Musierowicz Małgorzata

BIO

Urodzona 9 stycznia 1945 w Poznaniu w rodzinie lekarzy; córka Jana Barańczaka i Zofii z Konopińskich; siostra Stanisława Barańczaka, poety, historyka literatury, tłumacza. Uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. Dąbrówki w Poznaniu. Po zdaniu matury w 1962, studiowała grafikę użytkową (specjalizując się w grafice książkowej) w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu; w 1968 uzyskała magisterium. W tymże roku wyszła za mąż za Bolesława Musierowicza, plastyka. Początkowo pracowała dorywczo jako ilustratorka książek, przewodniczka wycieczek, konserwatorka zabytków, plakacistka. Prowadziła także pracownię malarstwa dla dzieci w Pałacu Kultury w Poznaniu. Od 1975 należała do Związku Polskich Artystów Plastyków (do rozwiązania Związku w 1983). Po debiucie w 1975 powieścią dla młodzieży pt. Małomówny i rodzina, rozwijała w następnych latach twórczość prozatorską dla młodzieży, pisała też książeczki dla dzieci. Od 1978 była członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Otrzymała w 1987 nagrodę literacką Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” za powieść Opium w rosole i całokształt twórczości dla dzieci i młodzieży. W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1990-93 była członkiem zarządu Oddziału Poznańskiego Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W 1992 podjęła współpracę z lokalną rozgłośnią Radio Merkury, przygotowując audycje dla dzieci i młodzieży. Od tegoż roku zamieszczała w tygodniku „Filipinka” stały felieton literacki pt. Frywolitki, czyli ostatnio przeczytałam książkę!!!, przeniesiony w 1994 na łamy „Tygodnika Powszechnego” i tam dalej prowadzony do 2004; wybory tekstów były publikowane od 1997 w kolejnych tomach. W 1993 otrzymała w plebiscycie „Dziennika Poznańskiego” tytuł Wielkopolanina Roku. W 1994 zaczęła publikować w dodatku dla dzieci „Gazety Wyborczej” cykl Dzieci gotują. W 1994 otrzymała przyznawany przez dzieci Order Uśmiechu i nagrodę Parasol Szczęścia miesięcznika „Twoje Dziecko”, a w 1996 Nagrodę Artystyczną miasta Poznania. Kontynuowała pracę nad następnymi tomami powieści dla młodzieży nazwanych od miejsca akcji (Jeżyc, dzielnicy Poznania) Jeżycjadą. Mieszka w Poznaniu.

Twórczość

1. Małomówny i rodzina. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 319 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmienione Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW 1991; Łódź: Akapit Press 1994, tamże 2001.

See Studies

2. Szósta klepka. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1977, 242 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1982, wyd. 3 1987, wyd. 4 1989, wyd. 5 1991; Łódź: Akapit Press 1993, tamże: 1995, [wyd. 8] 2001, 2003, [2004].

Nagrody

Nagroda Złote Koziołki przyznana na Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu w 1979.

Przekłady

czeski

O kolečko víc. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1982.

niemiecki

Celestyna oder sechste Sinn. [Przeł.] R. Buschmann. Berlin 1983, wyd. 2 tamże 1985.

rosyjski

Celestina, ili šestoe čuvstvo. [Przeł.] K. Starosel'skaja. Moskva 1981.

słoweński

Najstnica Tina. [Przeł.] Z. Škerlj-Jerman. Ljubljana 1986.

szwedzki

Sjätte sinnet. [Przeł.] I. Ilke. Bromma 1984.

See Studies

3. Czerwony helikopter. [Opowiadanie dla dzieci]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1978, 44 s. Wyd. 2 tamże 1989.

4. Kłamczucha. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1979, 265 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1983, wyd. 3 1988, wyd. 4 1989, wyd. 5 1991; Łódź: Akapit Press 1994, tamże: 1995, [1997], 2001. Por. poz. ↑.

Przekłady

szwedzki

Ljugisen. [Przeł.] L. Ilke. Bromma 1984.

węgierski

A Hazudozó. [Przeł.] F. Olasz. Budapest 1988.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: T. Lisowska-Gałło. Wystawienie: Gorzów Wielkopolski, Teatr im. J. Osterwy 1999.

