Karwacka Helena

BIO

Urodzona 28 czerwca 1930 w Czarnochowicach pod Krakowem; córka Stefana Sanoka, urzędnika kolejowego, i Marii z Szydłaków. Do szkoły podstawowej i średniej uczęszczała w Wieliczce. Po zdaniu matury w 1949 studiowała początkowo filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (do 1952), a następnie bibliotekoznawstwo na Uniwersytecie Łódzkim (UŁ); w 1954 uzyskała magisterium. W tymże roku debiutowała artykułem napisanym wspólnie z Michałem Kuną i Wandą Polakowską pt. W obronie katedry bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego, opublikowanym w „Przeglądzie Bibliotecznym” (nr 1; podpisana: H. Sanok). W 1954 wyszła za mąż za Władysława Lecha Karwackiego, historyka. Od tegoż roku pracowała w Instytucie Filologii Polskiej UŁ kolejno na stanowisku asystenta i starszego asystenta. W 1957 uzyskała na UŁ magisterium z zakresu filologii polskiej; ogłosiła w „Pracach Polonistycznych” (seria 13) pierwsze studium historycznoliterackie pt. Łódzkie wydanie «Pana Tadeusza» w 1906 roku. W 1962 otrzymała doktorat na podstawie pracy pt. Jerzy Żuławski. Studium monograficzne (promotor profesor Stefan Kawyn), a w 1963 objęła stanowisko adiunkta na UŁ. Habilitowała się w 1968 na podstawie pracy pt. Działalność Witolda Wandurskiego w kontekście reformy teatralnej. W 1971-73 pełniła funkcję prodziekana Wydziału Filologii Polskiej UŁ, w 1974-79 kierownika Zakładu Literatury Polskiej XX wieku. W 1971-79 była przewodniczącą Olimpiady Literatury i Języka Polskiego okręgu łódzkiego. W 1976 została członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. W 1977 otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1979 została służbowo przeniesiona do Warszawy na Uniwersytet Warszawski (UW). W 1980 rozpoczęła pracę w Instytucie Filologii Polskiej UW w Białymstoku i od 1981 pełniła funkcję dyrektora (do 1993). Równocześnie w 1982-93 pracowała w filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Białymstoku. Wykłady z historii dramatu i na temat Kultura literacka a media prowadziła również w Wyższej Szkole Komunikowania i Mediów Społecznych im. J. Giedroycia w Warszawie. W 1983-90 była przewodniczącą Olimpiady Literatury i Języka Polskiego okręgu białostockiego. Współredagowała „Zeszyty Naukowe” Filii UW w Białymstoku, w 1991 była twórcą a następnie redaktorem serii Białostocka Biblioteka Polonistyczna. W 1989 wzięła udział w cyklu wykładów inaugurujących działalność Katedry Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. J. Kupały w Grodnie. Prowadziła też cykle wykładów w ośrodkach akademickich Wilna i Kazania. Od 1990 wchodziła w skład Rady Naukowej Instytutu Filologii Słowiańskich. W 1995 została profesorem zwyczajnym. Dwukrotnie otrzymała nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego: w 1963 za pracę dydaktyczno-wychowawczą i w 1976 – III stopnia. Wyróżniona Honorową Odznaką Miasta Łodzi (1972), Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974) oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1979). Zmarła 22 stycznia 2017; pochowana w Wieliczce.

Twórczość

1. Jerzy Żuławski. [Szkic do monografii o pisarzu]. Powst. 1962.

Praca doktorska. Maszynopis w Bibliotece Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

2. Witold Wandurski. [Monografia]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1968, 403 s.

See Studies

3. Ballady z miasta Łodzi. Scenariusze telewizyjne. [Współautor:] T. Karwacki. Telewizja Polska 1969-1970.

4. To są momenta, co się pamięta. [Utwór dramatyczny]. [Współautor: T. Karwacki]. Prapremiera: Łódź, Teatr Powszechny 1974.

Wystawione pod pseudonimem: H.L. Wakarscy.

5. Artur Glisczyński pieśniarz fabrycznej Łodzi. [Monografia]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1975, 349 s.

Zawiera także wybór utworów A. Glisczyńskiego.

See Studies

6. Warszawski Kabaret Artystyczno-Literacki „Momus”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, 187 s.

See Studies

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Krytyka literacka Andrzeja Struga. „Prace Polonistyczne”. Seria 15: 1959 s. 113-133.

