MENCWEL Andrzej

Urodzony 11 września 1940 w Tarnobrzegu; syn Antoniego Mencwela, krawca, i Stanisławy z Walkowiaków. Do szkół uczęszczał w Jeleniej Górze, a następnie w Żarach, gdzie ukończył Liceum Ogólnokształcące. W 1957 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Od 1958 studiował równocześnie filozofię na UW. Był członkiem Zrzeszenia Studentów Polskich, uczestniczył w różnych formach studenckiego życia kulturalnego. Działał w Kole Polonistów. Debiutował jako krytyk w 1959 recenzją tomu poezji Małgorzaty Hillar pt. Gliniany dzbanek, opublikowaną w tygodniku studenckim „Od nowa” (nr 26). W następnych latach ogłaszał recenzje i artykuły literackie, m.in. we „Współczesności” (1960-71; w 1968-70 także pod pseudonimem Stanisław Walkowiak), „Itd” (w 1961-63 pracownik redakcji), „Twórczości” i „Dialogu” (1965-67), „Argumentach” (1967). W 1969 pracował w dwutygodniku „Współczesność” jako korektor, w 1970-73 w Państwowym Instytucie Wydawniczym jako lektor, następnie do 1978 w redakcji „Miesięcznika Literackiego” jako kierownik działu krytyki. Równocześnie, po uzyskaniu w 1963 magisterium, był do 1968 zatrudniony początkowo jako stażysta, a następnie doktorant w Katedrze Teorii Literatury UW. Od 1967 był członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP), od 1978 wiceprezesem Klubu Krytyki ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). W 1970 ożenił się z Anną Gettlich, wydawczynią. W 1973 powrócił do pracy na UW w Zakładzie Teorii Literatury. W 1975 był na stypendium naukowym rządu francuskiego w Paryżu. W 1976 uzyskał stopień doktora, na podstawie pracy pt. Główne kategorie myśli krytycznej Stanisława Brzozowskiego (promotor profesor Janina Kulczycka-Saloni). W tymże roku został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1978-80 kierował działem krytyki w tygodniku „Literatura.” W 1981 założył i redagował miesięcznik krytyczny „Meritum” (nr 1-2). Należał do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Był ekspertem IX Nadzwyczajnego Zjazdu PZPR w 1981; po ogłoszeniu stanu wojennego wystąpił z partii. W 1976 rozpoczął pracę w Katedrze Kultury Polskiej UW, którą od 1991 kierował. W 1982 został członkiem polskiej sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia im. J. Korczaka, w 1988 polskiej sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Literackich (Association Internationale des Critiques Littéraires, AICL, Paryż). W 1987 był na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w USA. Habilitował się w 1990 na podstawie pracy pt. Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego. W 1991-94 współredagował dodatek tygodnika „Polityka” pt. „Kultura”. W 1992 został profesorem UW, a w 1997 otrzymał tytuł naukowy profesora. Po przekształceniu w 1998 Katedry Kultury Polskiej UW w Instytut Kultury Polskiej (IKP) był do 2005 jego dyrektorem, a także przewodniczącym Rady IKP. Został kierownikiem Zakładu Nowoczesnej Kultury Polskiej w IKP. Wykładał także na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie (do 2000). Brał czynny udział w życiu naukowym, m.in. jako członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN, Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN, przewodniczący Zespołu Humanistycznego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, prezes honorowy Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, wiceprzewodniczący Rady Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, a także członek Międzynarodowego Stowarzyszenia im. J. Korczaka, polskiej sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Literackich (Association Internationale des Critiques Littéraires) oraz Kapituły Nagrody Naukowej im. J. Giedroycia. Otrzymał w 1998 nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz nagrodę Polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego. Mieszka w Warszawie.