BIO

Urodzona 14 lutego 1909 w Janowie pod Lwowem; córka Michała Milskiego, urzędnika, i Róży z Liebmanów. Ukończyła slawistykę i germanistykę na uniwersytetach we Lwowie i w Wiedniu. W 1932 uzyskała na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie doktorat z filozofii, na podstawie pracy Rozwój sielanki polskiej na tle sielanki klasycznej i europejskiej (promotor prof. Juliusz Kleiner), a w 1934 na uniwersytecie w Wiedniu doktorat ze slawistyki (promotor prof. Nikołaj Trubieckoj). Przez kilka lat pracowała jako nauczycielka literatury i języka polskiego w gimnazjach w Dubnie, Zamościu i Warszawie. Od 1934 była członkiem Komunistycznej Partii Polski (do jej rozwiązania w 1938). W 1937 ze względu na działalność polityczną została pozbawiona prawa nauczania. Po wybuchu II wojny światowej przebywała w zajętym przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich Lwowie, ucząc języka polskiego w tamtejszych szkołach; w połowie 1940 została wraz z rodziną wywieziona do Kazachstanu. Około trzech lat pracowała przy wydobywaniu torfu, a następnie na skutek interwencji Wandy Wasilewskiej przeniesiono ją do Semipałatyńska, zatrudniając jako nauczycielkę łaciny i języka niemieckiego w instytutach naukowych ewakuowanych z Leningradu i innych miast. W tym okresie zorganizowała i prowadziła w środowisku polskim zespół teatralny. Pod koniec wojny uzyskała pozwolenie na wyjazd do Moskwy, gdzie pracowała w redakcji czasopisma „Wolna Polska”. Debiutowała w 1945 artykułem pt. Andrzej Potiebnia. (Kartka z dziejów powstania), napisanym wspólnie z Gabrielą Pauszer-Klonowską, opublikowanym na łamach dodatku „Nowych Widnokręgów” pt. „Płomyczek” (nr 2). Po zakończeniu wojny, w 1945 powróciła do kraju. Zamieszkała w Łodzi, gdzie objęła kierownictwo działu literatury pięknej w wydawnictwie Książka. Od tegoż roku była członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PZPR). Po przeniesieniu się do Warszawy pracowała jako redaktor w dziale upowszechniania kultury w Wydawnictwie Centralnej Rady Związków Zawodowych; m.in. zorganizowała serię „Biblioteczka Świetlicowa”. Następnie była radcą do spraw literackich przy Ministerstwie Kultury i Sztuki i konsultantem literackim w Komitecie Współpracy z Zagranicą. Równocześnie rozwijała twórczość literacką oraz przekładową z języka niemieckiego. Wspólnie z Wandą Markowską była autorką baśni opartych na oryginalnych wątkach ludowych różnych kultur. Odbyła wiele podróży zagranicznych, m.in. była w środkowej i zachodniej Europie, na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej oraz na wyspach basenu Morza Śródziemnego. Współpracowała z Polskim Radiem. Podejmowała też prace redakcyjne. Była członkiem Komisji Organizacyjnej wydania pism wybranych Johanna Wolfganga Goethego przy Komitecie Neofilologicznym Polskiej Akademii Nauk (wyd. 1954). Od 1953 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1957, w związku z wydarzeniami na Węgrzech, wystąpiła z PZPR. Od tegoż roku zajmowała się wyłącznie pracą literacką. W 1970 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1955). Zmarła 12 listopada 1987 w Warszawie.

Twórczość

1. Adam Mickiewicz. Zarys popularny. Warszawa: Komisja Centrali Związków Zawodowych w Polsce 1946, 60 s. Wyd. 2 tamże 1949.

2. Shqiptarija ojczyzna górskich orłów. (Wrażenia z podróży po Albanii Ludowej). Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 60 s.