• Kształtowanie się oblicza ideowego Andrzeja Struga w latach 1902-1909 (na podstawie nie publikowanych listów pisarza). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1959 nr 13 s. 145-160.

• Studium Jerzego Żuławskiego o „Królu Duchu” na tle przełomu krytyki literackiej końca XIX i początku XX wieku. W: Sesja naukowa ku czci Juliusza Słowackiego w Uniwersytecie Łódzkim 30-31 X 1959. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1960 s. 65-82.

• Jerzy Żuławski i Stanisław Przybyszewski. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1961 nr 20 s. 87-99.

• O trylogii fantastycznej Jerzego Żuławskiego. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1962 nr 25 s. 87-102.

• Z dziejów łódzkiego amatorskiego teatru robotniczego w latach 1918-1939. W: Studia i materiały do dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego. Dwudziestolecie 1918-1939. Łódź 1962 s. 109-187.

• Poeta modernistycznego przełomu. (O młodzieńczej twórczości poetyckiej Jerzego Żuławskiego). „Prace Polonistyczne”. Seria 21: 1965 s. 86-102.

• O działalności teatralnej Witolda Wandurskiego. „Prace Polonistyczne”. Seria 22: 1966 s. 18-98.

• Jerzy Żuławski. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 5. Literatura okresu Młodej Polski. T. 2. Warszawa 1967 s. 153-195.

• Witold Wandurski – propagator twórczości Włodzimierza Majakowskiego w Polsce. (Przyczynek do recepcji). „Prace Polonistyczne”. Seria 28: 1972 s. 75-95.

• Lata literackiego terminowania Władysława Broniewskiego. „Prace Polonistyczne”. Seria 30: 1974 s. 31-87.

• Łódź w oczach pozytywistki. „Wśród kąkolu” Walerii Marrené-Morzkowskiej – pierwsza powieść o fabrycznym mieście. „Prace Polonistyczne”. Seria 31: 1975 s. 147-174.

• Młodość literacka Władysława Broniewskiego. W: Władysław Broniewski w poezji polskiej. Warszawa 1976 s. 40-121.

• „Opis miasta Łodzi” Oskara Flatta początkiem piśmiennictwa przemysłowego miasta. „Prace Polonistyczne” Seria 32: 1976 s. 249-264.

• Jan Sten. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 5. Literatura okresu Młodej Polski. T. 4. Kraków 1977 s. 309-337.

• Witold Wandurski o kinie i filmie. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria” 1981 nr 2 s. 149-159.

• „Młoda Białoruś” w recepcji Młodej Polski. W: Na pograniczu. Białystok 1992 s. 46-57.

• Łódzka publiczność teatralna lat międzywojennych. W: Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi. 1888-1988. Łódź 1993 s. 217-252.

• Teatr na Pohulance. W: Kultura międzywojennego Wilna. Białystok 1994 s. 227-252.

Prace redakcyjne

1. Księgi humoru polskiego. [T. 2-4]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1961, 1965, 1968.

[T. 2.] Od Fredry do Bałuckiego. Wybór tekstów: J. Saloni. Red.: T. Chróścielewski. Przypisy: H. Karwacka. 1961, 382 s.

[T. 3.] Od Asnyka do Zapolskiej. Wybór tekstów i red.: T. Chróścielewski. Konsultacja red.: H. Karwacka, K. Poklewska. 1965, 472 s.

[T. 4.] Od Kasprowicza do Tuwima. Wybór tekstów: T. Chróścielewski, H. Karwacka, E. Kozikowski. Red.: T. Chróścielewski. Przypisy: T. Chróścielewski, Z. Spieralski. Wybór ilustracji ze starych czasopism: J. Dunin. 1968 [właśc. 1969], 702 s.

2. Witold Wandurski: Plakaty sceniczne. [Utwory dramatyczne]. Oprac. i wstęp: H. Karwacka. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 312 s.

3. W. Broniewski: Dwa wiersze do matki. Oprac. edytorskie: H. Karwacka, M. Kuna. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1971, [10] k.

Druk bibliofilski z podobiznami autografów.

4. Na pograniczu. Materiały konferencji naukowej poświęconej polsko-białoruskim związkom literackim i językowym. Red.: H. Karwacka, J.F. Nosowicz. Białystok: Instytut Filologii Polskiej, Zakład Filologii Wschodniosłowiańskich Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku 1992, 189 s.