BIO

Urodzona 28 października 1872 we wsi Stara Bielica pod Homlem w rodzinie ziemiańskiej; córka Józefa Marcinowskiego, powstańca i emisariusza Rządu Narodowego w 1863; i Józefy z Pereświt-Sołtanów. Dzieciństwo spędziła we wsiach Luszew i Zasów, gdzie ojciec był dzierżawcą majątków, a w 1883 zamieszkała w Wilnie, tu uczęszczała na lekcje prywatne. W 1891 przeniosła się wraz z rodzicami do Janowic (Radomskie). Po złożeniu w gimnazjum męskim w Radomiu egzaminu, otrzymała uprawnienia nauczycielki domowej. W 1896 studiowała w Warszawie literaturę pod kierunkiem profesora Piotra Chmielowskiego. W tym czasie brała czynny udział w pracach Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i Ligi Narodowej. W 1898/99 była słuchaczką Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Debiutowała w 1898 opowiadaniem pt W Wielkim Tygodniu, opublikowanym na łamach czasopisma „Gazeta Świąteczna” (nr 898-901) i nagrodzonym w jej konkursie. W 1900-01 kontynuowała studia w Paryżu. Po powrocie do kraju działała w Towarzystwie Oświaty Narodowej (TON); m.in. założyła pierwsze w Radomskiem kółko TON, kolportowała czasopisma „Polak” i „Przegląd Wszechpolski”, za co w 1902 była aresztowana i przez trzy miesiące więziona w Radomiu. Wiele podróżowała, była m.in. w Grecji (1907), na Bliskim Wschodzie (1909) i w Indiach (1911-13); wrażenia z podróży nadsyłała do prasy polskiej. Po powrocie rozwijała twórczość literacką i publicystyczną. Wiersze, prozę i artykuły literackie publikowała w tym okresie m.in. na łamach czasopism „Słowo Polskie” (1902-, 1904, 1907-1911), „Myśl Polska (1906-07), Bluszcz” (1907-15, 1921), „Sfinks” (1908, 1910-11), „Świat” (1908, 1910-12), „Tygodnik Ilustrowany” (1909, 1919-14), „Gazeta Warszawska” (1909-1911) i „Tygodnik Polski” (1912-14). Równocześnie rozwijała działalność społeczno-polityczną; w 1913 była razem z Izabellą Moszczeńską i Heleną Ceysingerówną współzałożycielką Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego. W czasie I wojny światowej przebywała w Warszawie oraz Lublinie i jako przewodnicząca Ligi prowadziła w 1914-17 akcję publicystyczną związaną z działalnością Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1915-16 redagowała, wspólnie z Andrzejem Strugiem, dwutygodnik polityczno-społeczny „Sprawa Polska”, w 1915-16 współredagowała tygodnik „Polska Ludowa” (tu także w 1916 cykl pt. W naszej wsi ...), a w 1917 organ Ligi Kobiet „Na Posterunku”; na łamach tych czasopism drukowała patriotyczne wiersze i artykuły o tematyce politycznej. W 1922 wyjechała do Stanów Zjednoczonych i do 1938 pracowała kolejno w Konsulacie Polskim w Chicago, w Ambasadzie Rzeczpospolitej Polskiej w Waszyngtonie, w redakcjach pism „Dziennik Ludowy”, „Nowy Świat” i „Polish Press Information Bulletin”. Kolejno mieszkała w Pittsburgu, Los Angeles i San Francisco. Artykuły o współczesnej literaturze amerykańskiej, teatrze oraz reportaże drukowała na łamach prasy miejscowej oraz w czasopismach polskich, m.in. w „Bluszczu” (1921-22, 1925), i „Gazecie Polskiej” (1937-39). W 1938 powróciła do kraju. Współpracowała z Ministerstwem Rolnictwa, zajmując się studiami nad teatrem ludowym. W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. Zmarła 4 stycznia 1943 w Warszawie, w wyniku wypadku tramwajowego.

Twórczość

1. W domu naszym. [Dramat w 5 aktach]. „Przegląd Polski1898.

Autorka podpisana: Starża.

2. W Wielkim Tygodniu. [Opowiadanie]. „Gazeta Świąteczna1898 nr 898-901. Wyd. osobne Warszawa: Wydawnictwo Księgarnia St. J. Zaleskiego i S-ski 1899, 30 s.

Przekłady

serbsko-chorwacki

1901.

3. Noc świętojańska. Baśń dramatyczna. „Ognisko Rodzinne1899 nr 24-37.

4. Prolog. [Utwór dramatyczny]. „Tydzień1899 s. 363, 364, 373-375.

5. Bajka. [Dramat w 5 aktach]. Lwów: Towarzystwo Wydawnicze 1900, 187 s. Wyd. nast. tamże 1911.

W wyd. 1 autorka podpisana: Pereświt.