See Studies

5. Kwiat kalafiora. [Powieść dla młodzieży]. Druk skrócony: „Płomyk” 1979 nr 16-24. Wyd. osobne całości z ilustracjami M. Musierowicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, 238 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1985, wyd. 3 1988, wyd. 4 1990; Kraków: Signum 1992; Łódź: Akapit Press [2003]. Por. poz. ↑.

Nagrody

Nagroda Srebrne Koziołki przyznana na Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu w 1981, Dyplom Honorowy nagrody im. H.Ch. Andersena przyznany przez Międzynarodowe Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY) w 1982.

Przekłady

węgierski

A karfiol virága. [Przeł.] M. Baba. Budapest 1987.

See Studies

6. Co mam. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1980, [12] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1982, wyd. 3 1988.

Nagrody

III nagroda w konkursie Nasza Księgarnia na opowiadanie do serii „Poczytaj mi Mamo.”.

Przekłady

słoweński

Kaj imam. [Przeł.] Z. Škerlj-Jerman. Ljubljana 1984.

7. Ida sierpniowa. [Powieść dla młodzieży]. „Świat Młodzieży” 1980 nr 115-151, 1981 nr 1-7. Wyd. osobne z ilustracjami M. Musierowicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, 216 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1986, wyd. 3 1988, wyd. 4 1990; Kraków: Signum 1992; Łódź: Akapit Press 1996, tamże 2002. Por. poz. ↑.

Nagrody

Harcerska Nagroda Literacka przyznana przez Główną Kwaterę Związku Harcerstwa Polskiego za 1981.

See Studies

8. Rybka. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, [12] k. Wyd. 2 tamże 1986.

9. Ble-ble. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1982, 75 s.

10. Kłamczucha. Scenariusz filmowy. Współautor: A. Sokołowska. Ekranizacja 1982. Por. poz. ↑.

11. Boję się... [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1984, [24] s.

Przekłady

niemiecki

Ich habe Angst. [Przeł.] I. Borysiuk. Warszawa 1985.

See Studies

12. Kluczyk. [Opowiadanie dla dzieci]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1985, 62 s.

13. Opium w rosole. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 139 s. Wyd. nast. z ilustracjami M. Musierowicz: Warszawa: Nasza Księgarnia 1986, 237 s., tamże: wyd. 2 1988, wyd. 3 1990; Kraków: Signum 1992; Łódź: Akapit Press 1996, [wyd. 5] tamże [2000].

Wyd. z 1985 jako wkładka do „Płomyka” nr 1-18.

Nagrody

Nagroda Orle Pióro przyznana przez czytelników „Płomyka” w plebiscycie „Ulubiony pisarz nastolatków” 1985, nagroda literacka Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w 1987.

Przekłady

japoński

Kuresuka 15 sai. [Przeł.] K. Tamura. Tōkyō 1990.

See Studies

14. Bijacz. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1986, 24 s.

Przekłady

bułgarski

Pobojnika. [Przeł.] I. Popchristova. Varšava 1991.

15. Hihopter. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1986, [12] s. Wyd. 2 Łódź: Akapit Press 1996.

16. Kredki. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1986, [24] s.

17. ESD. Scenariusz filmowy. Współautor: A. Sokołowska. Ekranizacja 1987.

Na podstawie powieści: Kwiat kalafiora [poz. ↑]; Ida sierpniowa [poz. ↑].

18. Kurczak. [Opowiadanie dla dzieci]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1987, 22 s.

19. Światełko. [Opowiadanie dla dzieci]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, 69 s.

See Studies

20. Brulion Bebe B. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1990, 221 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1991; Łódź: Akapit Press 1993, tamże: 1994, 1995, [wyd. 6] 2001.

See Studies

21. Kluseczki. [Opowiadanie dla dzieci]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW 1990, 44 s.

22. Tempusek. [Opowiadanie dla dzieci]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW 1990, 24 s.

23. Łasuch literacki, czyli ulubione potrawy moich bohaterów – przepisy kulinarne i wnikliwe komentarze. Poznań: Wydawnictwo a5 1991, 84 s. Wyd. nast.: Łódź: Akapit Press [1994], [wyd. 3] tamże 2002.

