BIO
Urodzony 1 stycznia 1897 prawdopodobnie w Kiwaczówce pod Humaniem w rodzinie szlachty kresowej; syn Fabiana Małaczewskiego, właściciela ziemskiego, i Klementyny z Bielińskich. Po ukończeniu czteroklasowej szkoły miejskiej w Humaniu, przerwał naukę z powodu kłopotów materialnych (wcześnie stracił ojca). W wieku 16 lat podjął pracę jako praktykant adwokacki w kancelarii Mirosława Sawickiego w Humaniu. Dokształcał się sam; za pośrednictwem adwokata Michała Czajkowskiego zapoznał się z filozofią Józefa Marii Hoene-Wrońskiego i koncepcjami mesjanistycznymi, poszerzał znajomość literatury polskiej i rosyjskiej. W kwietniu 1915 wstąpił ochotniczo do armii rosyjskiej; w czasie służby wojskowej uzupełniał naukę na poziomie szkoły średniej, w sierpniu tegoż roku zdał maturę w Woroneżu. Jako żołnierz 125. Kurskiego Pułku Piechoty walczył od września 1915 na Bukowinie. W marcu 1916 został słuchaczem II szkoły chorążych w Kijowie. Ukończywszy ją po trzech miesiącach, awansował do stopnia chorążego i był do listopada 1916 instruktorem w III kijowskiej szkole chorążych. W 1917 służył w formacjach piechoty kolejno w Mariupolu nad Morzem Azowskim (styczeń), w Drohobużu pod Smoleńskiem (luty-czerwiec), na Grodzieńszczyźnie, na linii walk Krewo-Smorgonie (lipiec); w bitwie pod Mołodecznem uległ zatruciu gazami bojowymi. Po wybuchu rewolucji październikowej, wstąpił do organizowanych na terenie Rosji polskich jednostek wojskowych. Służył najpierw jako dowódca kompanii w 9. Pułku 3. Dywizji Strzelców Polskich w 1. Korpusie Polskim generała Józefa Dowbór-Muśnickiego, a od stycznia 1918 w 3. Korpusie Polskim, którym dowodził generał Eugeniusz Michaelis de Henning. Po rozbrojeniu korpusu w czerwcu 1918, przedzierał się samodzielnie ku wojskom alianckim nad Morzem Białym. Kilkakrotnie w czasie tej wędrówki aresztowany, zdołał zbiec i w lipcu 1918 dotarł do opanowanego przez bolszewików Archangielska. Na początku sierpnia brał udział w przejęciu miasta przez grupę polskich żołnierzy pod dowództwem kapitana Mariana Sołodkowskiego, w której szeregach walczył następnie pod rozkazami brytyjskiego dowództwa na terenach Dźwiny Północnej. W tym okresie nabawił się gruźlicy. Wówczas też rozpoczął twórczość poetycką. W styczniu 1919 awansował do stopnia podporucznika i został skierowany do armii polskiej formującej się we Francji, dokąd udał się drogą morską przez Murmańsk do Szkocji i dalej koleją do Londynu, Portsmouth i Hawru. Po ukończeniu kursu oficerskiego w Paryżu, stacjonował w Nancy i w Wogezach we Francji. W kwietniu 1919 powrócił z armią generała Józefa Hallera do Polski. Brał udział w ofensywie przeciw wojskom ukraińskim na terenach wschodniej Galicji (maj-czerwiec 1919). Następnie został odkomenderowany do Czeladzi w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie uczestniczył w zbrojnym konflikcie polsko-czeskim. Debiutował w 1919 wierszem pt. Płacz Wisły, na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” (nr 21), a jako prozaik opowiadaniem pt. Blokhauz pod Syreną (nr 47, 48/49). Podczas pobytu w Warszawie zaangażował się w działalność Instytutu Mesjanistycznego i wkrótce został jego członkiem. W październiku 1919, w stanie ciężkiego rozstroju nerwowego (nawrót choroby psychicznej, na którą cierpiał od młodości), trafił do szpitala w Krakowie, a w związku z postępem choroby, zimą 1920 ponowił kurację. Przez cały ten czas nie zaprzestawał działalności twórczej. Od marca 1920 pracował jako referent w Naczelnym Komitecie Organizacyjnym „Żołnierza Polskiego” w Warszawie; m.in. w redakcji pisma „Placówka. Ilustracja Polska”, gdzie ogłaszał wiersze i prozę (m.in. podpisane Eu-Ko-Ma). W czasie wojny polsko-bolszewickiej był początkowo propagandystą w Sekcji Opieki nad Żołnierzem Ministerstwa Spraw Wojskowych, a potem prowadził referat literacki w Głównym Inspektoracie Armii Ochotniczej dowodzonej przez J. Hallera. Pełniąc obowiązki adiutanta generała J. Hallera, walczył w sierpniu 1920 pod Warszawą, a następnie brał udział w pościgu za cofającymi się oddziałami bolszewickimi. 31 grudnia 1920 został awansowany na porucznika. Po kolejnym ataku choroby nerwowej i spędzeniu trzech miesięcy w szpitalu (grudzień 1920 – marzec 1921), został w 1921 wycofany ze służby liniowej. Powróciwszy do Warszawy, zajmował się pracą literacką. Współpracował nadal z „Tygodnikiem Ilustrowanym” (do 1921); opowiadania, felietony i wiersze publikował nadto m.in. w „Rzeczypospolitej” (1920-22), „Straży nad Wisłą” (1920), „Bluszczu” (1921-22). Był członkiem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich. Jesienią 1921 zachorował na zapalenie płuc, co spowodowało rozwój gruźlicy. Na początku grudnia tego roku wyjechał do sanatorium w Zakopanem. Kontynuował pracę nad powieścią pt. Mojra, opartą na realiach ukraińskich (nieukończona). Zmarł 19 kwietnia 1922 w Zakopanem. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Niepodległości.
