BIO
Urodzony 7 marca 1911 w Warszawie; syn Zygmunta Jana Kisielewskiego, powieściopisarza i Salomei Janiny z Pakuszewskich, nauczycielki; bratanek Jana Augusta Kisielewskiego, dramatopisarza. W 1929 ukończył Gimnazjum im. T. Czackiego w Warszawie, po czym przez dwa lata studiował filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, następnie muzykę w Konserwatorium Warszawskim. W 1930-31 był członkiem Legionu Młodych i pracował w Wydziale Kultury przy Komendzie Głównej tej organizacji. Debiutował w 1931 sprawozdaniami muzycznymi zamieszczonymi w „Echu Tygodnia” (nr 4, 6). W 1934 uzyskał dyplom Konserwatorium w zakresie teorii muzyki, a w 1937 dyplom w klasie kompozycji i fortepianu. W 1934-35 odbył służbę wojskową. W 1935-37 był sekretarzem miesięcznika „Muzyka Polska”. Artykuły i recenzje publikował w „Buncie Młodych” (1936), „Pionie” (1936, 1938-39) i „Polityce” (1937-38). W 1938-39 przebywał w Paryżu, gdzie kontynuował studia muzyczne. Po powrocie do kraju, w 1939 rozpoczął pracę jako referent muzyki ludowej w Wydziale Muzycznym Polskiego Radia, następnie w zespole Warszawa II. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej jako podporucznik w 9 Pułku Piechoty, walczył pod Kowlem i Włodzimierzem. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie; zarabiał na życie ucząc muzyki i grając w kawiarniach. Równocześnie uczestniczył w działalności konspiracyjnej; w 1940-42 był związany z organizacją Grunwald; pisywał też artykuły polityczno-propagandowe do jej organu „Warta”. Od 1942 pracował w radiowej Sekcji RA Wydziału Kultury i Propagandy Delegatury Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na Kraj, od 1943 był referentem audycji muzyczno-słownych. W 1942 ożenił się z Lidią Hintz. Brał udział w powstaniu warszawskim w 1944 w szeregach Armii Krajowej; 3 sierpnia został ranny, po czym przebywał w szpitalu powstańczym w kościele Wizytek. Po upadku powstania uciekł z niemieckiego transportu i ukrywał się w Skierniewicach. Na początku 1945 zamieszkał w Krakowie, gdzie otrzymał stanowisko wykładowcy w Wyższej Szkole Muzycznej (zwolniony w 1949 po wystąpieniu na Zjeździe Związku Literatów Polskich z krytyką socrealistycznej koncepcji muzyki). W 1945 pracował krótko w redakcji tygodnika „Przekrój”, w którym do 1947 pod pseudonimem Teodor Klon ogłaszał powieści odcinkowe. W 1945 był założycielem i do 1949 redaktorem dwutygodnika „Ruch Muzyczny” (tu też artykuły i recenzje do 1980). W kwietniu 1945 nawiązał stałą współpracę trwającą do końca życia (z przerwą 1953-56) z „Tygodnikiem Powszechnym”, w 1945-53 publikował (pod pseud. Kisiel) recenzje i felietony w cyklach Pod włos (1945, 1948-49), Życie muzyczne (1945, 1950-53), Łopatą do głowy (1949-53); inne teksty podpisywał też Cyga, Dzięcioł, Szprot, Jan z Ogona. Od 1945 był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich, ZLP); w 1946-48 wchodził w skład zarządu Oddziału Krakowskiego. Był też członkiem zarządu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (1947-48, 1965-68). Od 1955 współpracował z Polskim Radiem, gdzie do 1957 prowadził stały cykl Rozmowy o muzyce. W 1955-67 był przewodniczącym Oddziału Krakowskiego Związku Kompozytorów Polskich. W 1956 otrzymał nagrodę muzyczną m. Krakowa. W 1957-65 był posłem na Sejm z ramienia Koła Posłów Katolickich Znak. W tym czasie publikował w „Tygodniku Powszechnym” (pod pseudonimem Kisiel) cykle felietonów Gwoździe w mózgu (1958-63), Głową w ściany (od 1964 do nr 8 z marca 1968). W 1961 zamieszkał w Warszawie. Kontynuował twórczość krytycznoliteracką i publicystyczną; m.in. pisał stałe felietony muzyczne w „Życiu Warszawy” pt. W muzycznej Warszawie (1961-64), publikował też w „Więzi” (stale w 1966-68). W 1965-68 był redaktorem naczelnym wydawnictwa muzycznego Synkopa. Za publiczną krytykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w lutym 1968, został usunięty z ZLP i objęty zakazem druku. Po jednym z wystąpień został