BIO
Urodzona 31 sierpnia 1921 w Lublinie; córka Józefa Tadeusza Pietruszewskiego, oficera Wojska Polskiego, i Ireny Bronisławy z Paździorów. Uczęszczała do Gimnazjum im. E. Plater w Warszawie; w 1939 zdała maturę. Debiutowała w 1939 wierszem pt. Junacy, opublikowanym na łamach warszawskiego czasopisma „Lech” (nr 6/7), poświęconego kulturze narodowej, miłośnictwu piękna, propagandzie książki. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała nadal w Warszawie. Studiowała medycynę w Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego oraz na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Uczestniczyła w działalności konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej (służba sanitarna); w mieszkaniu, które zajmowała z matką na Saskiej Kępie, mieścił się punkt przerzutowy dla cichociemnych kurierów Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Po upadku powstania warszawskiego przebywała w Lublinie, gdzie kontynuowała studia medyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. W lutym 1945 wyszła za mąż za Stanisława Edwarda Bask-Mostwina, kuriera polskiego rządu londyńskiego, z wykształcenia prawnika. W tymże roku wraz w mężem opuściła Polskę i przez Czechosłowację, Niemcy i Francję dotarła do Szkocji, gdzie w Edynburgu podjęła studia medyczne w Paderewski Teaching Hospital School of Medicine; w 1948 uzyskała absolutorium. W 1951 emigrowała do Stanów Zjednoczonych. W 1956 rozpoczęła pracę jako social worker w Departamencie Opieki Społecznej miasta Baltimore (w stanie Maryland), zdobywając doświadczenie w dziedzinie: zasiłków dla osób starszych i chorych, w opiece nad przestępczością młodzieżową, w domach poprawczych, w domach zastępczych, w adopcji i problemach rodzinnych. Od 1957 studiowała też w National Catholic School of Social Service Catholic University of America w Waszyngtonie; w 1959 uzyskała dyplom Master of Social Work ze specjalizacją w pracy klinicznej. Równocześnie, kontynuując podjętą w Anglii twórczość literacką, ogłaszała od 1954 artykuły i drobne opowiadania na łamach wydawanego w Nowym Jorku dziennika „Nowy Świat”. W następnych latach publikowała liczne utwory prozatorskie i artykuły w „Związkowcu” (Toronto, od 1956), londyńskich „Wiadomościach” (1957-81, z przerwami), paryskiej „Kulturze” (1958-83, z przerwami) oraz dodatku „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” pt. „Tydzień Polski” (Londyn, 1962-85, z przerwami). W 1961-67 była dyrektorem klinicznym agencji Maryland Children's Aid Society, specjalizującej się w adopcji. W 1967 została członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W tymże roku otrzymała stypendium państwowe przyznane przez National Institute of Mental Health na dwuletnie studia doktoranckie na wydziale social work Columbia University w Nowym Jorku. Studia ukończyła w 1969, specjalizując się w psychoterapii rodziny; w 1971 uzyskała na tymże uniwersytecie doktorat (doctor of social work) na podstawie rozprawy pt. The transplanted family. A study of social adjustment of the Polish immigrant family to the United States after the Second World War (promotor prof. Margaret Mead). W 1969-80 była profesorem social work i zdrowia psychicznego rodziny w National Catholic School of Social Service; w 1980 otrzymała tytuł profesora zwyczajnego. W 1981 otrzymała nagrodę tegoż uniwersytetu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie opieki społecznej. Prowadziła jednocześnie (1969-81) klinikę uniwersytecką zdrowia psychicznego rodziny na oddziale psychiatrycznym szpitala Johns Hopkins w Baltimore i w szpitalu psychiatrycznym Spring Grove. W 1980 zorganizowała specjalizację zdrowia psychicznego rodziny w departamencie psychologii Loyola College w Baltimore i ośrodek kliniczny Family Mental Health Center, którym kierowała do przejścia na emeryturę w 1987. Za twórczość literacką otrzymała w 1974 nagrodę im. A. Godlewskiej w Zurychu, w 1978 nagrodę im. W. Pietrzaka za twórczość literacką na emigracji o Polakach i Polsce oraz nagrodę londyńskich „Wiadomości” za najlepsze utwory ogłoszone w tym piśmie, a w 1979 dyplom przyznany przez redakcję amerykańskiego dwumiesięcznika „Perspectives” za działalność literacką w dziedzinie pracy z Polonią amerykańską. Kontynuowała twórczość naukową i literacką. W 1989 została członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Fragmenty prozy oraz artykuły literacki ogłaszała m.in. w nowojorskim „Przeglądzie Polskim” (dodatku „Nowego Dziennika”, 1990-95) oraz w pismach krajowych „Akcent” (1996, 1998, 2000-01) i „Arkusz” (1999-2000). W 1991 na zaproszenie Uniwersytetu Warszawskiego, Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej i Fundacji Synapsis prowadziła w Białobrzegach pod Warszawą kurs dla instruktorów terapii rodziny. W 1995 otrzymała nagrodę literacką im. W. i N. Turzańskich w Kanadzie. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1997). Zmarła 11 stycznia 2010 r. w Baltimore (USA); pochowana tamże na Sacred Heart of Mary Cemetery.
