BIO

Urodzony 23 kwietnia 1911 w majątku Mokra na Podolu w rodzinie ziemiańskiej; syn Kazimierza Micińskiego i Marii z Andryczów; bratanek Tadeusza Micińskiego, poety i prozaika. Po wybuchu rewolucji i utracie majątku, mieszkał z rodziną początkowo w Odessie, a od 1919 w Bydgoszczy, gdzie uczęszczał do gimnazjum klasycznego. Od 1927 uczył się w Gimnazjum im. T. Rejtana w Warszawie. Z powodu gruźlicy musiał przerwać na pewien czas naukę i wyjechać na leczenie do Zakopanego (zaprzyjaźnił się w tym okresie ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem). Debiutował w 1928 artykułami pt. Religia grecka w świetle mitów i Leonardo da Vinci – życie i twórczość, opublikowanymi na łamach czasopisma „Echa Szkolne” (nr 1). W tymże roku zdał maturę i zaczął studiować historię sztuki, a od 1930 filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Debiutował jako poeta w 1930 wierszami Pieśń św. Szymona Słupnika i Chleb z Gietsemane, drukowanymi w „Kwadrydze” (nr 6). W 1932-34 pracował w redakcji dwutygodnika „Zet”, prowadząc dział krytyki literackiej i teatralnej, a także zamieszczając liczne recenzje. W 1932 był ponownie na kuracji w Zakopanem. Wiersze, eseje, artykuły, felietony i recenzje drukował m.in. w „ABC Literacko-Artystycznym” (1934), „Gazecie Artystów” (1934), „Miesięczniku Literatury i Sztuki” (1934-35). Od 1935 prowadził dział krytyki literackiej w „Prosto z mostu”, ogłaszał także na jego łamach recenzje, głównie dotyczące poezji. W 1936 poślubił Helenę Krauze, romanistkę. W 1937 uzyskał magisterium i otrzymawszy roczne stypendium Funduszu Kultury Narodowej, od października tego roku kontynuował studia filozoficzne we Francji, w Grenoble (u prof. Jacques'a Chevaliera) i w Paryżu, zbierając materiały do pracy doktorskiej o Victorze Cousin. Po powrocie do Warszawy zaprzestał współpracy z „Prosto z mostu”, nie godząc się z kierunkiem pisma. We wrześniu 1938 objął kierownictwo redakcji prozy w dziale literackim Polskiego Radia, równocześnie uczył propedeutyki filozofii w gimnazjach warszawskich i był asystentem Katedry Filozofii UW, kierowanej przez prof. Władysława Tatarkiewicza. Po wybuchu II wojny światowej, ewakuowany z Warszawy wraz z dyrekcją Polskiego Radia, wyjechał przez Wilno, a potem Szwecję do Francji i zamieszkał początkowo w Paryżu. Odnowienie się gruźlicy skłoniło go do przeniesienia się w styczniu 1940 do Montaigut (Allier). Kontynuował twórczość literacką; w okresie od marca do czerwca 1940 opublikował kilka esejów w „Polsce Walczącej” i „Wiadomościach Polskich.” Po klęsce Francji w czerwcu tego roku podjął nieudaną próbę jej opuszczenia. Powrócił wówczas do Montaigut, a stamtąd przeniósł się do Colombier. Jesienią 1940 udał się do Grenoble, gdzie Polski Czerwony Krzyż zorganizował w Grand Hotelu schronisko dla intelektualistów; ze względu na chorobę płuc nie został jednak przyjęty. Zimę 1940/41 spędził w sanatorium przeciwgruźliczym w St. Hilaire du Trouvet. Następnie mieszkał pod Grenoble, w Bouquéron, a potem w Laffrey, gdzie 30 maja 1943 zmarł i tam został pochowany.

Twórczość

1. Chleb z Gietsemane. [Wiersze]. Warszawa: Biblioteka „Zet 1933, 24 s.

2. Podróże do piekieł. I-VII. [Szkice literacko-filozoficzne]. Warszawa: Prosto z Mostu 1937, 137 s. Przedruk zob. poz. .

