BIO

Urodzona 21 czerwca 1911 w Jordanowicach (obecnie część Grodziska Mazowieckiego); córka Bronisława Malewskiego, lekarza, generała Wojska Polskiego, działacza Narodowej Demokracji, i Jadwigi z Ciświckich. Do szkoły średniej uczęszczała w Lublinie. Po zdaniu matury, w 1929 podjęła studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; w 1933 uzyskała magisterium. Przez rok była też słuchaczką polonistyki. Debiutowała w 1931 nowelą Cabrera. (Opowieść prawdziwa), odznaczoną I nagrodą w konkursie „Żołnierza Polskiego” i opublikowaną w tym piśmie (nr 27-30). Od 1933 pracowała jako nauczycielka, najpierw w szkole handlowej w Niepołomicach, a następnie w szkole średniej w Krakowie. W 1935 przeniosła się do Warszawy, gdzie kontynuowała nauczanie historii i propedeutyki filozofii w szkołach średnich, głównie w gimnazjum Krystyny Malczewskiej. W 1938 wyjechała do Francji na siedmiomiesięczne stypendium Funduszu Kultury Narodowej i zbierała materiały do powieści o średniowieczu pt. Kamienie wołać będą. W okresie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie. Należała do Służby Zwycięstwu Polski, a następnie do Armii Krajowej, gdzie kierowała Biurem Szyfrów Zagranicznych w Oddziale V Komendy Głównej. Za udział w powstaniu warszawskim została odznaczona Krzyżem Walecznych. Po upadku powstania zamieszkała na stałe w Krakowie. W 1945 została członkiem Związku Literatów Polskich. W 1945-47 pracowała jako nauczycielka historii w Państwowym Liceum Handlowym w Krakowie. Równocześnie podjęła stałą współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”; w 1945-46 drukowała tam cotygodniowe felietony w cyklu pt. Dziś. W 1946 rozpoczęła redagowanie miesięcznika „Znak”, od trzeciego numeru jako redaktor naczelny wraz ze Stanisławem Stommą. Rozwijając twórczość literacką publikowała m.in. w czasopismach „Twórczość” (1945-46, 1955-56), „Tygodnik Warszawski” (1945-46), poznańskie „Życie Literackie” (1945-46) oraz „Meander” (1946-47). W 1947 otrzymała nagrodę województwa krakowskiego za całokształt twórczości literackiej. Po likwidacji „Znaku” oraz zawieszeniu „Tygodnika Powszechnego” i przejęciu redakcji przez Stowarzyszenie „Pax” w 1953, podjęła pracę jako archiwistka w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, gdzie opracowała inwentarz miscellaneów historycznych XVII wieku. W październiku 1956 należała do członków założycieli Ogólnopolskiego Klubu Postępowej Inteligencji Katolickiej. W grudniu tegoż roku została członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”, reaktywowanego przez dawny zespół; w piśmie tym ogłaszała w 1957-79 (z przerwami) liczne felietony, artykuły i eseje. Po wznowieniu „Znaku” w 1957 weszła w skład redakcji pisma, a w 1960-73 pełniła funkcję redaktora naczelnego; publikowała tu prozę, artykuły i recenzje literackie, a zwłaszcza liczne przekłady z języka angielskiego i francuskiego (podpisane hm). W 1960 uczestniczyła w delegacji Klubu Inteligencji Katolickiej do Londynu. W 1972 otrzymała wespół z Janem Dobraczyńskim nagrodę im. R. Schneidera (stowarzyszenia pisarzy katolickich we Fryburgu w Republice Federalnej Niemiec). W styczniu 1976 zaprotestowała, we wspólnym z Antonim Gołubiewem liście, przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL). W tymże roku podpisała apel do Sejmu PRL o powołanie komisji poselskiej do zbadania przebiegu strajków oraz metod represji wobec robotników i członków Komitetu Obrony Robotników. W 1976 otrzymała nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Od 1978 była członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych. W 1981 otrzymała nagrodę miasta Krakowa za całokształt twórczości literackiej. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim (1957) i Krzyżem Oficerskim (1975) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła na gruźlicę 27 marca 1983 w Krakowie; pochowana na cmentarzu w Tyńcu.

Twórczość

1. Wiosna grecka. [Powieść]. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa 1933, 92 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1935, wyd. 3 1938; wyd. 4 Kraków: S. Kamiński 1947.

