BIO
Urodzony 4 stycznia 1924 w Warszawie; syn Gustawa Bermana, przedsiębiorcy, i Natalii Pauliny z domu Brin. Uczęszczał do Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie i do października 1940 kontynuował naukę na tajnych kompletach Gimnazjum im. M. Reja. Następnie zmuszony był wraz z rodzicami do przeniesienia się na teren warszawskiego getta. Tu zdał tajnie w 1941 maturę i rozpoczął studia na kursach prawniczych zorganizowanych przez adwokata Mieczysława Ettingera. Jednocześnie pracował w Zakładzie Zaopatrywania Dzielnicy Żydowskiej. Około 1942 rozpoczął twórczość poetycką i satyryczną; jego wiersze były rozpowszechniane w postaci maszynopisów, a szopka wystawiona po amatorsku. W lipcu 1942 zdołał z matką (ojciec zmarł wcześniej) opuścić getto i ukrywał się pod przybranymi nazwiskami: Mieczysław Chmielewski, a potem Antoni Marianowicz (po wojnie przyjął to nazwisko na stałe). Pracował dłuższy czas w hucie szkła w Wołominie (zaczął jako zastępca portiera, później był m.in. księgowym). W czasie powstania przebywał w Warszawie; po jego upadku mieszkał w okolicach Warszawy (m.in. w Brwinowie, gdzie działał społecznie w Radzie Głównej Opiekuńczej). Od lutego 1945 mieszkał w Łodzi i pracował w agencji prasowej Polpress jako redaktor „Biuletynu Specjalnego”. Równocześnie rozpoczął wieloletnią współpracę z tygodnikiem „Szpilki”, publikując Limeryki (1945 nr 2); w następnych latach ogłaszał tu wiersze satyryczne, felietony, przekłady z angielskiego i niemieckiego (podpisane m.in. Jakub Rożenek). W 1945 został też członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy Polskich (później, do 1981 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich). W 1946 ożenił się z Heleną Bilecką (zmarła 1952). Po przeniesieniu się do Warszawy i ukończeniu Szkoły Dyplomatyczno-Konsularnej przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych wyjechał w 1946 do Brukseli jako korespondent Polskiej Agencji Prasowej, był tu także w 1946-47 redaktorem naczelnym tygodnika „Polska Dzisiejsza”, wydawanego przez Radę Narodową Polaków w Belgii. W 1947 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (1948-80 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). Pełnił także przez pewien czas funkcję attaché Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Brukseli. Po powrocie w 1948 do Warszawy pracował jako redaktor „Przeglądu Międzynarodowego”. W 1949-55 był zastępcą redaktora naczelnego „Szpilek”, a następnie do 1989 członkiem kolegium redakcyjnego. W 1950-51 redagował serię Biblioteka Szpilek. Od 1950 należał do Związku Literatów Polskich (ZLP; do rozwiązania Związku w 1983). Zajmował się twórczością przekładową z literatury anglosaskiej i niemieckiej, a także adaptacjami sztuk dla teatrów komediowych i muzycznych (często przy współudziale Janusza Minkiewicza). Pisał teksty satyryczne dla estrady i kabaretów; wchodził w skład kolegium repertuarowego Teatru Syrena (1950), przewodniczył w 1954 kolegium artystycznemu kabaretu literackiego Stańczyk. W 1952 zawarł związek małżeński z Barbarą Kłobukowską (rozwód 1961). W 1952-1956/57 był członkiem kolegium repertuarowego Teatru Satyryków (od 1954/56 Teatr Satyryków Syrena) w Warszawie. Od 1957 był członkiem Polskiego PEN Clubu. Felietony satyryczne zamieszczał m.in. w „Turyście” (1960) i „Kurierze Polskim” (1961-62; w 1961 w rubryce Korniszon