Przekłady

francuski

Voyages aux enfers. W: B. Miciński: Diligence philosophique. [Przeł.:] A. Ciesielska, K. Bourneuf. Montricher [1991].

3. Portret Kanta. [Esej]. Grenoble: Polski Czerwony Krzyż 1941, 46 s., powielone. Przedruk zob. poz. , .

Przekłady

angielski

Portrait of Kant. [Przeł.] J. Kasicka. The Polish Review”, Nowy Jork 1979 nr 4.

francuski

Portrait de Kant. W: B. Miciński: Diligence philosophique. [Przeł.:] A. Ciesielska, K. Bourneuf. Montricher [1991].

4. Portret Kanta i trzy eseje o wojnie. Słowo wstępne: K. Régamey; A. Jakubisiak. Rzym: Instytut Literacki 1947, 98 s.

Zawartość

Portret Kanta [poz. ]; Odpowiedź na list Francesca; O nienawiści, okrucieństwie i abstrakcji; Myśli o wojnie.

Przekłady

francuski

Portrait de Kant; Réponse à la lettre de Francesco De la haine, de la cruauté de l'abstraction Pensées sur la guerre. W: B. Miciński: Diligence philosophique. [Przeł.:] A. Ciesielska, K. Bourneuf. Montricher [1991].

5. Pisma. Eseje, artykuły, listy. Wybór i oprac.: A. Micińska. Przedmowa: J. Błoński. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1970, 616 s.

Zawartość

Eseje: Podróże do piekieł [poz. ]; Widok na Grenoble; Dyliżans filozoficzny [dot. V. Cousina]; Notatki o natchnieniu; O przygodzie i morzu [dot. J. Conrada]; Portret Kanta [poz. ]; Odpowiedź na list Francesca obywatela rzymskiego [poz. ]; O nienawiści, okrucieństwie i abstrakcji [poz. ]; Myśli o wojnie [poz. ]; Uwagi o polityce; O Grecji; Z notatnika. – Artykuły i recenzje: Walka sztuki ze sztuką [dot. poezji dwudziestolecia]; O kryteria estetyczne. (Na marginesie broszury Stanisława Ignacego Witkiewicza [„O czystej formie”]); Treść i forma; Tragedia „estetyki artystów”; Niektóre zagadnienia estetyki formalistycznej; Recenzja polemiczna [dot.: S. Machniewicz: Estetyka życia codziennego]; O deformacji rzeczywistości w sztuce; Teatr; „Cud mniemany” cudem prawdziwym [recenzja wystawienia sztuki W. Bogusławskiego w Teatrze Artystów w Warszawie]; O inscenizacji „Daniela” [dot. wystawienia sztuki S. Wyspiańskiego w Teatrze im. S. Żeromskiego w Warszawie]; Sędziowie [recenzja wystawienia sztuki S. Wyspiańskiego w Teatrze Ateneum w Warszawie]; „Dorota Angermann” [recenzja wystawienia sztuki G. Hauptmanna w Teatrze Ateneum w Warszawie]; „Sprawa Dantona” [recenzja wystawienia sztuki S. Przybyszewskiej w Teatrze Ateneum w Warszawie]; Na marginesie premiery w Teatrze Aktora [dot. wystawienia: G. Zapolska: Moralność pani Dulskiej]; W sprawie stylu romantycznego. (Na marginesie inscenizacji „Dziadów” [A. Mickiewicza]) w Teatrze Polskim [w Warszawie]. – Krytyka: Jutro np! [dot.: S.I. Witkiewicz: Nikotyna, alkohol, kokaina, peyotl, morfina, eter – Appendix]; Na Nowiniarskiej bez zmian [dot.: Z. Uniłowski: Wspólny pokój]; „Autoportret” [dot.: S.R. Dobrowolski: Autoportret]; Peiperyzacja czy pauperyzacja intelektualna [dot.: Antologia poezji społecznej 1924-1933. Wilno 1933]; Klasyk czy romantyk [dot.: W. Sebyła: Koncert egzotyczny]; „Balet powojów” [M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej]; Bez przepustki do „archierejskiego wagona” [Antologia współczesnej poezji polskiej. Warszawa 1935]; Liryk najprawdziwszy [dot. B. Michalskiego]; Pochylmy się nad wierszami Gałczyńskiego; Poezje Światopełka Karpińskiego; „Słowik litewski” [K. Iłłakowiczówny]; „Ziemia odpływa na zachód” [S. Piętaka]; „Wolność tragiczna” [K. Wierzyńskiego]; „Zaciśnięte dookoła ust” [J. Brzękowskiego]; Pozgonne [dot. Z. Uniłowskiego]; Na marginesie „Ludzi genialnych” [E. Kretschmera]; Metafizyka czy metoda leczenia histerii [dot.: J. Pastuszko: Filozofia współczesna]; Trzy prace o psychoanalizie [Z. Freuda, J. de la Vaissière i K. Golonki]; Krakowski Zjazd Filozoficzny [w 1936]; Myśli o kartezjanizmie; O teoretycznych podstawach psychoanalizy. – Korespondencja: Listy z lat 1932-1939 [do następujących osób:] K. Golonka [13], J. Iwaszkiewicz [15]; W. Sebyła [14]; A. Wasilewski [1], [oraz 3 listy do rodziców]; Listy z lat 1940-1943 [do następujących osób:] W. i E. de Andreis [1], D. Bouchayer [1], W. Grzybowscy [7], L. Kostecki [4], K. Krancowie [7], J. Stempowski [12], J. Tuwim [2], P. Zdziechowski [1], [oraz list do matki].

