BIO

Urodzony 6 listopada 1922 w Warszawie w rodzinie inteligenckiej; syn Mieczysława Międzyrzeckiego i Pelagii z Fuchsów. Uczęszczał do szkoły średniej w Warszawie. We wrześniu 1939 usiłował zaciągnąć się do oddziałów formujących się we wschodnich województwach. Po wkroczeniu Armii Czerwonej pozostał we Lwowie, skąd w 1940 został wywieziony do Kazachstanu. W związku z amnestią dla obywateli polskich po podpisaniu układu Sikorski -Majski zaciągnął się w 1942 do Armii Polskiej; służył jako podchorąży (później podporucznik) w pułku artylerii. Odbył cały szlak bojowy 2. Korpusu Polskiego. Debiutował w 1943 wierszem pt. Namiot z Kanady, wyróżnionym I nagrodą w konkursie wychodzącego wówczas w Bagdadzie tygodnika „Orzeł Biały” (druk nr 15); w piśmie tym publikował do 1944. Nadto utwory poetyckie i prozą ogłaszał m.in. w „Dzienniku Żołnierza APW” [„Armii Polskiej na Wschodzie”] (Tel Awiw – Kair, 1943-44), „W drodze” (Jerozolima, 1943), w wydawnictwie Wileńskiej Brygady Żubrów „Sitwa” (1943-46) i „Na szlaku Kresowej” (Włochy, 1944). Brał udział w kampanii włoskiej, uczestniczył w bitwie pod Monte Cassino (odznaczony Krzyżem Monte Cassino) i w bitwie o Bolonię. Po zakończeniu działań wojennych, studiował na uniwersytetach w Bolonii, a od 1946 w Paryżu (École des Sciences Politiques). W tym okresie przysyłał wiersze do krajowych pism literackich, m.in. do tygodnika „Odrodzenie” (1947-49). Ukończywszy studia powrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie. Rozwijał twórczość poetycką, prozatorską, krytycznoliteracką oraz przekładową z wielu języków, głównie z francuskiego i angielskiego. Od 1949 był członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1983); w 1957-68 wchodził w skład Zarządu Głównego, a od 1965 pełnił funkcję wiceprezesa ZLP, w 1968 zrezygnował z udziału w Zarządzie. W 1950 nawiązał współpracę z „Nową Kulturą”, na której łamach ogłaszał wiersze, artykuły i przekłady (do 1962; tu m.in. w 1960-61 cykl recenzji telewizyjnych Muza z aparaturą); od 1956 należał do zespołu redakcyjnego tego tygodnika i do 1958 kierował działem poezji. Równocześnie od 1951 współpracował stale z tygodnikiem „Świat”, w którym publikował początkowo szkice o dawnej Warszawie, a w 1956-68 cotygodniowy felieton Ludzie i książki. Drukował także m.in. w „Twórczości” (od 1950), „Nowych Książkach” (1957-65; tu recenzje w dziale Poezja, a w 1962-65 także w cyklu Z lektur poetyckich), „Polish Perspectives” (1958-70, również w wersji francuskiej pisma), „Polsce” (1959-62), „Współczesności” (1959-65). Współpracował w tym okresie (do 1968) z Polskim Radiem, jako autor słuchowisk i felietonów. W 1954 poślubił Julię Hartwig, poetkę i tłumaczkę. W 1957 został stałym członkiem korespondentem Centre Internationale d'Études Poétiques przy Bibliotece Królewskiej w Brukseli i członkiem kolegium pisma „Le Courier de Centre Internationale d'Études Poétiques”. Od 1959 należał do Polskiego PEN Clubu. Od tegoż roku wchodził w skład jury Międzynarodowej Nagrody Poezji (Grand Prix International de Poésie) w Belgii, w 1986 był jego przewodniczącym. Należał do kolegium redakcyjnego pism „Revue Internationale des Arts et des Lettres” (Paryż, 1962-64) i „L'Astrado” (Tulon, 1965-75). Od 1965 zajmował stanowisko zastępcy redaktora naczelnego miesięcznika „Poezja”, w którym drukował też wiersze, szkice i przekłady; w 1968 został usunięty z redakcji. W 1965 uczestniczył w międzynarodowym seminarium humanistycznym w Harvard University (Harvard International Seminar) w USA. Do Stanów Zjednoczonych wyjechał też w 1970, jako stypendysta i wykładowca International Writing Program w State University of Iowa. Następnie wykładał w Drake University (Des Moines, 1971/72), State University of New York (1972-74), Alliance College w Cambridge Springs (1974/75). W 1971-73 wygłaszał również odczyty na uniwersytetach kanadyjskich. Za przekłady z literatury francuskiej otrzymał nagrodę Polskiego PEN Clubu (1971) oraz Prix de Traduction, przyznawaną przez francuską Fondation d'Hautevilliers (1977). W 1974-85 należał do kolegium redakcyjnego miesięcznika „Twórczość”. W styczniu 1976 był sygnatariuszem Memoriału 101, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1976 został wybrany na członka Zarządu Polskiego PEN Clubu, a w 1978 na wiceprezesa. W 1977-78 przebywał na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w Stanach Zjednoczonych. W 1980-81 był ekspertem Komisji Kultury w Regionie Mazowsze Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (NSZZ „Solidarność”). W 1982 (po zawieszeniu działalności Polskiego PEN Clubu w grudniu 1981) został członkiem honorowym Francuskiego PEN Clubu. W 1983-84 uczestniczył w seminariach Woodrow Wilson Center w Waszyngtonie. Otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (1985), akademickie wyróżnienie Ida Beam Professorship na State University of Iowa (1986), wraz z Julią Hartwig nagrodę Thornton Wilder Prize (1986), przyznawaną przez Columbia University w Nowym Jorku, nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1987) za całokształt twórczości. W 1987-90 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, Lechu Wałęsie. W 1989 został przewodniczącym Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Towarzystw Naukowych oraz członkiem komitetu założycielskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W tymże roku wygłosił odczyty na uniwersytetach w Sztokholmie i Uppsali oraz w sztokholmskim Instytucie Polskim. W 1990 wszedł w skład Areopagu „Tygodnika Literackiego” (do 1991) i Rady pisma „NaGłos.” W 1991 został wybrany na prezesa Polskiego PEN Clubu (ponownie w 1995), a także na wiceprezesa Międzynarodowej Federacji PEN Clubów. W 1993 wszedł w skład Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Oficerskim (1964), Krzyżem Komandorskim (1989) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1995) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 2 listopada 1996 w Warszawie.

