BIO

Urodzony 1 maja 1909 w miejscowości Nadwórna na Podolu; syn Wincentego Markiewicza, adwokata, i Zofii z domu Linde. W czasie I wojny światowej przebywał z rodziną w Krakowie. Po śmierci ojca w 1918 zamieszkał w Krośnie pod opieką wuja, Walerego Dydeyczyka, dyrektora tamtejszej rafinerii. Tu uczęszczał do gimnazjum humanistycznego im. M. Kopernika. W 1929 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie; w tymże roku został członkiem zarządu Koła Polonistów UJ. W 1930 wyjechał po raz pierwszy do Francji na kurs języka francuskiego. Od 1930 studiował równocześnie romanistykę na UJ. Debiutował w 1931 artykułem pt. Słowacki i Marivaux, opublikowanym w „Ruchu Literackim” (nr 8). W 1933 odbywał roczną służbę wojskową w Łucku i w Kowlu, po czym został prywatnym nauczycielem francuskiego dzieci profesora Stanisława Pigonia. W 1933 uzyskał magisterium w zakresie filologii polskiej, a w 1934 – w zakresie filologii romańskiej. W 1934/35 odbywał bezpłatną praktykę w Liceum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. Od 1935 był lektorem języka polskiego na uniwersytecie w Tuluzie, a od 1937 także na uniwersytecie w Montpellier we Francji. W 1937 doktoryzował się na UJ na podstawie rozprawy pt. Grupa Medanu jako wyraz naturalizmu francuskiego (promotor, w zastępstwie profesora Władysława Folkierskiego, profesor Stanisław Pigoń). Przebywając podczas wakacji w 1939 w Polsce, został zmobilizowany i brał udział w kampanii wrześniowej. Po zajęciu wschodnich terenów Polski przez wojska radzieckie został wzięty we wrześniu 1939 do niewoli przez Armię Czerwoną i skazany na trzy lata przymusowego pobytu w Komijskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Zwolniony w 1942 na mocy umowy Sikorski-Majski, wstąpił do Armii Polskiej, z którą przeszedł na Środkowy Wschód. Jako żołnierz 2. Korpusu Polskiego uczestniczył w kampanii włoskiej i w walkach o Monte Cassino. Artykuły literackie zamieszczał w tym czasie w „Dzienniku Żołnierza APW [Armii Polskiej na Wschodzie]” (1944) oraz w „Orle Białym” (1944-45). Po wojnie zamieszkał we Francji, gdzie w grudniu 1947 został zdemobilizowany. Za udział w II wojnie światowej został odznaczony Krzyżem Monte Cassino oraz angielskimi odznaczeniami The War Medal 1939-1945 i Italy Star. Od 1947 należał do Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. W 1951 inicjowany w polskiej loży masońskiej „Kopernik”, w 1961 otrzymał tytuł mistrza; potem zawiesił swoje członkostwo. W 1951-61 był lektorem języka polskiego na uniwersytecie w Lyonie. Po rozwodzie z pierwszą żoną, która pozostała w Polsce, w 1952 ożenił się z Czeszką, Marią Nedbalovą, slawistką rusycystką, później pracownikiem uniwersytetu w Nancy II. W 1953 uzyskał obywatelstwo francuskie. Publikował artykuły i recenzje literackie w polskich pismach emigracyjnych, m.in.: „Kultura” (Paryż, 1950-69, z przerwami), „Wiadomości” (Londyn, 1950, 1958-66, 1969, 1971, 1973), „Orzeł Biały” (Londyn, 1951-59, z przerwami), „Syrena” (Paryż, 1954-57). W pracy naukowej zajął się badaniem stosunków kulturalnych polsko-francuskich. W 1957 uzyskał na uniwersytecie w Lyonie doctorat-ès-lettres na podstawie rozprawy pt. Trois exilés politiques: Mickiewicz, Mazzini et Ivan Tourguéniev et leur influence sur les idées libérales en France (1833-1883) oraz tezy dodatkowej pt. Le monde polonais dans l'oeuvre et la vie de Prosper Mérimée. W 1961 został kierownikiem nowo powstałej katedry polonistycznej na uniwersytecie w Nancy. W 1963 otrzymał nominację na profesora tytularnego. W 1964 po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski na jubileusz 600-lecia UJ, następnie regularnie co dwa lata spędzał z rodziną wakacje w Polsce. Rozprawy i studia naukowe zamieszczał w wielu czasopismach zagranicznych, m.in. w „Revue de Littérature Comparée” (Paryż, 1957-76, z przerwami), „Revue d'Histoire Littéraire de la France” (Paryż, 1961, 1964), „Lettres Romanes” (Louvain, 1969, 1970), a także w czasopismach wydawanych w kraju: „Pamiętnik Teatralny” (1957, 1960, 1971), „Pamiętnik Literacki” (1961-79, z przerwami), „Ruch Literacki” (1968, 1978-79). W 1972 objął katedrę polonistyki na Sorbonie (Paris IV) i kierował nią (dojeżdżając z Nancy) do przejścia w 1978 na emeryturę. Działał w Comité Universitaire Français de Coopération Culturelle avec la Pologne. W 1978/79 prowadził na uniwersytecie w Getyndze (Republika Federalna Niemiec) seminarium na temat stosunków polsko-niemieckich oraz zajmował się tłumaczeniem na język niemiecki polskich tekstów związanych z tym zagadnieniem. W 1979 otrzymał Medal „Merentibus” przyznany przez Senat UJ. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975) i odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1978). Zmarł 17 kwietnia 1991 w Nancy we Francji.