3. Johann Wolfgang Goethe. [Szkic]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1953, 131 s.

4. Fryderyk Schiller. [Szkic]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1954 [właśc. 1953], 177 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1955.

5. Adam Mickiewicz 1798-1855. Tekst do diapozytywów. Powst. przed 1955.

Przekłady

rosyjski

[Przeł.:] N. Grebenščikova, G. Bojarskaja. Varšava 1955, 19 s. Komisja Współpracy Kulturalnej z Zagranicą.

6. Henryk Heine. [Szkic]. Warszawa: Książka i Wiedza 1957, 229 s.

7. Pisarze polscy. Wybór sylwetek. [Od Odrodzenia do Polski Ludowej]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961, 415 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Centralnej Rady Związków Zawodowych w wersjach zmienionych:.

wyd. 2 zmienione i uzupełnione: 1963, 478 s.

wyd. 3 zmienione i uzupełnione z podtytułem: 1543-1944. 1968, 507 s.

wyd. zmienione i poprawione z podtytułem: 1890-1970. 1972, 439 s.

wyd. z podtytułem: 1890-1970. 1973, 439 s.

wyd. z podtytułem: 1543-1890. 1974, 287 s.

wyd. z podtytułem: 1543-1970. 1975, 645 s.

8. Droga do słońca. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1962, 33 s.

Baśnie

Baśnie opracowane wspólnie z W. Markowską, m.in.:.

Baśnie i legendy. [Warszawa:] Książka 1946, 205 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1948; wyd. 3 Warszawa: Książka i Wiedza 1951, wyd. 4 tamże 1951; wyd. 5 Warszawa: Czytelnik 1953.
Od wyd. 3 pt. Baśnie i podania.
Tom zawiera także baśnie wg A.J. Glińskiego, M. Konopnickiej, J.I. Kraszewskiego, R. Zmorskiego, J. i W. Grimm, H.Ch. Andersena.
Baśnie z całego świata. Łódź: Książka 1946, 178 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1948; wyd. 3 Warszawa: Książka i Wiedza 1949, wyd. 4 tamże 1951; wyd. 4 [!] Warszawa: Czytelnik 1953.
Baśnie różnych ludów. Warszawa: Książka 1948, 162 s. Wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1951.
Baśnie narodów Związku Radzieckiego. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 170 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, tamże: wyd. 3 1955, wyd. 4 1977; wyd. 5 1983; wyd. 6 1984; wyd. 7 Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej „Współpraca 1985.
Baśnie: zagadki, łańcuszki, z daleka i bliska. Oprac. na podstawie oryginalnych motywów ludowych. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 135 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1954.
Zbiór baśni z folkloru różnych narodów.
Księga Papugi. Baśnie perskie. [Dla dzieci]. Oprac. [na podstawie tłumaczenia z niemieckiego i angielskiego]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 37 s. Wyd. nast.: wyd. 3 [!] Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, tamże: 1958; wyd. 5. Tłumaczenie z rosyjskiego i oprac.: A. Milska. 1966; wyd. 4 [!]. Oprac. i tłumaczenie z niemieckiego: A. Milska. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1986. Por. Przekłady poz. .

Przekłady

chiński

Pekin 1955.

francuski

Le livre du Perroquet. Paris 1957.

niemiecki

Das Papageienbuch. Persiche Märchen. [Przeł.] L. Lasiński. Berlin 1953, wyd. 2 tamże 1954.

słowacki

O mûdrom papagâjovi. Perské rozprâvky. [Przeł.] M. Babiakovâ-Bajovâ. Bratislava 1957.

węgierski

[Przeł.] G. Ronay. Budapest 1957.
Baśnie z bliska i z daleka. Warszawa: Nasza Księgarnia 1959, 189 s.
Baśnie z dalekich wysp i lądów.Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 242 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. [3] 1970.

