BIO

Urodzona 31 sierpnia 1921 w Lublinie; córka Józefa Tadeusza Pietruszewskiego, oficera Wojska Polskiego, i Ireny Bronisławy z Paździorów. Uczęszczała do Gimnazjum im. E. Plater w Warszawie; w 1939 zdała maturę. Debiutowała w 1939 wierszem pt. Junacy, opublikowanym na łamach warszawskiego czasopisma „Lech” (nr 6/7), poświęconego kulturze narodowej, miłośnictwu piękna, propagandzie książki. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała nadal w Warszawie. Studiowała medycynę w Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego oraz na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Uczestniczyła w działalności konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej (służba sanitarna); w mieszkaniu, które zajmowała z matką na Saskiej Kępie, mieścił się punkt przerzutowy dla cichociemnych kurierów Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Po upadku powstania warszawskiego przebywała w Lublinie, gdzie kontynuowała studia medyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. W lutym 1945 wyszła za mąż za Stanisława Edwarda Bask-Mostwina, kuriera polskiego rządu londyńskiego, z wykształcenia prawnika. W tymże roku wraz w mężem opuściła Polskę i przez Czechosłowację, Niemcy i Francję dotarła do Szkocji, gdzie w Edynburgu podjęła studia medyczne w Paderewski Teaching Hospital School of Medicine; w 1948 uzyskała absolutorium. W 1951 emigrowała do Stanów Zjednoczonych. W 1956 rozpoczęła pracę jako social worker w Departamencie Opieki Społecznej miasta Baltimore (w stanie Maryland), zdobywając doświadczenie w dziedzinie: zasiłków dla osób starszych i chorych, w opiece nad przestępczością młodzieżową, w domach poprawczych, w domach zastępczych, w adopcji i problemach rodzinnych. Od 1957 studiowała też w National Catholic School of Social Service Catholic University of America w Waszyngtonie; w 1959 uzyskała dyplom Master of Social Work ze specjalizacją w pracy klinicznej. Równocześnie, kontynuując podjętą w Anglii twórczość literacką, ogłaszała od 1954 artykuły i drobne opowiadania na łamach wydawanego w Nowym Jorku dziennika „Nowy Świat”. W następnych latach publikowała liczne utwory prozatorskie i artykuły w „Związkowcu” (Toronto, od 1956), londyńskich „Wiadomościach” (1957-81, z przerwami), paryskiej „Kulturze” (1958-83, z przerwami) oraz dodatku „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” pt. „Tydzień Polski” (Londyn, 1962-85, z przerwami). W 1961-67 była dyrektorem klinicznym agencji Maryland Children's Aid Society, specjalizującej się w adopcji. W 1967 została członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W tymże roku otrzymała stypendium państwowe przyznane przez National Institute of Mental Health na dwuletnie studia doktoranckie na wydziale social work Columbia University w Nowym Jorku. Studia ukończyła w 1969, specjalizując się w psychoterapii rodziny; w 1971 uzyskała na tymże uniwersytecie doktorat (doctor of social work) na podstawie rozprawy pt. The transplanted family. A study of social adjustment of the Polish immigrant family to the United States after the Second World War (promotor prof. Margaret Mead). W 1969-80 była profesorem social work i zdrowia psychicznego rodziny w National Catholic School of Social Service; w 1980 otrzymała tytuł profesora zwyczajnego. W 1981 otrzymała nagrodę tegoż uniwersytetu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie opieki społecznej. Prowadziła jednocześnie (1969-81) klinikę uniwersytecką zdrowia psychicznego rodziny na oddziale psychiatrycznym szpitala Johns Hopkins w Baltimore i w szpitalu psychiatrycznym Spring Grove. W 1980 zorganizowała specjalizację zdrowia psychicznego rodziny w departamencie psychologii Loyola College w Baltimore i ośrodek kliniczny Family Mental Health Center, którym kierowała do przejścia na emeryturę w 1987. Za twórczość literacką otrzymała w 1974 nagrodę im. A. Godlewskiej w Zurychu, w 1978 nagrodę im. W. Pietrzaka za twórczość literacką na emigracji o Polakach i Polsce oraz nagrodę londyńskich „Wiadomości” za najlepsze utwory ogłoszone w tym piśmie, a w 1979 dyplom przyznany przez redakcję amerykańskiego dwumiesięcznika „Perspectives” za działalność literacką w dziedzinie pracy z Polonią amerykańską. Kontynuowała twórczość naukową i literacką. W 1989 została członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Fragmenty prozy oraz artykuły literacki ogłaszała m.in. w nowojorskim „Przeglądzie Polskim” (dodatku „Nowego Dziennika”, 1990-95) oraz w pismach krajowych „Akcent” (1996, 1998, 2000-01) i „Arkusz” (1999-2000). W 1991 na zaproszenie Uniwersytetu Warszawskiego, Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej i Fundacji Synapsis prowadziła w Białobrzegach pod Warszawą kurs dla instruktorów terapii rodziny. W 1995 otrzymała nagrodę literacką im. W. i N. Turzańskich w Kanadzie. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1997). Zmarła 11 stycznia 2010 r. w Baltimore (USA); pochowana tamże na Sacred Heart of Mary Cemetery.