Twórczość

1. Zygmunt Niedźwiecki. Studium z dziejów polskiego naturalizmu. Powst. 1933. Wyd. Kraków: Seminarium Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 1939, 68 s.

Praca magisterska.

2. Grupa Medanu jako wyraz naturalizmu francuskiego. Powst. 1937. Wyd.: Kraków: Polska Akademia Umiejętności 1947, 143 s.

Rozprawa doktorska.

3. Melpomena polska na paryskim bruku. Teatralia polskie we Francji w XIX wieku. [Współautor:] T. Sivert. Wstęp: T. Kowzan. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973, 442 s. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Zawartość

T. Kowzan: Scena francuska w latach 1830-1900 [wstęp]. – Od autorów. – Tomasz August Olizarowski; Jan Czyński (Ernest Rollin); Karol Edmund Chojecki (Charles Edmond); Krystyn Ostrowski; Stanisław Rzewuski; Ary Ecilaw; Maria Szeliga; Inni pisarze.

4. Spotkania polsko-francuskie. [Studia i szkice literackie]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 252 s.

Zawartość

Król polski – księciem Lotaryngii [Stanisław Leszczyński]; Francuscy przyjaciele Mickiewicza; Mickiewicz i Lamennais; Mickiewicz i George Sand; Mickiewicz i pani d'Agoult; Mickiewicz i Alfred de Vigny; Mickiewicz – profesor Collège de France w sądach jego współczesnych; Przyjaciel Chopina [W. Grzymała]; Dookoła francuskiego przekładu „Anhellego” [J. Słowackiego; dot. przekł. K. Gaszyńskiego]; Francuskie pisma polityczne Krasińskiego; Balzak i Polska; Lamartine a Polska; Proudhon a Polska; Polski aspekt „Plejad” Artura de Gobineau.

5. Polsko-francuskie związki literackie. [Studia i szkice literackie]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1986, 515 s.