Przekłady

litewski

Tolimųjų kraštų pasakos. [Przeł.] V. Martisius. Vilnius 1968.

rosyjski

Skazki dalekich ostrovov i stran. [Przeł.] V. Frisman-Ofinoj. Varsava 1965, wyd. nast. tamże 1969.
Srebrna gołębica. Baśnie narodów Związku Radzieckiego oparte na motywach oryginalnych. [Wybór i oprac. literackie]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 182 s. Wyd. 2 tamże 1975.
O księciu Ibrahimie i pięknej Sinedhur. Baśń z Tunisu. Warszawa: Ruch 1965, [18] k.
Baśń opracowana bez udziału W. Markowskiej.
Śpiew kolibrów. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, 152 s.
Baśnie z Afryki, Ameryki Północnej i Południowej oraz Dalekiego Wschodu.

Wyd. osobne poszczególnych baśni Katowice: Śląsk: Laila i czarne łabędzie. Baśń z Sudanu. [1983], 12 s. – Śpiew kolibrów. Baśń Indian z Peru. [1984], 14 s. – O królewiczu Ledo, pięknej Loa i siedmiogłowym smoku. Baśń z Algierii. [1985], 14 s.

Baśnie z dalekich mórz i oceanów. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1969, 193 s.

Wyd. w wyborze: Baśnie z dalekich mórz i oceanów. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1983, 27 s.

Baśnie księżycowe. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 243 s.

Przekłady

niemiecki

Mondmärchen. [Przeł.] I. Luft. Warszawa 1979.
Za siedmioma morzami, za siedmioma wyspami. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1973, 137 s. Wyd. 2 tamże 1985.
Wybór baśni z wcześniejszych tomów.
Prządki złota. Na podstawie ludowych wątków estońskich. [Baśń]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1980, 34 s.
Baśnie z czterech świata stron. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, 342 s.
Bajka o smokach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, [24] s.
O Olafie i jego czarodziejskiej piszczałce. [Baśnie]. Wyd. 2 [!] Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1984, 32 s.
Ranira ze Słonego Jeziora. [Baśnie]. Wyd. 2 [!] Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1984, 31 s.
O Marandzie, co miała kołyskę z muszli. [Baśnie]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1987, 31 s.
Szach Kobad i gadająca papuga. [Baśnie]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1988, 29 s.

Adaptacje twórczości autora

teatralne

Fregata Oronga z wyspy olbrzymów Ahu. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek „Arlekin 1971.
Dżamil i róże. Adaptacja: H. Ryl. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek „Arlekin 1972.
Tangali, córka nieba. Adaptacja, inscenizacja i reżyseria: H. Ryl. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek „Arlekin 1973.
Baśnie zamorskie. Adaptacja: H. Ryl. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek „Arlekin 1974.

telewizyjne

Darai i gazela. Oprac.: H. Antoszewski. Telewizja Polska 1967.
Baśń o dzielnym Muhomedzie. Adaptacja: H. Antoszewski. Telewizja Polska 1968.
Biały rekin. Adaptacja: K. Rybakowa. Telewizja Polska 1974.

radiowe

Urille z Kamerunu. Polskie Radio 1973.
Wyspa Znikąd do Nikąd. Adaptacja: E. Marcinkowska. Polskie Radio 1982.
O cudownym ptaku Kafti. Adaptacja: M. Bartosińska. Polskie Radio 1983.
O sułtanie Darai i wiernej gazeli. Cz. 1-2. Polskie Radio 1984.
Syn gwiazd. Adaptacja: E. Marcinkowska. Polskie Radio 1984.
Detanna, dziewczyna z tęczy. Adaptacja: E. Marcinkowska. Polskie Radio 1986.
O pięknej Czang i zielu życia. Adaptacja: E. Marcinkowska. Polskie Radio 1986.
Anansi i czarodziejska fontanna. Baśń kubańska. Polskie Radio 1987.
Detanna, dziewczyna z tęczy. Polskie Radio 1987.
Królowa termitów. Baśń senegalska. Polskie Radio 1987.
O milczącej córce sułtana. Polskie Radio 1987.
O pastuszku Aszwillim, co miał cudowny sen. Polskie Radio 1987.
Rajska róża. Baśń perska. Polskie Radio 1987.
Szach Kobad i gadająca papuga. Baśń perska. Polskie Radio 1987.