Twórczość

1. Nie zapomnij Paulino. [Powieść]. Powst. przed 1955. Druk fragmentów pt.: Rewizja. „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1956 nr 40; Po żniwach. Tamże nr [110?] z 7 X; Dzień zaduszny. Tamże nr [119?] z 28 X. Por. poz. (cz. 1).

Wyróżnienie w konkursie literackim Klubu Polskiego w Argentynie w 1955.

2. Dom starej lady. Powieść. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1958, 235 s. [Wyd. 2] Lublin: Norbertinum 2000.

Wyróżnienie w konkursie Roku Mickiewiczowskiego w Londynie w 1957.

3. Ameryko! Ameryko! [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1961, 391 s. Wyd. nast.: Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1981. Przedruk zob. poz. ([t.] 6).

4. Asteroidy. [Opowiadania]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1965, 239 s. Por. poz. .

Nagrody

Opowiadanie „Oświadczyny” zostało wyróżnione w konkursie londyńskich „Wiadomości” w 1957.

Zawartość

Asteroidy; Stryjcio z Ameryki; Dwa listy; Córki; Testament Błażeja; Oświadczyny; Trzy kubła.

Przekłady

angielski

opowiadania Testament Błażeja: The last will of Biaise Twardowski. [Przeł.] M. Erdman. W: D. Mostwin: Testaments. Two novellas of émigration and exile. Athens: Ohio University Press 2005.

5. Olivia. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1965, 287 s. [Wyd. 2] Lublin: Norbertinum 2003.

Nagrody

Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie im. H. Naglerowej za najlepszą książkę wydaną w 1965.

6. Ja za wodą, ty za wodą... [Powieść]. Powst. 1967. Wyd. Paryż: Instytut Literacki 1972, 299 s. Wyd. nast. Lublin: Norbertinum 2003.

Data powstania pod tekstem.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie jako sztuka czytana: Nowy Jork, Towarzystwo Prawnicze 1975.

7. Odchodzą moi synowie. [Powieść]. Powst. 1975. Wyd. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1977, 148 s. Wyd. nast.: [Warszawa:] Polonia 1989.

Data powstania pod tekstem.

8. „... ani o ziarno jęczmienia mniej...”. [Cykl powieściowy] 1985-1998.

Cykl o charakterze sagi sięgający fabułą od powstania styczniowego do powstania warszawskiego.

[Cz. 1]. Cień księdza Piotra. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1985, 401 s.

Wersja przerobiona i poszerzona poz. 1. Druk fragmentów pt.: Cień księdza Piotra. „Wiadomości”, Londyn 1973 nr 33/34; Modrzewiowy dwór. Tamże 1974 nr 10; Dominik. Tamże 1974 nr 45; Noc poślubna. Tamże 1974 nr 50/51; Palmowa Niedziela. Tamże 1979 nr 15/16.

Nagrody

Główna nagroda (łącznie z częścią 2) Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie oraz w Zamościu w 1991.

[Cz. 2]. Szmaragdowa zjawa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1988, 386 s.

Nagrody

Główna nagroda (łącznie z częścią 1) Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie oraz w Zamościu w 1991.

[Cz. 3]. Tajemnica zwyciężonych. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1992, 461 s.

Nagrody

Nagroda Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Londynie w 1992.

[Cz. 4]. Nie ma domu. Lublin: Norbertinum 1996, 174 s.

