BIO
Urodzona 11 maja 1906 w Łochwicy (Rosja) w rodzinie inteligenckiej; córka Bolesława Kanna i Marii z Siewieruków, farmaceutki. Do Polski przyjechała z rodzicami w 1922. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie, studiowała polonistykę i estetykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Równocześnie rozwijała działalność w Związku Harcerstwa Polskiego. Po ukończeniu kursów szybowcowych, zorganizowała Harcerski Klub Lotniczy i weszła w skład jego zarządu. Zorganizowała i prowadziła referat prasowy Głównej Kwatery Harcerek. W 1930-34 współredagowała pismo lotnicze instruktorek harcerskich „Skrzydła”, gdzie zamieszczała też artykuły na temat lotnictwa. Współpracowała w latach późniejszych z radiem, przygotowując audycje o pracy harcerzy (1933-36). Po uzyskaniu w 1931 magisterium na UW, ukończyła Studium Pedagogiczne i od 1933 pracowała jako polonistka w Harcerskiej Szkole im. A. Małkowskiego w Warszawie, prowadziła tu także teatr szkolny. Rozwijała twórczość literacką głównie dla dzieci; napisała w tym okresie pracę o dziejach polskiego lotnictwa (Mokotowskie pole) oraz dwie sztuki teatralne (Martwa fala i Lot we mgle), które zaginęły podczas wojny. Po wybuchu II wojny światowej współorganizowała w Warszawie szpitalik harcerski, filię Szpitala Ujazdowskiego. W czasie okupacji niemieckiej brała udział w tworzeniu podziemnego sanitariatu harcerskiego (listopad 1939) przekształconego wkrótce w Sanitariat Podziemny miasta Warszawy, którym kierowała do 1942. Działała w Radzie Głównej Opiekuńczej. W czerwcu 1942 weszła w skład Komisji Propagandy (KOPR) Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej (AK) Okręgu Warszawa (pseudonim Kamilla); do 1943 redagowała „Biblioteczkę KOPR”, opracowywała także dla niej broszury. Od grudnia 1942 była członkinią Rady Pomocy Żydom (kryptonim Żegota). Współpracowała (pod pseudonimem Agnieszka) z Departamentem Kultury Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj, m.in. przy zabezpieczaniu zabytków. W 1942 była inicjatorką wraz z Zofią Kossak, matką chrzestną, ufundowanego przez Warszawę sztandaru dla 1. Polskiej Brygady Spadochronowej w Szkocji (po wojnie otrzymała honorowe członkostwo Brygady). W 1942-43 publikowała w pismach podziemnych (też pod pseudonimem Agnieszka) „Prawda Młodych” i „Dęby”, w 1943-44 redagowała pismo lotnicze dla młodzieży „Wzlot”, w którym zamieszczała także artykuły i opowiadania. W 1943 założyła ze Stanisławem Miedzą-Tomaszewskim oraz Józefem Zarembą konspiracyjne wydawnictwo „Załoga” i prowadziła je do 1944. Brała udział w powstaniu warszawskim na Starym Mieście. Po jego upadku przebywała w obozie w Pruszkowie, a następnie dotarła do Krakowa, gdzie pracowała w punkcie repatriacyjnym Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1945 wróciła do Warszawy, wkrótce została aresztowana za przynależność do AK. Po wyjściu z więzienia na Mokotowie, dostała w 1946 pracę w Polskim Radiu, ale na skutek interwencji Urzędu Bezpieczeństwa została z posady zwolniona. Kilka miesięcy później rozpoczęła pracę w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, jako redaktorka działu książek dla dzieci i młodzieży (do 1952). W 1948-50 redagowała w tygodniku „Odrodzenie” kolumnę Sztuka dla dzieci i młodzieży. Od 1952 była redaktorką serii Poczytaj mi Mamo Instytutu Wydawniczego „Nasza Księgarnia”. Równocześnie wznowiła własną twórczość literacką, głównie dla dzieci i młodzieży. W 1955 weszła do zarządu Sekcji Literatury dla Dzieci w Związku Literatów Polskich. W 1960-66 była członkiem Rady Repertuarowej przy Centrali Wynajmu Filmów. Za twórczość literacką otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1957), nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1963) i nagrodę miasta Warszawy (1987). W 1963 została uhonorowana medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, przyznanym przez Instytut Pamięci Narodowej Yad Vashem w Jerozolimie. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1955) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1963). Zmarła 30 grudnia 1995 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Wawrzyszewskim.