Wydana z zasiłku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w cyklu „Pięciu na Olimpiadę”.

Nagrody

Nagroda w przedolimpijskim konkursie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1932.

Przekłady

czeski

Jaro řecka. [Przeł.] J. Janouch. [Wiersze przeł.] H. Jechová. Praha 1960.

2. Żelazna korona. [Powieść]. Powst. 1934. Wyd.: T. 1. Imperator; T. 2. Wiek klęski. Lwów: Książnica-Atlas [1937], 269 + 293 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1939; wyd. 3 Warszawa: M. Fuksiewicz i S-ka [1949]; wyd. 4 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1954, wyd. 2 [!] tamże 1956.

Nagrody

Nagroda w konkursie wydawniczym Książnicy-Atlas i Polskiej Akademii Literatury w 1935.

3. Kamienie wołać będą. Powst. 1938/1939. Wyd. z podtytułem: Powieść z XIII wieku. Poznań: Drukarnia św. Wojciecha [1946], 404 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1948; wyd. 3 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1955, tamże: wyd. 4 1978, [wyd. 5] 1990.

Data powstania według: A. Sulikowski: Bibliografia adnotowana twórczości Hanny Malewskiej (1931-1983).

Nagrody

Nagroda literacka im. W. Pietrzaka w 1948.

Przekłady

czeski

Kamení bude volat. Roman z XIII stoleti. [Przeł.] A. Balajková. Praha 1974.

słowacki

Kamene budú volat'. [Przeł.] Ś. Koperdan. Košice 1947.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: E. Hartwig. Polskie Radio 1993.

4. Zygmunt August i Barbara. Powieść. Powst. 1939-1945 (?).

Informacja: P. Mitzner: Mój ojciec konspirator. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1998 z. 125.

5. Żniwo na sierpie. Powieść o Norwidzie. Powst. 1943/1944. Wyd. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1947, 413 s. Wyd. 2 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1956 [właśc. 1957].

Data powstania jak w poz. .
Pierwotny tytuł: Próby.
Wyróżnienie redakcji „Odrodzenia” w 1947.

6. Adam – przed początkiem czasu. „Tygodnik Powszechny1945 nr 41 s. 5.

Próba dramatu alegorycznego o charakterze religijnym.

7. Stanica. Opowieści rzymskie. Warszawa: M. Fuksiewicz i S-ka 1947, 151 s.

Zawartość

Rodzina; Oblężenie Syrakuz; Kwestor Sulla; Stanica.

8. Przemija postać świata. [Powieść]. Przedmowa: Z. Starowieyska-Morstinowa. T. 1-2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1954, 390 + 371 s. Wyd. nast.: wyd. 6 [!]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1986.

T. 1. Pokój; T. 2. Wojna.

Przekłady

czeski

Pomíjí tvářnost svǎta. [Przeł.] V. Janouch. Praha 1981.

niemiecki

Die Gestalt dieser Welt vergeht. [Przeł.] H. Bereska. Berlin 1973.

słowacki

Tvár sveta. [Przeł.] J. Gazdik. Bratislava 1983.

Adaptacje

radiowe

pt. Śmierć królowej Amalasunty. Adaptacja: A. Lisowska-Niepokólczycka. Polskie Radio 1969.

9. Sir Tomasz More odmawia. [Opowiadania]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1956, 283 s. Wyd. nast.: tamże wyd. 2 1979, wyd. 3 2002.

Zawartość

Sir Tomasz More odmawia; Koniec Cranmera; Ostatni na arenie; Zygmunt August i Barbara; Spowiedź w Saint-Germain-des-Prés [przedruk zob. ].

10. Opowieść o siedmiu mędrcach. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 314 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1974.

11. Panowie Leszczyńscy. Powieść. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1961, 439 s. Wyd. nast.: tamże wyd. 2 1985; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996.

Jako epilog powieści drukowane było w „Twórczości1956 nr 7 s. 72-83 opowiadanie „Spowiedź w Saint-Germain-des-Prés” [poz. ].

12. Apokryf rodzinny. [Powieść]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1965, 288 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, [wyd. 3]. Wstęp i oprac.: A. Sulikowski. Kraków: Universitas 1997.

13. Labirynt. [Powieść]. Wyd. łącznie z poz. pt. Labirynt; LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1970 s. 5-193.

14. LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro. [Powieść]. Wyd. łącznie z Labirynt zob. poz. . Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak1970, s. 195-346.

Fragmenty wcześniejszych wersji: Kongres Pen-Clubu (fragment powieści na tle niedalekiej przyszłości). „Tygodnik Powszechny1946 nr 48 s. 6-7; Młodzi. Fragment powieści z drugiej połowy XX wieku. „Arkona1947 nr 7/8 s. 3; Kardynał Yuang-Czeng (fragment powieści z drugiej połowy XX wieku). „Dziś i Jutro1948 nr 29 s. 5. [Informacja jak w poz. ].

15. O odpowiedzialności. Wybór publicystyki 1945-1976. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak1981, 233 s. Wyd. 2 zmienione i poszerzone pt. O odpowiedzialności i inne szkice. Wybór publicystyki (1945-1976), tamże 1987, 492 s.

Zawartość

I. O odpowiedzialności; Uwagi o historii i teraźniejszości; [Wypowiedzi w ankietach:] „Czy dzieje mają sens”. „Literatura i historia”. „Stosunek twórców do antyku”. „W pracowniach pisarzy”; Żywa i martwa literatura. – II. Mity polskie; Całoczłowieczeństwo; Sądy nieprzedawnione [o C.K. Norwidzie]; Wypowiedź w ankiecie „Moje chrześcijaństwo dawniej i dziś”; Wczoraj, dziś, jutro; Uwagi; Uwagi o tolerancji i wolności; Perspektywa; Odszedł i zapomniał jaki był; Prawo miłości; Wiek klęski; Paradoksy szczęścia. – III. Święty Marcin z Tours; Święci z Zielonej Wyspy [Irlandii]; Budowniczy wśród ruin [papież Grzegorz I]; Alfred Wielki w historii i legendzie; Wiek twórczego porywu [o kulturze średniowiecza]; Domus Dei et Porta Coeli. – A. Sulikowski: Kalendarium życia i twórczości Hanny Malewskiej.
Wyd. 2 [art. z wyd. 1 oznaczone gwiazdką*]: A. Sulikowski: Publicystyka Hanny Malewskiej [wstęp]. – Na miarę człowieka: *Całoczłowieczeństwo; Mity; To, co najważniejsze; Rodowód humanizmu; Humanizm nowożytny; Przeszłość żywa; Uprzątanie czy nihilizm?; Faryzeizm; To nie podlegało dyskusji; Pozycje człowieka; Kompromisy; Kryteria ludzkie; Ku jedności świata; Uwagi o kłamstwie; Uwagi o wolności myśli; *Paradoksy szczęścia; *Prawo miłości; U progu; *Uwagi [druk „Tygodnik Powszechny”1952 nr 44]; *Uwagi o tolerancji i wolności; *Perspektywa; *Odszedł i zapomniał, jaki był; *Uwagi o historii i teraźniejszości; *Wiek klęski; *Czy dzieje mają sens? Wypowiedź w ankiecie [druk „Znak1975 nr 11-12]. – O modlitwie: Inveni; Wstał, nie masz Go tu; Modlitwa; Uwagi [druk „Tygodnik Powszechny1950 nr 37]; Radość doskonała; Ostatni dzień; Przyjście; Na święto Matki Boskiej, Pośredniczki Wszystkich Łask – 31 V; Chananejka; Modlitwa za zmarłych; Modlitwa do Patrona. – Dziś: Jeszcze o heroizmie; *Wczoraj, dziś, jutro; Jakby nigdy nic; *Sądy nieprzedawnione; Rozmowa z sobą; Sprawa zasadnicza; Propaganda; Obstrzał; Straszne dzieci; Reprezentanci. – O odpowiedzialności: *Żywa i martwa literatura; Ciągłość i sumowanie; Uwagi [druk „Tygodnik Powszechny1949 nr 17, 21]; *Stosunek pisarzy do antyku. Wypowiedź w ankiecie [druk „Meander1955 nr 5]; *Geniuszu świetność; W pracowniach pisarzy. Wypowiedź w ankiecie [druk „Nowa Kultura1956 nr 21]; *O odpowiedzialności; Literatura czarna i różowa; Los książki. W: Pisarze polscy o ankiecie „The Times Literary Supplement” [druk „Znak1959 nr 1]; Most z tęczy; *Mity polskie; Creatio ex nihilio. Wypowiedź w ankiecie: *Literatura i historia [druk „Współczesność1966 nr 13]; Uwagi [druk „Tygodnik Powszechny1949 nr 31]; *Wiek twórczego porywu; *Święty Marcin z Tours; *Święci z Zielonej Wyspy; *Budowniczy wśród ruin; *Alfred Wielki w historii i legendzie; *Domus Dei et Porta Coeli; Wstęp do „Spowiedzi Archipoety”. – Pożegnanie: „Ziemia twarda i okrutna...”; Modlitwa za poległych. Fragment; Tym również pamięć i cześć; Sierpień i wrzesień; Rocznica; Pożegnanie; Dlaczego właśnie Warszawa? – Od wydawcy; A. Sulikowski: Kalendarium życia Hanny Malewskiej; A. Sulikowski: Bibliografia adnotowana twórczości Hanny Malewskiej (1931-1983).