6. Wizja protestu. Fantazja [dramatyczna]. „Nasz Kraj1901 nr 33-35.

Autorka podpisana: Pereświt.

7. Rezygnacja. Dramat. Powst. ok. 1902. Druk fragmentów „Słowo Powszechne” 1902 nr 213, 225.

8. W długą noc. [Dramat w 5 aktach]. Lwów: H. Altenberg 1902, 121 s.

Autorka podpisana: J. Pereświt.

9. W głębi. Dramat w 6 częściach. „Chimera1902 t. 5 z. 13 s. 88-110, z. 14 s. 205-212.

10. Światło. [Dramat w 13 częściach]. „Ateneum1903 t. 1 z. 3 s. 1-18, z. 4 s. 1-25, z. 5 s. 43-87.

11. Jan Kochanowski poza Czarnolasem. [Szkic]. Warszawa: Księgarnia Polska J. Sikorskiej 1904, 64 s.

12. Ogniwa. [Poematy]. Lwów: H. Altenberg 1904, 79 s.

Zawartość

Spokój; Rozmowa z życiem; Rozmowa ze śmiercią.

13. Przebłyski. [Poemat]. Kraków: W.L. Anczyc i Sp. 1905, 114 s.

14. Eliza Orzeszkowa, jej życie i pisma. [Szkic]. Warszawa: Księgarnia Polska 1907, 100 s.

15. Kościuszko. [Dramat w 4 aktach]. Kraków: G. Gebethner i Sp. 1907, 225 s.

16. Piastowie. Dramat w 4 aktach. Wystawienie: Kraków 1907. Druk Kraków: G. Gebethner i Sp. 1907, 160 s.

17. Powstanie Kościuszkowskie w r. 1794-tym. [Szkic historyczny]. Wyd. 2 Warszawa: Księgarnia Polska 1907, 63 s.

18. Wyśniony dramat. [Poemat dramatyczny]. Kraków: G. Gebethner i Sp. 1907, 138 s.

19. Tęsknota hetmana. [Poemat]. Warszawa: Sfinks 1910, 39 s. Wyd. 2 Warszawa: Gebethner i Wolff 1914.

Nagrody

Nagroda w konkursie poetyckim im. J. Słowackiego zorganizowanym przez czasopismo „Sfinks” w 1910.

20. Zwycięstwo. Obraz dramatyczny w 3 aktach z epilogiem. Warszawa: Gebethner i Wolff 1910, 152 s. Wystawienie: Warszawa, Teatr Polski 1914.

21. Sejm Wielki. Dramat historyczny w 4 aktach. Warszawa: Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda Synów [1911], 181 s.

22. Tragedia w baśni. [Poemat dramatyczny]. „Sfinks1911 z. 3 s. 367-396, z. 4 s. 45-66.

23. Twórca. [Poemat dramatyczny]. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1911, 222 s.

24. Z głosów lądu i morza. [Wspomnienia z podróży na Wschód]. Warszawa: Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda Synów 1911, 377 s.

25. Jako ptak... Dramat w 5 aktach. „Bluszcz1912 nr 28-52. Wyd. osobne pt. Jak ptak Warszawa: Gebethner i Wolff 1917, 167 s.

26. Vox clamantis. [Powieść]. „Bluszcz1913 nr 1-40. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff 1913, 167 s.

Cz. 1 cyklu; cz. 2, 3 zob. poz. , .

27. Chrzciciel. [Powieść]. „Bluszcz1914 nr 5-31, 1915 nr jubileuszowy. Wyd. osobne Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteki Polskiej 1922, 264 s.

Cz. 2 cyklu; cz. 1, 3 zob. poz. , .

28. Do Legionów! [Szkic publicystyczny; współautor:] I. Moszczeńska. Warszawa: Nakład: PW [1915], 16 s.

29. Pieśni gryzące. [Wiersze]. Piotrków: Drukarnia Państwowa 1916, 27 s.

30. Polskie jasełka wojenne. Wystawienie: Warszawa, Teatr Polski 1916. Druk pt. Szopka żołnierska Warszawa: Księgarnia Ludowa; Wydawnictwo im. F. Morzyckiej 1917, 59 s.

31. Bartosz Głowacki. Obrazek sceniczny w 3 odsłonach. Warszawa: Księgarnia Ludowa; Wydawnictwo im. F. Morzyckiej 1917, 58 s. Wystawienie: Płock 1919.

