Morozowicz-Szczepkowska Maria

BIO

Urodzona 13 grudnia 1885 w Warszawie; córka Rufina Morozowicza, aktora, i Walerii z Kotowiczów. Ukończyła pensję Natalii Porazińskiej w Warszawie. W następnych latach występowała jako aktorka na różnych scenach; w 1902 grała w amatorskim zespole Koła Miłośników Sceny w sali Elizjum w Warszawie, później w teatrze Mariana Gawalewicza w Łodzi i w Warszawie, od 1906 w Warszawskich Teatrach Rządowych. Od 1908 występowała w Wilnie; w tym okresie uczestniczyła w działalności grupy artystyczno-literackiej Banda, na łamach jej czasopisma „Żurawka” (1910 nr 1) ogłosiła kilka wierszy. W sezonie 1910/11 została zaangażowana przez Ludwika Solskiego do Teatru Miejskiego w Krakowie. Od 1912 występowała w Teatrze Polskim w Poznaniu, w którym debiutowała w 1913 jako dramatopisarka sztuką pt. Kabotyni (grała w niej także jedną z ról). Po wyjściu za mąż w 1913 za rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego, porzuciła karierę sceniczną. W czasie I wojny światowej przebywała w Krakowie, a następnie zamieszkała w Milanówku pod Warszawą. W okresie międzywojennym rozwijała twórczość literacką, jako autorka utworów dramatycznych, scenariuszy filmowych (w tym adaptacji ekranowych dla Konsorcjum Kinomatograficznego powieści Lalki Bolesława Prusa, Lili Władysława Reymonta, Romansu panny Opolskiej z panem Główniakiem Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Wiernej rzeki Stefana Żeromskiego) i słuchowisk radiowych. Pracowała społecznie w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. W 1938-39 współpracowała z czasopismami „Skawa” (tu m.in. stały dział recenzji teatralnych pt. Noty z teatru) i „Praca Obywatelska” (tu w 1939 stały dział pt. Z teatrów). W okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu mieszkała nadal w Milanówku. W 1945 objęła kierownictwo Teatru Objazdowego Problemy. W 1945-48 była członkiem zarządu Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS”. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim (1966) i Krzyżem Komandorskim (1967) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 9 listopada 1968 w Milanówku; pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość

1. Kabotyni. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1913.

Maszynopis zachowany w zbiorach córki, H. Szczepkowskiej-Mickiewiczowej, w Milanówku.

Podpisane: Maria Morozowiczówna.

2. Zwycięstwo. Sztuka w 3 aktach. Powst. Warszawa 1913.

Informacja: L. Simon: Bibliografia dramatu polskiego 1765-1939. T. 1. Warszawa: 1971.

See Studies

3. Korepetytor. Farsa w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowoczesny 1914. Wyd. Warszawa: B. Rudzki 1914, 32 s.

Nagrody

II nagroda w konkursie Teatru Nowoczesnego w Warszawie w 1914.

4. Fortepian. Komedia w 3 aktach. Powst. 1916. Prapremiera pt. Nowa kobieta. Fraszka w 3 aktach: Poznań, Teatr Nowy 1934.

Maszynopis autorski w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

See Studies

5. Przez Nią i dla Niej. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1917.

6. Melodie duszy. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1918.

7. Krysta. Miłość i śmierć. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1919.

8. Maniuś. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr im. W. Bogusławskiego 1922.

Maszynopis zachowany w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

9. Wnętrze polskiego domu dawniej a dziś. Warszawa: Bluszcz [1931], 38 s.

10. Sprawa Moniki. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: teatralna: Warszawa, Instytut Reduty 1932; telewizyjna: Telewizja Polska 1985. Wyd. Warszawa: F. Hoesick 1933, 77 s.

Informacja o premierze w Nowym Jorku: „Kurier Poranny” 1933 nr 313.

Przekłady

angielski, czeski, jidysz, portugalski, serbski [informacja autorki].

See Studies

11. Milcząca siła. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Instytut Reduty 1933.

Maszynopis w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

See Studies

12. Wyrok życia. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1933.

Scenariusz zachowany w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

13. Matka. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1934.

Informacja o dacie powstania L. Simon zob. poz. ↑.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: S. Broniszówna. Polskie Radio 1937.