Przekłady

1. A. d'Le Jeu. (Pierwsza sztuka francuskiego nieznanego autora z końca XII wieku). „Listy z Teatru1946 nr 1 s. 8-9 [tekst w skróceniu].
2. Spowiedź Archipoety. Przeł. [z języka łacińskiego] i oprac. H. Malewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 49 s. [Wyd. 2] tamże 2000.
3. G. Vann: Aby radość wasza była pełna. [Rozważania religijne]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1963, 186 s.
4. W.S. Cather: Śmierć przychodzi po arcybiskupa. Powieść. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1965, 234 s.
5. J.C. Barreau: Abyście przez wiarę życie mieli. [Pamiętniki]. Tłum.: I. Adamska, J. Hennelowa, H. Malewska. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1969, 269 s.
6. J. Dalrymple: Chrześcijańskie „tak. [Rozważania religijne]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1975, 164 s.

Prace redakcyjne

1. Listy staropolskie z epoki Wazów. [Oprac. i indeks:] H. Malewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 376 s. Wyd. 2 tamże 1977.

Zob. też Przekłady poz. .

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1957, 1978.

Wywiady

Hanna Malewska o sobie. „Kobieta w Świecie i w Życiu1936 nr 12.
Rozmowa z Hanną Malewską. Rozm. W.P. Szymański. „Tygodnik Powszechny1965 nr 13, przedruk w tegoż: Rozmowy z pisarzami. Kraków 1981.
Ten temat się nie przeżył. Rozm. J. Hennelowa. „Tygodnik Powszechny1968 nr 12.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
A. Sulikowski: Kalendarium życia Hanny Malewskiej; Bibliografia adnotowana twórczości Hanny Malewskiej (1931-1983). W: H. Malewska: O odpowiedzialności i inne szkice (1945-1976). Wyd. 2 zmienione i poszerzone Kraków 1987.
Rocznik Literacki 1983” wyd. 1991 (A. Biernacki).
Z. Miernik: Hanna Malewska. Zestawienie bibliograficzne w wyborze. „Poradnik Bibliotekarza1993 nr 1/2.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Czermińska).

Ogólne

Książki

A. Sulikowski: Pozwolić mówić prawdzie. O twórczości Hanny Malewskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1993, 405 s.
Hanna Malewska (1911-1983). Red.: A. Wierzbicki. Lublin: Gaudium 2003, 106 s. [zawartość: abp. J. Życiński: Ludzie z wartościami. Wprowadzenie. – A. Sulikowski: Ethos klerka w życiu i pismach Hanny Malewskiej; W. Bartoszewski: Moja Malewska; abp. J. Życiński: W szkole duchowego piękna; S. Wilkanowicz: Niezwykła zwyczajność; B. Cywiński: Pani Hania; S. Grygiel: „Orłowa młodość” Malewskiej].