Twórczość
1. Nie zapomnij Paulino. [Powieść]. Powst. przed 1955. Druk fragmentów pt.: Rewizja. „Ostatnie Wiadomości”, Mannheim 1956 nr 40; Po żniwach. Tamże nr [110?] z 7 X; Dzień zaduszny. Tamże nr [119?] z 28 X. Por. poz. ↑ (cz. 1).
2. Dom starej lady. Powieść. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1958, 235 s. [Wyd. 2] Lublin: Norbertinum 2000.
3. Ameryko! Ameryko! [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1961, 391 s. Wyd. nast.: Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1981. Przedruk zob. poz. ↑ ([t.] 6).
4. Asteroidy. [Opowiadania]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1965, 239 s. Por. poz. ↑.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
angielski
5. Olivia. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1965, 287 s. [Wyd. 2] Lublin: Norbertinum 2003.
Nagrody
6. Ja za wodą, ty za wodą... [Powieść]. Powst. 1967. Wyd. Paryż: Instytut Literacki 1972, 299 s. Wyd. nast. Lublin: Norbertinum 2003.
Adaptacje
teatralne
7. Odchodzą moi synowie. [Powieść]. Powst. 1975. Wyd. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1977, 148 s. Wyd. nast.: [Warszawa:] Polonia 1989.
8. „... ani o ziarno jęczmienia mniej...”. [Cykl powieściowy] 1985-1998.
[Cz. 1]. Cień księdza Piotra. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1985, 401 s.
Nagrody
[Cz. 2]. Szmaragdowa zjawa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1988, 386 s.
Nagrody
[Cz. 3]. Tajemnica zwyciężonych. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1992, 461 s.
Nagrody
[Cz. 4]. Nie ma domu. Lublin: Norbertinum 1996, 174 s.
[Cz. 5]. Słyszę, jak śpiewa Ameryka. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1998, 284 s.
Wyd. nast. w cyklu pt. Saga polska. (Pisma). Baltimore, Toruń: Archiwum Emigracji; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004-2005.
[T.] 1. Cień księdza Piotra. 2004.
[T.] 2. Szmaragdowa zjawa. 2004.
[T.] 3. Tajemnica zwyciężonych. 2005.
[T.] 4. Nie ma domu. 2005.
[T.] 6. Ameryko! Ameryko! 2004. Zob. poz. ↑.
9. Odkrywanie Ameryki. [Opowiadania]. Lublin: Norbertinum 1992, 544 s. Por. poz. ↑.
Zawartość
Przekłady
angielski
10. Gargulce. Opowieść teatralna. „Akcent” 1997 nr 2 s. 29-48.
11. Ptaki. [Powieść]. Toruń: „Archiwum Emigracji”; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004, 283 s.
12. Magda. [Powieść]. Toruń: „Archiwum Emigracji”; Oficyna Wydawnicza Kucharski 2006, 90 s.
Wybory utworów literackich w przekładach
angielski
Prace z dziedziny nauk społecznych
Nagrody
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1967, 1973, 1979, 1997.