See Studies

14. Typ A. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ateneum 1934.

Maszynopis zachowany w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

See Studies

15. Twarz w lustrze. Romans. Warszawa: F. Hoesick 1935, 282 s.

16. Walący się dom. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały 1937.

Maszynopis w Archiwum Teatru im. J. Słowackiego i w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

Wystawienie: też pt. Rodzina Rakuskich.

Przekłady

angielski [informacja autorki].

See Studies

17. Genewa Paquis nr 10. [Utwór dramatyczny w 5 aktach o J. Słowackim]. Powst. ok. 1938. Druk fragmentów „Skawa” 1938 nr 1 s. 12-16. Prapremiera: Gdynia, Teatr Wybrzeże 1947.

Maszynopis w Archiwum Teatru Powszechnego w Warszawie.

See Studies

18. Wrzesień 1939. Sztuka w 6 aktach. Powst. ok. 1944. Druk fragmentów „Warszawa” 1946 nr 4 s. 4.

Pierwotny tytuł: Warszawa wrzesień 1939.

Nagrody

Nagroda w konkursie na utwór dramatyczny w 1944.

19. Powroty. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Problemy 1946.

Maszynopis zachowany w zbiorach córki, zob. poz. ↑.

See Studies

20. Ojczyzna. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Sosnowiec, Teatr Miejski 1947.

See Studies

21. Z lotu ptaka. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 398 s.

See Studies

Utwory niepublikowane

Utwory zachowane w zbiorach córki, H. Szczepkowskiej-Mickiewiczowej w Milanówku:.

• Droga żywota. Powst. ok. 1914.

• Kwiat szczęścia. Sztuka w 4 aktach. Powst. 1918-1920.

• Pryzmat. Powst. przed 1925.

• Bilans. Komedia w 3 aktach. Powst. 1936.

• Uśmiech fortuny. Komedia w 3 aktach. Powst. przed 1939.

• Warszawa Chopina. Sztuka w 6 obrazach. Powst. 1955.

Utwory niepublikowane, niedatowane

Utwory zachowane w zbiorach córki, H. Szczepkowskiej-Mickiewiczowej w Milanówku:.

• Boa dusiciel.

• Chopin w Warszawie.

• Cienie. Powieść. T. 1-4. [Pierwotny tytuł: Fermenty].

• Historia romantyczna.

• Oddech ziemi.

• Pani prokurator.

• Panna służąca.

• Policzek.

• Przygoda.

• Przypadek.

• Wigilia warszawska.

• Winda.

• Wrzesień Warszawy.

• Zapach ziemi.

• Życie się mści [scenariusz filmowy].

Utwory zaginione

Według informacji autorki:.

• Syrena. Libretto do opery komicznej. Muzyka: L. Rogowski, A. Klechniowska. Powst. przed 1925.

• Pułapka. [Słuchowisko radiowe]. Polskie Radio 1937.

See Studies

• Tata dzwonił. [Słuchowisko radiowe]. Polskie Radio 1938.

• Cichy domek. Powst. przed 1939.

• Historia o wiernej i niewiernej Zuzi. Komedyjka. Powst. przed 1939 [informacja też L. Simon, zob. Twórczość poz. ↑].

• Prawo do życia. Sztuka w 3 aktach. Powst. ok. 1948.

Przekłady i adaptacje

1. Sezonowa miłość. Scenariusz filmowy wg powieści G. Zapolskiej. Ekranizacja 1918.

2. W. Evans, Valentine: Beczki złota. Farsa w 3 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Letni 1925.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1951, 1957, 1964, 1966.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

• „Rocznik Literacki 1968” wyd. 1970 (J. Chudek).

• Polski słownik biograficzny. T. 21 cz. 4 z. 90. Wrocław; Kraków 1976 (B. Berger).

• Słownik biograficzny teatru polskiego. T. 2. 1900-1980. Warszawa 1994.

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (I. Jarosińska).

Ogólne

Artykuły

• E. Kozikowski: Maria Morozowicz-Szczepkowska. „Teatr” 1969 nr 1.

• J. Godlewska: Sprawa Marii Szczepkowskiej. „Scena” 1984 nr 19.

• J. Henrik-Spalińska: Rodzaju żeńskiego. „Dialog” 1996 nr 3 [dot. dramatów M. Morozowicz-Szczepkowskiej, m.in.: Sprawa Moniki; dot. też M. Grabowskiej].