Artykuły

T. Kłak: O twórczości Hanny Malewskiej. „Tygodnik Powszechny1954 nr 50.
H. Bereza: Hanna Malewska. „Tygodnik Kulturalny1963 nr 61, przedruk w tegoż: Taki układ. Warszawa 1981.
W. Sadkowski: Literatura katolicka w Polsce. Warszawa 1963, passim.
J. Ziomek: Hanna Malewska. Księgi Kronik. W tegoż: Wizerunki polskich pisarzy katolickich. Poznań 1963.
A. Gołubiew: Pisarska droga Hanny Malewskiej. „Twórczość1966 nr 2.
J. Żylińska: O twórczości Hanny Malewskiej. „Więź1966 nr 4.
M. Komarnicki: Przekroczyć czas. (O twórczości Hanny Malewskiej). „Życie i Myśl1973 nr 2.
K. Dybciak: Odmowa – poszukiwanie – nadzieja. „Literatura1975 nr 8, przedruk w tegoż: Gry i katastrofy. Warszawa 1980.
K. Andrzejewska: O antyku chrześcijańskim w literaturze pięknej. „Ateneum Kapłańskie1979 t. 93 z. 1.
U. Krystyńska: O antyku w powieściach Hanny Malewskiej. „Meander1980 nr 3.
A. Sulikowski: Ujrzeć historię sprawiedliwie. (50 lat pisarstwa Hanny Malewskiej). „Znak1981 nr 9.
M. Cybulski: Korona i kamienie. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1983 nr 170.
J. Hertz: Wspomnienie o Hannie Malewskiej. „Znak1983 nr 7.
Jan Paweł II, papież: Śp. Hannie Malewskiej. „Osservatore Romano”, Watykan 1983 nr 3.
J. Łobodowski: Śmierć Hanny Malewskiej. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod.Tydzień Polski1983 nr 19.
W. Maciąg: Historia w dziele Hanny Malewskiej. „Tygodnik Powszechny1983 nr 25.
Z. Modzelewski: Wspomnienie o Hannie Malewskiej. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod.Tydzień Polski1983 nr 21.
S. Stabryła: Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Kraków 1983, passim.
A. Sulikowski: Motywy religijne w powieściach Hanny Malewskiej. W: Inspiracje religijne w literaturze. Warszawa 1983.
J. Żylińska: Zamiast epitafium dla Hanny Malewskiej. „Twórczość1983 nr 8.
O Hannie Malewskiej. „Znak1986 nr 6 [wspomnienia o H. Malewskiej autorów: J. Turowicz, S. Świeżawski, I. Sławińska, J. Woźniakowski, M. Skwarnicki, H. Bortnowska, Z. Kubiak, S. Wilkanowicz, R. Przybylski].
M. Pieczara: Czy Malewska była powieściopisarką historyczną?Więź1986 nr 9.
A. Sulikowski: Soliloquia luźne Hanny Malewskiej. „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego1986 z. 3/4.
T. Chrzanowski: Sarmatyzm Hanny Malewskiej. „Znak1987 nr 11/12.
H. Dubowik: Historiozofia Hanny Malewskiej. W: Problemy polskiej powieści historycznej po 1939 roku. Bydgoszcz 1987.
M. Kunicki: W świecie historii Hanny Malewskiej. „Przegląd Humanistyczny1987 nr 11.
A. Sulikowski: Motywy religijne i kryptoreligijne w twórczości Hanny Malewskiej. „Pamiętnik Literacki1987 z. 2.
J. Pieszczachowicz: Kształty przemijania. W tegoż: Na widnokręgu historii. Kraków 1988.
S. Stomma: Szukając katolickiej historiozofii. „Znak1988 nr 11.
W. Maciąg: Skuteczność władzy – i niepokój sumienia. Spowiedź króla – Hanny Malewskiej. W tegoż: Nasz wiek XX. Wrocław 1992.
S. Sterna-Wachowiak: Punkty wieczne w żywym obrazie świata. „Odra1992 nr 5.
J. Żylińska: Die Toten reiten schnell. Wspomnienie o Hannie Malewskiej. „Znak1992 nr 7.
H. Bortnowska: Być przezroczystym. „Znak1993 nr 3.
B. Kozera: Pojmowanie świętości przez pisarzy katolickich; Bóg i historia w powieści katolickiej; Religijność postaci średniowiecznych. W tegoż: Literatura a religia. Opole 1993.
I. Sławińska: Wspaniałe, mądre pisarstwo. „Tygodnik Powszechny1993 nr 13.
A. Sulikowski: Jak ocalała „Drachma”?Tygodnik Powszechny1993 nr 13.
A. Sulikowski: Problematyka sacrum w prozie Hanny Malewskiej. W: Proza polska w kręgu religijnych inspiracji. Lublin 1993, przedruk w: Religijne tradycje literatury polskiej. Lublin 1993.
S. Świeżawski: Hanna Malewska – przyjaciel. W tegoż: Istnienie i tajemnica. Lublin 1993.
S. Wilkanowicz: Cztery twarze mądrości. „Znak1993 nr 3.
J. Żylińska: Pożegnanie z Hanną Malewską. „Tygodnik Powszechny1993 nr 13.
S. Chuchro: Imperium i katedra – w stronę historiozofii Hanny Malewskiej. „Prace Polonistyczne” Seria 51: 1996.
Z. Stala: Między sceptycyzmem a nadzieją. O eseistyce Hanny Malewskiej. W: Zmierzch świata? Olsztyn 1997.
W. Stróżewski: Hanna Malewska. (Ludzie „Znaku”). „Znak1997 nr 1.
K. Ćwikliński: Herbatka przy Finchley Road. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 2001 nr z 16 XI dod. „Przegląd Polski”, przedruk w: Epoka przemian. Rzeszów 2005.
M. Nowak: Dwa pisania. O historiozofii Hanny Malewskiej. „Ethos2001 nr 4.
J. Tomkowski: Pokolenie Gombrowicza. Warszawa 2001, passim.
L. Burska: Historia sprzed i po historii. „Ethos2002 nr 3/4.
S. Dróżdż: Powieści rodzine Hanny Malewskiej i Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego. „Studia i Materiały Polonistyczne2002 z. 6.
Człowiek, dzieło, tajemnica. O Hannie Malewskiej w 20. rocznicę śmierci z Haliną Bortnowską rozmawia Tomasz Fiałkowski; J. Tazbir: Panowie Leszczyńscy po latach. Czytając Hannę Malewską. „Tygodnik Powszechny2003 nr 13.