6. Podróże do piekieł i inne szkice. Wstęp: A. Michnik. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1994, 149 s.

Zawartość

Podróże do piekieł [poz. ]. – Portret Kanta [poz. ]. – z poz. : Odpowiedź na list Francesca obywatela rzymskiego; O nienawiści, okrucieństwie i abstrakcji; Myśli o wojnie.

7. Listy. [Autorzy:] B. Miciński, J. Stempowski. Oprac.: A. Micińska, J. Klejnocki, A.S. Kowalczyk. Wprowadzenie: H. Micińska-Kenarowa; K. Régamey. Warszawa: LNB 1995, 348 s.

Zawartość

H. Micińska-Kenarowa: O Jerzym Stempowskim; K. Régamey: Bolesław Miciński – Listy: Cz. 1. Listy Bolesława Micińskiego i Jerzego Stempowskiego 1936-1943; Cz. 2. Listy Jerzego Stempowskiego do Haliny Micińskiej 1943-1946; Cz. 3. Listy Jerzego Stempowskiego do Haliny Micińskiej-Kenarowej 1957-1968. – Aneks: J. Stempowski: Bolesław Miciński; Aniela Micińska: List do Jerzego Stempowskiego.

Wybory utworów literackich w przekładach

francuski

Diligence philosophique. [Przeł.:] A. Ciesielska, K. Bourneuf. Montricher [1991] [zawiera przekł. Twórczość poz. , , oraz inne eseje].

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T. 20 cz. 4 z. 86. Wrocław; Kraków 1975 (B. Mamoń).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

K. Kozłowski: Podróże do piekieł. O eseistyce Bolesława Micińskiego. Poznań: Wiś 1996, 203 s. Prace Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
S. Janowski: Świat wartości. Problematyka aksjologiczna w eseistyce Bolesława Micińskiego, Jerzego Stempowskiego i Czesława Miłosza. Wrocław: Erechtejon 2002, 134 s.
Z. Ambroziewicz: Esej filozoficzny Bolesława Micińskiego jako sposób poszukiwania podstaw realności świata. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2003, 137 s.

