MALCZEWSKI Rafał

Urodzony 24 października 1892 w Krakowie; syn Jacka Malczewskiego, artysty malarza, i Marii z Gralewskich. Uczył się prywatnie, dopiero przez ostatnie dwa lata szkoły średniej uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, gdzie zdał maturę. Następnie studiował na uniwersytecie w Wiedniu kolejno filozofię, architekturę, agronomię. Uprawiał taternictwo i narciarstwo (także w Alpach). Był jednym z pierwszych członków Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (otrzymał później złotą odznakę TOPR). W okresie, gdy rodzice zamieszkali w Wiedniu, ewakuowani po wybuchu I wojny światowej, zaczął studiować pod kierunkiem ojca malarstwo. W 1917 przeżył tragiczny wypadek w Tatrach, po którym zrezygnował ze wspinaczki. W tymże roku ożenił się z Marią Dziadosz (rozstali się w 1937) i osiedlił się na stałe w Zakopanem. Prowadził kursy narciarskie, był działaczem Sekcji Ochrony Przyrody Towarzystwa Tatrzańskiego. Udzielał się w zakopiańskim środowisku artystycznym (zaprzyjaźnił się m.in. ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem). Debiutował w 1921 wierszami pt. Świat górski, Walka, Samotna noc, ogłoszonymi w „Taterniku” (nr 1). Jako felietonista i prozaik współpracował m.in. z czasopismami „Przegląd Sportowy” (od 1926; tu m.in. sprawozdania z zawodów narciarskich), „Wiadomości Literackie” (od 1930, z przerwami), „Gazeta Polska” (1932-38), „Ilustrowany Kurier Codzienny” (1933-34, 1938-39), „Kurier Sportowy” (1933). Jednocześnie uprawiał malarstwo (szczególnie interesował go pejzaż tatrzański). Wielokrotnie wystawiał swoje obrazy w kraju (m.in. w Warszawie w 1924 wspólnie z S.I. Witkiewiczem, w 1932 i 1935 w Instytucie Propagandy Sztuki) i za granicą (w Europie, w 1937 otrzymał złoty medal w Paryżu, oraz w Stanach Zjednoczonych). Był członkiem Towarzystwa Sztuka Podhalańska i stowarzyszenia artystów polskich Rytm. W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury za twórczość plastyczną. Zawarł związek małżeński z Zofią z Jakubowskich Mikucką. Po wybuchu II wojny światowej, przedostał się w grudniu 1939 przez Słowację, Węgry do Paryża. Drukował prozę i artykuły w tygodnikach, wychodzących wówczas we Francji, „Wiadomości Polskie” i „Polska Walcząca” (też pod pseudonimem Marceli Tarnawa). Po klęsce Francji wyjechał w sierpniu 1940 przez Portugalię do Brazylii. W 1942 przez kilka miesięcy przebywał w Stanach Zjednoczonych, a w listopadzie tego roku osiadł w Montrealu w Kanadzie. Nadal malował, wystawiał swoje obrazy na wystawach indywidualnych i zbiorowych. Na zlecenie Canadian National Railways, w okresach letnich 1943-47 podróżował pociągami po Kanadzie, malując pejzaże zaobserwowane wzdłuż linii kolejowych. Kontynuował pracę literacką i dziennikarską. W 1954 podjął współpracę z londyńskimi „Wiadomościami”. Od 1957 ciężko chorował (był częściowo sparaliżowany), co sprawiło, że znalazł się w trudnych warunkach materialnych, był wspomagany finansowo przez społeczność polonijną. W 1959 odwiedził Polskę. W 1962 otrzymał nagrodę plastyczną paryskiej „Kultury”. Zmarł 15 lutego 1965 w Montrealu.