Wiosna grecka

L. Piwiński. „Rocznik Literacki 1932” wyd. 1933.
T. Sinko: Hellada i Roma w Polsce. Lwów 1933.
K.W. Zawodziński: Powieści sportowe. „Przegląd Współczesny1933 t. 47.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Epiczne wprawki. „Tygodnik Powszechny1947 nr 36, przedruk pt. Epos i historia w tejże: Kalejdoskop literacki. Warszawa 1955 [dot. też: Stanica].
M. Matuszewicz: Krytyka o debiucie Hanny Malewskiej. („Wiosna grecka” 1933). „Okolice1988 nr 5/6.

Żelazna korona

K. Irzykowski: Każdy cel cesarzem. „Pion1937 nr 22.
T. Parnicki: Problem władzy we współczesnej powieści historycznej i biograficznej. „Przegląd Powszechny1937 t. 215, przedruk w tegoż: Szkice literackie. Warszawa 1978.
T. Sinko: Polska powieść o ostatnim cesarzu rzymskim narodu niemieckiego. „Kurier Literacko-Naukowy1937 nr 11.
Z. Pędziński: Człowiek wśród dziejów. „Dziś i Jutro1955 nr 8, przedruk w tegoż: Dalecy i bliscy. Poznań 1957.

Kamienie wołać będą

[J. Krzyżanowski] J.K. Dębowski: Nasza dzisiejsza powieść o średniowieczu. „Nauka i Sztuka1946 nr 4.
S. Lichański: Odzyskane średniowiecze. „Twórczość1946 nr 9, przedruk jako część szkicu pt. Dwie powieści Malewskiej w tegoż: Literatura i krytyka. Warszawa 1956 [dot. też: Przemija postać świata].
Z. Starowieyska-Morstinowa: Katedra radosna. „Tygodnik Powszechny1946 nr 13, przedruk w tejże: Szukam człowieka. Kraków 1973.
J. Lukas: Literatura i architektura. „Polonistyka2006 nr 3.

Żniwo na sierpie

A. Gołubiew: Opowieści o Norwidzie. „Tygodnik Powszechny1947 nr 4.
P. Grzegorczyk: Norwid w powieści Malewskiej. „Dziś i Jutro1947 nr 27.

Stanica

A. Madej: Opowieści rzymskie. „Tygodnik Warszawski1947 nr 32.
Z. Starowieyska-Morstinowa: Epiczne wprawki. „Tygodnik Powszechny1947 nr 36, przedruk pt. Epos i historia w tejże: Kalejdoskop literacki. Warszawa 1955 [dot. też: Wiosna grecka].

