BIO

Urodzony 4 stycznia 1915 w Wilnie; syn Hipolita Karpowicza, urzędnika samorządu miejskiego, i Elżbiety z Zacharewiczów. Uczęszczał do Gimnazjum Humanistycznego im. Króla Zygmunta Augusta w Wilnie, gdzie w 1935 zdał maturę. W tym czasie należał do harcerstwa, był redaktorem szkolnej gazetki oraz prezesem koła krajoznawczego. Debiutował w 1931 artykułem (podpisanym T. Bajorbóg) ogłoszonym w dodatku niedzielnym do wileńskiego „Słowa” pt. „Gdzie to gdzie zagrały trąbki myśliwskie”. W 1933 nawiązał stałą współpracę z pismami „Łowiec Polski” (Warszawa, do 1938; tu też pod pseudonimami: Franciszek Czyba, Alfreda Santyrówna, Henryk Matyjek, Romuald Czerny, Ryszard Warttman, Wacław Wilkisz) i „Łowiec” (Lwów, do 1937). W 1935-39 studiował inżynierię leśną w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz jednocześnie filologię polską, etnografię i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie nauki szkolnej oraz studiów zainteresowany krajoznawstwem odbywał, dzięki pomocy wuja, liczne podróże w kraju i za granicą. Po wybuchu II wojny światowej przebywał na ziemi wileńskiej. W czasie okupacji niemieckiej zajmował się pracą na roli i w leśnictwie oraz brał udział w walkach partyzanckich. W 1945 przebywał na wschodnich krańcach Związku Radzieckiego. W 1946 powrócił do Wilna i w tymże roku w ramach tzw. akcji repatriacyjnej wyjechał do Warszawy. Następnie przeniósł się do Wrocławia. Pracował w przedsiębiorstwach budowlanych i transportowych jako urzędnik do spraw socjalnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. W 1953 pełnił funkcję redaktora naczelnego oddziału „Słowa Powszechnego” we Wrocławiu (tu też utwory pod pseudonimem Janina Janasówna). Od 1954 zajmował się głównie pracą literacką oraz działalnością w dziedzinie krajoznawstwa i ochrony przyrody. Publikował pod pseudonimami liczne opowiadania w wielu czasopismach, m.in. we „Wrocławskim Tygodniku Katolików” (1954-55, 1958-59; tu m.in. pod pseudonimem Ewa Janasówna opowiadanie pt. Lekarz zdradza sumienie, 1955 nr 1-10, nagrodzone w konkursie literackim „WTK”), w „Dookoła Świata” (1955-56, 1958; tu m.in. w 1955 cykl opowieści pt. Na Słonecznej Polanie pod pseudonimem Adam Zacharewicz), „Nowinach Jeleniogórskich” (1958-59), „Wiadomościach Wędkarskich” (1960-62) i „Poznaj Swój Kraj” (1961). W 1961 ożenił się z Alfredą Szanter. Mieszkał kolejno w Jeleniej Górze, Karpaczu, Lwówku Śląskim i Białymstoku. W 1965 został członkiem Związku Literatów Polskich (w 1990 zrezygnował z członkostwa). W 1967-68 odbył podróż wokół Afryki, a w 1975-76 podróż statkiem handlowym na Wyspy Kanaryjskie, do Brazylii i Argentyny. Od lat sześćdziesiątych z powodu choroby oczu zmuszony był do korzystania przy pracy literackiej z pomocy lektora. Zmarł 25 grudnia 2009 w Gawrychu-Rudzie.

Twórczość

1. W zielonych lasach młodości. [Powieść dla młodzieży]. Powst. 1933. Wyd. Suwałki: Omega 1998, 166 s.

Książka napisana w 1933, przyjęta do druku przez Wydawnictwo S. Arcta w Warszawie w 1946, odrzucona przez cenzurę (inf. autora).