pobity przez nieznanych sprawców. W 1971-74 redagował w Polskim Radiu audycje słowno-muzyczne UNESCO. Równocześnie kontynuował działalność kompozytorską i odczytową. Był przewodniczącym zarządu Sekcji Autorów Dzieł Muzycznych Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (1971-74). Kontynuując twórczość felietonistyczną publikował w „Tygodniku Powszechnym” (pod pseudonimem Kisiel) cykle felietonów: Bez dogmatu (1971-76), Wołanie na puszczy (1976-80), Widziane inaczej (1983-87), Sam sobie sterem (1986-89). Ogłaszał w paryskiej „Kulturze” artykuły i recenzje (w 1975-76 pod pseudonimem Stefan Karaibski) oraz cykle felietonów : Pochwała kłamstwa (1977), Wołanie na puszczy (1976-81), Widziane inaczej (1981-82). Drukował też w londyńskim „Pulsie” oraz od 1977 w pismach ukazujących się w kraju poza zasięgiem cenzury, m.in. w „Biuletynie KOR”, „Zapisie” (1977-81), „Bratniaku”, „Aneksie”, „Głosie”, „Res Publice” (1979), „Aspekcie”, „Spotkaniach”, „Krytyce”, „Stańczyku”. Nadto zamieszczał artykuły w prasie niemieckiej, m.in. w „Die Furche”, „Der Spiegel”, „Die Zeit”, „Europäische Rundschau”, „Kontrapunkt.” W 1976 został członkiem Polskiego PEN Clubu. Wielokrotnie wyjeżdżał za granicę, m.in. do Niemiec (od 1957; tu cykle odczytów), Francji (1975, 1978), Anglii, Włoch, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Rumunii; podróżował też do Australii (1981), Stanów Zjednoczonych i Kanady. Za działalność literacką i publicystyczną otrzymał liczne nagrody, m.in. nagrodę literacką Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1974), prywatną nagrodę im. A. Struga (1979), nagrodę im. S. Vincenza (1987), nagrodę publicystyczną im. A. Bocheńskiego (1988) oraz, za obronę gospodarczych praw obywatelskich, nagrodę Fundacji Max Schmidheing-Stiftung przy uniwersytecie w Sankt Gallen w Szwajcarii (1983). W 1989 przestał publikować w „Tygodniku Powszechnym” i nawiązał współpracę z poznańskim tygodnikiem „Wprost”, w którym od 1991 zamieszczał felietony, przekazywane telefonicznie (z powodu postępującej choroby oczu). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957). Zmarł 27 września 1991 w Warszawie.
Twórczość
1. Sprzysiężenie. Powieść. Powst. 1942-1944. Wyd. Warszawa: Panteon 1947, 367 s. Wyd. nast.: Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957; wyd. 3 (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1995, wyd. 4 tamże 1997.
2. Zbrodnia w Dzielnicy Północnej. Powieść. „Dziś i Jutro” 1947 nr 38-52, 1948 nr 1-11. Wyd. osobne Poznań: Księgarnia Gustowskiego 1948, 215 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957; Warszawa: Iskry 1990.
Przekłady
słowacki
3. Polityka i sztuka. Warszawa: E. Kuthan 1949, 284 s. Wyd. 2 (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1998.
4. Poematy symfoniczne Ryszarda Straussa. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1955, 115 s.
5. Rzeczy małe. Felietony. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1956, 540 s. [Wyd. 2] (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1998.
6. Z muzyką przez lata. Zbiór esejów muzycznych. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957, 318 s.
7. Gwiazdozbiór muzyczny. [Szkice]. T. 1. Od Bacha do Strawińskiego. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1958, 266 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1959, wyd. 3 1972, wyd. 4 1982; wyd. 5 (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1996, wyd. 6 tamże 1997.
8. Miałem tylko jedno życie. Powieść. „Przekrój” 1958 nr 683-697. Wyd. osobne Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 173 s. Przedruk zob. poz. ↑.
9. Opowiadania i podróże. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1959, 192 s.
Zawartość
10. Przygoda w Warszawie. (Powieść). „Tygodnik Powszechny” 1959 nr 25-30. Wyd. osobne Londyn: Polska Fundacja Kultury 1976, 136 s. Wyd. nast.: [Warszawa:] Myśl* [1987]; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1989.