Przemija postać świata

S. Lichański: Odzyskane średniowiecze. „Twórczość1946 nr 9, przedruk jako część szkicu pt. Dwie powieści Malewskiej w tegoż: Literatura i krytyka. Warszawa 1956 [dot. też: Kamienie będą wołać].
Z. Lichniak: W głąb historii. „Dziś i Jutro1954 nr 46, przedruk w tegoż: Obrachunki ze współczesnością. Warszawa 1955.
B. Mamoń: Kiedy artysta staje się filozofem dziejów. „Tygodnik Powszechny1954 nr 50.
J. Sławiński: Powieść z tezą. „Nowa Kultura1956 nr 47.
M. Czapska: Zaczynamy od początku. „Wiadomości”, Londyn 1957 nr 26.
Cz. Ryszka: Hanny Malewskiej przemijanie świata. W tegoż: Milczący obecny i inne szkice o pisarzach katolickich. Katowice 1984.
A. Michnik: Wiara i odmowa. W tegoż: Z dziejów honoru w Polsce. Paryż 1985 [dot. też eseistyki H. Malewskiej].
K. Uniłowski: Dwie historie. O „Przemija postać świata” Hanny Malewskiej. W: Między Kadenem a Andrzejewskim. Katowice 1995.
M. Nowak: Nieubłagane okrucieństwo świata. Wojna i jej transformacje w twórczości Hanny Malewskiej. „Ethos2005 nr 3/4.
K. Uniłowski: Dwie historie: „Przemija postać świata” Hanny Malewskiej. W tegoż: Granice nowoczesności. Katowice 2006.

Sir Tomasz More odmawia

M. Morstin-Górska: W imię prawdy. „Tygodnik Powszechny1957 nr 2.
J. Kołątaj: Święci pańscy. „Tygodnik Powszechny1984 nr 4.
Z. Stala: Historia i symbole. Opowiadanie Hanny Malewskiej. „Sir Tomasz More odmawia”. W: Teksty, konteksty, interpretacje. Olsztyn 1994.
T. Błażejewski: Dowód z dawności. W tegoż: Historiozofia retoryczna. Łódź 2002.
J. Smulski: Kostium historyczny w popaździernikowej prozie rozrachunkowej. W tegoż: Od Szczecina do... Października. Toruń 2002.

Opowieść o siedmiu mędrcach

H. Bereza: Świat był w porządku. „Twórczość1959 nr 7, przedruk pt. Ład w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966, Sposób myślenia. T. 1. Warszawa 1989 [dot. też: Panowie Leszczyńscy].
J.J. Lipski: U korzeni drzewa genealogicznego naszej kultury. „Nowe Książki1959 nr 9.
J. Baliński: Elementy fikcji i historii w „Opowieści o siedmiu mędrcach” Hanny Malewskiej. W: Studia z zakresu antyku. Toruń 1984.

Panowie Leszczyńscy

H. Bereza: Świat był w porządku. „Twórczość1959 nr 7, przedruk pt. Ład w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966, Sposób myślenia. T. 1. Warszawa 1989 [dot. też: Opowieść o siedmiu mędrcach].
A. Gołubiew: Nowa wizja Hanny Malewskiej. „Tygodnik Powszechny1961 nr 29, przedruk jako część szkicu pt. Dwa spojrzenia na wiek XVII w tegoż: Świadkowie przemian. Kraków 1974 [dot. też: H. Sienkiewicz: Trylogia].
J. Tazbir. „Argumenty1961 nr 45.
S.J. Pasierb: Drugi dziennik podróży. „Znak1963 nr 4.
J. Łukasiewicz: Panowie Leszczyńscy. W tegoż: Zagłoba w piekle. Warszawa 1965.
G. Ostasz: Uwagi o narracyjnym kształcie „Panów Leszczyńskich” Hanny Malewskiej. „Rocznik Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Nauki Humanistyczne1968 z. 3.
H. Krzeczkowski: Panowie Leszczyńscy”, charakter narodowy i tym podobne. „Znak1970 nr 12, przedruk w tegoż: Po namyśle. Kraków 1977.
A. Chomiuk: Panowie Leszczyńscy Hanny Malewskiej. (Uwagi o strukturze gatunkowej). „Lubelskie Materiały Neofilologiczne1986, przedruk w: Polska powieść historyczna XX wieku. Lublin 1990.
J. Tazbir: Panowie Leszczyńscy po latach. Czytając Hannę Malewską. „Tygodnik Powszechny2003 nr 13.
K. Bartoszyński: Z problemów lektury „Panów Leszczyńskich” Hanny Malewskiej. W: Poetyka, polityka, retoryka. Warszawa 2006.