Zawartość

I. Wstęp. – II. Król polski – księciem Lotaryngii [poz. ]. – III. Jan Potocki i „Rękopis”. – IV. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński w kręgu literatury francuskiej: z poz. : Francuscy przyjaciele Mickiewicza; Mickiewicz i Lamennais; Mickiewicz i George Sand. (Dzieje przyjaźni i jej odbioru w literaturze); Mickiewicz i pani d'Agoult; Mickiewicz i Alfred de Vigny; Mickiewicz – profesor Collège de France w sądach jego współczesnych; Dokoła francuskiego przekładu „Anhellego”; Francuskie pisma polityczne Krasińskiego, – oraz: Teatr Juliusza Słowackiego w latach 1832-1842 a wpływy francuskie. – V. Pisarze francuscy wobec Polski: z poz. : Balzak i Polska. (Mity a rzeczywistość); Lamartine a Polska; Proudhon a Polska; Polski aspekt „Plejad” Arthura de Gobineau, – oraz: Polskie akcenty w życiu i dziele Gustava Flauberta; Jean Fabre a romantyzm polski. – VI. Zapomniani pisarze i działacze emigracyjni [nt. działalności i twórczości autorów: S. Bratkowski, N. Bredkrajcz, M. Chodźko, K.E. Chojecki, A. Colonna-Walewska, J. Falkowski, J.O. Gliński, L. Kapliński, S.Sz. Kossakowski, L. Królikowski, P. Nagórski, L. Orpiszewski, K. Ostrowski, A. Przeździecki, S. Rzewuski (także o jego przyjaźni z G. Zapolską), L. Ulrich, F. Wicherski, P. Zaliwski-Mikorski]. – VII. Aneks [sylwetki badaczy i popularyzatorów literatury polskiej we Francji: C. Backvis, A. Berga, J. Bourrilly, P. Cazin, P. David, J. Fabre, M. Herman, A. Jobert, J. Langlade, A. Mansuy, A. Martel, P. Mesnard, H. de Montfort, J. Moreau-Reibel, E.H. Victurnien (Wikturian) de Noailles, G. Sarrazin, F.L. Schoell, Z. Lubicz-Zaleski].

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Przyjaciele Moskale. Kultura”, Paryż 1950 nr 7/8 s. 55-65 [dot. stosunku A. Mickiewicza do Rosji i Rosjan].
La Pologne dans l'oeuvre et la vie de Mérimée. Revue de Littérature Comparée”, Paryż 1953 s. 148-159.
Balzac, polonophile ou admirateur du tzar?Revue Internationale d'Histoire Politique et Constitutionelle”, Paryż 1955 nr 19/20 s. 281-293.
Dokoła „Konfederatów barskich” Mickiewicza. Pamiętnik Teatralny 1957 z. 2 s. 256-264.
Sur les traces de Mazzini en France. Revue des Études Italiennes”, Paryż 1957 z. 2 s. 168-177.
Mickiewicz dans l'oeuvre romanesque de George Sand. Revue d'Histoire Littéraire de la France”, Paryż 1961 s. 429-443.
Les impressions de l'Italie dans la poésie de Leonard Sowiński. W: Studi in onore di Ettore Lo Gatto e Giovanni Maver. Roma 1962 s. 443-449.
Męka serdeczna” Norwida. W: Norwid żywy. Londyn 1962 s. 28-39.
Charles Edmond [Chojecki] voyageur et comparatiste oublié. W: Mélanges Jean-Marie Carré. Paris 1964 s. 292-300.
Les rélations de Charles Edmond Chojecki avec Herzen et les émigrés (1849-1867). Annali dell'Instituto Universitatio di Napoli”, Neapol 1964 t. 7 s. 127-136.
Proza beletrystyczna; Literatura dokumentarna. W: Literatura polska na obczyźnie 1940-1960. Londyn 1964-1965 t. 1 s. 133-173; t. 2 s. 11-33.
La servitude sans grandeur d'un écrivain bilingue [Ch.E. Chojecki]. W: Actes du IV Congrès de l'Association Internationale de Littérature Comparée. The Hague, Paris 1966 s. 586-594.
Charles Edmond [Chojecki] intermédiaire entre le monde slave et la France. Canadian Slavonic Papers”, Toronto 1967 nr 1 s. 122-130.
Flaubert et Charles Edmond [Chojecki] – leur correspondance 1857-1877. Revue de Littérature Comparée”, Paryż 1967 s. 422-436.
Sienkiewicz – artysta w „Quo vadis. W: Sienkiewicz żywy. Londyn 1967 s. 153-161.
Próby wystawienia „Konfederatów barskich” w Paryżu. W: Pięć studiów z dziejów scenicznych dramatów Mickiewicza. Wrocław 1968 s. 195-236.
L'image de la Pologne chez quelques écrivains français (1764-1872). Lettres Romanes”, Louvain 1969 nr 2 s. 111-138, nr 3 s. 259-274, 1970 nr 1 s. 11-33.
Francuska twórczość teatralna Edmunda Chojeckiego. Pamiętnik Teatralny 1971 z. 2 s. 223-238.
Francuska twórczość teatralna Stanisława Rzewuskiego. Pamiętnik Teatralny 1971 z. 3/4 s. 331-350.
O profesorze Pigoniu – inaczej. (Wspomnienie bardzo osobiste). W: Stanisław Pigoń, człowiek i dzieło. Kraków 1972 s. 313-333.
Jean Potocki, auteur du „Manuscrit trouvé à Saragosse”, et ses liens avec les intellectuels français des Lumières. W: Approches des Lumières. Paris 1974 s. 309-318.
Quelques énigmes de la vie de Jean Potocki et celles du „Manuscrit trouvé à Saragosse. W: Jean Potocki et „Le manuscrit trouvé à Saragosse. Les Cahiers de Varsovie”, Warszawa 1975 s. 171-181.
Charles Edmond Chojecki et son activité dans le camp des démocrates (1847-1899). Acta Poloniae Historica”, Wrocław 1978 t. 37 s. 163-174.
Les relations polonaises dans la vie et dans l'oeuvre de Gustave Flaubert. Les Cahiers Franco-Polonais”, Paryż, Warszawa 1980 s. 21-41.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967.