polski). Współpracował z radiem, m.in. z teatrzykiem Jeremiego Przybory „Eterek” (1949), Kabarecikiem reklamowym (1961-78), Radiokroniką Decybel (1970), oraz z telewizją, m.in. w 1964-65 jako współautor cyklicznych programów satyrycznych pt. Wielokropek i Delikatesy, a także autor szopek i przedstawień telewizyjnych. Za twórczość telewizyjną otrzymał nagrody Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1965, 1969, 1974). Wielokrotnie podróżował po Europie i Stanach Zjednoczonych. W 1963 ożenił się z Margaritą Rajewą. W 1972-78 przewodniczył Klubowi Satyryków przy ZLP. W 1972-75 był korespondentem amerykańskiego tygodnika „Variety” w Warszawie. W 1974-84 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, w 1984-92 członka Zarządu, a od 1996 przewodniczącego Zarządu Stowarzyszenia Autorów „Zaiks”; w 1979-84 był także przewodniczącym Agencji Autorskiej. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1995 współpracował ze „Sztandarem Młodych”, publikując na jego łamach aktualne wiersze satyryczne. W 1998 otrzymał nagrodę ZAiKS za całokształt twórczości. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim (1961), Krzyżem Oficerskim (1974) i Krzyżem Komandorskim (1998) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznaką „Za Zasługi dla Warszawy” (1966, 1978), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1978). Zmarł 3 czerwca 2003 w Warszawie.[P]
Works
1. Żarty na karty. Szopka satyryczna. [Współautorzy:] K. Herszaft, T. Teszner. Prapremiera: Warszawa, w lokalu Zakładu Zaopatrywania Dzielnicy Żydowskiej na terenie getta (ul. Leszno 12) 17 I 1942. Wyd. Warszawa 1942, maszynopis powielony.
2. Przejrzyste aluzje. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 65 s.
Zawartość
3. Na wpół drwiąco. Wiersze i humoreski. [Warszawa:] Czytelnik 1950, 106 s.
4. Bez pardonu. [Warszawa:] Czytelnik 1951, 35 s.
Zawartość
5. Dobroczyńca ludzkości. Komedia satyryczna w 3 aktach. [Współautor:] W.L. Brudziński. Powst. ok. 1951. Wyd.: Warszawa : [B.w. b.r.].
Nagrody
6. Głos Ameryki. [Współautor:] W.L. Brudziński. [B.m.:] Drukarnia Dom Słowa Polskiego 1952, [8] s.
Zawartość
7. Upominki noworoczne. Szopka satyryczna 1953. [Współautorzy:] J. Brzechwa, J. Minkiewicz. Oprac. reżyserskie: K. Rudzki. [Muzyka:] A. Markiewicz i E. Olearczyk. Warszawa: Iskry 1952, 101 s. Przedruk zob. poz. ↑.
8. Kłopoty milionera. [Wiersze satyryczne]. „Express Wieczorny” 1953 nr 279-283, 285-286, 288-289, 291. Wyd. osobne [Warszawa:] Ministerstwo Obrony Narodowej 1954, 39 s.
9. Kramik z kukiełkami. [Szopka; współautorzy:] J. Brzechwa, J. Minkiewicz. Prapremiera: Warszawa, Teatr Baj 1953.
10. Kułackie manewry. [Wiersz satyryczny]. Warszawa: Czytelnik 1953, 14 s.
11. Na udeptanej ziemi. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1953, 78 s.
Zawartość
12. Walenty na trybunie i Piosenka kułaka. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1953, 7 s.
13. Awantura u Szczepana jak najwierniej opisana. [Wiersz satyryczny]. Warszawa: Czytelnik 1954, 14 s.
14. Satyry. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 231 s.
Zawartość
15. Opowiastki spod ciemnej gwiazdki. Warszawa: Czytelnik 1955, 130 s.
Zawartość
16. Szopka satyryczna 1956. [Współautorzy:] J. Minkiewicz, M. Załucki. Prapremiera: Warszawa, Klub Prasy 1955. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1956, 70 s. Przedruk zob. poz. ↑.