24. Noelka. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Poznań: Bestseller 1992, 223 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1993, [wyd. 3] [2000].

Tytuł „Książka Roku 1992” przyznany przez Polską Sekcję Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY).

Przekłady

japoński

Noeruka. [Przeł.] K. Tamura. Tōkyō 2002.

litewski

Kalėdukė. [Przekł.] L. Girevičienė. Vilnius 2006.

See Studies

25. Dziecko piątku. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Kraków: Signum 1993, 174 s. Wyd. nast. tamże: Łódź: Akapit Press 1996, [wyd. 3] [2001].

Przekłady

japoński

Kinyōbi umare-no ko. [Przeł.] K. Tamura. Tōkyō 1996.

See Studies

26. Pulpecja. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Kraków: Signum 1993, 186 s. Wyd. nast.: Łódź: Akapit Press 1996, tamże: [wyd. 3] 1998, 2003.

See Studies

27. Znajomi z zerówki. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1994, 93 s.

28. Całuski pani Darling. [Porady i przepisy kulinarne dla dzieci]. [Ilustracje: M. Musierowicz]. Łódź: Akapit Press 1995, 179 s. Wyd. nast. tamże: [wyd. 2] 1998, 2000, 2001, 2003.

29. Nutria i Nerwus. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracja: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 1995, 159 s. [Wyd. 2] tamże [2003].

Przekłady

japoński

Natariya-to irairaotoko. [Przeł.] K. Tamura. Tōkyō 1998.

See Studies

30. Tym razem serio. (No, prawie...). [Wspomnienia]. Łódź: Akapit Press 1995, 93 s.

U dołu okładki: (Opowieści prawdziwe).

See Studies

31. Córka Robrojka. [Powieść dla młodzieży]. Projekt okładki i rysunki: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 1996, 217 s. [Wyd. 2] tamże 2000.

See Studies

32. Frywolitki, czyli Ostatnio przeczytałam książkę!!! Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 1997-2004.

Felietony drukowane uprzednio w „Tygodniku Powszechnym".

[1]. Wybór z lat 1994-1997. [1997], 237 s. Wyd. 2 tamże 2000.

[T.] 2. Wybór z lat 1998-2000. 2000, 163 s.

[T.] 3. Wybór z lat 2000-2004. 2004, 158 s.

33. Imieniny. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 1998, 208 s.

See Studies

34. Tygrys i róża. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 1999, 159 s.

35. Kalamburka. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 2001, 285 s.

Nagrody

Nagroda Dużego Donga, przyznana przez Fundację „Świat Dziecka” w konkursie na dziecięcy bestseller 2001.

See Studies

36. Język Trolli. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 2004, 208 s.

See Studies

37. Żaba. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 2005, 216 s.

See Studies

38. Czarna polewka. [Powieść dla młodzieży]. Ilustracje: M. Musierowicz. Łódź: Akapit Press 2006, 265 s.

See Studies

Przekłady

1. B. Potter: Dwie niegrzeczne myszy. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 59 s. Przedruk zob. poz. ↑.

2. B. Potter: Kaczka Tekla Kałużyńska. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 59 s. Przedruk zob. poz. ↑.

3. B. Potter: Pani Mrugalska. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 59 s. Przedruk zob. poz. ↑.

4. B. Potter: Pani Tycia Myszka. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 59 s. Przedruk zob. poz. ↑.

5. B. Potter: Piotruś królik. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 58 s. Przedruk zob. poz. ↑.

6. B. Potter: Tomek kociak. [Opowiadanie dla dzieci]. Wrocław: Siedmioróg 1991, 59 s. Przedruk zob. poz. ↑.

7. B. Potter: Powiastki Beatrix Potter. [Dla dzieci]. Przeł. M. Musierowicz. przy współpracy J.M. Stokłosy. 23 powiastki i 4 utwory opublikowane po raz pierwszy. Warszawa: Muza 2000, 400 s. Zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1988, 1997.

Autor o sobie

• M. Musierowicz: Jak już spadać to z wysoka. Literacki debiut i narodziny „Szóstej klepki” wspomina Małgorzata Musierowicz. „Gazeta Wyborcza” dod. „Książki w Dużym Formacie” 2003 nr 112.

