BIO

Urodzony 19 stycznia 1941 w Warszawie; syn Bohdana Marxa, inżyniera mechanika, i Marii z Kuszewskich, inżyniera agronoma. Ukończył Technikum Przemysłu Okrętowego w Gdańsku, następnie przez dwa lata (1958-60) studiował na Wydziale Maszynowym Politechniki Gdańskiej. Równocześnie od 1958 pracował jako technik planowania produkcji w wytwórni uszczelek „Morpak” w Gdańsku. W 1961 przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1964 był zatrudniony jako mechanik i konstruktor w Instytucie Lotnictwa, a w 1964-67 kierował Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej w Zjednoczeniu Państwowej Komunikacji Samochodowej. Od 1962 studiował też zaocznie polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim; w 1967 uzyskał magisterium. Debiutował w 1968 recenzją książki Zygmunta Grenia Gdzie nas nie ma, pt. Zachód bez mitologii, opublikowaną w „Nowych Książkach” (nr 4); w piśmie tym publikował do 1974. Liczne recenzje i artykuły zamieszczał nadto w „Tygodniku Kulturalnym” (1968-82; podpisane też: (jm), J.M., Konrad Lang), „Poezji” (1973-86; podpisane też: Konrad Lang, Marcin Kogge, Michał Küchmeister) oraz w miesięczniku „Człowiek i Światopogląd” (1971-79). W 1968-74 był wykładowcą nauk politycznych w Instytucie Nauk Ekonomiczno-Społecznych Politechniki Warszawskiej. W tym czasie należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1974-77 wykładał poetykę i historię literatury na Wydziale Humanistycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Siedlcach. W 1979-86 pracował jako kierownik działu krytyki w miesięczniku „Poezja”. Rozwijał twórczość krytycznoliteracką. W 1982-85 publikował w „Tu i teraz” (podpisany też: Konrad Lang, Zygmunt Roth; tu m.in. stały felieton pt. Książki najgorsze). W 1983 został redaktorem w dziale kulturalnym tygodnika „Odrodzenie” (tu w 1984-89 liczne recenzje oraz artykuły podpisane też: Marcin Kogge, Zastępca). W 1984 został członkiem Związku Literatów Polskich, a w 1986 członkiem Stronnictwa Demokratycznego Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1986-90 pełnił funkcję kierownika działu zagranicznego tygodnika „Kultura” (tu m.in. stały felieton pt. Rzeczy najgorsze). W 1990-92 był członkiem redakcji tygodnika „Nie” (tu felietony o tematyce społeczno-obyczajowej). W 1990-93 prowadził dział kulturalny w miesięczniku „Dziś” (tu m.in. liczne recenzje i szkice podpisane też: Konrad Lang, Marcin Kogge, Mikołaj Morski, Zygfryd Lander). W 1990-96 kierował działem literacko-artystycznym „Nowego Tygodnika Popularnego” (tu też stały felieton pt. Małpie zwierciadło oraz rubryka pt. Kram literacki i artystyczny; podpisany wieloma pseudonimami). Publikował nadto felietony w miesięczniku społeczno-kulturalnym „Credo” (1991, podpisane Gavroche) oraz artykuły i felietony w miesięczniku „Zdrowie i Sukces” (1992-94, podpisane: Jan Gasztołd, Jerzy Dowgot, Zygfryd Drahenfeld). Równocześnie w 1990-92 był nauczycielem języka francuskiego w Liceum im. J. Kochanowskiego w Warszawie, a następnie od 1993 nauczycielem języka polskiego w Zespole Szkół Zawodowych Nr 11. W 2002 uzyskał na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie doktorat na podstawie rozprawy Idee samobójstwa w filozofii (promotor prof. dr hab. Stanisław Jedynak). Od tegoż roku prowadził wykłady z filozofii i etyki w Wyższej Szkole Menedżerskiej Stowarzyszenia Inicjatyw Gospodarczych w Warszawie. Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Grupa poetycka „Kwadryga. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 214 s.