Twórczość

1. Namiot z Kanady. Wiersze 1942-44. Rosja, Iran, Irak, Palestyna, Liban, Egipt. Przedmowa: W. Kamiński. Tel Awiw: Wydawnictwo „Przez Lądy i Morza” na Wschodzie 1944, 46 s.

Zawartość

Zawiera m.in. cykle: Pustynia; Rzuty kairskie.

2. Strony przydrożne. [Wiersze]. Paryż 1949, [18] k. [Wyd. 2] Warszawa: Signum* 1981.

Zawiera m.in. przedmowę autora oraz cykl: Muzeum.

3. Szyby Auchel. Poemat. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 32 s.

4. Światło nowej dzielnicy. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1952, 65 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Paryż; Warszawa.

5. Noc noworoczna. Wiersze. Warszawa: Czytelnik 1953, 63 s.

Zawiera oprócz wierszy oryginalnych A. Międzyrzeckiego przekłady wierszy W. Hugo.

6. Wieczory muranowskie. [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 197 s.

Zawartość

Drukarnia księdza Meiera [w Warszawie w XVIII w.]; Diariusz damy [dot. tekstu drukowanego w „Monitorze” 1767]; Medal z Białogonu [dot. S. Staszica]; List do Mrongowiusza; Dalsze dzieje Tysiąca Walecznych [m.in. dot. Towarzystwa Demokratycznego]; Niewydana książka [m.in. o S. Witkiewiczu]; Roczniki z kawiarni Paraviciniego [dot. prasy warszawskiej w latach 80. XIX w.]; Wydanie dwudzieste. (Nakład trzeci) [dot. „Manifestu komunistycznego”]; Stara antologia [m.in. dot. dawnych antologii warszawskich].

7. [Tekst do albumu:] Cztery pory roku. Oprac. red. i ilustracje: B. i S. Bałukowie. Oprac. graficzne: K. Mann. Warszawa: Polonia [1955], 265 s.

Tekst także w języku angielskim, francuskim, rosyjskim.

8. Południe. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1956, 87 s.

Zawiera m.in. cykle: Dzień zimowy; Noc i brzask; Pieśni z doliny martwych.

9. Opowieści mieszkańca namiotów i inne opowiadania. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 218 s.

Zawartość

Opowieści mieszkańca namiotów: Don Kichot; Rzeźnik z Pińska; Namiot na jedną osobę. – Opowieści mieszkańca hoteli: Hotel „National”; Podróże i powroty na ulicę Ruisseau; Hotel „Esplanade”; Hotel „Cloys” i inne. – Wieczór u Fukiera.

Wyd. nast. łącznie z poz. pt. Opowieści mieszkańca namiotów; Powrót do Sorrento: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1965, 424 s., wyd. 2 [!] tamże 1982.

10. Warszawa Prusa i Gierymskiego. Szkice z dawnej Warszawy. Wybór i oprac., ilustracje: A. Jabłkowska i J. Kosim. Warszawa: Arkady 1957, 114 s.

Zawartość

Wstęp. – Pomiędzy Cytadelą i Mokotowem; „Warszawo, powiedz jak Ci się dzieje?”; „Wielkomiejski pokost”; Nowe i stare domy; Spacer z Or-Otem; Bilety... obok kasy; „Jest w Warszawie mnóstwo ludzi”; Warszawskie światy; U Stępka i w Eldorado; „Zielony Salon”; „W Teatrze Letnim grają operę”; Na placu Teatralnym; Od Zielonych Świąt do Świętojańskiej Nocy; Ulice i wspomnienia; W warszawskich redakcjach; „Sztuka u nas, prześwietna publiczności, nie tuczy swoich adeptów”; „Dwa szczęścia”; Z Monachium do Warszawy; Kampania „Wędrowca”; Nie wydana książka.

11. Wiersze wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 222 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , , , – nadto cykle: Broń i pieśń (Włochy, 1943-1945); Piękni dwudziestoletni 1956-1957.

12. Powrót do Sorrento. [Szkice literackie]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958, 136 s.

Zawartość

Powrót do Sorrento; Ostatnia galeria; Bocca di Leone.

Wyd. nast. łącznie z poz. pt. Opowieści mieszkańca namiotów; Powrót do Sorrento: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1965, 424 s., wyd. 2 [!] tamże 1982.