Wywiady

• Zobaczyć się w zwierciadle, które nie zniekształca. Rozm. [B. Dudko] B.L. „Wielka Gra”* 1987 nr 6/7.

• Nadzieja w smutnych czasach. Rozm.: I. Słodkowska. „Więź” 1989 nr 3.

• Taka piękna zabawa. Rozm.: J. Strzałka. „Tygodnik Powszechny” 1993 nr 14.

• Uśmiech nie szkodzi. Rozm. P. Kępiński. „Rzeczpospolita” 1995 nr 291.

• Łopata. Rozm. E. Waśniowska. „Guliwer” 2002 nr 3.

• Lek na depresję. Rozm. M. Piątkowska. „Gazeta Wyborcza” dod. „Książki w Dużym Formacie” 2003 nr 112.

Słowniki i bibliografie

• Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984. (B. Tylicka).

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (S. Sterna-Wachowiak).

Ogólne

Książki

• Z. Raszewski: Listy do Małgorzaty Musierowicz. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1994, 180 s. Wyd. nast. Łódź: Akapit Press [1999] [tu także komentarze dot. twórczości M. Musierowicz].

• K. Biedrzycki: Małgorzata Musierowicz i Borejkowie. Krótki przewodnik po Jeżycjadzie. Oprac. B. Kupiec. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 1999, 143 s.

• H. Maczunder: Humor i komizm językowy w wybranych powieściach Małgorzaty Musierowicz. Warszawa: Elipsa 2000, 87 s.

• S. Frycie: Małgorzata Musierowicz. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie 2002, 197 s.

• K. Czachowska, D. Szczerba: Poznań Borejków. Spacer z bohaterami powieści Małgorzaty Musierowicz. Poznań: Media Rodzina 2004, 201 s.

Artykuły

• M. Kunowska-Porębna: W kręgu etyki. „Nowe Życie” 1984 nr 16.

• J. Lewoń: Nadzieja na miłość i zrozumienie. „Sztuka dla Dzieci” 1987 nr 6.

• J. Ratajczak: Dwa światy! „Sztuka dla Dzieci” 1990 nr 3.

• Z. Raszewski: Jeżycjada. „Kronika Miasta Poznania” 1992 nr 1/2.

• K. Dunin-Horkawicz: W dolinie Borejków. „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1993 nr 41.

• M. Kątny: Świat postaci w prozie dla dzieci starszych Małgorzaty Musierowicz. „Studia Kieleckie” 1993 nr 3.

• B. Męczyńska: Książka i jej funkcje w świecie „Jeżycjady”. „Guliwer” 1996 nr 5.

• K. Biedrzycki: Herbatka krzepi. Realistyczne baśnie Małgorzaty Musierowicz. „Polityka” 1999 nr 52.

• J. Szczęsna: Jeżycjada, czyli świat według Musierowicz. „Gazeta Wyborcza” dod. „Wysokie Obcasy” 1999 nr 8.

• A. Mlekodaj: O malarskości prozy Małgorzaty Musierowicz. „Polonistyka” 2001 nr 9.

• „Guliwer” 2002 nr 3 [nr poświęcony Małgorzacie Musierowicz; zawartość: Z. Adamczykowa: Kategoria komizmu w prozie Małgorzaty Musierowicz; A. Gomółka: Kim jesteś Kalamburko; K. Heske-Kwaśniewicz: Jak kwitnie kalafior; A. Janiak-Staszek: Fizjonomiczny pierwiastek powieści „Kwiat kalafiora”; A. Kalinowski: „Mądrość się nie starzeje”. Filozofia klasyczna przewodnikiem po świecie bohaterów Małgorzaty Musierowicz; K. Krasoń: Przejmujące, prawdziwe i pożyteczne, czyli „Znajomi z zerówki”; J. Kwaśniewicz: Papy Borejki portret własny; G. Lewandowicz: Jak czytałam „Małomównego”; M. Paciuszkiewicz: Od Bieszczad do „Kalamburki”; B. Szargot: Chłopięctwo ojca Borejki [dot.: Kalamburka]; B. Szargot: Żeromski w Poznaniu [dot.: Brulion Bebe B.]; B. Szargot, A. Gomóła: Między niebem gwiaździstym a prawem moralnym. O powieściach Małgorzaty Musierowicz; M. Szargot: Pieróg Barańczakiem nadziewany; I. Szpara: Szósta klepka, siódma góra...; K. Tałuć: Książka w książce, czyli co czytają bohaterowie „Jeżycjady”; J. Warońska: Nocą w obliczu gwiazd...; E. Waśniowska: Skoro „Guliwerze” prosisz bym pisała o Małgosi...].