11. Kobiety i telefon. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1960, 96 s.
12. Grażyna Bacewicz i jej czasy. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1964, 58 s.
13. Nasze muzyczne dwudziestolecie. Reportaż fotograficzny. 1944-1964. [Album]. Scenariusz i wybór tekstów: M. Tomaszewski. Dwugłos o dwudziestoleciu: S. Kisielewski, M. Tomaszewski. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1965, 460 s.
14. Z muzycznej międzyepoki. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1966, 344 s.
15. Widziane z góry. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1967, 319 s. Wyd. nast. Warszawa: Iskry 1989, wyd. 2 [właśc. 3] (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1997.
Przekłady
niemiecki
16. Cienie w pieczarze. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1971, 363 s. Wyd. nast. Szczecin: Errata* 1987, tamże 1987; wyd. 2 [!] Warszawa: Iskry 1991, wyd. 3 [właśc. 5] (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1997.
17. Romans zimowy. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1972, 207 s. Wyd. nast.: Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1982, 114 s.; wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwo Polskie, Polski Dom Wydawniczy 1989.
18. [Sto] 100 razy głową w ściany. [Felietony z lat 1945-1971]. Paris: Éditions du Dialogue 1972, 363 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1996, tamże: wyd. 2 [właśc. 3] 1997, wyd. 3 1997.
19. Materii pomieszanie. [Felietony]. Londyn: Odnowa 1973, 355 s.
20. Zbigniew Drzewiecki. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1973, 63 s.
21. Muzyka i mózg. Eseje. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1974, 179 s.
Zawartość
22. Stosunki państwo – Kościół w PRL. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1974 nr 49 s. 3-23. Wyd. osobne Warszawa: Głos* 1980; pt. Stosunki Kościół – państwo w PRL. Kraków: Wydawnictwo „Krzyża Nowohuckiego”* 1981; pt. Stosunki Państwo – Kościół w PRL. [Wrocław]: Ruch Młodzieży Katolickiej Niezależnego Zrzeszenia Studentów Politechniki Wrocławskiej* [1981]; pt. Stosunki państwo – Kościół w prl. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Stop* [1986]; [B.m.]: Młoda Polska* 1986; – wyd. wspólnie z poz. ↑ pt. Na czym polega socjalizm? Stosunki kościół – państwo w PRL. Gdynia: Latarnia* 1981, 54 + 23 s.; Poznań: Maximum 1990.
23. Śledztwo. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1974, 223 s. Wyd. nast. Warszawa: Novum 1990.
24. Czy istnieje walka o świat? Londyn: Odnowa 1976, 24 s. Wyd. nast. pt.: Walka o świat: 1. Czy istnieje walka o świat?; 2. Jak objawi się walka o świat? Warszawa: Wydawnictwo im. Konstytucji 3 Maja* 1980; Walka o świat; Jak objawi się walka o świat. Wrocław: Kooperatywa Wydawnicza Wyzwolenie* 1981; Paryż: Spotkania 1983.
Zawartość
Przekłady
25. Ludzie w akwarium. Powieść. Paryż: Instytut Literacki 1976, 147 s. Wyd. nast. [Szczecin]: Suplement* 1981, 147 s.; Kościan: Omnibus 1990.
26. Na czym polega socjalizm? Spostrzeżenia z Warszawy. Powst. 1976. Wyd. Londyn: Odnowa 1979, 55 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo im. Konstytucji 3 Maja* 1979; ; wyd. wspólnie z Stosunki Kościół – państwo w PRL [poz. ↑] pt. Na czym polega socjalizm? Stosunki kościół – państwo w PRL. Gdynia: Latarnia* 1981, 54 + 23 s.; Warszawa: Niezależne Wydawnictwo Chłopskie* 1981; Kraków: Rota* 1983; [Lublin:] Respublica* 1986; wyd. pt. Palę Zachód. Kościan: Story 1990.
Przekłady
niemiecki
27. Moje dzwony trzydziestolecia. [Felietony]. Chicago: Polonia Book Store and Publishers 1979, 119 s.
28. Z literackiego lamusa. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1979, 265 s. Wyd. 2 (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 2000.
Zawartość
29. Wspomnienia polityczne. „Krytyka” 1980 nr 4. Wyd. osobne z rysunkami A. Mleczki. Warszawa: Krąg II* 1983, 22 s.; [Warszawa:] Wydawnictwo V [Victoria]* 1984.
30. Podróż w czasie. Powieść. Paryż: Instytut Literacki 1982, 131 s. Wyd. nast.: Warszawa: Myśl* 1984; Warszawa: Iskry 1989. [Wyd. 4] Warszawa: Iskry 1989.
31. Bez cenzury. [Artykuły i felietony]. Warszawa: CDN* 1983, 173 s. Wyd. nast. Paryż: Spotkania 1987, 277 s.
Nagrody
32. Bezsilność publicystyki. [Artykuły i felietony). [Warszawa]: Wszechnica Społeczno-Polityczna [właśc. Oficyna Literacka]* 1983, 138 s.
Wyd. nast. w wyborze: Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza* [1983], 27 s., przedruk pt. Bezsilność publicystyki. O nadwiślańskim poplątaniu. [Kraków]: Rota* 1983.
33. Na czym polega socjalizm. Kraków: Rota* 1983, 60 s.
34. Wstęp do programu opozycji. „Kultura”, Paryż 1984 nr 1/2. Wyd. osobne Warszawa: Myśl* 1984, 8 s. Wyd. nast.: pt. Wstęp do programu opozycji? Przedmowa: M. Haller: Spotkania trzeciego typu? Warszawa: Officyna Liberałów* 1984; Warszawa: Wydawnictwo im. Gen. Nila Fieldorfa 1984.
35. Wszystko inaczej. [Powieść]. Londyn: Puls 1986, 244 s. Wyd. nast.: wyd. 2 krajowe przejrzane i poprawione przez autora. Przedmowa: M.W. Warszawa: Officyna Liberałów* 1986, tamże wyd. 3 1987, wyd. 4 1988; Warszawa: Interim 1991.
36. Felietony pod choinką. Warszawa: Res Publica 1987, 140 s.
37. Wołanie na puszczy. Zbiór publicystyki wydanej poza zasięgiem cenzury w latach 1976-1981. Cz. 1. Teksty publikowane w nieoficjalnej prasie krajowej. Cz. 2. Felietony. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1987, 173 + 193 s. Wyd. 2 [właśc. 4] (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1997, 646 s.
Wyd. w wyborze pt. Wołanie na puszczy. Zbiór publicystyki wydanej poza zasięgiem cenzury w latach 1976-1981. [B.m., b.w. 1987]*, 100 s.; wyd. z podtytułem: Zbiór publicystyki poza cenzurą. Warszawa: Sowa* 1987, 193 s.
38. Rzeczy najmniejsze. [Aforyzmy]. Do druku przygotował i wstępem poprzedził K. Orzechowski. Warszawa, Kraków: Michalineum 1988, 95 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1988, wyd. 3 1988.
39. Według alfabetu. Od wydawców: T. Wołek. Warszawa: Biblioteka Polityki Polskiej i Wydawnictwo Grup Politycznych Wola* 1988, 78 s. Wyd. nast.: tamże 1989; Warszawa: Brama* [19]89.
40. Lata pozłacane, lata szare. Wybór felietonów z lat 1945-1987. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1989, 755 s.
41. Abecadło Kisiela. [Koncepcja, red. i przedmowa: T. Wołek]. Warszawa: Interim 1990, 155 s. Wyd. 2 (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1997.
42. Testament Kisiela. Ze Stefanem Kisielewskim rozmawia P. Gabryel. Poznań: Agencja Wydawnicza-Reklamowa Wprost 1992, 183 s.
43. Pisma wybrane. Warszawa: Iskry 1995-2001.
Zawartość
44. Zanim nadejdzie śmierć. [Powieści i opowiadania]. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył L.B. Grzeniewski. (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1995, 310 s. Wyd. 2 tamże 1997.
Zawartość
45. Dzienniki. Wprowadzenie: L.B. Grzeniewski. (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1996, 950 s. Wyd. nast. tamże: 1998, 2001.
46. Felietony zdjęte przez cenzurę. (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 1998, 589 s.
47. Publicystyka przedwojenna. Wybór i przedmowa: K.M. Ujazdowski. (Pisma wybrane). Warszawa: Iskry 2001, 126 s. Wyd. 2 tamże 2001.
Nadto od 1955 liczne wydania kompozycji muzycznych S. Kisielewskiego.
Wybory utworów literackich w przekładach
niemiecki
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1964, 1978, 1989.
