BIO

Urodzona 5 grudnia 1913 w Wieliczce; córka Józefa Karczewskiego, ślusarza, i Bronisławy z Partyków. Od 1918 mieszkała w Kaliszu, gdzie uczęszczała do Gimnazjum Humanistycznego ss. Nazaretanek. W 1931 zdała egzamin maturalny i przez dwa lata studiowała filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutowała w 1931 wierszami i felietonami ogłoszonymi na łamach pisma „Dekada Akademicka”. Od tegoż roku publikowała w piśmie „Szkwał”. W 1932 otrzymała pierwszą nagrodę na ogólnopolskim konkursie poetyckim, zorganizowanym przez poznańską grupę literacką Prom. Należała do Akademickiego Związku Morskiego, odbywała żeglarskie wyprawy do Szwecji i Norwegii (1932-36). Od 1933 studiowała w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie; w 1936 uzyskała dyplom ukończenia tej uczelni. W tymże roku wyszła za mąż za Zbigniewa Jasińskiego, poetę (rozwód 1946). Wiersze, opowiadania, reportaże i felietony drukowała m.in. w „Szkwale” (do 1939), „Kurierze Porannym” (1935-36, 1938) i „Morzu” (1936-38); współpracowała również z radiem. Należała od 1936 do warszawskiego Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej. W 1937 została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). Pracowała w Rozgłośni Pomorskiej Polskiego Radia w Toruniu (od 1937), w 1938 objęła stanowisko kierowniczki podstacji bydgoskiej. W czasie okupacji niemieckiej poszukiwana przez gestapo za druk artykułów o polskości Gdańska, ukrywała się pod przybranym nazwiskiem; przebywała kolejno w Bydgoszczy, Poznaniu, Kaliszu, Krakowie i Rzeszowie; pracowała zarobkowo w różnych zawodach. Po zakończeniu wojny zamieszkała w Poznaniu. Wyszła za mąż za Stefana Drewicza-Gritzmanna, reżysera i aktora (1946). W 1945-50 pełniła funkcję sekretarza Oddziału Poznańskiego ZZLP (od 1949 Związku Literatów Polskich, ZLP). W 1945-46 była kierowniczką literacką Teatru Polskiego, a w 1946-48 kierowniczką artystyczną poznańskiego kabaretu satyrycznego Kukułka. Równocześnie rozwijała twórczość literacką jako prozaiczka, autorka utworów dla dzieci, krytyczka teatralna a także tłumaczka z języka czeskiego i francuskiego; swoje utwory ogłaszała m.in. w „Głosie Wielkopolskim” (1945-47),„Arkonie” (1948), „Dzienniku Literackim” (1948) i „Nowej Kulturze” (1951-55). W 1952 przeprowadziła się do Łodzi. Była sekretarzem Oddziału Łódzkiego ZLP (1952-55). W 1960 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Publikowała w tym czasie m.in. w „Twórczości” (1951-55), „Głosie Robotniczym” (1952-55), „Życiu Literackim” (1952-55), „Odgłosach” (1958, 1961-86), „Tygodniku Zachodnim” (1958-60), „Osnowie” (1963), „Kulturze” (1965-71) i „Współczesności” (1966). Była laureatką wielu nagród, m.in. nagrody literackiej miasta Poznania (1960; za całokształt twórczości ze szczególnym uwzględnieniem powieści Odejście), nagrody Towarzystwa Przyjaciół Łodzi (1964; za recenzje z teatrów łódzkich) i Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (1966; za działalność w dziedzinie krytyki teatralnej). W 1974 została konsultantką Wydziału Kultury miasta Łodzi do spraw teatru. W 1977-78 pełniła funkcję wiceprezesa Oddziału Łódzkiego ZLP i wchodziła w skład Komisji Socjalnej przy Zarządzie Głównym Związku. Należała do Stowarzyszenia „Dom Środowisk Twórczych” (wiceprezeska w 1976-79), była kierowniczką literacką działającego przy Stowarzyszeniu Teatru Propozycji (1977-79), zajmowała się organizacją łódzkich czwartków literackich (od 1977). W 1978 otrzymała nagrodę literacką miasta Łodzi, w 1989 nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1971), Odznaką Honorową miasta Łodzi (1971), w 1988 wyróżniona Honorowym Obywatelstwem miasta Kalisza. Zmarła 28 września 1995 w Łodzi.