17. Kara Mustafa. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 36 s.
18. Kłopoty z popiersiami. Jednoaktówka wierszem. „Dialog” 1956 nr 5 s. 39-47. Prapremiera: Warszawa, Teatr Satyryków Syrena 1956/1957.
19. Plamy na słoneczku. Wiersze, utwory estradowe, szopki, parodie, fraszki, humoreski, przekłady. 1945-1956. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 362 s.
Zawartość
20. Muchy króla Apsika. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1958, [16] k. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1960; Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1978, wyd. 2 [!] tamże [1985]; Warszawa: Gebethner i Ska 1991. Polskie Radio 1957.
21. Strasznie głupie wierszyki (z angielskiego). [Autorzy:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1958, 34 s.
22. Inspekcja pana Anatola. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] J. Rybkowski, Z. Skowroński. Ekranizacja 1959.
23. Ocet siedmiu złodziei. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1959, 89 s.
Zawartość
24. Jedziemy do Rzymu. Rozmówki polsko-włoskie dla turystów, udających się na Igrzyska Olimpijskie. Oprac.: A. Marianowicz, J. Osęka, A. Potemkowski. „Szpilki” 1960 nr 34 s. 1-12.
25. Szopka sylwestrowa. [Współautor:] J. Brzechwa. Telewizja Polska 1960.
Nagrody
26. Woda wyżej. Program satyryczny. Telewizja Polska 1960. [Inf. autora].
27. Kocham, lubię... żartuję. Warszawa: Czytelnik 1961, 118 s.
Zawartość
28. Kolorowe wagoniki. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1961, [8] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, 1970.
29. Szopka sylwestrowa. [Współautorzy:] J. Brzechwa, J. Minkiewicz. Telewizja Polska 1961. Druk pt. Szopka noworoczna 1961. „Szpilki” 1961 nr 3 dod. s. I-VI.
30. Szopka warszawska. [Współautor:] J. Minkiewicz. „Szpilki” 1961 nr 51/52 s. 12-17.
31. [Teksty w]: D. Forelle: Psie uroki. Fotografie i układ graficzny: D. Forelle. [Współautor tekstów:] J. Brzechwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1961, 73 s.
32. Kremowe abecadło. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1962, [6] k. Wyd. 2 tamże 1966.
33. Raz czterej mędrcy... [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1962, [12] k.
34. Hobby naszej dobby. [Wiersze i felietony satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1963, 137 s.
35. Szopka noworoczna. [Współautorzy:] J. Brzechwa, J. Minkiewicz. Telewizja Polska 1963. Druk „Szpilki” 1963 nr 2 s. 6-11.
Nagrody
36. Igranie z ogniem. [Powieść kryminalna]. Warszawa: Czytelnik 1964, 103 s.
37. Noworoczna szopka „Wielokropka”. [Współautorzy:] J. Kleyny, S. Tym. Telewizja Polska 1965. Druk „Szpilki” 1965 nr 4 s. 7-12.
38. Co się może zdarzyć w nocy. Komedyjka telewizyjna na dwie osoby i dwa rewolwery. Telewizja Polska 1966.
39. Co państwu dolega? Warszawa: Czytelnik 1967, 150 s.
Zawartość
40. Pan Śmieszek. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1968, [19] s.
41. Widzi mi się. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1968, [12] k.
42. Ali Baba i czterech rozbójników. Bajka muzyczna. Powst. ok. 1970. Wyd. Warszawa: Książka i Wiedza 1995, [32] s.
43. Golibroda z czarcim wąsem. Warszawa: Czytelnik 1970, 145 s.
Zawartość
44. Bawimy się w rymy. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1971, 44 s.
45. Majcher Lady. [Libretto musicalu; współautor:] R.M. Groński. Muzyka: J. Derfel. Prapremiera: Gdynia, Teatr Muzyczny 1972.
