofii Bukowieckiej, pisarki dla młodzieży. W 1897-1905 uczył się w siedmioklasowej Warszawskiej Szkole Realnej. Po strajku szkolnym w 1905, przeniósł się do Krakowa i w 1906 zdał maturę w Wyższej Szkole Realnej. W tymże roku wyjechał do Petersburga, gdzie uzyskał chroniącą go od służby wojskowej maturę klasyczną. Od 1907 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po uzyskaniu w 1913 doktoratu na podstawie rozprawy Polska przed odsieczą wiedeńską w 1683 kontynuował studia dzięki stypendium Kasy Pomocy Naukowej im. J. Mianowskiego, najpierw w Dreźnie, a następnie w Paryżu. W 1914-16 pracował jako nauczyciel historii na pensjach: Julii Jankowskiej, Antoniny Walickiej i Zofii Kurmanowej w Warszawie. W kwietniu 1916 został powołany na stanowisko wykładowcy historii nowożytnej na Uniwersytecie Warszawskim. W tym też roku zaczął publikować prace z zakresu archiwistyki i historii oświaty w „Przeglądzie Historycznym”. W styczniu 1917 zaciągnął się do Legionów Polskich; służył jako szeregowiec w 5. Pułku Piechoty stacjonującym w Chełmie. Pod koniec 1917 objął stanowisko sekretarza generalnego w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Tymczasowej Radzie Stanu (następnie Ministerstwie). W 1917-19 redagował „Dziennik Urzędowy Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego”. W 1919 ożenił się z Wandą Jesieńską (zmarła w 1968). W 1921 został dyrektorem Archiwum Głównego Akt Dawnych. Był członkiem Sekcji Archiwalnej oraz Sekcji Historii Warszawy i Mazowsza Towarzystwa Miłośników Historii (od 1936 przewodniczący). W 1925 był nadto współinicjatorem kursów archiwalnych. Kontynuował pracę naukową, zamieszczając artykuły m.in. w „Przeglądzie Historycznym” (1925), „Ziemi” (1926-29) oraz „Archeionie” (od 1927). Rozpoczął również twórczość literacką. Debiutował w 1926 opowiadaniem dla dzieci pt. Dziadunio, zamieszczonym na łamach „Płomyka” (nr 13). W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie. Od początku 1940 brał udział w działalności konspiracyjnej. Po zakończeniu wojny pełnił funkcję zastępcy dyrektora Archiwum Głównego Akt Dawnych, od grudnia 1958 był kustoszem Działu III – akt XIX stulecia. W 1947 przyczynił się do powołania przez Sekcję Archiwalną Towarzystwa Miłośników Historii Komisji Terminologicznej, której został przewodniczącym. Prace z zakresu archiwistyki zamieszczał nadal na łamach „Archeionu” (1947-52). Równocześnie kontynuował twórczość dla dzieci, publikując m.in. opowiadania w „Płomyku” (do 1946) i w „Płomyczku” (1946-82, z przerwami). W 1948 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich). W lutym 1951 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Po przejściu na emeryturę w 1961 kontynuował twórczość literacką. W 1968 zawarł związek małżeński z Marią Wąsowską. W 1971 otrzymał dyplom honorowy Towarzystwa Miłośników Historii i Towarzystwa Przyjaciół Warszawy. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1948) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarł 3 listopada 1972 w Warszawie.

Twórczość

Oprócz prac z zakresu archiwistyki opublikował:.

1. Opowieści słoneczne. Warszawa: Wydawnictwo „Płomyka1928 [antydatowane 1927], 78 s.

Zawartość

Kwiat paproci; Tęcza; Promyki; Cień; Narodziny świetlika; Dzieńdobry czy dobranoc; Promyczkowy przyjaciel; Trzej bracia; Mgiełka.

Przekłady

słowacki

Deti slnka. [Przeł.] J. Junas. Turčiansky Sv. Martin 1948.

ukraiński

Sonjašni opovídannja. [Przeł.] S. Krilač. L'viv. 1938.

2. Bajki i powiastki. [Warszawa:] Wydawnictwo Wychowania Przedszkolnego 1929, 22 s.

Zawartość

Kożuszek świętego Mikołaja; Płomyczek świętego Mikołaja; Babuleńka; Spuścizna; Pająk; Kwiatki.

3. Legendy. Warszawa: Księgarnia Polskiego Towarzystwa Polskiego Macierzy Szkolnej 1929, 97 s.

Zawartość

Nowy rok; Krokusy Najświętszej Panienki; Łza; Matka; Boże ptaszyny; Świerszczykowe skrzypki; Ryngraf; Krzyżyk św. Mikołaja; Sobotni promyk; Pielgrzymka; Jałmużna; Giewontowi rycerze; Kożuszek św. Mikołaja; Płomyczek św. Mikołaja; Jezusowa choinka; Litania żołnierza polskiego.

4. Musi być! Obrazki z powstania 1863 roku. Warszawa: Nasza Księgarnia 1929 [antydatowane 1928], 157 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1937, wyd. 3 1939, wyd. 4 1947.

Zawartość

Będzie – nie będzie – musi być!; Tajemnica zegara; Pawłogrodzki huzar; Wyprawa; Stasiek; Spotkanie; Rewizja; Człowiek; Relikwie.

5. Tajemnica zegara królewskiego. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas [1933], 220 s. Wyd. 2 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX1971, 206 s.

6. Przyjaciele. [Powieść dla młodzieży]. T. 1-2. Warszawa: B-cia Drapczyńscy 1934, 144 + 157 s.

7. Bańki mydlane. [Opowiadania dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1937, 111 s.

Zawartość

Nowy Rok; Troje przyjaciół; Hiacynt; Pocięgiel i książka; Luty; Strach na wróble; Kulawy zając; Obietnica; Marzec; Psia dola; Jak kogutek słonko budził; Stachowy kożuszek, Kłótnia; Kwiecień; Wysuszyło słonko łzy; Ofiara; Bańka mydlana; Próba; Maj; Spragnione słonko; Żaba; Babuleńka; Pstra poczta; Czerwiec; Kwiatki; Niezadowolony; Targ w Koziej Woli; Czarny kurasek; Lipiec; Murzynki; Pogoda; Wojna o skórkę; Żarłok; Wyprawa na jarmark; Sierpień; Jesienna orka; Muchomorowicze; Na targu; Młyn; Spadające gwiazdy; Wrzesień; Zimowe jabłko; Wrześniowy promyk; Osobliwy list; Pyszałek; Pająk; Październik; Osolone ziemniaki; Zostali; U Filipowej w ogródku; Kochany wiatr; Listopad; Pan Żarłocki; Bączek; Trzy czepki; Góralka; Grudzień; Zabawki swojej roboty; Nasi stołownicy; Kominek; Stary Bu... (wiersz).

8. Przygody jednej książki. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1937 [antydatowane 1936], 117 s.

9. Krzywe Koło. Powieść na tle życia Warszawy w latach 1939-1944. Warszawa: Nasza Księgarnia 1946, 159 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1946; wyd. 3 poprawione 1957.

Przekłady

włoski

Nagazzi nella tormenta. [Przeł.] A. Garosci. Turyn [1950?].

10. Złączym się z narodem. Powieść historyczna dla młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia 1946, 194 s. Wyd. 2 tamże 1948.

11. Dwie matki. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1947, 76 s.

12. Konrad Prószyński. (Kazimierz Promyk). Szkic. [Warszawa:] Czytelnik 1948, 47 s. „Wiedza Powszechna. Wydawnictwo Popularno-Naukowe”.

13. Dalekie a bliskie. Wspomnienia szczęśliwego człowieka. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1965, 523 s.

Wspomnienia z lat 1900-1945.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Awantura w piwnicy. Polskie Radio 1930.
Pana Jezusowa choinka. Polskie Radio 1930.
Gawęda zegarowa. Polskie Radio 1931.
Narodziny świetlika. Polskie Radio 1931.
Wysoko w dzwonnicy. Polskie Radio 1931.
Apel zaduszny. Polskie Radio 1932.
Dwie przepięgi. Polskie Radio 1932.
Dzień dobry, czy dobranoc. Polskie Radio 1932.
Niewidomy gość. Polskie Radio 1932.
Gdy wybiła północ. Polskie Radio 1933.
Kożuszek św. Mikołaja. Polskie Radio 1933.
Po wielu przygodach. Polskie Radio 1933.
Relikwie [obraz z 1918 r.]. Polskie Radio 1933.
Spotkanie. Polskie Radio 1934.

Prace redakcyjne

1. O uczniu żołnierzu. Oprac.: K. Konarski. Warszawa: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1922 [właśc. 1923], VIII, 205 s.
Zbiór wspomnień i wypowiedzi młodzieży szkolnej dotyczących udziału w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.

Prace naukowe z zakresu historii i broszury popularne, m.in.

Polska przed odsieczą wiedeńską r. 1683. Warszawa: Z zapomogi Kasy im. Mianowskiego: E. Wende i Sp. 1914, 234 s.
Pałac Brühlowski w Warszawie. Warszawa: Towarzystwo Miłośników Historii. Z zapomogi Kasy im. J. Mianowskiego: Księgarnia W. Jakowickiego 1915, 111 s.
Warszawa w czasach saskich. Warszawa: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze 1917, 29 s.
Anna Jabłonowska reformatorka życia społecznego w Polsce w XVIII wieku. Warszawa: M. Arct 1918, 16 s.
Kultura polska na Rusi. Szkic z dziejów kultury polskiej. Warszawa: M. Arct 1918, 14 s.
O żołnierzu polskim. Próba charakterystyki militaryzmu polskiego od początków dziejów polskich po wiek XIX włącznie. Odczyt. Warszawa: M. Arct 1918, 23 s. Wyd. 2 tamże 1921.
Polska jako przedmurze Europy wobec Wschodu. Warszawa: M. Arct 1918, 16 s.
Dzieje żołnierza polskiego. Warszawa: Zrzeszenie Urzędników „Pomoc Żołnierzowi 1920, 15 s. Z inicjatywy Polskiej Macierzy Szkolnej.
Wizerunek prawego Polaka. Warszawa: Polska Macierz Szkolna i Księgarnia Polska [1920], 11 s.
Polska w wieku XVII. Warszawa: M. Arct 1921, 24 s.
Dzieje szkolnictwa w b[yłym] Królestwie Kongresowym 1915-1918. Warszawa: Skład główny Książki Polskiej TNSW [Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych] 1923, 280 s.
Katolik wobec zaboru dóbr kościelnych. Poznań: Liga Katolicka 1923, 16 s.
Aperçu général de l'instruction publique en Pologne. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1924, 55 s.
Biblioteka Kwatermistrzostwa Generalnego Wojska. Oprac.: K. Konarski. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy 1925, 126 s.
Nasza szkoła. Księga pamiątkowa Warszawskiej Szkoły Realnej. T. 1. Dzieje Warszawskiej Szkoły Realnej. [Warszawa:] Nakład Stowarzyszenia Wychowańców byłego Gimnazjum i byłej Szkoły Realnej w Warszawie 1932, VIII, 583 s. Wyd. z częściowych zasiłków Funduszu Kultury Narodowej przy Prezesie Rady Ministrów oraz Kasy im. J. Mianowskiego, Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej.
Warszawa. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1933, 36 s.
Warszawa w pierwszym jej stołecznym okresie. Przy współpracy S. Konarskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 673 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1972” (J. Chudek).
M. Wąsowicz: Wykaz prac naukowych Kazimierza Konarskiego; Wykaz niektórych powiastek i powieści dla młodzieży. Archeion 1973 nr 49.

Ogólne

Artykuły

P. Bańkowski: Wspomnienia pośmiertne. Archeion 1973 nr 49.

Tajemnica zegara królewskiego

H. Skrobiszewska: Powieść historyczna dla starszych dzieci. Polonistyka 1971 nr 6.

Przyjaciele

S. Furmanik. „Pion1935 nr 15.

Krzywe Koło

J.D.: Miła książka. Tygodnik Warszawski 1946 nr 7.

Dalekie a bliskie

Z. Kozarynowa: Żywot człowieka poczciwego. Wiadomości”, Londyn 1966 nr 3.
A. Hamerliński: Kalejdoskop wspomnień. Książka dla Ciebie 1968 nr 2.