Twórczość

1. Ludzie spod żagli. [Powieść]. Warszawa: Liga Morska i Kolonialna, Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska 1937, 219 s. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo Zachodnie 1948.

Nagrody

I nagroda w ogólnopolskim konkursie im. J. Szareckiego na powieść marynistyczną, ogłoszonym przez warszawskie Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej w 1937 r.

2. Ziemia oskarża. Sztuka w 10 obrazach. Prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1945.

Wystawienie: też pt. Przejrzały oczy nasze.

3. Brzydal. Powiastka dla dzieci z myślą, aby dla zwierząt były dobre. Kraków: S. Kamiński [1948], 63 s.

4. Notatnik liryczny. [Wiersze]. Bydgoszcz: Arkona 1949, 63 s.

Zawartość

Zawiera wiersze w cyklach: Nad ruinami; Noc majowa; Pożegnania; Wieczorny poemat.

5. Biedni ludzie. (Cyrk w obłokach). Komedia w 3 aktach. [B.m.:] COPIA [Centralna Obsługa Przedsiębiorstw i Instytucji Artystycznych] [ok. 1950], 91 k., powielone.

6. Ziarno kiełkujące. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1952, 58 s.

7. Wiersze i poematy. Warszawa: Czytelnik 1954, 91 s.

Zawartość

Cykle: Krzew śpiewający (Pieśni o Juliuszu Fucziku); Wiersze o ziemi mazurskiej, – oraz inne wiersze.

8. Wspólny dom. Sztuka współczesna w 4 aktach. Powst. ok. 1954. Wyd. Warszawa: COPIA [Centralna Obsługa Przedsiębiorstw i Instytucji Artystycznych] [b.r.] powielone.

Data powstania wg informacji autorki; informacja o wydaniu: S. Marczak-Oborski: Bibliografia dramatu polskiego. T. 3. Warszawa 1972.

9. Głucha ziemia. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1958, 25, [5] s.

10. Czarne konie. [Opowiadania i powieść]. Warszawa: Czytelnik 1959, 290 s.

Zawartość

Czarne konie; Drzwi; Odejście [zob. poz. ]; Stacja nie przewidzianych pociągów; Muflony; Dzbanek mleka.

11. Odejście. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1959, 152 s. Wyd. 2 tamże 1973. Przedruk zob. poz. .

Nagrody

IV nagroda w konkursie na powieść współczesną, ogłoszonym przez Wydawnictwo Łódzkie w 1958.

12. Liryki. Wybór z lat 1945-1955. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1960, 124 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , – oraz cykl: Wiersze różne.

13. Wizerunek otwarty. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1962, 223 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Łodź: Wydawnictwo Łódzkie 1977, wyd. 3 tamże 1983.

14. Weekend w Riverside. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 226 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1974.

15. Partia golfa. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966, 234 s.

Zawartość

Partia golfa; Włos Dulcynei; Psica; Kto z was widział Henryka; Rezerwat; Dzbanek mleka [poz. ].

16. Nowy wybór wierszy. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 180 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z poz. , , , , – nadto: Liryki, wiersze różne.

17. Dzień powszedni teatru. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 218 s.

Wybór recenzji teatralnych z 1946-1967.

18. Linia światła. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 215 s.

Zawartość

Odkrycie”; Linia światła; Muflony; Partia golfa.