Artykuły

L. Kostecki: Bolesław Miciński. Wiadomości Polskie”, Londyn 1943 nr 39.
F. Lilpop-Krancowa: Pamięci Bolesława Micińskiego. Tygodnik Polski”, Nowy Jork 1943 nr 39, przedruk „Dziś i Jutro” 1948 nr 13/14.
J. Prokop: W kręgu cierpienia i śmierci. Tygodnik Powszechny 1952 nr 7.
J. Ulatowski: Rzeczywistość, ale jaka? Bolesław Miciński na tle pokolenia. Kultura”, Paryż 1953 nr 6.
W. Szymański: Podróżny z „Dyliżansu filozoficznego. Twórczość 1957 nr 1, przedruk w tegoż: Ballady przed burzą. Warszawa 1961; Moje dwudziestolecie 1918-1939. Kraków 1998.
A. Micińska: Pisarz wysokiego brzegu. Twórczość 1963 nr 8.
• [J. Stempowski] P. Hostowiec: Bolesław Miciński. Kultura”, Paryż 1968 nr 4.
J. Błoński: Portret Micińskiego. „Twórczość1969 nr 11.
A. Łaszowski: Mistrzowie naszej młodości. Kierunki 1970 nr 42, przedruk w tegoż: Literatura i styl życia. Warszawa 1985.
W. Tatarkiewicz: O Bolesławie Micińskim. W: 70 żywotów. Kraków 1975 [wspomnienie].
E. Czerwińska: Szkic do portretu Bolesława Micińskiego. Więź 1984 nr 10.
A. Michnik: Nienawidzę totalizmu...” – o Bolesławie Micińskim. Zapis”, Londyn 1984 nr 5, przedruk „Res Publica” 1990 nr specjalny; „Zeszyty Literackie”, Paryż 1984 nr 5; w tegoż: Polskie pytania. Paryż 1987, wyd. nast.: Kraków* 1988; Warszawa 1993.
J. Błoński: Czytanie Micińskiego. W tegoż: Kilka myśli co nie nowe. Kraków 1985.
Z. Miedziński: Pasażer tragicznego dyliżansu. Kierunki 1986 nr 28.
J. Zychowicz: Portrety mędrców emigrantów. Poezja 1987 nr 6 [dot. też J. Stempowskiego i A. Wata].
A. Sulikowski: Sztuka portretu w eseju na przykładzie Bolesława Micińskiego. W: Polski esej. Kraków 1991.
W. Maciąg: Nieoczekiwana dojrzałość młodych krytyków. Bolesław Miciński i Ludwik Fryde. W tegoż: Nasz wiek XX. Wrocław 1992.
P. Maciejko: Bolesław Miciński: niebiosa i otchłań. Społeczeństwo Otwarte 1994 nr 4.
A. Matracka-Kościelny: Odniesienia i inspiracje Bachowskie u Bolesława Micińskiego, Jarosława Iwaszkiewicza i Konstantego I. Gałczyńskiego. W: Stawisko. T. 2. Podkowa Leśna 1995.
A. Kołakowski: Świadek kryzysu. Społeczeństwo Otwarte 1997 nr 7/8.
U. Kowalczuk: Witkiewicz i Miciński – w przestrzeni polskości. W: Literatura Młodej Polski. Między XIX a XX wiekiem. Białystok 1998.
R. Kwiecień: Bolesław Miciński i psychoanaliza. Teksty Drugie 1998 nr 1/2.
Z. Ambroziewicz: Bolesława Micińskiego interpretacja kantyzmu jako metoda omijania realności. „Zeszyty Naukowe. Nauki Społeczno-Polityczne. Uniwersytet Opolski1999 z. 10.
A. Zawadzki: Przywrócenie życia słowem. Pisarstwo filozoficzne Bolesława Micińskiego. Principia 2000 t. 27/28.
T. Wójcik: W kochanej, cudownej Grenoble. Twórczość 2001 nr 8.
R. Piętka: Dwudziestowieczni apologeci języka łacińskiego: Thomas Stearns Eliot, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Bolesław Miciński. Terminus 2002 z. 2.
T. Wójcik: Bolesław Miciński. Pre-figury emigracyjności. W: Pisarz na emigracji. Warszawa [2005].

