BIO

Urodzony 5 maja 1939 w Warszawie; syn Jana Makowieckiego, adwokata, i Danuty z Paprockich. W czasie okupacji niemieckiej i po wojnie przebywał z rodzicami nadal w Warszawie. Od 1946 uczęszczał do Gimnazjum Fundacji W. Górskiego, od 1954 do Liceum im. M. Reja. Po zdaniu matury w 1958, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1963 uzyskał magisterium. W tymże roku rozpoczął tamże roczny staż asystencki. W czasie studiów, od 1961 współpracował z Działem Dokumentacji Naukowej Literatury Końca XIX i XX wieku w Instytucie Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk (PAN), uczestnicząc w opracowaniu Słownika współczesnych pisarzy polskich (nagroda zespołowa Wydziału I PAN w 1966), a od 1963 w pracach nad Kroniką życia literackiego Polski Ludowej 1944-1969. W 1963 ożenił się z Ireną Retko, matematyczką. W 1964-68 odbywał studia doktoranckie na UW. Debiutował w 1964 artykułem pt. Witkacy na scenach, opublikowanym w „Programie Teatru Narodowego” na wystawienie Kurki wodnej. Od 1966 zajmował się twórczością krytycznoliteracką, publikując recenzje i artykuły m.in. w „Tygodniku Kulturalnym” (do 1970), „Kulturze” (do 1974) i „Teatrze” (1970-71). W 1968 uzyskał doktorat na podstawie pracy Artysta jako bohater literacki prozy Młodej Polski (promotor profesor Janina Kulczycka-Saloni). Od marca 1969 pracował jako starszy redaktor w Państwowym Instytucie Wydawniczym, a od grudnia tegoż roku w Filii UW w Białymstoku, początkowo na stanowisku adiunkta a od 1974 docenta kontraktowego; w 1973-76 kierował Zakładem Filologii Polskiej Wydziału Humanistycznego, a w 1980-81 był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej. Od 1979 był zatrudniony także jako docent kontraktowy na Wydziale Lalkarskim warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST), filia w Białymstoku, gdzie wykładał historię literatury polskiej i powszechnej. Publikował w tym czasie artykuły i recenzje w białostockich „Kontrastach” (m.in. pod kryptonimem (AZM)). W 1980 habilitował się na UW na podstawie rozprawy Trzy legendy literackie. Przybyszewski – Witkacy – Gałczyński. W 1982 został przeniesiony służbowo na UW jako docent etatowy i objął funkcję kierownika Zakładu Historii Literatury Okresu Pozytywizmu i Młodej Polski. W 1984-87 był prodziekanem do spraw studenckich Wydziału Polonistyki, a w 1987-93 dyrektorem Instytutu Literatury Polskiej UW. W 1988 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1990-93 był dziekanem Wydziału Wiedzy o Teatrze warszawskiej PWST. W 1989 został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w 1994 członkiem zwyczajnym. W 1993-96 wchodził w skład Rady Naukowej IBL PAN. W 1995 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1995-2001 był przewodniczącym Zespołu Nauk Humanistycznych w Komisji Ekspertów przy Ministrze Edukacji Narodowej, a w 1996-2003 członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN. W 1999-2005 pełnił obowiązki zastępcy dyrektora do spraw studiów i studentów w Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych UW. W 2004-06 był członkiem jury nagrody Nike. W 2005 przeszedł na emeryturę na UW; kontynuował pracę naukową. Zmarł 11 października 2019 w Warszawie.

Twórczość

1. Kronika życia literackiego 1946, 1954, 1966, indeks do lat 1944/1945. W: Kronika życia literackiego Polski Ludowej 1944-1969. Materiały. Praca zespołowa pod red. E. Korzeniewskiej (do 1963) i J. Stradeckiego (1964-1969). Powst. 1963-1970. Maszynopis 124 + 81 + 125 + 329 s.

Wyd. t. 1: 1944-1945 w oprac. J. Czachowskiej; 1946 w oprac. A. Makowieckiego Warszawa 1986, III, 29, 136 + 113 s., powielone. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Maszynopis całości w Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

2. Dobrowolski. [Sylwetka]. Warszawa: Agencja Autorska 1969, 59 s.

Przekłady

angielski

Dobrowolski. [Przeł.] Ch. Cenkalska. Warszawa 1977.

3. Młodopolski portret artysty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 221 s.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego III stopnia w 1972.

Zawartość

Wstęp. – Tradycja literacka; Młodopolska powieść o artyście: bohater, narracja, fabuła; Twórczość i Kimproduktywizm; Artysta i filistrzy: konflikt czy symbioza; Artysta przeciw moralności mieszczańskiej; Sprzeciw wobec „niemoralności” artysty; „Artystostwo” jako odchylenie od normy; Twórca a rzeczywistość społeczna; Antynomie synchroniczne i dialektyka.