32. Legioniści. Sztuka w 3 odsłonach. Warszawa: Księgarnia Ludowa; Wydawnictwo im. F. Morzyckiej 1917, 71 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1920; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1936.

33. Rok 1863. [Szkic]. Warszawa: Wydział Narodowy Lubelski 1917, 47 s. Wyd. 2 Warszawa: Księgarnia Ludowa J. Sikorskiej 1917.

34. Za wolność ludu. Obrazek dramatyczny z czasów powstania 1863 roku. Warszawa: Księgarnia Ludowa; Wydawnictwo im. F. Morzyckiej 1917, 59 s. Wyd. 2 Warszawa : Księgarnia Ludowa J. Sikorskiej 1920.

35. Anima mundi. Powieść. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1919], 562 s.

Cz. 3 cyklu; cz. 1, 2 zob. poz. , .

36. Buduje się Nowa Polska. [Szkic publicystyczny]. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa 1920, 16 s.

Autorka podpisana: Pereświt.

37. Adam Mickiewicz. Wieszcz nowej Polski. [Szkic biograficzny]. Warszawa: Księgarnia Ludowa J. Sikorskiej 1921, 142 s.

38. W pożodze Europy. [Powieść]. „Bluszcz1921 nr 1-9, 1922 nr 1-13.

39. Wartości twórcze religijnej myśli polskiej. [Szkice]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Aurion [1922], 306 s.

Zawartość

W poszukiwaniu syntezy; Ex orientelux; Wedanta; Buddyzm i teozofia; Chrześcijaństwo; Narodowość i religia; Polska; Hoene-Wroński; Słowacki; Mickiewicz; Trentowski; Cieszkowski; Krasiński; Libelt. – Zamknięcie.

40. W upalnym sercu Wschodu. Wrażenia z podróży po Egipcie, Indiach, Cejlonie i Jawie. Lwów: Książnica-Atlas 1925, 246 s.

Przekłady

1. H. Lichtenberg: Fryderyk Nietzsche i jego filozofia. [Studium]. Przeł. z języka francuskiego J. Marcinowska. Przedmowa: W. Jabłonowski. Warszawa: Drukarnia J. Sikorskiego 1905, 160 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski Słownik Biograficzny. T. 19. Cz. 4. Wrocław 1974.

Ogólne

Artykuły

[H. Raabe] H. R-be. „Krytyka1905 t. 1 z. 5.
M. Wikszemski. „Prawda1907 nr 40.
[J. Kisielewska] J. Oksza: Jadwiga Marcinowska. „Bluszcz1908 nr 38-39.
[J. Kisielewska] J. Oksza: Kobieta w naszej literaturze współczesnej. „Bluszcz1908 nr 52.
N. Jastrzębska: Poematy Marcinkowskiej. „Bluszcz1910 nr 13.
J. Łoś: Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju. Warszawa [1920], passim [m.in. o wersyfikacji wierszy J. Marcinowskiej].
J. Wasilewski: Jadwiga Marcinowska (1872-1943). Informacja biograficzna. Przedstawił J. Krzyżanowski. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Warszawskiego Wydział I1947.

Jan Kochanowski poza Czarnolasem

S. Kozicki: Książki dla ludu. „Książka1905 nr 5.

Przebłyski

A. Drogoszewski. „Książka1905 nr 7.

Kościuszko

[Z. Dębicki] Z.D. Piśmiennictwo z niwy dramatycznej. „Biblioteka Warszawska1907 t. 2 [dot. też: Wyśniony dramat].
A. Nowaczyński. „Świat1907 nr 29.

Piastowie

Teatr krakowski. „Krytyka1907 t. 2.

Wyśniony dramat

[Z. Dębicki] Z.D. Piśmiennictwo z niwy dramatycznej. „Biblioteka Warszawska1907 t. 2 [dot. też: Kościuszko].

Zwycięstwo

W. Sieroszewski: Nowe dramaty. „Krytyka1911 t. 30.

Jako ptak

J. Kotarbiński: Dramat poetyczny. „Sfinks1917 nr 1.

Vox clamantis

G. Galle: Kronika literacka. „Biblioteka Warszawska1914 t. 2.
J. Jankowski. „Tygodnik Ilustrowany1914 nr 19.
H. Zahorska: Nasza beletrystyka ostatniej doby. „Przegląd Powszechny1922 t. 153/154.

Anima mundi

J. Petrażycka Tomicka: W kraju Arjów. W tejże: O żywych kamieniach. Kraków 1928.

Wartości twórcze religijnej myśli polskiej

S. Bednarski: Czy naprawdę wartości twórcze?Przegląd Powszechny1923 t. 157.