Przekłady i adaptacje

1. M. Gogol: Martwe dusze. [Utwór dramatyczny]. Tłumaczenie W. Broniewski. Inscenizacja: A. Milska. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 72 s. Wyd. nast. [b.m] 1956, maszynopis powielony.
2. E. Orzeszkowa: Dziurdziowie. [Powieść]. Adaptacja sceniczna: A. Milska. Wstępem zaopatrzył J. Baculewski. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 69 s.
3. [E.D. Dekker] Multatuli: Maks Havelaar. Tłumaczenie B. Neufeldówna. Adaptacja sceniczna: A. Milska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 49 s.
4. Sacco i Vanzetti. Udramatyzowała A. Milska. Wstęp: S. Malewski. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 72 s.
Adaptacja powieści U. Sinclaira: Boston.
5. Pańczatantra, czyli Mądrości Indii ksiąg pięcioro. Zbiór bajek i opowiadań. Spolszczyły [na podstawie przekł. niemieckiego, francuskiego i angielskiego] i oprac.: W. Markowska i A. Milska. Wstęp i przypisy: L. Skurzak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 238 s. Wyd. 2 tamże 1984.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: K. Krajcewicz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Lalka 1973.
6. Księga Papugi. [Baśnie perskie]. Spolszczyły [z angielskiego i niemieckiego] i oprac.: W. Markowska i A. Milska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 218 s. Wyd. 2 tamże 1983. Por. Baśnie poz. .
7. W. Küchenmeister, C. Küchenmeister: O Jadwiżce, co cudowną piłkę miała. [Baśń]. Przeł. A. Milska. Berlin: Der Kinderbuch Verlag; Nasza Księgarnia 1963, [16] k.
8. J.W. Goethe: Listy miłosne. Wybór, przekł. i komentarz: A. Milska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 378 s. Wyd. 2 tamże 1971.
9. F. Hölderlin: Pod brzemieniem mego losu. Listy – Hyperion. Przeł. i oprac: A. Milska i W. Markowska. Wstęp: A. Milska. Warszawa: Czytelnik 1976, 442 s. Wyd. 2 tamże 1982.
Tu w przekładzie i z komentarzem A. Milskiej: Listy, s. 33-282.
10. A.N. Tołstoj: Wdzięczność szczupaka. [Baśń]. Oprac. i przeł.: W. Markowska, A. Milska. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1981, 22 s.
11. J.W. Goethe: Listy i wiersze miłosne. Listy wybrała, przeł. i komentowała A. Milska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 467 s.
Wybór listów z poz. uzupełniony wierszami poświęconymi adresatkom.

Zob. też Prace redakcyjne poz. .