Twórczość
1. Leśne czary. Warszawa: M. Arct 1934, 79 s.
2. Żywy teatr. [Poradnik]. Katowice: Na Tropie 1935, 47 s.
3. Jutro będzie słońce. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1938, 298 s. Wyd. nast. Kraków: S. Kamiński 1947.
4. Pilot gotów?... [Powieść]. [Warszawa:] Gebethner i Wolff 1938, 106 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [Warszawa:] Czytelnik 1947, wyd. 3 tamże 1948; wyd. 4 Warszawa: Nasza Księgarnia 1958.
Przekłady
słowacki
5. Szopka lotnicza. [Współautor:] S. Waciorski. „Skrzydlata Polska” 1938 nr 2 s. 55-56. Wystawienie: Warszawa, Harcerski Klub Lotniczy 1938.
6. Listy z Anglii. [Opowiadania]. [Warszawa:] Wydawnictwo KOPR [Komisja Propagandy Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej] [W-3, W-5, W-9 1943], 48 s.
Zawartość
7. Na oczach świata. Zamość: Wydawnictwo Glob 1932 [właśc. Warszawa: Wydawnictwo KOPR (Komisja Propagandy Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej) 1943], [47] s. Wyd. 2 (łącznie z: A. Szymanowski: Likwidacja getta warszawskiego 1942; Z otchłani. Poezje 1944. [Antologia]. Oprac.: T.J. Sarnecki) pt. Tryptyk polsko-żydowski. Oprac.: W. Bartoszewski. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa 2003, 161 s.
Zawartość
8. Świadectwo prawdzie. [Opowiadania]. Warszawa: Wydawnictwo Glob 1926 [właśc. Wydawnictwo KOPR (Komisja Propagandy Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej) 1943], 39 s.
Zawartość
9. Góra Czterech Wiatrów. Powieść dla młodzieży. [Warszawa:] Czytelnik 1948, 298 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, tamże: wyd. 3 1959, wyd. 4 1962, wyd. 5 1964, wyd. 6 1966, wyd. 8 [!] 1969, wyd. 8 1972, wyd. 9 1973, wyd. 10 1977, wyd. 11 1987.
10. Do koła. [Autorzy:] P. Denk [właśc. J. Císar]. Warszawa: Czytelnik; Praha: Orbis 1950, [34] s.
11. Niebo nieznane. Powst. przed 1950. Wyd. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1964, 215 s. Wyd. nast tamże: wyd. 2 1965; wyd. 3 1968; wyd. 4 1975.
12. Złoty gołąb. [Współutor: J. Císar]] P. Denk . Warszawa: Czytelnik; Praha: Orbis 1950, [36] s.
13. W jakim kolorze? [Wiersze dla dzieci]. [Warszawa:] Czytelnik 1951, [6] s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1953, wyd. 3 1954, wyd. 4 1955, wyd. 5 1959; wyd. [6] Warszawa: Ruch 1972; wyd. 2 [!] Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977.
14. Baśń o srebrnorogim jeleniu. Sztuka dla dzieci. Powst. ok. 1952. Prapremiera: Łódź, Teatr Lalek „Pinokio” 1954. Por. poz. ↑.
Nagrody
Adaptacje
filmowe
15. Wantule. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 191 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1957, wyd. 4 1963, wyd. 5 1967, wyd. 6 1976.