13. Kombatanci i podróżnicy. Z 16 rysunkami z podróży na Wschód Juliusza Słowackiego. Warszawa: Czytelnik 1960, 70 s.

Esej o podróży Juliusza Słowackiego po Szwajcarii, Włoszech, Grecji i Bliskim Wschodzie.

14. Noc darowana. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 39 s.

Zawiera także przekłady utworów R. Queneau, R. Desnosa, E.E. Cummingsa, S. Quasimoda.

15. Jaś i Małgosia. [Bajka w 7 odsłonach; współautorka:] J. Hartwig. Muzyka: T. Kierski. Prapremiera: Reżyseria: B. Radkowski. Warszawa, Teatr Komedia 1961. Druk w: Bajki zza kurtyny. Sztuki dla teatru dziecięcego. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Upowszechniania Kultury 1972, 123 s.

Współwydane z J.M. Rymkiewiczem: Wlazł kotek na płotek; Bez pracy nie ma kołaczy.

16. Przygody Poziomki. [Opowieść dla dzieci; współautorka:] J. Hartwig. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961-1964.

[1]. Pierwsze przygody Poziomki. 1961, 132 s.

[2]. Pan Nobo. Dalsze przygody Poziomki. 1964, 141 s.

Wyd. 2 łączne pt. Przygody Poziomki. 1967, 258 s.

17. Piękne zmęczenia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1962, 30 s.

18. Tomcio Paluch. [Bajka; współautorka:] J. Hartwig. Prapremiera: Reżyseria: M. Broniewska. Warszawa, Teatr Komedia 1962.

Przekłady

angielski

Wystawienie: Kansas City 1966 [informacja autora].

19. Śmierć Robinsona. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1963, 214 s. Wyd. 2 tamże 1976.

Zawartość

Kongres hodowców kwiatów; Wypychanie ptaków; Age of anxiety; Dwudziestolecie; Pogrzeb Kuśmidra; Zegarmistrz Piko; Dzień nad zatoką; Bambuk; Ocalona; Doktor Guillotin i inni; Zadymka; Szanowny autorze; Śmierć Robinsona.

Przekłady

niemiecki

Kongress der Blumenzüchter. [Przeł.] P. Lachmann. München 1966 [podpisany: Artur Adam].

20. Czego chce pies? [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1964, [8] k. Wyd. 2 tamże 1967.

21. Poezja dzisiaj. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 258 s.

Zawartość

W drugim półwieczu. (Szkice o współczesnej poezji): O klasycyzmie nowej poezji; Poetycki eksperyment i ciągłość sztuki; Skandal w inkunabułach; Poezja – spory i doświadczenia; Szkoły i przedszkola; O rozumieniu poezji; O „Zwierzyńcu” Apollinaire'a; „Sonety do Orfeusza” [R.M. Rilkego]; Z dziejów surrealizmu; Głosy z wielu stron [dot. B. Pasternaka]; Quasimodo i poezja we Włoszech; Saint-John Perse; Magiczny śpiew Czirokezów [dot. antologii: Czerwone oczy maski. Wybrał i przeł. Z. Stolarek. Warszawa 1962]; „Elza” [L. Aragona]; O świadomości współczesnego poety. – Między mitem i historią: Dzwony średniowiecza [dot. J. Huizingi]; Dwadzieścia znaczków na papierze; Kardynał nieporządku [J.F.P. de Gondi Retz]; Verne z Płocka. – Muza z aparaturą: Film poetycki; Powrót do poezji mówionej? [dot. programów literackich w telewizji].

22. Selekcje. [Wiersze i proza poetycka]. Warszawa: Czytelnik 1964, 26 s.

23. Na przykład Ogród Saski. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1965, [12] k.

24. Ekspedycja. (Sztuka w 3 aktach). Dialog 1966 nr 3 s. 5-45.

25. Zamówienia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1968, 69 s.

Zawiera m.in. cykl: Rzeka czarownic, – nadto: Z przekładów [autorów:] G. Nerval, R. Char, W.H. Auden, E.E. Cummings, J. Guillén, H. Michaux, J.C. Ransom, U. Saba.

26. Wielki pościg. [Powieść dla młodzieży; współautorka:] J. Hartwig. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 166 s.

27. Dialogi i sąsiedztwa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 286 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : O świadomości współczesnego poety; „Sonety do Orfeusza”; Saint-John Perse; „Elza”; Magiczny śpiew Czirokezów; Verne z Płocka; O „Zwierzyńcu” Apollinaire'a; Z dziejów surrealizmu; Quasimodo i poezja we Włoszech; Skandal w inkunabułach; Poezja – spory i doświadczenia; O klasycyzmie nowej poezji; Film poetycki, – nadto: Dialogi i sąsiedztwa; Przedmiot i pojęcie w poezji; „Miłość cała...” [dot. poezji B. Pasternaka]; Kawafis Aleksandryjczyk; Barokowy romantyk znad Carmel Bay [J.R. Jeffers]; Wieczna mowa snów [dot.: J.M. Rymkiewicz: Myśli różne o ogrodach]; Legenda Rimbauda. – „Sława Croniamantala jest dzisiaj powszechna” [dot. G. Apollinaire'a]. – Poeta Hiszpanii [A. Machado y Ruiz]. – O przekładach. – O uczestnictwie.

