Print

BIO

Urodzony 1 stycznia 1917 we wsi Kamionka pod Ropczycami (Rzeszowskie) w rodzinie chłopskiej; syn Wincentego Macha i Apolonii z Białków. Uczył się od 1928 w prywatnym Miejskim Staroklasycznym Koedukacyjnym Gimnazjum w Ropczycach. W tymże roku debiutował wierszem pt. Jesień, ogłoszonym w szkolnym czasopiśmie „Przyszłość” (nr 1 z września) oraz nowelą pt. Dawne zapusty na łamach czasopisma „Rola” (nr 8). W 1932 przeniósł się do państwowego Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy. Redagował tam szkolne pisemko „U nas”, w którym zamieszczał okolicznościowe i satyryczne wiersze oraz humoreski (m.in. podpisane Ag.). Osierocony przez rodziców, znajdował się pod opieką najstarszej siostry, Bronisławy (po mężu Kugler, secundo voto Sartorius). Po zdaniu w 1936 matury, studiował polonistykę w Państwowym Pedagogium w Krakowie, którego dyplom uzyskał w 1938. Następnie odbył roczną służbę wojskową w krakowskiej Szkole Podchorążych Piechoty. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca drużyny w 6. Dywizji Piechoty (Armia Kraków). W okresie okupacji niemieckiej mieszkał początkowo u siostry, Bronisławy, w Sędziszowie Małopolskim, a od 1941 w Krakowie, gdzie pracował jako urzędnik w Ubezpieczalni Społecznej. Równocześnie uczestniczył w tajnym nauczaniu. Po zakończeniu wojny kontynuował studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; w 1947 uzyskał magisterium. Równocześnie rozwijał twórczość literacką. Jesienią 1945 ogłosił w jednodniówce pt. „Inaczej”, której był współredaktorem, wiersz Tobie dalekiej, a w tygodniku „Odrodzenie” opowiadanie Rdza (nr 42), utwory te uznawał za właściwy debiut literacki. Należał w 1945-46 do grupy literackiej Zespół Młodych „Inaczej”. Pracował jako sekretarz redakcji w miesięczniku „Twórczość” (1945-50), na którego łamach zamieszczał opowiadania i recenzje literackie. Prozę, recenzje, artykuły i korespondencje publikował również w tygodniku „Odrodzenie” (1945-47) i „Dzienniku Literackim” (1947-50). Od 1945 był aktywnym członkiem Koła Młodych przy Oddziale Krakowskim Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich, ZLP), w 1948 został członkiem Związku. W 1947/48 przebywał na stypendium rządu francuskiego w Paryżu. Współpracował z radiem, m.in. w 1948-49 prowadził stały felieton na temat bieżących wydarzeń kulturalnych. W 1950 przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1958 pracował w redakcji tygodnika „Nowa Kultura”, prowadząc dział prozy; ogłaszał tu także (do 1963) opowiadania, liczne recenzje, felietony, artykuły literackie i noty (w 1956 też pod pseudonimami: il., Quidam, s., S., Współpracownik). Był też konsultantem literackim w Domu Wojska Polskiego. W tym czasie zawarł przyjaźń z Zofią Nałkowską, która wyznaczyła go na jednego z czterech kuratorów swojej spuścizny. Odbył kilka podróży m.in., do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Indii (1956; cykl pt. Z podróży na Wschód w „Nowej Kulturze” w 1956), Bułgarii (kilkakrotnie od 1958) i Stanów Zjednoczonych (1961). Współpracował jako scenarzysta z Filmem Polskim. Działał w międzynarodowej organizacji pisarzy Comunità Europea degli Scrittori (COMES). Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954). Zmarł 2 lipca 1965 w Warszawie; pochowany tamże na cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
W 1967-81 Zarząd Główny ZLP przyznawał Nagrodę Młodych im. W. Macha.

Twórczość

1. Srebrna podkowa. Nowela filmowa. [Współautor:] S. Otwinowski. „Echo Tygodnia” 1949 nr 1-10.

2. Traktor i dziewczyna. Krotochwila ze śpiewami w 3 aktach. [Współautorzy:] T. Kwiatkowski, S. Otwinowski. Prapremiera: Kraków, Stary Teatr 1949. Druk fragmentów pt. Miłość i pszczoły. „Dziennik Literacki” 1949 nr 31 s. 2.

