KIERCZYŃSKA Melania

Urodzona 12 października 1888 w Warszawie; córka Szymona Cukiera, kupca, i Róży z Englów (z pochodzenia Węgierki). Od 1897 uczęszczała do IV żeńskiego gimnazjum rządowego w Warszawie. Brała udział w pracy kół samokształceniowych. W 1905 w czasie strajku szkolnego przerwała naukę; w tym okresie nawiązała kontakt z ruchem rewolucyjnym. Od 1906 była słuchaczką Kursów Pedagogicznych dla Kobiet, kierowanych przez Jana Miłkowskiego, od tegoż roku studiowała matematykę i chemię w Towarzystwie Kursów Naukowych. W 1906 została członkiem Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL); uczestniczyła w działalności kolportażowej, a potem w pracy propagandowej partii (używała pseudonimu Jaga). Ukończyła kursy handlowe dla kobiet. W 1908-09 studiowała chemię i filozofię ścisłą w Bernie i Zurychu, biorąc jednocześnie udział w emigracyjnych pracach SDKPiL. Przerwawszy studia z powodu trudnej sytuacji materialnej, powróciła do kraju. W 1909-10 była więziona w Warszawie i Łomży za działalność rewolucyjną. Następnie przebywała w Krakowie, gdzie kontynuowała działalność w SDKPiL, utrzymując się z korepetycji. W 1912 wyszła za mąż za nauczyciela, kolegę partyjnego. Po rozstaniu w 1914 z mężem przeniosła się do Warszawy. W czasie I wojny światowej pracowała jako nauczycielka prywatna i biuralistka. Po zakończeniu wojny kontynuowała pracę pedagogiczną; w 1918-20 pracowała jako nauczycielka języka i literatury polskiej w gimnazjum w Chełmie Lubelskim, w 1920/21 w Tomaszowie Mazowieckim. Od 1918 była członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (potem Komunistyczna Partia Polski, KPP) i współpracowała z jej pismami. Działała w Uniwersytecie Ludowym (1922-24), w Stowarzyszeniu Wolnomyślicieli Polskich (1925-27) i w nauczycielskich związkach zawodowych. Należała do Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. W 1921 była korespondentką handlową w Gdańsku. Następnie wróciła do Warszawy, gdzie uczyła w szkołach: w gimnazjum Felicji Buki (1922-27), w Seminarium Ochroniarskim Żydowskiego Stowarzyszenia Oświatowo-Kulturalnego „Tarbut” w Polsce (1926-29) i na Kursach Nauczycielskich przy Gminie Żydowskiej (wykłady z metodyki nauczania w 1928-31). Zajmowała się od 1922 przekładami z języka niemieckiego (od 1936 podpisana też Kierczyńska), a w 1924 debiutowała tomikiem wierszy pt. Amulety. Od 1927 studiowała polonistykę na kursach dla nauczycieli, zorganizowanych na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1930 uzyskała magisterium. W 1931 odebrano jej prawo nauczania w szkołach w związku z jej działalnością polityczną. Uczyła prywatnie oraz prowadziła komplety przedszkolne dla dzieci pracowników Przedstawicielstwa Handlowego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Publikowała artykuły i recenzje w pismach lewicowych związanych z KPP. Była współorganizatorką utworzonego w 1936 przy KPP koła krytyków-marksistów, działała także w Kole Polonistów na UW. Po wybuchu II wojny światowej przedostała się na tereny zajęte przez ZSRR. Przebywała początkowo w Białymstoku, gdzie po ukończeniu kursów dla nauczycieli uczyła w szkole średniej. Jesienią 1940 przeniosła się do Lwowa. Zatrudniona w Państwowym Wydawnictwie Mniejszości Narodowych ZSRR, pracowała m.in. w zespole redagującym Historię literatury polskiej. Współpracowała z dziennikiem „Czerwony Sztandar” (1940-41; podpisana m.in. Kierczyńska). Wygłaszała odczyty w Klubie Pisarzy. W związku z ofensywą niemiecką w czerwcu 1941 ewakuowała się w głąb ZSRR. Początkowo mieszkała u córki w Inzie (wówczas obwód kujbyszewski), od jesieni 1941 w Kujbyszewie (obecnie Samara). Podjęła pracę w polskiej rozgłośni radia ZSRR, przygotowując cykle audycji o literaturze polskiej. W październiku 1943 przyjechała do Moskwy, gdzie była zatrudniona najpierw w Komitecie do Spraw Dzieci Polskich, potem w Rozgłośni im. T. Kościuszki, a od połowy 1944 w redakcji polskiej Wydawnictwa Literatury w Językach Obcych; zajmowała się tam także pracą przekładową z literatury radzieckiej. Od 1943 była czynnym członkiem Związku Patriotów Polskich. W październiku 1944 została członkiem Polskiej Partii Robotniczej (później Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, PZPR). W 1946 powróciła do kraju i zamieszkała w Warszawie. Rozwijała działalność krytycznoliteracką, współpracując m.in. z „Kuźnicą” (1947-49), „Lewym Torem” (1947), „Przyjaźnią” (w 1947-49 tłumaczenia z poezji rosyjskiej), „Rzeczpospolitą” (1947). W 1947-57 była kierowniczką działu kulturalnego tygodnika „Trybuna Wolności”, w którym zamieszczała także liczne recenzje, artykuły i przekłady z rosyjskiego. Od 1948 należała do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich, ZLP; w 1950-54 członek Zarządu Głównego) i Związku Zawodowego Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej (później Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich). W 1950-55 publikowała także w „Nowej Kulturze”. Współpracowała z redakcją literacką Polskiego Radia i Szkołą Partyjną przy Komitecie Centralnym PZPR, a także z Wydziałem Kultury i Oświaty Komitetu Centralnego Związków Zawodowych (później Centralnej Rady Związków Zawodowych). W 1951-55 uczestniczyła w pracach Sekcji Literatury Komitetu Nagród Państwowych. W 1950 otrzymała nagrodę ZLP w dziale krytyki literackiej, w 1955 Nagrodę Państwową II stopnia w dziedzinie literatury. W 1957 przeszła na emeryturę. Zajmowała się nadal krytyką literacką. Odznaczona za wybitne zasługi w dziedzinie literackiej krytyki marksistowskiej Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1949) i I klasy (1954). Zmarła 4 lipca 1962 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.