2. Księga puszczy. [Cykl opowieści]. 1958-1970.

[Cz. 1]. Szlakiem czarnego zwierza. Warszawa: Iskry 1958, 221 s. Wyd. nast.: wyd. 4 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977.

[Cz. 2]. Bałabuszka – Złoty Lis. Warszawa: Iskry 1958, 217 s. Wyd. nast.: Wyd. 4 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978.

[Cz. 3]. Tytan – byk nad byki. Warszawa: Iskry 1962, 249 s. Wyd. nast.: wyd. 3 [właśc. 4] Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979.

Przekłady

rosyjski

Vlastelin gor. [Przeł.] G. Jazykov. Moskva 1966.

Wyd. łączne cz. 1-3: wyd. 1 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1965, tamże wyd. 2 1971, wyd. 3 1985.

[Cz. 4]. Saga o niedźwiedziu. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1966, 247 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975.

[Cz. 5]. Piewca kniei. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 214 s.

3. Quo vadis homo. [Wspomnienia]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961, 106 s.

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie literackim Ministerstwa Obrony Narodowej w 1961 na powieść lub wspomnienie żołnierskie z lat 1939-1945 i powieść o Polsce współczesnej.

4. Żelazny wilk. Powieść dla młodzieży. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1961, 206 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1986.

Powieść podpisana: Wacław Wilkisz.

Nagrody

Wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie literackim Lubelskiej Spółdzielni Wydawniczej w 1961.

Adaptacje

filmowe

Dzikun. Scenariusz: A. Barszczyński. Ekranizacja 1988.

5. Władca doliny Morskiego Oka. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964, 174 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1966; wyd. 2 [!] Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1969, tamże: wyd. 3 1972, wyd. 4 1975, wyd. 5 1988.

6. Lato po indiańsku. Powieść dla młodzieży. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1967, 205 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1979, wyd. 4 1984.

Adaptacje

filmowe

Tajemnica puszczy. Scenariusz: A. Barszczyński. Ekranizacja 1990.

7. Ryba bierze. Opowiadania. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1970, 109 s.

Zawartość

Duszehubka; Druh druha zawsze zrozumie; Witaj wiosno!; Wyprawa niedźwiedzicy; Wiosenne okonie; Nad rzeką Moskwą; Zegar pod mostem; Rudy rybak; Złoty lin; Rybak na kółkach; Kot z pęcherzem; Przed witryną wędkarską; Przygoda wielkanocna; Ryba nadziei. (Legenda mazurska); Łącznik; Walka Dyndały z Zulikiem; Wędkarzom znad Wiecznej Wody.

8. Moja wojna. [Powieść]. Warszawa: Vocatio 1997, 391 s.

9. Pieśń wileńskich lasów. Warszawa: Łowiec Polski 2001, 178 s.

10. Swojska Poezja Polska. [Wiersze]. Podkowa Leśna: Aula 2001, 108 s.

11. Zielona Książka. Dzieci, ptaki i zwierzaki. Suwałki: Omega 2003, 104 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1973, 1978, 2003, 2004.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (M. Brykalska).
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (E. Brzoza).

Ogólne

Artykuły

(kurz): Tytus Karpowicz. Krajobrazy 1984 nr 38.

Księga puszczy

L. Szymański. „Współczesność1958 nr 16.
H. Skrobiszewska: Schematy stare i nowe. Nowe Książki 1967 nr 1.
J. Papuzińska: Trankwilizatory literackie. Nowe Książki 1971 nr 10.

Władca doliny Morskiego Oka

H. Skrobiszewska. „Nowe Książki1965 nr 5.
J.M.: Die Welt der Tiere. „Begegnung mit Polen”, Düsseldorf 1966 nr 12.

Ryba bierze

K. Janicki: Ryba bierze – czytelnik nie. Kultura i Życie 1970 nr 14.
M. Kabata: Przygody z oczekiwaniem. Nowe Książki 1971 nr 6.