28. Złota Papuga. Opowieść o przygodach i miłostkach Franciszka Diabola-Diablotki. Warszawa: Czytelnik 1970, 322 s. Wyd. 2 tamże 1979.

Przekłady

węgierski

Az aranypapagǎj. [Przeł.] I. Fejér. [Budapest 1972].

29. Wybór wierszy. Warszawa: Czytelnik 1971, 235 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , , – nadto: Z dawnych wierszy (1944-1956). – Z przekładów [autorów]: G. Apollinaire, L. Aragon, W.H. Auden, R. Char, E.E. Cummings, R. Desnos, J. Guillén, A. Machado y Ruiz, H. Michaux, G. Nerval, S. Quasimodo, R. Queneau, J.C. Ransom, U. Saba.

30. Wygnanie do rymu. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, 47 s.

Zawartość

Cykle: Los kancelista zasłania się nowym regulaminem; Seans na Długiej Wyspie; Jesień w Des Moines.

31. Poezje wybrane. Wybór i wstęp autora. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 144 s.

Zawiera wybór wierszy m.in. z poz. , , , , .

32. Wiek mentorów. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1979, 112 s.

Zawartość

Teofrast Sofa D.W.; Przesłańcy; Wiek mentorów; Poślizg; Ulica Wiejska; I chwieją się za mną widma.

33. Poezja. Wyboru dokonał autor. Przedmowa: J.M. Rymkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 229 s.

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , .

34. Czuwanie. Powst. 1981. Wyd. Warszawa: [b.w.] 1984, [4] s.

Druk bibliofilski. Wiersz dedykowany Jerzemu Andrzejewskiemu. Data powstania pod tekstem.

35. Ptaki. [Wiersze z lat 1968-1970]; I nie ma ciebie dawnego. [Wiersze z lat 1976-1981]. Grafiki do wierszy: A. Graczykowski. Łódź: Correspondance des Arts 1981, [16] + [20] s.

Druk bibliofilski; 2 zeszyty w tece.

36. Wojna nerwów. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1983, 53 s.

37. Między nami mówiąc. [Proza wspomnieniowa]. Powst. 1986. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992, 101 s.

Data powstania pod tekstem.

38. Koniec gry. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1987, 120 s.

39. To samo miasto, ta sama miłość. Opowiadania i fragmenty dzienników. Warszawa: Czytelnik 1992, 405 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : Ostatnia galeria; Bocca di Leone, – z poz. : Kongres hodowców kwiatów; Wypychanie ptaków; Age of anxiety; Pogrzeb Kuśmidra; Zegarmistrz Piko; Dzień nad zatoką; Bambuk; Zadymka; Szanowny autorze; Śmierć Robinsona, – z poz. : Ulica Wiejska; Teofrast Sofa D.W.; Wiek mentorów, – nadto: Kurtyna; Alter; Pokolenie; Klaus, Spotkanie; Z dziennika.

40. Wiersze dawne i nowe. Warszawa: Fundacja NOWEJ 1992, 158 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów poz. , , , , – nadto: Przyjaciele pyły na stole westchnienia zimne; Z cyklu „Post scriptum”; Z dawnych lat.

41. I nie ma ciebie dawnego. [Wiersze z lat 1975-1993]. Z linorytem T. Nuckowskiego. Przemyśl: Gdzie indziej, wydawnictwo T. Nuckowskiego 1993, 19, [10] s.

Druk bibliofilski.

42. Rzeka czarownic. [Wiersze wybrane z lat 1944-1994]. Warszawa: Tikkun 1994, 192 s.

Zawartość

Zawiera wiersze w częściach: Z nowych wierszy 1989-1994. – Z dawnych lat 1944-1988.

43. U progu XXI wieku. O Monte Cassino – cezaryzmie – i minimum powagi – o pięknej lokalności poezji – o Rimbaudzie i klasykach – o surrealizmie i poezji amerykańskiej – o hasłach: „śmierć intelektualistom!”, „wykosić wszystko, co wystaje” i „patrz pan, szatan!”. Z pisarzem rozmawia Tadeusz Kraśko. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński 1996, 160 s.

44. Nieskończona przejrzystość. Nowe wiersze (1987-1997) i wybór wierszy dawnych. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1997, 198 s.

45. Namiot. [Opowiadania]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1998, 49 s.

46. Z dzienników i wspomnień. Wybór: J. Hartwig. Posłowie: R. Przybylski. Warszawa: Sic! 1999, 335, XVI s.

47. Wiersze. 1946-1996. Wybrała i wstępem opatrzyła W. Szymborska. Kraków: a5 2006, 159 s.

Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.

Piosenka mariensztacka. [Współautor:] T. Kubiak. Tango. [Muzyka:] W. Szpilman. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1954, 3 s. Wyd. 2 tamże 1954.
Trzej przyjaciele z boiska. Walc. [Muzyka:] W. Szpilman. [Współwyd. z:] K. Winkler: Złoty piasek. Tango. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1954, 39 k. luźnych. Wyd. 2 tamże 1955.
Czerwony tulipan. [Muzyka:] W. Szpilman. W: Śpiewamy i tańczymy. Z. 25. Kraków 1955.
Niedzielne południe. Piosenka slow-fox. [Muzyka:] W. Szpilman. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1955, 4 s. Wyd. nast. łącznie z: T. Urgacz: Dziewczęca piosenka. Fokstrot. Tamże 1956, 23 k. luźne.
Spotkanie z księżycem. [Muzyka:] W. Szpilman. W: Śpiewamy i tańczymy. Z. 21. Kraków 1955.
A to jest maj. Fokstrot. [Muzyka:] R. Żyliński. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1956, 3 s.
Letni dzień. Slow-fox. [Muzyka:] W. Szpilman. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1956, 5 s.
W pustym pokoju. Tango. [Muzyka: W. Lutosławski] Derwid. [Współwyd. z:] S. Werner: Wróbel oszczerca. Walc. Muzyka: H. Markiewicz. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1962, 10 k. luźnych.
Nigdy nie wiesz... Walc-piosenka. [Muzyka:] P. Leśnica. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1963, [2] k.