Apokryf rodzinny

A. Bukowska: Hanny Malewskiej panorama pokoleń. „Współczesność1965 nr 21, przedruk w tejże: Przemiany czasu. Kraków 1967.
A. Gołubiew: Apokryf rodzinny, czyli przeszłość żyjąca w dniu dzisiejszym. „Tygodnik Powszechny1965 nr 33, przedruk pt. Genealogia polskiej inteligencji w tegoż: Świadkowie przemian. Kraków 1974.
J. Górski. „Kultura1965 nr 49, przedruk w tegoż: Dylematy i tradycje. Kraków 1969.
Z. Kozarynowa: Manowce rodowodu. „Wiadomości”, Londyn 1965 nr 42.
J. Łukasiewicz: Kronika druga – genealogia. W tegoż: Zagłoba w piekle. Warszawa 1965.
J. Woźniakowski: Zapiski na marginesach. „Znak1965 nr 5.
A. Sulikowski: Apokryf polskości. „Twórczość1978 nr 7.
A. Zagajewski: Aktualny apokryf. „Znak1978 nr 1, przedruk w tegoż: Drugi oddech. Kraków 1978.
A. Sulikowski: Nad „Apokryfem rodzinnym” Hanny Malewskiej. „Ruch Literacki1982 nr 3/4.
M. Brzóstowicz: Apokryf rodzinny – autobiografia inaczej. (Hanna Malewska [Apokryf rodzinny] – Z. Kossak [Dziedzictwo] – T. Parnicki [Tożsamość]). „Ruch Literacki1993 z. 6.
M. Wyka: Miejsce „Apokryfu rodzinnego. „Znak1993 nr 3.
M. Brzóstowicz: Apokryf rodzinny” Hanny Malewskiej. W tejże: Wizerunek rodziny polskiej w polskiej prozie współczesnej. Poznań 1998.

Labirynt

Z. Kubiak: Na tropach wiecznego człowieka. „Znak1971 nr 11 [dot. też: LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro].
J. Łukasiewicz: Pod wspólną okładką. „Więź1971 nr 9, przedruk pt. Podwójny porządek w tegoż: Republika mieszańców. Wrocław 1974 [dot. też: LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro].
A. Gołubiew: Początki oraz koniec gatunku homo sapiens. „Znak1973 nr 11/12 [dot. też: LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro].
L. Szaruga: Labirynt” i „LLW”: teraźniejszość, czyli odpowiedzialność. W tegoż: Historia, państwo, literatura. Szczecin 1999.

LLW, czyli Co się może wydarzyć jutro

Z. Kubiak: Na tropach wiecznego człowieka. „Znak1971 nr 11 [dot. też: Labirynt].
J. Łukasiewicz: Pod wspólną okładką. „Więź1971 nr 9, przedruk pt. Podwójny porządek w tegoż: Republika mieszańców. Wrocław 1974 [dot. też: Labirynt].
A. Gołubiew: Początki oraz koniec gatunku homo sapiens. „Znak1973 nr 11/12 [dot. też: Labirynt].
L. Szaruga: Labirynt” i „LLW”: teraźniejszość, czyli odpowiedzialność. W tegoż: Historia, państwo, literatura. Szczecin 1999.
M. Cyzman: LLW, czyli co się może wydarzyć jutro. W: Polska literatura fantastyczna. Toruń 2005.

O odpowiedzialności

P. Jasiński. „Przegląd Powszechny1982 nr 3.
K. Kania: Publicystyka Hanny Malewskiej. „Kierunki1982 nr 30.
K. Kania: Przeciw nihilizmowi i faryzeizmowi. „Życie i Myśl1989 nr 5 [dot. wyd. 2 pt. O odpowiedzialności i inne szkice].

Spowiedź Archipoety

Z. Kubiak: Wiosna goliardów. „Tygodnik Powszechny1958 nr 30.
Z. Lichniak: Średniowiecze z kielichem w dłoni. „Kierunki1958 nr 38.

Listy staropolskie z epoki Wazów

M. Danilewiczowa: U progu „Trylogii. „Wiadomości”, Londyn 1960 nr 4.
P. Jasienica: Koniec srebrnego wieku. „Twórczość1960 nr 4.
J. Tazbir: Listy o życiu politycznym Polski XVII wieku. „Nowa Kultura1960 nr 4.