Chleb z Gietsemane

W. Sebyła. „Pion1934 nr 7.

Podróże do piekieł

T. Bereza; K. Wyka: Dwugłos o Bolesławie Micińskim. Ateneum 1938 nr 2, przedruk recenzji K. Wyki w tegoż: Stara szuflada. Kraków 1967.
K. Czachowski. „Nowa Książka1938 nr 4.
J. Iwaszkiewicz. „Wiadomości Literackie1938 nr 24.
J. Rosnowska. „Życie Literackie1938 nr 2.
• [A. Sandauer] A. Sand.: Spory filologiczne. Nowy Dziennik 1938 nr 132.
K. Troczyński: Uroki pięknego stylu – przyczynek do dziejów snobizmu. „Dziennik Poznański1938 nr 85.
S. Żejmis-Miciński: O nagrodę młodych. Bolesław Miciński. Polityka 1938 nr 3.
K. Dybciak: Inwazja eseju. Pamiętnik Literacki 1977 z. 4 [na przykładzie „Podróży do piekieł”].
I. Jokiel: Kilka uwag o „Podróżach do piekieł” Bolesława Micińskiego. (W pięćdziesiątą rocznicę śmierci pisarza). Litteraria 1993.
S. Janowski: W Dolinie Józefata. Wokół „Podróży do piekieł” i „Portretu do piekieł” Bolesława Micińskiego. Zeszyty Naukowe. Filologia Polska. Uniwersytet Opolski 1999 z. 39.
I. Jokiel: Ocalić Kartezjusza. („Podróże do piekieł” Bolesława Micińskiego). W tejże: Ocalić Kartezjusza. Opole 2004.

Portret Kanta i trzy eseje o wojnie

J. Budkowska: Na odwrocie portretu Kanta. „Tygodnik Warszawski1948 nr 25.
G. Herling-Grudziński. „Wiadomości”, Londyn 1948 nr 13, przedruk w tegoż: Wyjścia z milczenia. Warszawa 1993.

Pisma

M. Wyka: Wznowienie Bolesława Micińskiego. Życie Literackie 1970 nr 49.
H. Bednarek: Humanista-filozof czasów naporu i burzy. Życie i Myśl 1971 nr 11.
M. Kabata. „Przegląd Humanistyczny1971 nr 4.
Z. Kubiak: Bolesław Miciński, czyli między biologią i abstrakcją. Tygodnik Powszechny 1971 nr 1.
J. Łukasiewicz: Na skrzyżowaniu. Więź 1971 nr 1.
S. Tomala: Z psychologii niepokoju. Miesięcznik Literacki 1971 nr 5.
T. Burek: Zwycięstwo nad rozpaczą. W tegoż: Dalej aktualne. Warszawa 1973.

Podróże do piekieł i inne szkice

P. Rodak: Atrament, pióro i zeszyt. Gazeta Wyborcza 1994 nr 266.
M. Krakowiak: Eseistyczne podróże Bolesława Micińskiego. Tytuł 1995 nr 2.

Listy. [Autorzy:] J. Andrzejewski, J. Iwaszkiewicz

C. Miłosz: Miciński i prawica. Czy Bolesław Miciński był prawicowcem; M. Stopa: Koniec świata i zadania myślenia. Gazeta Wyborcza 1995 nr 265 dod. „Książki” nr 11.
M. Wyka: Dialog na ruinach. Dekada Literacka 1995 nr 10, przedruk w tejże: Punkty widzenia. Kraków 2000; Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.
J. Kott: Listy o przetrwaniu. Tygodnik Powszechny 1996 nr 25.
R. Węgrzyniak: Solidarność rzemienia i samodziału. Tygodnik Powszechny 1996 nr 18.
M. Zagańczyk: Kajet lektur. Zeszyty Literackie”, Warszawa-Paryż 1996 nr 2.
H. Zaworska: Siła przyjaźni. Odra 1996 nr 6, przedruk w tejże: Szczerość do bólu. Warszawa 1998.
R. Moczkodan: Jerzy Stempowski – Bolesław Miciński. (Na marginesie korespondencji). W: Twarze emigracji. Toruń 1999.