4. Czeszko. [Sylwetka]. Warszawa: Agencja Autorska i Zjednoczenie Księgarskie 1972, 50 s.

Przekłady

francuski

Czeszko. [Przeł.] B. Grzegorzewska. Warszawa 1979.

5. Tadeusz Żeleński (Boy). Warszawa: Wiedza Powszechna 1974, 313 s. Wyd. 2 tamże 1987.

6. Trzy legendy literackie. Przybyszewski – Witkacy – Gałczyński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 171 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego III stopnia w 1981.

7. Młoda Polska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1981, 350 s.Biblioteka Polonistyki”. Wyd. 2 tamże 1987.

Zawartość

Studium A.Z. Makowieckiego: Młoda Polska, s. 5-134, oraz Materiały [wybór tekstów autorów polskich i obcych].

8. Wokół modernizmu. Szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 187 s.

Nagrody

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 1986.

Zawartość

Od autora. – Modernizm; Życie teatru i teatr życia. (O „Człowieku z budki sufleraT. Rittnera); Proza Młodej Polski czytana na nowo; Boy a Młoda Polska; Boya i Irzykowskiego spór o koncepcję Młodej Polski; Zapomniany krytyk – Stanisław Lack; Legenda literacka – przykład Stanisława Przybyszewskiego; Andrzej Strug w młodopolskiej Warszawie; O poezji Jerzego Żuławskiego; O młodopolskiej legendzie Norwida; Inspiracje naturalistyczne w prozie Młodej Polski; Prus wobec modernizmu; Ten wyuzdany fin de siècle.

9. Literatura polska. T. 3. Młoda Polska. [Autorzy:] J. Kulczycka-Saloni, I. Maciejewska, A. Makowiecki, R. Taborski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1991, 340 s. Uniwersytet Warszawski, Instytut Literatury Polskiej.

A.Z. Makowiecki: I. Terminologia. Ramy chronologiczne okresu; IX. Proza; X. Krytyka literacka; XII. Wzajemne związki literatury i sztuk pięknych; XIII. [Sylwetki autorów:] S. Brzozowski, K. Irzykowski, S. Przybyszewski, K. Tetmajer.

10. Literatura Młodej Polski. Podręcznik dla klasy trzeciej szkoły średniej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1994, 342 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1995, wyd. 3 1996, wyd. 4 1997, wyd. 5 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1998, tamże: wyd. 6-10 1999-[2003]..

11. Pozytywizm. Młoda Polska. Podręcznik literatury dla klasy 11. [Współautor:] H. Chmielewska. Kaunas: Šviesa 1995, 272 s. Wyd. 2 tamże 2001.

12. Słownik postaci literackich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2000, 1067 s.

13. Pamiętajcie o ogrodach.... Kultura, literatura, język. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie w zakresie podstawowym, kształcenie w zakresie rozszerzonym. Scenariusze lekcji. [Autorzy:] A. Makowiecki i in. Cz. 1-3. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 2002-2004, 456 + 543 + 519 s. + Antologie uzupełniające, 254 + 243 + 285 s.