Przekłady

1. G. Apollinaire: Zwierzyniec albo Świta Orfeusza. [Wiersze]. Przeł. z francuskiego i posłowiem zaopatrzył A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1963, 52 s.; wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1983, wyd. 2 [!] tamże 1989.
2. L. Aragon: Elza. Poemat. Przeł. i wstępem poprzedził A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 127 s.
3. G. Apollinaire: Poeta zamordowany. [Opowiadania]. Przeł.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. [Przedmowa:] A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1966, 223 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1993.
Przedmowa: pt. Sława Croniamantala jest dzisiaj powszechna A. Międzyrzecki, s. 5-26 [zob. Twórczość poz. 27].
4. A. Haulot: Rudy. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1967, 46 s.
5. G. Illyés: Poezje. Wybrał i przeł.: A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 57 s.
6. A. Machado y Ruiz: Serce i kamień. Wybór poezji. [Przekł. i wstęp] A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 118 s.
7. Y. Bonnefoy: Ten sam ciągle głos. Wiersze. Wybrał i przeł.: A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 87 s.
8. A. Lundkvist: Wiersze. Wybór i oprac.: Z. Łanowski. Tłumaczenie: A. Międzyrzecki i Z. Łanowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 58 s.
9. G. Illyés: Poezje wybrane. Wyboru dokonał, przeł. i notą biograficzną opatrzył: A. Międzyrzecki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 120 s.
10. Ja to ktoś inny. Korespondencje Artura Rimbauda. Wybór, przekł. i oprac.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Warszawa: Czytelnik 1970, 365 s.
Wstęp A. Międzyrzeckiego pt. Legenda Rimbauda, s. 5-31 [zob. Twórczość poz. ].
11. L. Aragon: Wieśniak paryski. [Proza]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 188 s.
12. R. Char: Wspólna obecność. Wybór poezji. Tłumaczył i wstępem opatrzył A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 241 s. Wyd. 2 tamże 1981.
13. A. Międzyrzecki: [Fourteen] 14 poems. [Przeł.] A. Międzyrzecki. [z udziałem:] J. Batki. [Iowa City:] The Windhover Press 1972, 24 s.
14. G. Apollinaire: Nowe przekłady. Przeł.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 416 s. Wyd. nast. poszerzone pt. Piosenka niekochanego i inne wiersze. Przeł., oprac. i poprzedzili przedmową J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Tamże 1994, 463 s.
Tekst równolegle w języku polskim i francuskim.
15. L. Aragon: Szafa z lustrem w pogodny wieczór. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Dialog 1976 nr 7 s. 63-71.
16. J. Racine: Fedra. Tragedia w 5 aktach. Wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1977. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 72 s.
17. O.V. de L[ubicz] Miłosz: Miłosne wtajemniczenie. Fragment pamiętników kawalera Waldemara de L. Przeł. i posłowiem opatrzył A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 176 s., wyd. 2 poprawione tamże 1994.
18. Molière: Szkoła żon. Wystawienie: Warszawa, Teatr Narodowy 1979. Wyd. ze słowem wstępnym A. Międzyrzeckiego Warszawa: Czytelnik 1983, 196 s.
19. A. Rimbaud: Sezon w piekle; Iluminacje. Przekł. i posł. A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 264 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] ze wstępem J. Hartwig Warszawa: Prószyński i Ska 1998, tamże 1999.
Tekst w języku polskim i francuskim. Od wyd. 2 bez oryginału francuskiego.
20. A. Machado y Ruiz: Poezje wybrane. Wybór, przekł. i przedmowa: A. Międzyrzecki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza [1985], 120 s.
21. Rimbaud, Apollinaire i inni. [Antologia poezji]. (Wybór przekładów) [i przekł.] A. Międzyrzecki. Warszawa: Czytelnik 1988, 781 s.

Zawartość

Zawiera przekł. z francuskiego, angielskiego, hiszpańskiego, włoskiego, rosyjskiego, węgierskiego, norweskiego, – nadto Glosy [szkice]: z Twórczość poz. : O „Zwierzyńcu” Apollinaire'a; Z dziejów surrealizmu; Quasimodo i poezja we Włoszech, – z Twórczość poz. 27: O przekładach; Legenda Rimbauda; „Sława Croniamantala jest dzisiaj powszechna...”; Poeta Hiszpanii, – nadto: „Być poetą...”; „Fedra” [Racine'a]; „Szkoła żon” [Molière'a]; Samotnik z Fontainebleau [O. Miłosz]; Wenecki romans Oskara Miłosza; Apollinaire po półwieczu; „Wieśniak paryski” [L. Aragona]; Poeta znad Sorgi [R. Char]; Poeta z maszyną do pisania [E.E. Cummings]. Nagroda miesięcznika „Literatura na Świecie” za przekłady poezji w 1988.
22. G. Apollinaire: Wiersze miłosne. Wybrali i przeł.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Warszawa: Pavo 1992, 131 s.
23. O miłości. Wybór: J. Hartwig. Przeł. A. Międzyrzecki. Warszawa: Tenten 1994, 40 s.
24. A. Rimbaud: Poezje wybrane. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył: A. Międzyrzecki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1994, 208 s.