Twórczość
1. O Skillu – lwim sercu, Chrząstosławie – błędnym rycerzu i ich wyprawie na niezdobyty Plos. Ballada szkocka. Powst. 1918. Druk w: Z. Chrząstowski: Legenda murmańska. Warszawa 1935 s. 217-225.
2. Wigilia. Poemat dramatyczny. „Straż nad Wisłą” 1920 nr 9/10 s. 11-22. Prapremiera: Warszawa, Teatr Bagatela 1922.
3. Koń na wzgórzu. [Opowiadania]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1921, 266 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 [1922], wyd. 3 [1923], wyd. 4 [1934], wyd. 5 1939; Londyn: Polskie Biuro Wydawnicze Światpol 1945, 181 s.; Rzym: Young Men's Christian Association przy APW [Armii Polskiej na Wschodzie] 1945; z posłowiem A. Lama Łódź: Epos 1991; Warszawa: Alfa 1991. Wyd. rozszerzone [ Warszawa: LTW [2004], 179 s.
Zawartość
Przekłady
angielski
Adaptacje
radiowe
4. Dzieje Baśki murmańskiej. Historia o białej niedźwiedzicy. [Opowiadanie]. Warszawa: Gebethner i Wolff [1922], 50 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [1934]; Bucureşti: Literatura [1940]; Bari: Dział Wydawniczy Delegatury Polskiego Czerwonego Krzyża przy 2. Korpusie 1946, powielone; Cz. 1-2. Szkocja [b.m.]: Wydawnictwo Literackie Służby Opieki nad Żołnierzem I Grupy Dywizji PKPR [Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia] 1947, 24 + 20 s., powielone. Zob. poz. ↑.
5. Pod lazurową strzechą. Poezje. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska” 1922, 109 s.
Zawartość
6. Tam, gdzie ostatnia świeci szubienica. Opowiadanie z dziejów tułaczki żołnierza polskiego na obczyźnie w latach Wielkiej Wojny. Warszawa: Gebethner i Wolff 1925, 48 s. Zob. poz. ↑.
7. Na dalekiej północy. [Opowiadania]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1934, 48 s. Wyd. 2 tamże 1937.
Zawartość
8. Blokhauz pod Syreną. [Opowiadanie]. Szkocja [b.m.]: Wydawnictwo Literackie Służby Opieki nad Żołnierzem I Grupy Dywizji PKPR [Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia] 1945-1948, 23 s., powielone. Wyd. nast. łączne z Wielka bitwa narodów oraz Na dalekim cmentarzu pt.: Wielka bitwa narodów; Blokhauz pod Syreną. Bucureşti: Literatura [1940], 31 s.; Blokhauz pod Syreną. (Dokończenie); Na dalekim cmentarzu. Bucureşti: Literatura [1940], 33-62 s.; Brema: Książnica Domu Polskiego 1946, 31 s. Zob. poz. ↑, ↑.
9. Dzieje Baśki Murmańskiej i Koń na wzgórzu. [Wyd. łącznie z:] A. Mickiewicz: Opowiadanie Sobolewskiego. Budapeszt: „Wieści Polskie” 1940, 48 s. Zob. poz. ↑.
10. Miodowy tydzień na Ukrainie. [Opowiadanie]. Szkocja [b.m.]: Wydawnictwo Literackie Służby Opieki nad Żołnierzem I Grupy Dywizji PKPR [Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia] 1946, 31 s., maszynopis powielony. Zob. poz. ↑.
11. Koń na wzgórzu. [Opowiadanie]. [Warszawa: Biblioteka Literacka*] 1980, 25 s. [Wyd. 2] Wstęp: A. Lenkiewicz. Wrocław: Wydawnictwo – Biuro Tłumaczeń 1997, 39 s. Zob. poz. ↑.
12. Opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Polskie* 1981, 30 s.
13. Koń na wzgórzu i inne opowiadania. Warszawa: ABC* 1984, 257 s. Zob. poz. ↑.
14. Koń na wzgórzu. [Opowiadania]. Wrocław: Akademya Sztuk Wszelakich [Rada Oświaty Niezależnej Region Dolny Śląsk*] [1985], 47 s.
Zawartość
15. Koń na wzgórzu. Opowiadania. Cz. 1. Słowo o autorze: Z. Dębicki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Pokolenie* 1986, 91 s.