Inna wersja tytułu: Motoryzacja w Strękocinie.
Maszynopis w archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

3. Rdza. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1950, 401 s. Wyd. 2 tamże 1967.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Doświadczenia i przypadki. Opowiadania, eseje, reportaże i felietony. 1945-1953. Warszawa: Czytelnik 1954, 274 s.

Zawartość

Opowiadania: „Lud we śnie”; Miasteczko Miłe [przedruk poz. ↑]; Rdza [przedruk poz. ↑]; Któraś brama [przedruk poz. ↑]; Co czytać?; Szkoła wielkiego burmistrza; Konwalie; Marsz defiladowy; Mandarynka; Koncert mandolinistów. – Eseje i reportaże: Cień Laury de Noves; Repatrianci; „Podróż na Wschód” [do Indii]; „Mazowsze”; Zbrojny las; Kartki z podróży [do ZSRR]; O tej książce. – Felietony: Pytania czytającego robotnika; Trzy siostry; Stare i nowe; „Mazowsze” w Chinach Ludowych; *** [Incipit:] „Ciężko mówić, ciężko gdy...” (Po zgonie Tadeusza Borowskiego); 4 czerwca 1952. (Jubileusz Zofii Nałkowskiej); Powiedzcie mojemu miastu...; Żeby było bliżej; Z lat szkolnych.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Jaworowy dom. [Powieść]. „Twórczość” 1954 nr 1 s. 46-97, nr 3 s. 20-80, nr 4 s. 8-123. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1954, 346 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1977.

Nagrody

Nagroda Państwowa III stopnia w 1955.

Przekłady

bułgarski

Javorovijat dom. [Przeł.] A. Gančeva-Zagrafova. Sofija 1956.

czeski

Jovorův dům. [Przeł.] L. Teigová. Praha 1956.

niemiecki

Jawors Haus. [Przeł.] C. Rymarowicz. Berlin 1958.

rosyjski

Dom Javora. [Przeł.] J. Mirskaâ. Moskva 1956.

ukraiński

Rodina Javoriv. [Przeł.] V. Zachidnyj. Kiïv 1958.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. [Piętnaście ] 15 lat Zespołu Pieśni i Tańca Wojska Polskiego. [Szkic]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1957, 60 s.

Na okładce tytuł: Zespół Pieśni i Tańca Wojska Polskiego.

7. Życie duże i małe. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1959, 196 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1965, tamże: wyd. 3 1972, wyd. 4 1974; wyd. ze słowem wstępnym J. Poradeckiego Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984.

Nagrody

I nagroda w ogólnopolskim konkursie literackim Wydawnictwa Łódzkiego.

Przekłady

bułgarski

Životat – golemiâ t i malkiât. [Przeł.] V. Smochovska-Petrova. Sofiâ 1960.

czeski

Život velký a malý. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1963.

rosyjski

Žizn' bol'šaâ i malaâ . [Przeł.] G. Jazykova. W: Pol'skie povesti. Moskva 1978.

słowacki

Vel'ký a malý život. [Przeł.] F. Uváček. Bratislava 1981.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: E. Hartwig. Polskie Radio 1977.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Do widzenia, do jutra. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] Z. Cybulski, B. Kobiela. Ekranizacja 1960.

9. Góry nad Czarnym Morzem. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 316 s.

Przekłady

czeski

Hory nad černým mořem. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1967.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

10. Agnieszka 46. Scenariusz filmowy. [Współautor:] Z. Skowroński. Ekranizacja 1964. Por. poz. ↑.

11. Agnieszka, córka Kolumba. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1964, 398 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1968.

Powieść powstała na kanwie scenariusza filmowego zob. poz. ↑.

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia w 1964.

Przekłady

bułgarski

Agneška – dašerâta na „Kolumb”. [Przeł.] D. Ikonomov. Sofiâ 1966.

litewski

Agnieška, Kolumbo dukte. [Przeł.] A. Antanavičius. Vilnius 1967.

łotewski

Agnesite, Kolumba meita. [Przeł.] V. Melinovskis. Rīgā 1972.

mołdawski

Agneška, fijka luj Kolumb. [Przeł.] M. Brumè. Kišinèu 1971.

niemiecki

Agnes, Tochter des Kolumbus. [Przeł.] E. Szubert. Berlin 1970, wyd. 2 tamże 1977.

rosyjski

Agneška, doč' Kolumba. [Przeł.:] K. Starosel'skij, L. Toom. Moskva 1969, wyd. 2 [współwyd. z przekł.: T. