KOŁACZKOWSKI Stefan

Urodzony 17 czerwca 1887 w majątku Ujarzyńce na Podolu; syn Tadeusza Kołaczkowskiego, agronoma, dzierżawcy majątku, i Stanisławy z Moraczewskich. Początkowo uczył się w domu, w 1898 rozpoczął naukę w rządowej szkole realnej w Warszawie, przerwaną w 1902 długotrwałą chorobą, która pomimo wielokrotnych operacji spowodowała trwałe zesztywnienie nogi w kolanie. Po powrocie do szkoły w 1904 został za udział w strajku szkolnym w 1905 wydalony z tzw. wilczym biletem, uniemożliwiającym naukę w szkołach rządowych. Kontynuował naukę prywatnie w Warszawie, Lwowie i w Krakowie; w 1907 zdał maturę w Kaliszu jako eksternista. W 1908 ożenił się z Marią Madalińską (rozwiedzeni). Studia wyższe w zakresie filozofii i historii sztuki odbywał kolejno w Lipsku, Monachium (1909-11), skąd na semestry letnie wyjeżdżał do Paryża, we Fryburgu (1911); od 1912 studiował filologię polską u prof. Aleksandra Brücknera na uniwersytecie w Berlinie. W 1912 rozpoczął działalność krytycznoliteracką recenzjami ogłaszanymi w „Nowej Gazecie”. Wiosną 1913 przybył z Berlina do Krakowa, gdzie zapisał się na Uniwersytet Jagielloński (UJ). Doktoryzował się w 1914 na podstawie rozprawy Estetyka Józefa Kremera (promotor prof. Ignacy Chrzanowski). W 1914-24 uczył polskiego w kilkunastu gimnazjach prywatnych w Warszawie (najdłużej w gimnazjum J. Taczanowskiej, 1918/19-1921/22). Prowadził też wykłady z literatury polskiej na Kursach Pedagogicznych dla Kobiet. Równocześnie kontynuował pracę naukową. Artykuły i szkice publikował m.in. w czasopismach „Rydwan” (1919) i „Naród” (1920-21). W 1922 był współredaktorem „Przeglądu Warszawskiego”, a w 1923 redaktorem; w piśmie tym ogłaszał w 1921-25 liczne artykuły i recenzje. W 1920 ożenił się z Zuzanną Madalińską. Wielokrotnie wyjeżdżał do Paryża, m.in. w 1923 na kurs języka duńskiego i norweskiego, w 1924 przez rok prowadził badania naukowe. Po powrocie pracował jako nauczyciel w Państwowym Gimnazjum Ziemi Kujawskiej we Włocławku (1925/26) i w prywatnym gimnazjum żeńskim w Warszawie (1926/27). Następnie przeniósł się do Krakowa i uczył polskiego, psychologii i historii wychowania w Seminarium Nauczycielskim Męskim (1927/28). Kontynuował pracę naukową i krytyczną, publikując m.in. w „Wiadomościach Literackich” (1925-28), „Drodze” (1927-34). W 1928 habilitował się na UJ na podstawie rozpraw: Twórczość Jana Kasprowicza, Stanisław Wyspiański. Rzecz o tragediach i tragizmie. Od 1929/30 wykładał jako docent prywatny na UJ, utrzymując się częściowo ze stypendium Funduszu Kultury Narodowej, częściowo z wykonywanych na zamówienie prac wydawniczych. Od 1930 był współpracownikiem Komisji dla Badań nad Historią Literatury i Oświaty Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Od 1932 pełnił obowiązki kontraktowego zastępcy profesora, w 1933 został mianowany profesorem nadzwyczajnym historii literatury polskiej UJ. W 1933-37 był stałym współpracownikiem „Rocznika Literackiego”, opracowując dział Literatura skandynawska i Literatura polska. W 1934 założył, a następnie do 1938 redagował kwartalnik „Marchołt” (tu też liczne artykuły, recenzje i polemiki). Od 1934 był współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego Polskiej Akademii Umiejętności. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Krakowa przez Niemców został aresztowany wraz z innymi profesorami UJ w listopadzie 1939 i wywieziony do więzienia we Wrocławiu, a następnie do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, a stamtąd do Oranienburga pod Berlinem. Ciężko chorego przywieziono 9 lutego 1940 do Krakowa. Zmarł 16 lutego 1940 w Krakowie.