Prace redakcyjne

1. [Dwudziesty drugi] 22 lipca. Montaż historyczno-literacki. Oprac.: M. Czanerle i A. Milska. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 130 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1950.
2. H.Ch. Andersen: Baśnie. Tłumaczenie [z niemieckiego] S. Beylin. [Wybór i wstęp:] A. Milska. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 139 s. Wyd. nast.: tamże: 1951, 1955; wyd. 4-19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1957-1990; wyd. 20-23 Warszawa: Książka i Wiedza 1990-1995.
Wyd. 5 [tłumaczenie z niemieckiego i duńskiego:] S. Beylin i S. Sawicki 1959; od wyd. 8 tłumaczenie [z niemieckiego i duńskiego:] S. Beylin, S. Sawicki, J. Iwaszkiewicz.
3. [Pierwszy] 1 Maj. Materiały historyczno-literackie. W oprac. A. Milskiej. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 236 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1951.
4. J.W. Goethe: Dzieła wybrane. Wyd. w 4 tomach pod red. J.Z. Jakubowskiego i A. Milskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 455 + 435 + 419 + 551 s. Wyd. 2 tamże 1956.
Tu też w t. 4 wspólnie z J. Brodzkim przekład A. Milskiej: O sztuce aktorskiej; Fragmenty; Myśli wybrane.
5. Rok 1905. Wiersze, pieśni, inscenizacje, fragmenty prozy. Wybór i oprac.: A. Milska. Warszawa: Czytelnik 1955, 318 s.
6. Adam Mickiewicz w kraju Goethego i Schillera. Album. Oprac.: J.Z. Jakubowski, A. Milska. Warszawa: Sztuka 1956, 149 s.
7. Die Kette. Polnische Meistererzählungen. [Oprac.:] J.Z. Jakubowski, A. Milska. [Red. przekł.:] A. Hermann. Weimar: Volksverlag 1959, 601 s.
Wybór przekładów opowiadań polskich.
8. J.W. Goethe: Poezje w dwu tomach. Red.: Z. Żygulski. T. 1. Oprac., wstęp i komentarz: A. Milska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1960, 390 s. Polska Akademia Nauk Komitet Neofilologiczny.
9. J.W. Goethe: Dywan Zachodu i Wschodu. [Wiersze]. Wstęp, oprac. i przypisy: A. Milska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 305 s.
10. R.M. Rilke, L. Andreas-Salome: Listy. Przekł. i wstęp: W. Markowska. Wybór, słowo wiążące i przypisy: A. Milska. Warszawa: Czytelnik 1980, 577 s. Wyd. 2 tamże 1986.
11. H. von Kleist: Listy. Tłumaczenie i wstęp: W. Markowska. Wybór, słowo wiążące i przypisy: A. Milska. Warszawa: Czytelnik 1983, 533 s.
12. Ty się pojawiasz jak miłość. Antologia niemieckojęzycznej liryki miłosnej. Wybór, słowo wstępne i red. [oraz noty biograficzne:] A. Milska i K. Kamińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 716 s.

Omówienia i recenzje

• Informacja W. Markowskiej 1989, 1997.

Ankieta dla IBL PAN ok. 1966.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

Ogólne

Artykuły

F. Machalski. „Przegląd Orientalistyczny1961 nr 2.

Fryderyk Schiller

• [J.Z. Jakubowski] B.J.: Na marginesie książki o wielkim poecie niemieckim. Polonistyka 1957 nr 2.

Pisarze polscy

• [P. Bagiński] P.B.: Pożyteczna książka. Polonistyka 1962 nr 3.

Śpiew kolibrów

H. Burkowa: Egzotyczne i dalekie. Nowe Książki 1968 nr 24.

Baśnie z czterech świata stron

R. Stiller: Teksty i preteksty. Z baśnią na ust koralu. Nowe Książki 1982 nr 4.

Pańczatantra

E. Słuszkiewicz. „Przegląd Orientalistyczny1957 nr 1.

Księga Papugi [Baśnie perskie]

J. Trznadel: Księga chytrości i poezji. Nowa Kultura 1960 nr 5.
R. Wasita: Mądrości Wschodu ciąg dalszy. Nowa Kultura 1960 nr 30.

J.W. Goethe: Listy miłosne

A. Bojarska: Zakochany Goethe. Nowe Książki 1982 nr 3.

Adam Mickiewicz w kraju Goethego i Schillera

[P. Bagiński] B.: Mickiewiczowski album. Polonistyka 1957 nr 2.
J. Iwaszkiewicz. „Życie Warszawy1957 nr 41.

Listy. [Autorzy:] J. Andrzejewski, J. Iwaszkiewicz

M. Zybura: Rilke o Lou Andreas-Salome. Przegląd Humanistyczny 1982 nr 9.