BIO

Urodzony 26 marca 1904 w Krasnymstawie w rodzinie robotniczo-chłopskiej; syn Jana Kłosowskiego i Marii z Witkowskich. Uczył się w gimnazjum humanistycznym w Krasnymstawie, w 1921 zdał maturę. Następnie w 1923-24 studiował polonistykę i historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Ożenił się z Zofią z Samborskich. Debiutował wierszem Hymn do słońca, ogłoszonym w „Wiankach1922/23 (nr 11). Od 1925 pracował w Krasnymstawie jako nauczyciel w szkole powszechnej, następnie w Publicznej Szkole Rolniczej oraz jako wykładowca na Uniwersytecie Ludowym. Był działaczem Stronnictwa Ludowego i Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej „Wici”. Publikował w „Słowie Zamojskim” (1929-30) i „Tęczy” (1930). W 1930-31 był kierownikiem literackim dwutygodnika „Wieś Krasnystawska”. Opowiadania, artykuły i recenzje publikował w czasopismach „Dziennik Poznański” (1932-38), „Kamena” (1934-35), „Przewodnik Wiejski” (1935-39), „Miesięcznik Literatury i Sztuki” (1935-36), „Siew Młodej Wsi” (1935-37), „Płomyk” (1935-39) i innych. W 1935 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) (od 1949 Związek Literatów Polskich). Kontynuował studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1938-39). Podczas okupacji niemieckiej przebywał początkowo w Krasnymstawie i brał udział w pracy konspiracyjnej. Od listopada 1939 uczył na tajnych kompletach. W 1940 wstąpił do Chłopskiej Straży (od 1942 Bataliony Chłopskie, BCh). Zagrożony aresztowaniem, w 1942 ukrywał się przez pewien czas w majątku Orchowiec, po czym wstąpił do partyzantki, od 1943 pełnił funkcję szefa prasy i wydawnictw w Sztabie Okręgu Lubelskiego BCh oraz prezesa powiatowego zarządu „Rocha”. Pracował też w organizacji politycznej Orka i wydawał jej organ pt. „Orka” (1942-44). Redagował tajne pisma „Najnowsze Wiadomości” (1942), „Chłopski Znak” (1943-44), „Wyzwolenie” (1944) oraz pismo dla dzieci „Kukułka” (1944). W 1944 zainicjował utworzenie tajnego Instytutu Oświaty i Kultury Wsi; z jego ramienia zorganizował grupę pisarzy ludowych „Wieś tworząca” i był redaktorem jej pisma pt. „Wieś Tworząca. Miesięcznik poświęcony sprawom poezji, kultury i sztuki ludowej” (ukazały się dwa numery). Po wojnie pracował krótko jako nauczyciel w Krasnymstawie, a od końca 1945 pełnił funkcję naczelnika Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki w Lublinie. W 1945 był założycielem i redaktorem (do 1946) dwutygodnika „Zdrój”. Od 1945 pełnił funkcję prezesa Oddziału Lubelskiego ZZLP, następnie (1946-48) wchodził w skład zarządu Oddziału. W 1947 otrzymał nagrodę literacką Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie. W 1950, po odmowie wstąpienia do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, został zwolniony ze stanowiska, był też wielokrotnie przesłuchiwany przez organy bezpieczeństwa. W 1953-59 należał do kolegium redakcyjnego tygodnika „Kamena”. W 1957 otrzymał nagrodę miasta Lublina. Odznaczony Złotym Krzyżem z Mieczami i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1948). Zmarł 26 listopada 1959 w Lublinie.

Twórczość

1. Przeklęte miasto. Baśnie i legendy. Warszawa: E. Wende i Spółka [1927], 100 s.

Zawartość

Przeklęte miasto. (Ze starych legend o Krasnym Stawie); Flet zaczarowany; O siwobrodym królu Mrozie i królowej Wiośnie; Baśń o Lechu, dzielnym pasterzu, Skowronku szarym i królu Wężów; Wyspa koralowa; Baśń o Kubie grajku i zaczarowanych skrzypkach.

2. Moje dzieciństwo. Warszawa: Dom Książki Polskiej [1929], 86 s.

3. Dziewanna. [Opowiadania]. Warszawa: Dom Książki Polskiej [1931], 95 s.

Zawartość

Wstęp; Dziewanna; Kłos żytni; Płaczki Chrystusowe; Ogrodnik niebieski; Krew na łanie; Kwiatki św. Franciszka z Asyżu; Malowana chusta.

4. Tańcząca karczma. Powieść. Kraków: Wydawnictwo Literacko-Naukowe 1933, 181 s.

5. Zbrodnia Ewy Orskiej. [Opowiadania]. Grudziądz: Pomorska Spółka Wydawnicza 1935, 134 s.

Zawartość

Samobójca; Głodna ziemia; Wzgórze Męki Pańskiej; Zbrodnia Ewy Orskiej; Ślepiec; Powrót upiora.

6. Uroczysko. Powieść. T. 1-2. Poznań: Dziennik Poznański 1937, 127 + 103 s.

7. Chłopski marsz. [Wiersze]. Krasnystaw: Wydawnictwo Literatów Ludowych 1944, 16 s.

Wydane po VII 1944; autor podpisany: Lemiesz.

