BIO
Urodzona 20 października 1875 w Warszawie; córka Gustawa Horwitza, doktora filozofii, urzędnika, i Julii z Kleinmanów; matka Hanny Mortkowicz-Olczakowej, poetki, autorki książek dla dzieci i młodzieży. W 1890 ukończyła żeńską pensję Leokadii i Bronisławy Kosmowskich w Warszawie, po czym uczęszczała na kurs wychowania przedszkolnego pod kierunkiem Jadwigi Jahołkowskiej. Następnie studiowała psychologię i filozofię na tajnym Uniwersytecie Latającym. Debiutowała w 1892 opowiadaniami dla dzieci, drukowanymi w „Wieczorach Rodzinnych”. Od 1893 była członkiem Komisji Katalogowej Czytelni Bezpłatnych Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, w którym także pracowała bezpłatnie, kolportując książki wśród młodzieży żydowskiej i ze środowisk robotniczych. W 1896-1902 brała czynny udział w pracach tajnego Koła Kobiet Korony i Litwy oraz Koła Pedagogicznego. W 1903 wyszła za mąż za Jakuba Mortkowicza, księgarza i wydawcę, i od tegoż roku pracowała w wydawnictwie męża (Księgarnia Towarzystwa Wydawniczego w Warszawie) jako kierownik działu książek dla dzieci i młodzieży. Równocześnie rozwijała twórczość literacką i publicystyczną; ogłaszała artykuły literackie, pedagogiczne, recenzje i wspomnienia, m.in. w „Przeglądzie Filozoficznym” (1898, 1904, 1910), „Ogniwie” (1903, 1905), „Nowych Torach” (1906-07, 1910). W tym też czasie podjęła twórczość przekładową, tłumacząc utwory dla młodzieży pisarzy skandynawskich, angielskich, węgierskich i francuskich. W 1909-10 wchodziła w skład komitetu redakcyjnego pisma dla dzieci i młodzieży „Promyk” w Krakowie, a w 1913-14 wraz ze Stefanią Sempołowską redagowała pismo dla młodzieży „Z Bliska i z Daleka”. W 1915-16 była współzałożycielką i organizatorką Biura Porad dla Bezdomnych, następnie pracowała w Uniwersytecie Ludowym, postępowej placówce oświatowej. W 1916-26 wspólnie ze Stefanią Sempołowską redagowała pismo dla dzieci „W Słońcu”. W 1927-28 była redaktorem serii wydawniczej „Dobre Książki dla Młodzieży.” W 1929 prowadziła wykłady na Kursach Księgarskich przy Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Po utworzeniu przez Jakuba Mortkowicza Towarzystwa Wydawniczego weszła do zarządu, a w 1931, po samobójczej śmierci męża, została prezesem tego Towarzystwa, obejmując ogólne kierownictwo Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza, które prowadziła aż do wybuchu II wojny światowej. Równocześnie w 1933-38 redagowała i wydawała pismo „Nowiny Wydawnicze z Literatury, Nauki i Plastyki”. W 1935 została odznaczona Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury za wybitną działalność wydawniczą w dziedzinie literatury polskiej. Podczas okupacji niemieckiej wraz z córką ukrywała się w Warszawie. Po powstaniu warszawskim i przejściu obozu w Pruszkowie, przebywała na wsi pod Bochnią. Na początku 1945 przeniosła się do Krakowa i podjęła próbę wznowienia działalności Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza, które działało do 1950. Równocześnie w 1946-50 była dyrektorem Oddziału Spółdzielni Wydawniczej Książka w Krakowie. W 1950 została członkiem Związku Literatów Polskich. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Zmarła 27 grudnia 1960 w Krakowie; pochowana tamże na Cmentarzu Rakowickim.
Twórczość
1. O wychowaniu estetycznym. [Studium]. Warszawa: G. Centnerszwer i S-ka 1903, 74 s. Wyd. nast. tamże 1904.
2. Stacho. Opowiadanie. Warszawa: G. Centnerszwer i S-ka; Lwów: Księgarnia H. Altenberga 1906, 112 s.
3. Z naszej szkoły. 1918-1919.
[Seria 1]. Opowiadania o tym jak dzieci pracowały. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze; Kraków: S.A. Krzyżanowski 1918, 106 s.
Seria 2. W mieście. Warszawa, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze 1919, 105 s.
4. Sport, kino, radio a... dobra książka. Pogadanka dla młodzieży. Warszawa, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze 1927, 14 s.
5. Anulka, czyli osiem lat życia dziewczynki. Warszawa: Towarzystwo Naukowe w Warszawie 1928, 184 s.
6. O postępowych czasopismach dla dzieci i młodzieży w latach 1909-1926. „Studia Pedagogiczne” 1958 t. 5 s. 159-213.
Przekłady
Adaptacje
teatralne
Prace redakcyjne
[T.] 1. Wakacje. 1922, 22 s. Wyd. 2 tamże 1930.
[T.] 2. Bociany. 1922, 15 s. Wyd. 2 tamże [1930].
[T.] 3. Szkoła. 1922, 15 s. Wyd. 2 tamże 1931.
[T.] 4. Kiedym... 1922, 15 s. Wyd. 2 tamże 1931.
[T.] 5. [H. Bobińska:] O szarej godzinie. 1922, 15 s. Wyd. 2 tamże 1930.
[T.] 6. Lalki moich dzieci. 1922, 15 s.
[T.] 7. O staruszku, staruszce i złotej rybce. 1922, 12 s.
[T.] 8. [A. Mickiewicz:] Dziady. [1923], 22 s. Wyd. 2 tamże 1933.
[T.] 9. Rewolucja listopadowa. 1923, 20 s.
[T.] 10. Mała siostra miłosierdzia. 1922, 15 s. Wyd. 2 tamże 1930.
[T.] 11. Jak to ze lnem było. 1923, 15 s.
[T.] 12. Boże Narodzenie. 1923, 15 s. Wyd. 2 tamże 1934.
[T.] 13. Szczęśliwy książę. 1923, 15 s. Wyd. 2 tamże 1932.
[T.] 14. Zając. 1923, 15 s. Wyd. 2 tamże 1932.
[T.] 15. Mikołaj Kopernik. 1923, 15 s.
[T.] 16. Jak sobie Jędruś „tiutkę” znalazł. 1923, 15 s.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1953.