MIKULSKI Tadeusz

Urodzony 17 stycznia 1909 w Chobotowie (gubernia tambowska, Rosja); syn Stefana Mikulskiego, leśnika, i Emilii z domu Peche. Od około 1914 mieszkał z rodzicami w Lipiecku (w tejże guberni), gdzie rozpoczął naukę w gimnazjum (ewakuowanym z Grodna). W 1920 przyjechał z rodziną do Polski i zamieszkał początkowo w Bydgoszczy, a w 1921 w Toruniu, gdzie uczęszczał do Państwowego Gimnazjum Humanistycznego im. M. Kopernika. Debiutował w 1925 artykułem pt. Bolesław Chrobry (922-1025), wydrukowanym w dodatku toruńskiego „Głosu Robotnika” pt. „Pochodnia” (nr 3; podpisany T.M.); z pismem tym współpracował następnie do 1926 (głównie pod pseudonimem Jagmin), publikując popularne artykuły na tematy historyczne, literackie, obyczajowe, a także wiersze. Następnie ogłaszał drobne artykuły i przyczynki dotyczące tematyki pomorskiej w piśmie „Mestwin” (1926-29) i „Tygodnik Toruński” (1926-27). Po zdaniu matury w 1927, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW), a od 1929 kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; w 1930 uzyskał magisterium. W okresie studiów nawiązał współpracę z czasopismami „Gazeta Warszawska” (1928-33), „Myśl Narodowa” (1929, 1931-36; też pod kryptonimami: T.M., (T.M.), E.P., (E.P.); tu m.in. w 1932-33 stała rubryka Z ruchu wydawniczego), „Ruch Literacki” (1929, 1931-35), w których drukował artykuły historycznoliterackie o tematyce staropolskiej i recenzje. W 1931 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie i w 77. Pułku Piechoty w Lidzie. Od 1932-36 pracował jako bibliotekarz w Dziale Starych Druków Biblioteki Narodowej. W 1933 doktoryzował się na podstawie pracy Ród Zoilów (promotor prof. Stanisław Pigoń). W tymże roku ożenił się z Zofią Skrzędziewską. Od 1935 współpracował z redakcją Polskiego słownika biograficznego. W 1936 został starszym asystentem I Katedry Historii Literatury Polskiej UW. Od 1937 do sierpnia 1939 przebywał w Paryżu jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej, prowadząc studia nad literaturą Oświecenia. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w obronie Warszawy w 5. kompanii 369. Pułku Piechoty. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Początkowo pracował jako ślusarz, a w maju 1940 powrócił do pracy w Dziale Starych Druków Biblioteki Narodowej (wówczas Oddział II tzw. Staatsbibliothek Warschau); od śmierci Kazimierza Piekarskiego w lutym 1944 pełnił obowiązki kierownika tego działu. Prowadził w 1940-44 wykłady na tajnym UW, a w 1943/44 nadto na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Warszawie. Kontynuował twórczość naukową, opracowując materiały zebrane w Paryżu oraz m.in. przygotowując krytyczne wydanie Pamiętników Franciszka Karpińskiego (rękopis spłonął w 1944). Uczestniczył w działalności konspiracyjnej jako członek Armii Krajowej (AK). Od 1943 był referentem bibliotecznym Wojskowego Biura Historycznego Komendy Głównej AK (pseudonim Krasicki). Pracował w Wydziale Propagandy Biura Informacji i Propagandy AK, jako zastępca kierownika referatu wydawniczego, udzielał się także w referacie teatralnym. W czasie powstania warszawskiego początkowo współredagował czasopismo „Żołnierz Polski”, a we wrześniu wszedł w skład ekipy radiostacji powstańczej Błyskawica. Po upadku powstania dostał się do niewoli i przebywał kolejno w obozach jenieckich w Grossborn, Sandbostel i w Lubece. W październiku 1945 wrócił do Polski. W listopadzie tego roku zamieszkał we Wrocławiu, gdzie podjął pracę jako adiunkt na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.). W tymże roku został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej i Komisji do Dziejów Oświaty i Szkolnictwa w Polsce Polskiej Akademii Umiejętności, a w 1946 członkiem założycielem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. W styczniu 1946 habilitował się na UW na podstawie monografii Adam Czahrowski z Czahrowa i edycji jego utworów. W 1947 został profesorem nadzwyczajnym na UWr. Zorganizował studia polonistyczne na tej uczelni i do 1955 kierował Katedrą Historii Literatury Polskiej. W 1946-51 był współredaktorem (obok prof. Juliana Krzyżanowskiego), a następnie redaktorem naczelnym „Pamiętnika Literackiego”. Uczestniczył w życiu kulturalno-oświatowym Wrocławia. Był współorganizatorem Oddziału Wrocławskiego Związku Zawodowego Literatów Polskich, Koła Miłośników Literatury i Języka Polskiego we Wrocławiu, które zainicjowało czwartki literackie. W 1947-52 redagował wspólnie z Anną Kowalską „Zeszyty Wrocławskie”. Liczne artykuły na temat literatury oświeceniowej i problemów kulturalnych Śląska ogłaszał także m.in. w „Odrze” (1946-48), „Przeglądzie Zachodnim” (1946-48), „Sobótce” (1946), „Śląsku” (1946-47). Od 1946 przewodniczył Oddziałowi Wrocławskiemu Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. Współpracował także z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. W 1948 należał do założycieli Instytutu Badań Literackich (IBL) w Warszawie, w którym objął kierownictwo mieszczącej się we Wrocławiu Pracowni Oświecenia (później Działu Historii Literatury Polskiej Epoki Oświecenia). Od 1950 był członkiem komitetu redakcyjnego nowej edycji Literatury polskiej Gabriela Korbuta (później Bibliografia literatury polskiej wg „Literatury polskiej” G. Korbuta) i kierował pracami nad częścią drugą, poświęconą Oświeceniu. W 1951 otrzymał wraz z zespołem kierowniczym IBL Nagrodę Państwową II stopnia w dziale nauk humanistycznych. Od 1952 wchodził w skład Rady Naukowej IBL. Otrzymał trzykrotnie nagrodę Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego (1952, 1953, 1954). W 1954 został mianowany profesorem zwyczajnym. W 1955 otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia za pracę naukową w zakresie kultury polskiego Oświecenia. W 1956 zainicjował powstanie wrocławskiej serii naukowej Prace Literackie oraz został współredaktorem serii Archiwum Literackie, wydawanej przez IBL, a także członkiem redakcji tygodnika „Nowe Sygnały”. W tymże roku rozpoczęło działalność Towarzystwo Miłośników Wrocławia, z którego inicjatywą powołania wystąpił w 1950. Współredagował tomy za rok 1957 i 1958 „Rocznika Wrocławskiego.” Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1951) i Krzyżem Oficerskim (1954) Orderu Odrodzenia Polski, a pośmiertnie, w 1973, Złotą Odznaką Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Zmarł 26 sierpnia 1958 we Wrocławiu; pochowany tamże na Cmentarzu Świętego Wawrzyńca.
W 1959-76 IBL przyznawał Nagrodę Naukową im. T. Mikulskiego, dla młodego pracownika nauki za najlepszą pracę z zakresu historii literatury polskiej oraz edytorstwa naukowego epoki Oświecenia.