Zawartość

O „Kwadrydze” i kwadrygantach; „Poezja nie jest kwestią moralności” – o poezji Lucjana Szenwalda, pieśniarza Pierwszej Dywizji; „Nazywaniem poznanie zastąpić” – o poezji Władysława Sebyły; Swojak z Powiśla – o poezji Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego; Echo Baudelaire'owskie w kanonie Kwadrygi – o poezji Niny Rydzewskiej; Garść popiołu – o poezji Mariana Piechala; Wiersze mlekiem i miodem płynące – o poezji Włodzimierza Słobodnika; „Patyna na nas osiada” – o poezji Elżbiety Szemplińskiej; Topos sielskości – o poezji Stanisława Ciesielczuka; Ideowa euforia – o poezji Andrzeja Wolicy; W cieniu futuryzmu – o poezji Stefana Flukowskiego; Nie ma kanonu!

2. Gry krytyczne. [Szkice i recenzje]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 271 s.

Zawartość

M.in. szkice: Summa rustykalnej astrologii. (O Stanisławie Swenie Czachorowskim); Dłużnik niespełnionych nadziei. (O Tadeuszu Śliwiaku); „Zastałem świat otwarty i tak go zostawiam”. (O Romanie Śliwoniku); Plebejski surrealizm. (O Mieczysławie Czychowskim); Podróż do kresu nocy. (O Stanisławie Czyczu); Między erotyką a polityką. (O Bohdanie Drozdowskim); Gęstość. (O Marianie Grześczaku); „Śpiewam miłosny rym...”. (O Zbigniewie Jerzynie), – nadto recenzje i wywiad z S. Czyczem.

3. Legendarni i tragiczni. Eseje o polskich poetach przeklętych. Warszawa: Alfa 1993, 560 s.

Zawartość

Eseje: O poetach przeklętych; Egzorcysta. (O poezji Andrzeja Bursy); Przeznaczenie to jeszcze nie los. (O poezji Halina Poświatowskiej); „Alkohol powoli wypierał krew z obiegu...”. (O poezji Rafała Wojaczka); „Zamiatacz modlitw z posiwiałą miotłą”. (O poezji Stanisława Grochowiaka); Tramp i trubadur. (O poezji Edwarda Stachury); „Agonia oddychającego jeszcze mięsa”. (O poezji Kazimierza Ratonia), – nadto wybory wierszy omawianych poetów.

4. Skamandryci. [Eseje]. Warszawa: Alfa 1993, 636 s.

Zawartość

Eseje: Wielka piątka; Dytyrambista, hipnotyzer i prestidigitator [dot. J. Tuwima]; Najwierniejszy z wiernych [dot. K. Wierzyńskiego]; Jowiszowe pozy, zadumy, grymasy [dot. J. Iwaszkiewicza]; Retoryczne piekło [dot. A. Słonimskiego]; Naznaczony śmiercią [dot. J. Lechonia]; Poeta nostalgii [dot. S. Balińskiego], – nadto wybory wierszy omawianych poetów.

5. Dwudziestoletni poeci Warszawy. [Studia]. Warszawa: Alfa Wero 1994, 688 s.

Zawartość

Eseje: Znieważanie pamięci poległych; „Niech mi nie kładą gwiazd na skronie...” [dot. K.K. Baczyńskiego]; „Wywiodę noc wiosenną przed zwalony dom...” [dot. T. Gajcego]; „Wszędzie spotka mnie śmierć z rąk miłości” [dot. J. Krzyżewskiego]; Rycerz, romantyk, pomazaniec śmierci [dot. Z. Stroińskiego]; Erupcje histerycznej konfesji i poetyckie wyrobnictwo [dot. A. Trzebińskiego]; „Zamkną się nad nami paprocie...” [dot. W. Bojarskiego], – nadto wybory wierszy omawianych poetów.

6. Młoda Polska. Warszawa: Alfa 1997, 1115 s.

Zawartość

Eseje: Charyzmatyczny kapłan czy wiejski organista [dot. J. Kasprowicza]; Alchemik miłosnych ekstaz [dot. K. Przerwy-Tetmajera]; Piękna pani z Podola [dot. K. Zawistowskiej]; We władzy demonów [dot. T. Micińskiego]; Perwersje demiurga [dot. B. Leśmiana]; Czciciel mądrości [dot. L. Staffa], – nadto wybory wierszy omawianych poetów.

7. Wielcy romantycy. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Norwid. [T. 1-2]. Warszawa: Alfa-Wero 1999, 884 + 553 s.

8. Legendarni i tragiczni. Eseje o polskich poetach przeklętych. Warszawa: Alfa-Wero 2000, 560 s. Wyd. 2 tamże 2002.

Na okładce wymienieni: Marian Ośniaiowski; Stanisław Swen; Czachorowski; Stanisław Czycz; Ryszard Milczewski-Bruno; Andrzej Babiński; Włodzimierz Szymanowicz; Jan Rybowicz.