• Między Bambolandią i Jeżycjadą. Małgorzaty Musierowicz makro- i mikrokosmos. Pod red. [i ze wstępem] K. Heskiej-Kwaśniewicz przy współpracy A. Gomóły. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2003, 216 s. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2160 [zawartość: I. Socha, E. Nowak: Wydawnicze i czytelnicze wyznaczniki popularności pisarstwa Małgorzaty Musierowicz; K. Heska-Kwaśniewicz: Jak kwitnie kalafior, czyli o tytułach książek Małgorzaty Musierowicz; K. Tałuć: Książka w książce, czyli co czytają bohaterowie „Jeżyciady”; Z. Adamczykowa: O komizmie „Jeżyciady”; I. Szpara: Baśniowe morfemy w twórczości Małgorzaty Musierowicz; M. Szargot: W „określonej epoce” i później. (Musierowicz-Barańczak); B. Szargot: Młoda Polska i nowa Polska; A. Gomóła: Borejkowie i czas świętowania; J. Zaczkowska: Mięsko komercyjne i brzoskwinie z importu. Cztery powieści o rodzinie i trudnościach gospodarczych; J. Kwaśniewicz: O Ignacym Borejce słów kilka; O. Topol: Jak zostać „panem Borejko”? Uwagi o pewnym wzorze; J. Papuzińska: Mieszkańcy „Bambolandii”; K. Krasoń: Rzecz o politycznym fundamentalizmie, czyli literacka przestroga Małgorzaty Musierowicz; A. Achtelik: „Kwiat kalafiora” a PRL; E. Kosowska: „Kłamczucha” Małgorzaty Musierowicz – prawda przesłania; K. Heska-Kwaśniewicz: Postscriptum, czyli Zbigniew Raszewski jako badacz literatury dla dzieci].

• M. Sznigier: Współczesność i tradycja w wybranych powieściach Małgorzaty Musierowicz. „Guliwer” 2003 nr 3.

• A. Gomóła: Saga rodu Borejków. Kulturowe konteksty „Jeżycjady”. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2004, 165 s. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 2232.

Małomówny i rodzina

• M. Sokołowska: Uwaga dorośli! „Nowe Książki” 1976 nr 8.

Go back to position

Szósta klepka

• Zob. Autor o sobie.

Go back to position

Kłamczucha [Powieść dla młodzieży]

• A. Łuczkiewicz, Z. Ożóg: Lektury szkolne. (Propozycje metodyczne): M. Konopnicka – O krasnoludkach i sierotce Marysi, M. Musierowicz – Kłamczucha. Rzeszów: WOM [Wojewódzki Ośrodek Metodyczny] 1992, 32 s.

• M. Kątny: „Kłamczucha”, „Kwiat kalafiora” Małgorzaty Musierowicz. Kielce: Gens 1996, 66 s. „Biblioteka Analiz Szkolnych”.

Go back to position

Kwiat kalafiora

• J. Papuzińska-Beksiak: Opowieść o starym domu. „Nowe Książki” 1981 nr 14.

• J. Lisiecki: Książki godne Andersena. „Motywy” 1983 nr 20.

• K. Brudnowska-Muszyńska: Cudowna moc kwiatu kalafiora. „Tygodnik Powszechny” 1986 nr 17.

• M. Kwiatkowska-Ratajczak: O budowaniu „Drugiej Polski” i odkrywaniu świata wartości – uwagi po lekturze „Kwiatu kalafiora” Małgorzaty Musierowicz. „Polonistyka” 1991 nr 8.