[Cz. 5]. Słyszę, jak śpiewa Ameryka. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1998, 284 s.

Wyd. nast. w cyklu pt. Saga polska. (Pisma). Baltimore, Toruń: Archiwum Emigracji; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004-2005.

[T.] 1. Cień księdza Piotra. 2004.

[T.] 2. Szmaragdowa zjawa. 2004.

[T.] 3. Tajemnica zwyciężonych. 2005.

[T.] 4. Nie ma domu. 2005.

[T.] 6. Ameryko! Ameryko! 2004. Zob. poz. .

9. Odkrywanie Ameryki. [Opowiadania]. Lublin: Norbertinum 1992, 544 s. Por. poz. .

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomu „Asteroidy” [poz. ], – oraz: Odkrywanie Ameryki; Jokasta; Śródpole; Polish party; Czarownica; Zegar z ułanem; Nic się nie należy; Ściana; Jeszcze te drogi w oczach są; Papierowa Róża; Przekreślony sztandar; Julie Claire.

Przekłady

angielski

opowiadania Jokasta: Jocasta [Przeł.] N. Dyke. W: D. Mostwin: Testaments. Two novellas of emigration and exile. Athens: 2005.

10. Gargulce. Opowieść teatralna. Akcent 1997 nr 2 s. 29-48.

11. Ptaki. [Powieść]. Toruń: Archiwum Emigracji”; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004, 283 s.

12. Magda. [Powieść]. Toruń: Archiwum Emigracji”; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2006, 90 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

• [Przekł. fragmentów:] B. Conrad, M. Erdman, J.L. Mostwin. Language Bridges”, Richardson, TX 1993/1994 vol. 6.
Testaments. Two novellas of emigration and exile. Athens, OH 2005.

Prace z dziedziny nauk społecznych

The transplanted family. A study of social adjustment of the Polish immigrant family to the United States after the Second World War. Powst. 1971. Wyd. New York: Arno Press 1980, XI, 345 s.
Rozprawa doktorska.

Nagrody

Nagroda Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku w 1971.
American families of East European heritage. A capitol seminar on the family sponsored by the American Family Institute. Washington: [b.w.] 1980, 8 s.
Social dimenssion of family treatment. Washington: National Association of Social Workers 1980, 245 s.
Trzecia wartość. O formowaniu się nowej tożsamości polskiego emigranta w Ameryce. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1985, 132 s. Wyd. 2 zmienione i poszerzone z podtytułem: Wykorzenienie i tożsamość tamże 1995, 240 s.
Emigranci polscy w USA. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1991, 181 s. Katolicki Uniwersytet Lubelski, Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym.
Przestrzeń życiowa rodziny. Ekologiczny model terapii rodziny w stanie kryzysu. Warszawa: Wydawnictwo Synapsis 1992, 183 s.
Podręcznik przygotowany na potrzeby kursu dla instruktorów terapii rodziny przeprowadzonego w Białobrzegach w 1991.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1973, 1979, 1997.

Wywiady

R. Nowotarska: Danuta Mostwin. Wywiad korespondencyjny. Dziennik Polski”, Detroit 1964 nr 220.
W Warszawie po latach. Rozm. U. Bąkowska. Kierunki 1987 nr 26.
Powroty do Polski. Rozm. H. Kowalska. Kierunki 1988 nr 51.
Przenikanie. Rozm. H. Lizińczyk. Tygodnik Kulturalny 1988 nr 50.
Trzecia wartość. Rozm. B. Kazimierczyk. Kultura, Oświata, Nauka 1989 nr 1/2.
...we wszystkich ludziach widzę siebie. [Rozm.] D. Machalica. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1992 nr 258.
Wszystko, co było, jest w nas. [Rozm.] W. Wiśniewski. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1993 nr 5 dod. „Tydzień”.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (R. Loth).
• [J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989, wyd. 2 1990.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

M. Stępień: Trzecia wartość. O twórczości Danuty Mostwin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2000, 269 s.