19. Głębokie źródła. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1973, 411 s. Wyd. nast. tamże 1982.

20. Powroty. [Widowisko telewizyjne]. Scenariusz: W. Karczewska i W. Zatorski. Telewizja Polska 1973.

21. Fuga z tematem miłosnym. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1974, 353 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1978, 1987.

Przekłady

czeski

Fuga na milostné téma. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1981.

słowacki

Fúga na lúbostnú tému. [Przeł.] H. Lerchová. Bratislava 1987.

22. Koncert poetycki. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1974.

23. Ułaskawienie świata. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1982, 100 s.

Zawartość

Ułaskawienie świata; Włos Dulcynei [poz. ]; Kto z was widział Henryka? [poz. ]; Historia Arcydzieła Mysikrólika.

24. Historie niestworzone na stacji Zmyślonej. [Powiastka wierszem dla dzieci]. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, [24] s. Wyd. nast. tamże 1987.

25. Jeszcze jedna godzina. Wiersze 1931-1985. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985, 302 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , , – oraz wiersze w cyklach: Juvenilia z lat trzydziestych; Inedita z lat 1946-1951; Nad ineditami z 1956 roku; Wiersze z lat sześćdziesiątych; Uroboro; Stary poeta mówi.

26. Niezwykłe przygody arcypsa Puka-Burego. [Opowieść wierszem dla dzieci]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985, 59 s.

27. Powrót do Kalińca. [Wiersz]. Kalisz: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Książki 1987, [8] s.

28. Powrót do Kalińca. [Wiersze]. Przedsłowie: H. Pustkowski. Kalisz: Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Kalisza 1988, 71 s.

Nagrody

Nagroda miasta Kalisza w 1988.

Zawartość

Zawiera wiersze w cyklach: W imię ocalenia. 1931-1966; Rozmowy z cieniami. 1981-1987, – Świat pierwszych doznań [proza].

29. Wiersze ze snów miłości i rozpaczy. [Posłowie:] L. Skompska. Łódź: Biblioteka 1995, 93 s.

Przekłady i adaptacje

1. L. Aškenazy: Dziecko i bomba. Przekł. powst. przed 1953. Wystawienie: Czeski Cieszyn, Teatr Polski [inf. autorki].
2. A. Jirásek: Latarnia. Sztuka w 4 aktach. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1953.
3. P. Karvaš: Ludzie z naszej ulicy. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: Łódź, Teatr Powszechny 1953.
4. K. Čapek: Rozbójnik. Komedia w 3 aktach. Wystawienie: teatralne: Szczecin, Teatr Współczesny 1956; telewizyjne: Telewizja Polska 1965.
5. G. Neveaux: Skarga przeciw Nieznanemu. Sztuka w 2 aktach. Wystawienie: Szczecin, Teatr Polski 1957.
6. J.K. Tyl: Dudarz ze Strakonic. Sztuka w 3 aktach. Przekł. powst. przed 1957. Wystawienie: Czeski Cieszyn, Teatr Polski [inf. autorki].
7. J.K. Tyl: Dudarz ze Strakonic albo Gody dziewożon. Baśń ludowa w 3 aktach. Przeł. W. Karczewska. Powst. przed 1957.
Maszynopis w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.
8. M. Hłasko: Lombard złudzeń. Adaptacja telewizyjna: W. Karczewska. Telewizja Polska 1958.
9. S. Mrożek: Z krainy Wielkiej Bałwanii. Adaptacja telewizyjna: W. Karczewska. Telewizja Polska 1958.
10. K. Čapek: Z życia owadów. Sztuka w 3 aktach. Przekł. powst. przed 1966. Wystawienie: Czeski Cieszyn, Teatr Polski [inf. autorki].
11. J.K. Tyl: Krwawy sąd albo kutnohorscy górnicy. Sztuka w 5 aktach. Przeł. W. Karczewska. Przekł. powst. przed 1973. Wystawienie pt. Krwawy sąd albo kutnohorscy hawerze: Czeski Cieszyn, Scena Polska 1973.
Maszynopis w Bibliotece Teatru Powszechnego w Warszawie.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1953, 1957, 1966, 1988, 1994.