46. Uważaj na zakrętach. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1972. Por. poz. ↑.
47. Królowa Bona umarła? [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1973, 113 s.
Zawartość
48. Widzewska ballada. [Libretto musicalu; współautor:] R.M. Groński. Muzyka: P. Hertel. Prapremiera: Łódź, Teatr Muzyczny 1974.
49. Urwanie głowy. [Satyry i przekłady]. Warszawa: Iskry 1976, 141 s.
Zawartość
50. Uważaj na zakrętach. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1978, 87 s. Por. poz. ↑.
Przekłady
rosyjski
51. Przetańczyć całą noc... Z dziejów musicalu. Współpraca: J. Sylwin. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1979, 255 s.
52. Noc hieny. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1980, 163 s.
Zawartość
53. Warto byś wpadł. (Szopka z jubileuszem). [Współautor:] R.M. Groński. Prapremiera: Warszawa, Teatr Syrena 1980.
54. Czy kto widział... [Dla dzieci]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986, 56 s.
55. Za czym pani stoi?... [Wybór utworów satyrycznych]. Warszawa: Czytelnik 1988, 218 s.
Zawartość
56. Pchli targ. [Wspomnienia]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1991, 231 s. Wyd. 2 rozszerzone [i zmienione] pt. Pchli targ po remoncie. Warszawa: Iskry 2001, 214 s.
57. Dziesięcioro murzyniątek. [Wybór wierszy dla dzieci]. Warszawa: Wydawnictwo „Twój Styl” 1992, 58 s.
58. Życie surowo wzbronione. [Cz.] 1. Moje wojenne losy. Rozm. z H. Baltyn. [Cz.] 2. Wspomnienia rodzinne. Warszawa: Czytelnik 1995, 324 s.
Przekłady
angielski
59. Spadanie z księżyca. Wybór wierszy. Warszawa: Trio 1997, 128 s.
60. Uśmiech bez kota. Wiersze z krainy fantazji i nonsensu, własne i zapożyczone. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1998, 167 s.
61. Polska, Żydzi i cykliści. Dziennik roku przestępnego [1996]. Warszawa: Iskry 1999, 285 s.
62. Wyciąg na szklaną górę. Dziennik roku przestępnego 2000. [Wspomnienia]. Poznań: Sens 2002, 361 s.
Scenariusze telewizyjne
Scenariusze telewizyjnych widowisk muzycznych
Montaże utworów
Przekłady niepublikowane
Według informacji autora przekłady w maszynopisie dostępne w bibliotece ZAiKS w Warszawie:.
Przekłady i adaptacje
Adaptacje
teatralne
Wyd. osobne przekł. wiersza Śniadania króla Warszawa: Ruch 1960, 8 k.
Druk poszczególnych arii: Warszawa: Wydawnictwo Muzyczne „Gamma” 1999:.
Jestem małe dzidzi. [Muzyka:] R. Sielicki, [12] s.
Tango argentino. [Muzyka:] R. Sielicki, [8] s.
To właśnie Ja, Lulu. [Muzyka:] R. Sielicki, [12] s.
Walc o Paryżu. [Muzyka:] R. Sielicki, [12] s.
Przekłady
niemiecki
Druk fragmentu: Ech ta noc. Romans cygański. [Muzyka:] R. Sielicki. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczne „Gamma” 1999, [12] s.
Wystawienia następne
Przekłady
niemiecki
Nadto adaptacje bajek muzycznych dla dzieci nagrane na płyty w latach 60. i 70. przez Polskie Nagrania i Tonpres.
Zob. też Prace redakcyjne poz. ↑, ↑, ↑.
Inne przekłady
Przekłady tekstów piosenek do filmów rysunkowych dla dzieci wytwórni amerykańskiej W. Disneya:.
Prace redakcyjne
Zawartość
Analyses and reviews
• Ankiety dla IBL PAN 1957, 1966, 1978, 1997.