Artykuły

• [M. Erdmanowa] H.M. Semper: Opowieść o dwóch miastach. „Ameryka”, [b.m.w.]. 1968 nr 111 [artykuł biograficzny].
M. Stępień: Twórczość prozatorska Danuty Mostwin. Miesięcznik Literacki 1978 nr 1, przedruk w tegoż: Dalekie drogi literatury polskiej. Kraków 1989.
A. Żarańska: Malarka emigracji. Związkowiec”, Toronto 1978 nr 99.
K. Narutowicz: Opowieść rodzinna. Kierunki 1986 nr 2.
W. Golubska: Świadek polskich losów. Kierunki 1988 nr 46.
A. Kochańczyk: Słowo o Danucie Mostwin. Akcent 1992 nr 1.
E. Nowakowska: Z perspektywy Broadway'u. (O pisarstwie Danuty Mostwin) W: Pisarze emigracyjni. Kraków 1993.
Odkrywanie Ameryki. Trójgłos o twórczości Danuty Mostwin: S.A. Blejwas: Przeszczepieni; I. Sławińska: Fascynująca to przygoda; M. Stępień: Zatrzymać Asteroidy. Akcent 1993 nr 4.
B. Wróblewski: U źródeł Odysei. Akcent 1997 nr 2.
M. Brzóstowicz: Uwikłani w polskie dziedzictwo. (O prozie Danuty Mostwin). Polonistyka 1998 nr 6.
J. Rostropowicz-Clark: Danuty Mostwin książki narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Cz. 1-2. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork dod. Przegląd Polski 2001 nr z 6 IV i 13 IV.
W.A. Wierzewski: Szkoła jasnego, przenikliwego patrzenia na świat. 40 lat pracy twórczej Danuty Mostwin. W tegoż: Pegaz za oceanem. Toruń 2002.

Dom starej lady

• [M. Chmielowiec] M. Sambor. „Kultura”, Paryż 1959 nr 4.
H. Janecka. „Horyzonty”, Paryż-Londyn 1960 nr 49.
M. Brzóstowicz: Rodzina w ujęciu socjologicznym: „Dom starej lady” oraz „Baśka i Barbara” [Z. Romanowiczowej]. W tejże: Wizerunek rodziny w polskiej prozie współczesnej. Poznań 1998.
M. Stępień: W „Domu starej lady. W: Literatura, literatura, literatura. Kraków 1998.
A. Jacyna: Przeminęło z czasem. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork dod. Przegląd Polski 2000 nr z 17 XI.

Ameryko! Ameryko!

A. Chciuk. „Wiadomości Polskie”, Sydney 1961 nr 26.
M. Danilewiczowa: Saga państwa Żuławskich. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1961 nr 176.
B. Heydenkorn: Ciernisty szlak. „Związkowiec”, Toronto 1961 nr 84.
J. Jurkszus-Tomaszewska. „Prąd”, Toronto 1961 nr 8.
Z. Kozarynowa: Odkrywanie Ameryki. Wiadomości”, Londyn 1961 nr 31.
A. Hertz: Konfrontacje. Kultura”, Paryż 1962 nr 7/8.
J. Bielatowicz: Literatura na emigracji. Londyn 1970 s. 112-115.
J. Dobraczyński: ...Ubi bene. Słowo Powszechne 1981 nr 177.
E. Nowakowska. „Przegląd Polonijny1984 nr 1.
B. Kazimierczyk: Rodziny w amerykańskich powieściach Danuty Mostwin. Odrodzenie 1988 nr 18 [dot. też: Cień księdza Piotra].

Asteroidy

M. Czuchnowski: Temat amerykański. O znaczeniu prostoty w „Asteroidach” Danuty Mostwin. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 178.
T. Karren: Samotni i zagubieni. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski 1965 nr 29.
D. Kossowska: Zniekształcony obraz, w obronie starej i nowej emigracji. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 238, polemika: S. Kossowska: Trochę o literaturze, trochę o emigracji. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 42 dod. „Tydzień Polski”.
J. Kowalewski: Opowieści realistyczne. Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1965 nr z 11 VI.
Z. Kozarynowa: Obiektywizm Danuty Mostwin. Wiadomości”, Londyn 1966 nr 32 [dot. też Olivia].
A. Kochańczyk: Nie tylko kobiety. Lubelska edycja „Pism” Danuty Mostwin. Akcent 2004 nr 3/4. M. Stępień: Niewysłany list. W tegoż: Wśród emigrantów. Kraków 2007 [dot. opowiadania „Dwa listy”].