Wywiady

O naturalizmie polskim i francuskim. Rozm. W.P. Szymański. Życie Literackie 1974 nr 44 [na temat studiów w Krakowie i działalności naukowej we Francji].
Polska na Sorbonie. Rozm. W. Kaczmarczyk. Przekrój 1979 nr 1782.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
L. Hass: Zygmunt Markiewicz. W tegoż: Masoneria polska XX wieku. Warszawa 1993.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Wojnowski).
Słownik badaczy literatury polskiej. T. 4. Łódź 2001 (J. Maślanka).

Ogólne

Artykuły

T. Żółciński.: Zygmunt Markiewicz profesor paryskiej Sorbony. Sztuka Ludu 1976 nr 45.
J. Maślanka: Zygmunt Markiewicz (1 V 1909-17 IV 1991). Ruch Literacki 1991 z. 4.
F. Ziejka: Zygmunt Markiewicz. Pamiętnik Literacki 1992 z. 4, przedruk w tegoż: Miasto poetów. Kraków 2005.
D. Knysz-Tomaszewska: Najdalsze drogi Zygmunta Markiewicza, polonisty krakowskiego w Nancy. Przegląd Humanistyczny 2001 nr 4, przedruk w tejże: Spotkania i porównania. Warszawa 2001.

Zygmunt Niedźwiecki

J.Z. Jakubowski: Sprawa naturalizmu. Pamiętnik Literacki 1951 z. 1 [dot. też: Grupa Medanu jako wyraz naturalizmu francuskiego].

Grupa Medanu jako wyraz naturalizmu francuskiego

J.Z. Jakubowski: Sprawa naturalizmu. Pamiętnik Literacki 1951 z. 1 [dot. też: Zygmunt Niedźwiecki].

Melpomena polska na paryskim bruku

K. Beylin: Nieznany rozdział. Teatr 1973 nr 11.
J. Maślanka. „Ruch Literacki1973 nr 5.
A. Pałłasz. „Kwartalnik Neofilologiczny1975 nr 2.

Spotkania polsko-francuskie

L. Kamiński. „Nowe Książki1975 nr 23.
E. Bieńkowska: Polsko-francuskie nieporozumienia. Tygodnik Powszechny 1976 nr 24.
J. Maślanka. „Ruch Literacki1976 nr 4.