9. Idea samobójstwa w filozofii. Od antyku do współczesności. Warszawa: Alfa 2003, 511 s.

Rozprawa doktorska.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

A kysz, bajczarzu bałamutny.... Poezja 1979 nr 6 s. 80-90 [dot. książek dla dzieci].
Bureau de la Poésie. Poezja 1980 nr 10 s. 73-83.
Rodowód współczesnej poezji litewskiej. Poezja 1980 nr 4 s. 87-99 [autor podpisany: Marcin Kogge].
Otwieranie pięciu zmysłów. Poezja 1981 nr 7 s. 33-48 [dot. obrazu Litwy w utworze Cz. Miłosza „Dolina Issy”].
O francuskiej piosence, balladzie i poezji śpiewanej. Poezja 1982 nr 8 s. 51-64.
Dichtung und Wahrheit Artura Sandauera. Poezja 1983 nr 6 s. 24-35.
Non omnis moriar. Poezja 1983 nr 9 s. 69-90 [dot. A. Ważyka].
Demon ciechociński. Poezja 1984 nr 8 s. 52-65 [dot. poezji J. Żernickiego].
Skamandryci i inni o wojnie. Poezja 1985 nr 5/6 s. 41-72.
Eliksir zapomnienia. Poezja 1986 nr 4 s. 17-41 [dot. wpływu narkotyków na twórczość H. Michaux i Ch. Baudelaire'a].
Od Tetmajera do Boya. (O poezji miłosnej Młodej Polski). Poezja 1986 nr 7/8 s. 13-47.
Rewolucja i niepodległość. Kilka myśli o „Przedwiośniu” [S. Żeromskiego]. Dziś 1990 nr 2 s. 65-81.

Przekłady

1. M. Mohrt: Kampania włoska. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1969, 237 s.
2. W. Bułat: Zjawiska optyczne w przyrodzie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1979, 143 s. Wyd. 2 tamże 1987.
3. C. Anet: Mayerling. [Powieść]. Warszawa: Baza 1991, 168 s.
Autor przekładu podpisany: Konrad Lang.

Prace redakcyjne

1. T. Boy-Żeleński: Drobne słówka brzęczą... Wstęp i wybór ze „Słówek”: J. Marx. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1989, 200 s.
2. Utarczki miłości. Staropolska poezja erotyczna. Antologia. Wybór wierszy J. Marxa. Cz. 1-2. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1990, 189 + 258 s.
3. Twój czar nade mną trwa.... Antologia polskiej poezji miłosnej od Kochanowskiego do Barańczaka. T. 1-2. Wstęp, wybór i oprac.: J. Marx. Kraków: Sponsor 1992, 388 + 366 s. Wyd. nast. poprawione tamże: wyd. 2 1993, wyd. 3 1994, wyd. 4 1995.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1989, 1997, 2004.

Ogólne

Artykuły

E. Starosta: Sexy. Fakty 1985 nr 22 [dot. działalności krytycznoliterackiej J. Marxa].
Z. Mikulski: Obrońcy najgorszych; E. Smyk: Wymierzanie sprawiedliwości; J. Wojdecki: Kto się boi Jana Marxa?Kultura1986 nr 12 [dot. działalności krytycznoliterackiej J. Marxa].

Grupa poetycka „Kwadryga”

T. Lewandowski: Muślinowe klejnoty polskiego Goncourta. Tygodnik Kulturalny 1984 nr 17.
J. Machynia: W służbie ględzenia. Rzeczywistość 1984 nr 32.
B. Urbankowski: Przyczynek do przyczynków. Poezja 1984 nr 8.

Gry krytyczne

A. Konkowski: Pełna uroku dwoistość tonacji. Nowe Książki 1985 nr 12.
T. Linkner: Katastrofizm, przeciętność i coś więcej. Nurt 1986 nr 2.
T.J. Żółciński: Pozorne gry krytyczne. Radar 1986 nr 2.

Legendarni i tragiczni [Warszawa 1993]

A. Kurnik. „Ruch Literacki1994 z. 5/6.

Skamandryci

J. Witan: Marx głaszcze i chlaszcze. Tygodnik Popularny 1994 nr 21.