Olivia

J. Kowalewski: Litość nie jest miłością. Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1965 nr z 10 X.
J. Rostworowski: Biedna Olivia. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1965 nr 37 dod. „Tydzień Polski”.
S. Wóycicki: Eksperyment Danuty Mostwin. Orzeł Biały, Londyn 1965 nr 15.
J. Garliński: Książka o samotności współczesnego człowieka. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1966 nr 26 dod. „Tydzień Polski”.
Z. Kozarynowa: Obiektywizm Danuty Mostwin. Wiadomości”, Londyn 1966 nr 32 [dot. też: Asteroidy].

Ja za wodą, ty za wodą...

T. Karren. , Londyn 1972 nr 38 dod. „Tydzień Polski”.
Z. Kowalska: Ameryko, Ameryko. „Kultura”, Paryż 1972 nr 6.
M. Dobkowa: O emigracji bez patosu. „Orzeł Biały”, Londyn 1973 nr 102.
J. Erdman: Nasze portrety. „Wiadomości”, Londyn 1974 nr 3.
R. Nowotarska: Ja za wodą, ty za wodą...” – albo „Polski obłęd. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1975 nr 223 dod. „Tydzień Polski”.

Odchodzą moi synowie

T. Karren: Saga przeszczepieńców” Danuty Mostwin. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1978 nr 27 dod. „Tydzień Polski”.
J. Katz Hewetson: Trzy kobiety. Kultura”, Paryż 1978 nr 5.
Z. Kozarynowa: Monika – Wanda – Róża. Wiadomości”, Londyn 1978 nr 21.
I. Wieniewski: Kobieta o podwójnej twarzy. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1978 nr 20.
M. Adamczyk-Garbowska: Paradoksy emigracji. Akcent 1991 nr 1.

ani o ziarno jęczmienia mniej

M.E. Cybulska: Paulina. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 16 dod. „Tydzień Polski” [dot.: Cień księdza Piotra].
I. Janowska: Dojrzewanie w cieniu. Nowe Książki 1986 nr 3 [dot.: Cień księdza Piotra].
S. Kossowska: Krajowa książka roku. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1986 nr z 27 II dod. „Przegląd Polski” [dot.: Cień księdza Piotra].
M.A. Kowalski: Chłopska saga. „Tygodnik Kulturalny1986 nr 10 [dot.: Cień księdza Piotra].
J. Szczypka: Ksiądz Ściegienny zza Oceanu. Kierunki 1986 nr 2 [dot.: Cień księdza Piotra].
B. Kazimierczyk: Rodziny w amerykańskich powieściach Danuty Mostwin. Odrodzenie 1988 nr 18 [ [dot.: Cień księdza Piotra; Ameryko! Ameryko!].
J. Ratajczak: Biografia naszych czasów. Życie i Myśl 1993 nr 2 [dot.: Tajemnica zwyciężonych].
M. Stępień: Czysty ton. Polityka 1994 nr 5 dod. [dot.: Tajemnica zwyciężonych].
M. Gromadzińska: Jest dom. Życie i Myśl 1997 nr 3 [dot.: Nie ma domu].
T. Halikowska-Smith: Nowa książka Danuty Mostwin. Kultura”, Paryż 1997 nr 3 [dot.: Nie ma domu].
I. Iwasiów: Na rolkach starych filmów. Nowe Książki 1997 nr 2 [dot.: Nie ma domu].
E. Biela: Nas nigdy nie zwyciężą!Akant2004 nr 1 [dot.: Tajemnica zwyciężonych].

Słyszę, jak śpiewa Ameryka

M. Stępień: Zakończenie sagi. Kultura”, Paryż 1998 nr 11.
I. Iwasiów: Szacunek i rozumienie. Pogranicza 1999 nr 3.

Odkrywanie Ameryki

A. Kochańczyk: Z Danutą Mostwin podróż do Ameryki. Akcent 1993 nr 1/2.
A. Marzec: O wrastaniu w Amerykę. Nowe Książki 1993 nr 9, przedruk w tejże: Co jest w człowieku. Łódź 1993.
K. Kleszczyńska-Esteves. „Kultura”, Paryż 1996 nr 4.

The transplanted family

T. Terlecki: Danuta Mostwin i jej ankieta. Kultura”, Paryż 1970 nr 7/8 [dot. m.in. pracy „The transplanted family”].

Trzecia wartość

M. Stępień. „Fraza1996 nr 14.