Zob. też Twórczość poz. , , , , , , Prace redakcyjne poz. , , , , .

Prace redakcyjne

1. Ziemia rodzinna. [Album]. Wiersze wybrali: T. Kubiak i A. Międzyrzecki. Fotografie zebrał i ułożył E. Hartwig. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 143 s.
2. S. Quasimodo: Poezje. Red. i słowo wstępne: A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 136 s.
Tu także m.in. przekłady A. Międzyrzeckiego.
3. K.I. Gałczyński: Liryka. 1926-1953. Wybór i wstęp: A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 212 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1973, wyd. 4 1985, wyd. 5 uzupełnione i poprawione 1994, 261 s., wyd. 6 1995.
4. B. Słucki: Pamięć. [Wiersze]. Wybrał A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 51 s.
Tu także m.in. przekłady A. Międzyrzeckiego.
5. Pierścień, peleryna, pióro. Poetyckie nagrody 1959-1966 pod egidą Zrzeszenia Studentów Polskich i Klubu Studentów Wybrzeża „Żak”. Wybór: A. Międzyrzecki. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1968, 238 s.
6. E.E. Cummings: Wybór wierszy. Wybrał i wstępem opatrzył A. Międzyrzecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 182 s.
Tu także m.in. przekłady A. Międzyrzeckiego.
7. ...opiewam nowoczesnego człowieka. Antologia poezji amerykańskiej. Wiersze amerykańskie od Poego, Whitmana i Emily Dickinson do poetów dzisiejszych. Wybór i oprac.: J. Hartwig i A. Międzyrzecki. Warszawa: RePrint; Res Publica 1992, X, 444 s.
Tu także m.in. przekłady A. Międzyrzeckiego.
8. A. Rimbaud: Wiersze; Sezon w piekle; Iluminacje; Listy. Wybrał, oprac. i posłowiem opatrzył: A. Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1993, 383 s.
Tu także m.in. przekł. A. Międzyrzeckiego.
9. Wspomnienia o Antonim Słonimskim. Pod red. P. Kądzieli i A. Międzyrzeckiego. Warszawa: Biblioteka „Więzi 1996, 389 s.

Zob. też Przekłady poz. , , , , , , , , .

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1957, 1962, 1966, 1978, 1989, 1996.

Wywiady

Rozmowa z Arturem Międzyrzeckim. Rozm. W.P. Szymański. Tygodnik Powszechny 1964 nr 34, przedruk w: W.P. Szymański: Rozmowy z pisarzami. Kraków 1981.
Fala wzruszenia żywego. Z Arturem Międzyrzeckim rozm. K. Masłoń. Rzeczpospolita 1992 nr 180.
Ostatni wywiad. Rozm. E. Puczek. Śląsk 1996 nr 12.
Rozwodu nie będzie. Z Julią Hartwig i Arturem Międzyrzeckim rozm. B.N. Łopieńska. W: B.N. Łopieńska: Książki i ludzie. Warszawa 1998.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (R. Matuszewski).

Ogólne

Książki

R. Przybylski: Międzyrzecki. Warszawa: Agencja Autorska 1994, 59 s.

Artykuły

R. Matuszewski: Artur Międzyrzecki. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 1.
R. Matuszewski: Na przykładzie jednego wiersza. W tegoż: Doświadczenia i mity. Warszawa 1964 [dot. wiersza „Zamiast manifestu”].
R. Matuszewski: Poezja polska w roku 1964. 2. Wielki spór. „Wiatraki1965 nr 18 [dot. także twórczości T. Różewicza].
A. Sandauer: Źle o następcach. Współczesność 1965 nr 9, polemika: A. Międzyrzecki: Odpowiedź krytykowi. Tamże 1965 nr 11.
J.J. Lipski: Antynomie poetyckiego świata. Twórczość 1966 nr 4, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987.
M. Wyka: Międzyrzecki. „Wiatraki1966 nr 11.
W.P. Szymański: Zamówienia. Tygodnik Kulturalny 1967 nr 37, przedruk w tegoż: Outsiderzy i słowiarze. Wrocław 1973 [analiza wiersza].
W.P. Szymański: Między ciemnością a świtem. (Poezja Artura Międzyrzeckiego). W tegoż: Outsiderzy i słowiarze. Wrocław 1973.
R. Przybylski: Między słowem a zmartwychwstaniem. Więź 1974 nr 3.
J. Waczków: Lekcja chłopa paryskiego. Literatura na Świecie 1974 nr 9 [porównanie przekładów prozy L. Aragona dokonanych przez A. Międzyrzeckiego i A. Ważyka].
R. Przybylski: Między czasem poległych a groźbą spodlenia. W tegoż: To jest klasycyzm. Warszawa 1978.
M. Szybistowa: Sens kategorii modalnych w utworze literackim, czyli o wolności osobistej. Teksty 1978 nr 3 [na przykładzie wiersza „Habeas Corpus”].
S. Stabro: Przeciw historii?Kultura1981 nr 11.
S. Dąbrowski: Przyboś, Różewicz i Artur Międzyrzecki. (Cz. 2. Interwencyjny „trójgłos” Artura Międzyrzeckiego). Ruch Literacki 1983 nr 1 [analiza wiersza „List wiosenny”].
P. Szewc: Próba ładu. Akcent 1983 nr 4.
W. Ligęza: Temat Ubi Sunt. (O wierszach Artura Międzyrzeckiego) „Więź1984 nr 11/12.
M. Nowotny: Elementarz. Ruch Literacki 1985 nr 5/6 [dot. wiersza „Z elementarza”].
R.K. Przybylski: Wygnanie i królestwo. (O poezji Artura Międzyrzeckiego). W Drodze 1985 nr 4.
A. Zawada: Tożsamość trwalsza niż okoliczność. Odra 1985 nr 4.
F. Śmieja: O czasie budowania fasad. „Dziennik Polski, Nowy Jork 1990 nr 5 dod. „Przegląd Polski”.
M. Zaleski: Spotkanie z okolicznościami. Tygodnik Powszechny 1992 nr 49.
M. Nowotna. W tejże: Le sujet et son identité. Paris 1993.
R.K. Przybylski: Wygnanie i królestwo. W tegoż: Wszystko inne. Poznań 1994.
S. Stabro: Ogrodnik wojennych sezonów. (Artur Międzyrzecki). W tegoż: Zamknięty rozdział. Warszawa 1994, przedruk w tegoż: Poezja i historia. Kraków 1995.
B. Fac: Ostatnia jesień Artura. Tytuł 1996 nr 4.
J. Grądziel: Jak ze sobą rozmawiają. Arkusz 1996 nr 3 [dot. wierszy A. Międzyrzeckiego „Również to, co tu zapisuję” oraz W. Szymborskiej „Dzieci epoki”].
J. Grzenia: Wiersze naukowe. Uwagi o wtórnym wykorzystaniu naukowych gatunków wypowiedzi w tekstach poetyckich. Język Artystyczny 1996 t. 10 [analiza wierszy A. Międzyrzeckiego i C. Miłosza].
M. Janion: Rana po armii. O Arturze Międzyrzeckim. Tygodnik Powszechny 1997 nr 3; przedruk w W tejże: Płacz generała. Warszawa 1998.
K. Pomian: O Arturze Międzyrzeckim wspomnienie. Kultura”, Paryż 1997 nr 5.
R.E. Stolarski: Kapral podchorąży Artur Międzyrzecki. Mars 1998 t. 6.
H. Waniek: Przylądki pamięci. Cz. 1-2. Literatura 1998 nr 7/8, 9.
H. Zaworska: Dusza przejściowa. Literatura 1998 nr 4.
J. Drzewucki: Poza historię, teraz. W tegoż: Smaki słowa. Wrocław 1999.
A. Zgorzelski: Trud czytania. Kres 1999 nr 4.
E. Ostrowski: Smak poziomki. Guliwer 2000 nr 4 [dot. książek dla dzieci napisanych wspólnie z J. Hartwig].
P. Matywiecki: Autoportret otwarty jak sen. Tygodnik Powszechny 2001 nr 45.
J. Sobolewska: Śmiech Międzyrzeckiego. „Odra2003 nr 10.
V. Britanišskij: Dvojnaja zvezda: A. Międzyrzecki i J. Hartwig. W tegoż: Reč Pospolitaja poetov. Sankt-Peterburg 2005.
W.P. Szymański: Selekcje. W tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.

Namiot z Kanady

Z. Broncel: Pod „Namiotem z Kanady. Gazeta Polska”, Jerozolima 1944 nr 89.

Strony przydrożne

J. Śpiewak. „Twórczość1952 nr 10 [dot. również: Szyby Auchel; Światło nowej dzielnicy].

Szyby Auchel

R. Matuszewski: W poszukiwaniu większych form poetyckich. Nowa Kultura 1951 nr 23.
J. Śpiewak. „Twórczość1952 nr 10 [dot. również: Strony przydrożne; Światło nowej dzielnicy].

Światło nowej dzielnicy

J. Śpiewak. „Twórczość1952 nr 10 [dot. również: Szyby Auchel; Strony przydrożne].

Południe

J. Sławiński: Poezja retoryczna. Twórczość 1956 nr 8.

Opowieści mieszkańca namiotów i inne opowiadania

W. Mach: Poeta w mundurze – prozą. Nowa Kultura 1957 nr 28, przedruk w tegoż: Szkice literackie. T. 1. Warszawa 1971.

Wiersze wybrane [1997]

J. Kwiatkowski: Poezja letnia. Życie Literackie 1957 nr 36.
R. Matuszewski: Pokolenie uspokojone. Nowa Kultura 1957 nr 28.
A. Słucki: Drogi dojrzałości. Twórczość 1957 nr 12.

Powrót do Sorrento

K.T. Toeplitz: Wojaż artysty. Świat 1959 nr 15.

Kombatanci i podróżnicy

Z. Żabicki: Poeta o poecie. Nowe Książki 1960 nr 16.

Piękne zmęczenia

A. Lisiecka. „Życie Literackie1962 nr 46, przedruk w tejże: Prognoza pogody. Warszawa 1966.
J. Rogoziński: Skazany na słowo. Nowe Książki 1962 nr 23.