14. Słownik postaci literackich. Literatura polska. Warszawa: Świat Książki 2004, 384 s.

15. Słownik postaci literackich. Literatura powszechna. Warszawa: Świat Książki 2004, 592 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Boy a Młoda Polska. Człowiek i Światopogląd 1974 nr 3 s. 30-50.
Modernizm. W: Lektury i problemy. Warszawa 1976 s. 97-105.
Stanisław Lack. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 5. Literatura okresu Młodej Polski. T. 4. Kraków 1977 s. 339-364.
Nowy Przegląd Literatury i Sztuki” 1920-1921; „Pamiętnik Warszawski” 1929-1931; „Przegląd Humanistyczny” 1922-1925, 1930-1933; „Ruch Literacki” 1926-1939. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 1. Kraków 1979 s. 269-270, 313-315, 428-431.
Puti razvitija pol'skoj prozy na rubeže XIX-XX vekov. [Przeł.:] S. Spass, S. Klement'ev. W: Russkaja i pol'skaja literatura konca XIX – načala XX vekov. Rosyjska i polska literatura końca wieku XIX – początku wieku XX. Moskva, Warszawa 1981 s. 76-94.
Legenda literacka – przykład Stanisława Przybyszewskiego. W: Stanisław Przybyszewski. Wrocław 1982 s. 267-288.
Prus wobec modernizmu. Przegląd Humanistyczny 1983 nr 9/10 s. 93-104.
Życie literackie Warszawy w 1864 roku. W: Problemy życia literackiego w Królestwie Polskim 2 połowy XIX wieku. Cz. 1. Wrocław 1983 s. 33-74.
Inspiracje naturalistyczne w prozie Młodej Polski. W: Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu. Seria 3. Wrocław 1984 s. 187-196.
Literatura polska 1864-1918. [Współautor:] J. Kulczycka-Saloni. „Rocznik Literacki 1980wyd. 1984 s. 305-326.
Status pisarza w epoce pozytywizmu i Młodej Polski. W: Problemy życia literackiego w Królestwie Polskim 2 połowy XIX wieku. Cz. 2. Wrocław 1987 s. 47-57.
Wzajemne związki literatury i sztuk pięknych w okresie Młodej Polski. Polonistyka 1988 nr 1 s. 3-14.
Młoda Polska wobec tradycji czarnoleskiej. W: Jan Kochanowski 1584-1984. T. 2. Kraków 1989 s. 331-342.
Centrum i diaspora. (O „W drodze do Koryntu” i pierwszej części „Stref” A. Kuśniewicza). W: Kategoria Europy w kulturach słowiańskich. Warszawa 1992 s. 95-102.
Młoda Polska; Krytyka literacka; Modernizm; Czasopiśmiennictwo literackie: „Dziś i Jutro”, „Kultura”, „Kuźnica”, „Nowa Kultura”, „Odrodzenie”, „Przegląd Kulturalny”, „Wiadomości Literackie. W: Słownik literatury polskiej XX wieku. Wrocław 1992.
Neoromantyczna poezja Kazimierza Wierzyńskiego. („Wolność tragiczna”, „Kurhany”, „Krzyże i miecze”). W: Odrodzona i Niepodległa” – w literaturze. Zielona Góra 1992 s. 75-84.
Czym żyła Warszawa w 1887 roku? W: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy. Warszawa 1993 s. 41-48.
Szkoła; Więzienie. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku. Wrocław 1994.
Kłamstwa kompensacyjne autobiografizmu – Stanisław Przybyszewski. W: Autobiografizm – przemiany, formy, znaczenia. Warszawa 2001 s. 104-113.
Kawiarnia młodopolska – szablon o stuletniej trwałości. W: Modernistyczne źródła dwudziestolecia. Warszawa 2003 s. 345-356.
Periodyzacja literatury polskiej XX wieku. Polityka a poetyka. W: Polonistyka w przebudowie. Kraków 2005 s. 601-611. „Wariacje pocztowe” Kazimierza Brandysa na tle poetyki pastiszu. W: Światy przedstawione. Toruń 2006 s. 319-328.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. O literaturze polskiej. Materiały. Wybór i oprac.: A. Makowiecki. [Cz. 1]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1971, 427 s. Wyd. 2 zmienione tamże 1974, 443 s.

Cz. 2. Polska literatura współczesna. 1976, 215 s.