8. Propaganda. Organizacja propagandy w Ruchu Ludowym. [Bobrowe, gmina Gorzków]: Red. Wyzwolenia 1944, [2], 8 s., powielone.

Wydanie konspiracyjne; autor podpisany: Józef Lemiesz.

9. Klejnoty Buddy. Powieść dla młodzieży. Gazeta Lubelska 1946 nr 1-53.

10. Jarzmo. Powieść. Warszawa: E. Kuthan 1947, 270 s. Przedruk zob. poz. .

11. Mgła. Powieść. Warszawa: B. Matuszewski 1948, 220 s. Przedruk zob. poz. .

Przekłady

słowacki

Hmla. [Przeł.] F. Gabaj. Bratislava 1949.

12. Serce w lipowym drewnie. [Opowiadania]. Warszawa: Wydawnictwo Ludowe 1948, 113 s.

Zawartość

I. Kolory: Serce w lipowym drewnie; Tęcza w izbie; Gliniana kukułka; Kolory; Malowany świat; Chleb i pieśń; Wieś bajecznie kolorowa; Malarz dzieci. – II. Ojczyzna: Pływająca ojczyzna; Gość ze starego kraju; Druga ojczyzna; Chopin w Paryżu; Kraj stu czterdziestu jezior. – III. Legendy i opowiadania: Legenda wigilijna; Jak dobosz pokonał diabła; Talary.

13. Walka z aniołem. Powieść. Warszawa: E. Kuthan 1949, 251 s.

14. Czarna wiosna. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1953, 221 s.

15. Gwiazdy nad polaną. Powieść. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1955, 246 s.

Ciąg dalszy zob. poz. .

16. Ziemia bez skarg. Powieść. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1956, 396 s.

Kontynuacja poz. 15.

17. Berło. Powieść. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1958, 330 s.

18. Chłostra. Przedmowa: H. Dudowa. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 370 s.

Zawartość

Jarzmo [poz. ]; Mgła [poz. ].

Prace redakcyjne

1. Podziemny śpiew. [Zespół red.: J. Kłosowski i in.]. [Lublin:] Red. „Wyzwolenia” [VI 1944], 2, 11 s., powielone.
Zbiorek 11 wierszy napisanych przez poetów ludowych Lubelszczyzny.
2. S. Bojarczuk: Blaski i dźwięki. Wybór sonetów. Oprac. i wstępem opatrzyli: J. Kłosowski i Z. Stepek. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1965, 134 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

P. Grzegorczyk. „Znak1961 nr 4, przedruk w tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Warszawa 1986.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 13.cz. 1. Wrocław; Kraków 1967 (T. Kłak).
J. Marszałek: Józef Nikodem Kłosowski. W: Słownik biograficzny miasta Lublina. T. 1. Lublin 1993.

Ogólne

Artykuły

J. Szczawiej: Bard chłopskiej partyzantki. W tegoż: Owoc dobrego i złego. Warszawa 1959.
E. Łuszczuk-Markowa: Józef Nikodem Kłosowski. „Kalendarz Lubelski1966.
J. Szczawiej: Partyzant z podkrasnystawskich lasów; Uważaj, ofermo, przylaszczki. W tegoż: Krzesanie ognia. Warszawa 1969, oraz w tegoż: Laur i cierń. Warszawa 1977.
T. Kłak: Słowo o Kłosowskim. „Kamena1974 nr 25.
R. Grabowski: Piórem i automatem. Kamena 1979 nr 24.
Z. Ziątek: Świadectwo chłopskiej wojny. Tygodnik Kulturalny 1979 nr 35.
T. Kłak: Józef Nikodem Kłosowski. W tegoż: W krajobrazie Nałęczowa. Lublin 1983.
S. Weremczuk: Rzecznik walczącej wsi. W: Lublin literacki 1932-1982. Lublin 1984.
M. Wełna: Wdowa po Kłosowskim. Dziennik Lubelski 1992 nr 210.
M. Wełna: Kochankowie z Inferna. Kresy Literackie 1994 nr 3/4 [dot. Zofii i J.N. Kłossowskich].
J. Smolarz: Józef Nikodem Kłosowski i jego spuścizna rękopiśmienna. Biblioteka Lubelska 1996 nr 127.

Jarzmo

J. Kleiner: Powieść o wsi walczącej. Tygodnik Powszechny 1947 nr 43.
S. Papée: O chłopskiej krwi i chłopskim czynie. Dziennik Literacki 1947 nr 22.
J. Słomkowski. „Dziś i Jutro1947 nr 41.
J.E. Płomieński: Powieść o chłopskiej konspiracji. Wiedza i Życie 1948 nr 1/2.

Mgła

(mmg): Mgła i muratorowie. Tygodnik Powszechny 1948 nr 17.

Walka z aniołem

B. Dudziński: Idealistyczny wizerunek wsi. Nowa Kultura 1950 nr 12.

Czarna wiosna

A. Drawicz: Czarne lata. Życie Literackie 1953 nr 1/2.
W. Gralewski. „Kamena1953 nr 1/2.
H. Zaworska: Opowieść o trudnej młodości. Wieś 1953 nr 23.

Gwiazdy nad polaną

Z. Mikulski: Narracja epicka. Kultura i Życie 1955 nr 31.

Chłostra

C. Leżeński: Nieubłagany upływ czasu. Nowe Książki 1979 nr 17.