BIO
Urodzona 15 października 1905 w Warszawie; córka Jakuba Mortkowicza, księgarza i wydawcy, i Janiny z domu Horwitz, autorki utworów dla dzieci i młodzieży, tłumaczki. Do 1915 uczyła się prywatnie, następnie uczęszczała do Gimnazjum Państwowego im. K. z Tańskich Hoffmanowej w Warszawie. Od tegoż roku uczyła się w szkole malarstwa i rysunku Konrada Krzyżanowskiego. Debiutowała w 1920 wierszem pt. Wspomnienie, opublikowanym w czasopiśmie „Naród” (nr 242). Po zdaniu w 1922 matury, studiowała polonistykę i historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1926 doktoryzowała się na UW na podstawie pracy pt. Podanie o Wandzie. Dzieje wątku literackiego. Równocześnie w 1923-29 studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Rozwijała twórczość literacką; utwory poetyckie i prozą drukowała m.in. w czasopismach „Bluszcz” (1926-34), „Kobieta Współczesna” (1927-31), „Tygodnik Ilustrowany” (1927-36), „Wiadomości Literackie” (1927-33), „Droga” (1929-34). Współpracowała z pismem „Świat Książki” (1928-29) oraz z tygodnikiem „Świat” (1931-35), w którym w 1932 prowadziła dział recenzji literackich. Była członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1928, od 1949 Związku Literatów Polskich, ZLP) i Polskiego PEN Clubu (od 1930). Po śmierci ojca w 1931 objęła wspólnie z matką kierownictwo księgarni i wydawnictwa Towarzystwa Wydawniczego J. Mortkowicza (w 1939 zarządzała także Drukarnią Naukową Wydawnictwa). W 1933 wyszła za mąż za Tadeusza Olczaka, geofizyka i geologa (rozwiedzeni). W okresie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie; była zmuszona do ukrywania się. Po powstaniu warszawskim i przejściu obozu w Pruszkowie, mieszkała na wsi pod Bochnią, a od stycznia 1945 w Krakowie. Początkowo pomagała matce we wznowieniu działalności Wydawnictwa J. Mortkowicza. W 1946-49 pracowała w oddziale krakowskim Spółdzielni Wydawniczej Książka, a następnie jako kierownik graficzny wydawnictwa Atlas polskich strojów ludowych. W 1946/47 uczestniczyła w organizowaniu wystawy polskich książek ilustrowanych w Nowym Jorku. Wznowiła twórczość literacką. Utwory publikowała m.in. w „Dzienniku Polskim” (1945-47) i jego dodatku „Od A do Z” (1946-47, 1952-56), „Płomyku” (1945-64), „Twórczości” (1950-59), „Nowej Kulturze” (1951-55), „Życiu Literackim” (1951-68). Współpracowała z Polskim Radiem, jako autorka audycji dla dzieci i młodzieży. Była kilkakrotnie wiceprezesem Oddziału Krakowskiego ZLP, prowadziła okresowo sekcję literatury dla dzieci. Była członkiem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej; często jeździła po kraju z odczytami. W 1958 otrzymała nagrodę literacką miasta Krakowa. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1955) oraz Krzyżem Kawalerskim (1959) i Krzyżem Oficerskim (1966) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 5 stycznia 1968 w Krakowie.
Twórczość
1. Jarzębiny. [Wiersze]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1924, 67 s.
2. Dzień Krysi. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa, Kraków: Towarzystwo Wydawnicze 1926, [14] s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1933; wyd. 3 Kraków: Książka 1947.
Przekłady
słowacki
3. Dzień Jędrusia. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1927 [8] k.
4. Podanie o Wandzie. Dzieje wątku literackiego. Warszawa: Skład główny Towarzystwo Wydawnicze 1927, 140 s.
5. Gorycz wiośniana. Powieść. Warszawa: J. Mortkowicz 1928, 223 s.
6. Niepotrzebne serce. [Wiersze]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1930, 46 s.
7. Pawełek w ogrodzie zoologicznym. Wiersze i obrazki. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1931 [antydatowane 1930], [22] s. Wyd. nast. Warszawa: Książka i Wiedza 1949.
8. Po obu stronach szosy. Autem przez Europę. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1932, 83 s.
9. Pologne. Varsovie: Wydawnictwo Dzieł Ilustrowanych [1933], [7] s.
10. [Trzydziestu] 30 kolegów z całej Polski. Wiersze i obrazki. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1933 [antydatowane 1932], 61 s. Wyd. nast.: wyd. szkolne tamże 1937; [Warszawa:] Książka i Wiedza 1949.
11. Na drogach Polski, z 50 linorytami T. Cieślewskiego (syna). [Warszawa:] Towarzystwo Wydawnicze 1934, 344 s.
12. Skarby ziemi. Warszawa: Gebethner i Wolff 1934, 68 s. Wyd. 2 tamże [1937].
13. W Palestynie. Obrazy i zagadnienia. Fotografie: E. Poznański. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1936, 143 s.
14. Jesień niezapomniana. Wiersze o oblężonej Warszawie 1939. Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza 1946, 102 s.
15. Jak się wszystko zmieniło. Powieść wierszem dla starszych dzieci. Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza 1946 [antydatowane 1945], 70 s.
16. Janusz Korczak. [Opowieść biograficzna]. Kraków: J. Mortkowicz 1949, 246 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1957, tamże: wyd. 2 rozszerzone 1961, wyd. 3 1966, wyd. 5 1978.
Przekłady
angielski
hebrajski
hiszpański
niemiecki
17. Spotkanie z panem Kościuszką. [Utwór dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 34 s. Wyd. 2 tamże 1952.
18. Na budowie. [Utwór dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, [8] k. Wyd. 2 tamże 1954.
19. Piosenka o Nowej Hucie. [Wiersz]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 19 s. Wyd. 2 tamże 1953.
20. Zmiany w krajobrazie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 155 s.
21. Krzak jaśminu. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 309 s.
22. Początek drogi. Powieść dla młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 245 s.
23. Powrót. [Opowiadanie]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 62 s.
Nagrody
24. Kto ładniejszy? [Utwór dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, [8] k.
25. Zośka. [Opowiadanie]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1955, 61 s. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
26. Piotr Michałowski. Opowieść o życiu i twórczości. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956, 315 s. Wyd. 2 rozszerzone tamże 1958.
27. Zagubione uczucia. Scenariusz filmowy: H. Mortkowicz-Olczakowa, J. Andrzejewski, J. Zarzycki, J. Dziedzina. Ekranizacja 1957.
28. Światłocienie. Historia jednego pleneru. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 316 s.
29. Bunt wspomnień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 446 s. Wyd. 2 zmienione i poszerzone tamże 1961.
30. Kolorowe gwiazdy. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 215 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965.
Nagrody
31. Panna Stefania. Dzieje życia i pracy Stefanii Sempołowskiej. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 302 s.
32. Pod znakiem kłoska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 462 s.
33. O Stefanie Żeromskim. Ze wspomnień i dokumentów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 451 s. Wyd. 2 tamże 1965.
34. Różne kolory. Opowiadania o malarzach polskich. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 304 s.
Zawartość
35. Spadek i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965, 193 s.
Zawartość
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951, 1957.