2. T. Boy-Żeleński: Reflektorem w mrok. Wybór publicystyki. Wybór, wstęp i oprac.: A. Makowiecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 653 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1981, wyd. 3 1984, wyd. 4 1985.
Tu studium A.Z. Makowieckiego: Boy – publicysta, s. 5-26.
3. W. Sebyła: Poezje zebrane. Wstęp i oprac.: A. Makowiecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 252 s.
4. J. Żuławski: Wiersze. Wybór i wstęp A. Makowiecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982, 269 s.
5. T. Boy-Żeleński: Gra słówek. Wybór [ze Słówek]: A. Makowiecki. Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 134 s.
6. P. Louÿs: Pieśni Bilitis. Wybór. [Wiersze]. Przeł. L. Staff. Wstęp i wybór: A. Makowiecki. Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 130 s.
7. B. Obertyńska: Wiersze wybrane. Wybór: M. Sprusiński. Wstęp i nota wydawnicza: A. Makowiecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 202 s.
8. Sex appeal. Utwory dwudziestolecia. [Wybór i przedmowa:] A. Makowiecki. Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 140 s.
9. A. Fredro: Sztuka obłapiania. Poemat w IV pieśniach wierszem z roku 1817. Wstęp i wybór: A. Makowiecki. Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 130 s. Wyd. 2 tamże 1991.
10. K. Wierzyński: Poezje wybrane. (II). Wybór i wstęp: A. Makowiecki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1989, 121 s.
11. K.W. Zawodziński: Pegaz to nie samochód bezkołowy. Szkice krytyczne. Wstęp, posłowie, wybór i oprac.: A. Makowiecki. Warszawa: Czytelnik 1989, 397 s.
12. Literatura współczesna. Konteksty interpretacyjne. Wybór, wstęp i oprac.: A. Makowiecki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1990, 170 s.
13. J. Lajarrige: La Jeune Pologne et les lettres européennes. (1890-1910). Red.: A. Makowiecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1991, 552 s.
14. Z. Grzesiakowa: Między Horyniem a Stuczą. [Powieść biograficzna], [Wybór i oprac.:] A. Makowiecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992, 442 s.
15. Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy. [B. Prus, H. Sienkiewicz, E. Orzeszkowa]. Praca zbiorowa pod redakcja naukową A. Makowieckiego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1992, 329 s.
16. Kategoria narodu w kulturach słowiańskich. Red. i wstęp: T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1993, 181 s.
17. Kategoria dobra i zła w kulturach słowiańskich. Red.: T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1994, 175 s.
18. Kategoria wolności w kulturach słowiańskich. Red. i wstęp: T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1994, 157 s.
19. Literatura i nauka o języku. Encyklopedia szkolna. Komitet red.: przewodniczący A. Makowiecki [i in.]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1995, 911 s.
20. Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich. Red.: T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1996, 179 s.
21. Obraz domu w kulturach słowiańskich. Pod red. T. Dąbek-Wirgowej i A. Makowieckiego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki 1997, 184 s.
Materiały konferencyjne.
22. Obraz kapłana, wodza, króla w kulturach słowiańskich. Pod red. T. Dąbek-Wirgowej i A. Makowieckiego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki 1998, 158 s.
Materiały konferencyjne.
23. Literatura i czasopiśmiennictwo polskie 1864-1918 wobec tradycji antycznej. Pod red. A. Makowieckiego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną 2000, 289 s.
24. Kultura, język, komunikacja. Problemy globalizacji i kultur narodowych. Pod red. G. Szwat-Gyłybowej i A. Makowieckiego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki; Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk 2001, 210 s.
25. Modernistyczne źródła dwudziestowieczności. [Szkice]. Pod red. M. Dąbrowskiego i A. Makowieckiego. Warszawa: Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki 2003, 470 s.
26. B. Czeszko: Tren i inne opowiadania. Wybór i posłowie: A. Makowiecki. Warszawa: Bertelsmann Media – Świat Książki 2005, 303 s.
27. Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004. T. 1-2. Zespól red.: M. Czermińska (przewodnicząca), S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A. Makowiecki, R. Nycz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2005, XXIII, 726 + 772 s.

Omówienia i recenzje

Młodopolski portret artysty

T. Lewandowski: Pożyteczny rekonesans. Nurt 1971 nr 11.
B. Rogatko: Artysta w społeczeństwie. Współczesność 1971 nr 25.

Trzy legendy literackie

L. Rola: Legenda literacka. Nowe Książki 1980 nr 21.
J. Zieliński: Siła legendy. Twórczość 1980 nr 12.
J. Kulczycka-Saloni. „Rocznik Literacki 1980” wyd. 1984.

Młoda Polska

J. Kulczycka-Saloni. „Rocznik Literacki 1981” wyd. 1986.

Wokół modernizmu

A. Błaszkiewicz: Peryferie i legendy polskiego modernizmu. Twórczość 1986 nr 11/12.
J.Z. Brudnicki: Modernistyczne „problemy w styl przebierane. Twórczość 1986 nr 7/8.
S. Tomala: W poszukiwaniu rodowodu. Nowe Książki 1986 nr 9.
M. Popiel. „Pamiętnik Literacki1987 z. 4.

Literatura polska. T. 3. Młoda Polska

J. Paszek. „Ruch Literacki1991 nr 6.
T. Lewandowski: O podręczniku „Młoda Polska” z roku 1991 nie tylko polemicznie. „Teksty Drugie1992 nr 4.

Literatura Młodej Polski

T. Linkner: Nowy podręcznik „Literatury Młodej Polski” dla szkół średnich. Wychowanie na co Dzień 1995 nr 4/5.

Słownik postaci literackich [Warszawa 2000]

M. Kisiel. „Twórczość2000 nr 5.
G. Leszczyński: Bohaterowie tysiącleci. Nowe Książki 2000 nr 6.
M. Oramus. „Nowa Fantastyka2000 nr 3.

O literaturze polskiej

Z. Makowska: Nowe publikacje przydatne do nauczania literatury w szkole średniej. Polonistyka 1976 nr 4 s. [dot. wyd. 2].

T. Boy-Żeleński: Reflektorem w mrok

W. Natanson: Boy zaszufladkowany. Nowe Książki 1981 nr 20.