Śmierć Robinsona

H. Bereza: Ratunek w kulturze. Twórczość 1963 nr 7, przedruk pt. Ocalenie w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966.
J.J. Lipski: Życie snem. Twórczość 1963 nr 1, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987.

Poezja dzisiaj

T. Burek: Co dzisiaj robi poezja. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 49.
S. Grochowiak: Ciągłość – nie manifest. „Kultura1964 nr 38.
J.M. Rymkiewicz. „Nowe Książki1964 nr 20.
T.J. Żółciński: Spór o współczesną poezję. Więź 1965 nr 1.

Ekspedycja

M. Piwińska: Sztuki towarzyskie. Dialog 1966 nr 9.

Zamówienia

T. Burek: Poezja jako odnowa poezji. Twórczość 1969 nr 3.
J. Kwiatkowski: Poezja zmienna jest: Żart, ironia i głębsze znaczenia. Życie Literackie 1969 nr 32.
W.P. Szymański: Dialog snu ze światem. Poezja 1969 nr 4.

Dialogi i sąsiedztwa

P. Skórzyński: Dialog z literaturą. Twórczość 1972 nr 1.
S. Stabryła: Sztuka interpretacji. Poezja 1972 nr 3.

Złota Papuga

R. Przybylski: Wielka Witkacjada. Twórczość 1970 nr 9.
S. Barańczak: Faust, Leverkün i Franciszek Diablotka. Odra 1971 nr 2.
S. Barańczak: Oczy Lizawiety Prokofiewny. „Odra1971 nr 6, przedruk w tegoż: Ironia i harmonia. Warszawa 1973 [dot. m.in.: Złota Papuga].
H. Zaworska: Wieża Babel – do wynajęcia. W tejże: Spotkania. Warszawa 1973.
J. Łukasiewicz: Złota Papuga” (formuła gumowego materaca). W tegoż: Republika mieszańców. Wrocław 1974.

Wybór wierszy [2000]

S. Barańczak: Faust w poszukiwaniu Mefista. Twórczość 1972 nr 6.

Wygnanie do rymu

J. Kornhauser: Teatr cieni. Tygodnik Powszechny 1978 nr 43, przedruk w tegoż: Światło wewnętrzne. Kraków, Wrocław 1984.
A. Zawada: Pokusy klasycyzmu. Twórczość 1978 nr 3.
S. Barańczak: Drzewo wygnania. W tegoż: Etyka i poetyka. Paryż 1979, przedruk w tegoż: Etyka i poetyka. Kraków* 1981.

Poezje wybrane 1979

R. Matuszewski: Własny głos poety. W tegoż: Z bliska. Kraków 1981 [dot. też: Poezja].

Wiek mentorów

R. Nycz: Przechadzki w logosie. Tygodnik Kulturalny 1980 nr 4.

Poezja

B. Maj: Wszystko to jest i oddycha...” „Pismo 1981 nr 1.
R. Matuszewski: Własny głos poety. W tegoż: Z bliska. Kraków 1981 [dot. też Poezje wybrane].

Wojna nerwów

S. Barańczak: Racja bytu. Zeszyty Literackie”, Paryż 1984 nr 7, przedruk w tegoż: Przed i po. Londyn 1988.
M. Grześczak: O spireo forsycjo. Twórczość 1984 nr 8.
L. Szaruga: Lekcja dystansu. W tegoż: Szkoła polska. Warszawa* 1984.
M. Nowotny-Szybist: Deux essais sur „La Guerre des Nerfs. Revue des Études Slaves”, Paryż 1985 nr 3.
P. Szewc: Nowy tom Artura Międzyrzeckiego. Przegląd Powszechny 1985 nr 9.
W. Bolecki: Czterdzieści lat później. Arka 1986 nr 15, przedruk: „Znak” 1989 nr 10/12.

Między nami mówiąc

L. Bugajski: Pusto się robi. Twórczość 1993 nr 7 [dot. też: To samo miasto, ta sama miłość].

Koniec gry

A. Szymańska: Poety droga do siebie. Przegląd Powszechny 1987 nr 12.
S. Barańczak: Koszmary i piosenki. Puls 1988 nr 38.
R. Matuszewski: Kronikarz ciemnego wieku. Twórczość 1988 nr 6.
P. Szewc. „Tygodnik Powszechny1988 nr 6.

To samo miasto, ta sama miłość

L. Bugajski: Pusto się robi. Twórczość 1993 nr 7 [dot. też: Między nami mówiąc].

Wiersze dawne i nowe

J. Fazan: Paradoksy Artura Międzyrzeckiego. Dekada Literacka 1993 nr 7.

Rzeka czarownic

J. Drzewucki: Poza historią, teraz. Twórczość 1995 nr 3.

U progu XXI wieku

A. Zawada: Potęga smaku. Nowe Książki 1997 nr 2.

Nieskończona przejrzystość

J. Wolski: Dać znak pamięci. Kwartalnik Artystyczny 1998 nr 2.

Z dzienników i wspomnień

B. Mamoń: Bitwa o „pierwsze prawdy. Tygodnik Powszechny 2000 nr 4.

G. Apollinaire: Nowe przekłady

I. Kania: Gdyby Apollinaire pisał po polsku. Literatura na Świecie 1996 nr 10 [dot. wyd. poszerzonego pt. Piosenka niekochanego i inne wiersze].