Autor o sobie

W. Karczewska: Słowiki też są określone historią. Odgłosy 1975 nr 46.
W. Karczewska: W poszukiwaniu źródeł. Życie Literackie 1983 nr 49.

Wywiady

Człowieka wizerunek otwarty. Rozm. K. Frejlich. Odgłosy 1969 nr 41.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
S. Świontek: Wanda Karczewska. Odgłosy 1975 nr 8.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Rzymowski).

Ogólne

Artykuły

F. Fornalczyk: O Wandzie Karczewskiej. „Smutek przerabia na cierpkie aforyzmy”. W tegoż: Znani i nieznani. Łódź 1974.
A. Biskupski: Między zwątpieniem a nadzieją. W tegoż: Tym jest jeszcze poezja. Łódź 1980.
T. Błażejewski: Powieść jako samopoznanie. W tegoż: Retorta Fausta. Łódź 1981.
A. Kolańczyk: Wandy Karczewskiej powrót do Kalińca. W tejże: Kalisz – mała ojczyzna wielkich ludzi. Kalisz 2002.

Ludzie spod żagli

H. Domiński: Ludzie spod żagli. Pion 1937 nr 26.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Przegląd piśmiennictwa. Przegląd Powszechny 1937 nr 12.
U. Krzyżanowski: Ludzie spod żagli. Prosto z Mostu 1938 nr 7, polemika: W. Karczewska. Tamże 1938 nr 14, U. Krzyżanowski. Tamże 1938 nr 20.
K. Wyka: W skandynawskim klimacie. Gazeta Morska 1946 nr 13.

Ziemia oskarża

W. Powell: Ziemia oskarża. Przejrzały oczy nasze. Życie Literackie 1945 nr 7/8.

Ziarno kiełkujące

A. Słucki: O trzech zbiorkach liryków. Nowa Kultura 1953 nr 30, przedruk w tegoż: Polemiki i refleksje. Warszawa 1957.

Wiersze i poematy

W. Sadkowski: Poetka serdecznych uczuć. Twórczość 1955 nr 7.

Czarne konie

B. Danek: Różne drogi kreacjonizmu. Twórczość 1960 nr 4.
F. Fornalczyk: Apokalipsa, człowiek i stylizacja. W tegoż: Znaki życia. Poznań 1961.

Odejście

W. Maciąg: Naturalizm i fantazja. (W poszukiwaniu propozycji). Życie Literackie 1959 nr 30.
R. Zengel: Księgi pielgrzymstwa i losu ludzkiego. Twórczość 1959 nr 11, przedruk w tegoż: Mit przygody i inne szkice literackie. Warszawa 1970.

Liryki

B. Ostromęcki: Materia uczuć. Twórczość 1961 nr 8.

Wizerunek otwarty

A. Kamieńska: Wizerunek otwarty nonkonfornisty. Nowa Kultura 1963 nr 11.
J.M. Rymkiewicz: Narracja czyli sen. Twórczość 1963 nr 6.
S. Lichański: Proza Wandy Karczewskiej. Osnowa 1964.
J. Poradecki: Kłopoty firmy portretowej. Odgłosy 1978 nr 1.

Linia światła

I. Furnal: Opowiadania serdeczne. Miesięcznik Literacki 1970 nr 10.

Głębokie źródła

B. Rogatko: W cieniu historii. Życie Literackie 1973 nr 35.

Fuga z tematem miłosnym

L. Bugajski: Powrót do źródeł. Twórczość 1975 nr 7.
I. Furnal: Na granicy epok. Miesięcznik Literacki 1975 nr 8.

Ułaskawienie świata

Z. Kłapciński: Ułaskawienie świata. Odgłosy 1982 nr 22.
T. Błażejewski: W poszukiwaniu źródeł. Życie Literackie 1983 nr 49.