16. Baśń o Zaklętym Kaczorze. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: teatralna: Łódź, Teatr Lalek „Pinokio” 1955; telewizyjna: Telewizja Polska 1966; radiowa: Polskie Radio 1968. Wyd.: Projekt dekoracji, lalek i kostiumów: A. Kilian. Uwagi inscenizacyjne: J. Wilkowski. Muzyka: Z. Mycielski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 82 + [16] s. Przedruk w: Polskie sztuki dla teatru lalek. Łódź 1964. Por. poz. ↑, ↑.
Nagrody
Przekłady
czeski
17. Największy siłacz. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 176 s. Wyd. 2 tamże 1957.
Zawartość
18. Baśń o srebrnorogim jeleniu. [Baśnie]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 84 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1959, wyd. 3 1962, wyd. 4 rozszerzone 1971, 137 s.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
19. Dujawica. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 308 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1957, wyd. 3 1960, wyd. 4 1964, wyd. 5 1967, wyd. 6 1969, wyd. 7 1975 wyd. 8 1982.
Przekłady
czeski
20. Baśń o zaklętym jaworze. Prapremiera: Kraków, Teatr Młodego Widza 1957.
Przekłady
niemiecki
21. Biali bracia. [Sztuka lalkowa]. Prapremiera: telewizyjna:Telewizja Polska 1959 [inf. autorki]; teatralna: Łódź, Teatr Lalek „Pinokio” 1965.
22. Malwinka. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, [16] s. Wyd. nast. tamże 1971. Telewizja Polska 1973.
Adaptacje
telewizyjne
23. Owcze ścieżki. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 186 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1965, wyd. 4 1968, wyd. 5 1984.
24. Koniec i początek świata. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 212 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964, wyd. 3 tamże 1966; Warszawa: Nasza Księgarnia 1987; wyd. 1 w tej edycji Warszawa: Wydawnictwo Alfa-Vero 1994.
25. Błękitna planeta. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964 [właśc. 1963], 190 s. Wyd. 2 tamże 1965.
Przekłady
ukraiński
26. Żółw, który jada światło. Historie dziwne, ale prawdziwe. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 39 s.
27. Syn faraona. „Płomyczek” 1968 nr 10 s. 280-283. Prapremiera: teatralna: Łódź, Teatr Lalek „Pinokio” 1970; telewizyjna: Telewizja Polska 1972.
28. Sprawa honoru. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 166 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 3 1978, wyd. 4 1986.
29. Nieopisanie świata. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 82 s.
Zawartość
30. Czarny koń Trygława. [Sztuka lalkowa]. Prapremiera: Szczecin, Teatr Lalek „Pleciuga” 1972.
31. Podróż w czasie i przestrzeni. [Reportaż]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 244 s.
32. Prawdziwe życie. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972 [właśc. 1973], 207 s. Wyd. [2] tamże 1981.
33. Wierna Puszcza. [Opowieść o Puszczy Kampinoskiej]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1972, 431 s.
34. Literackie wyprawy w Kosmos. Cz. 1-3. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975-1976.
Cz. 1. Niebo herosów i bogów. 1975, 83 s.
Cz. 2. Kiedy lot był grzechem. 1975, 101 s.
Cz. 3. Droga księżycowa. 1976, 98 s.
Wyd. łączne zmienione pt. Droga księżycowa. Literackie wyprawy w kosmos. Wrocław: Krajowa Agencja Wydawnicza 1988, 168 s.
35. Lew i mysz. [Sztuka lalkowa]. Telewizja Polska 1977.
36. Pięciu z „Mary and Margaret”. Opowieść o pierwszych polskich emigrantach do Ameryki. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978, 177 s. Wyd. nast. Szczecin: Glob 1985.
37. O godność ludzką. Rzecz o księciu Józefie Poniatowskim. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, 424 s. Wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1994.
38. Dziewięć bied i jedno szczęście. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 188 s.
Nagrody
Przekłady
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1953, ok. 1957, 1966, 1978.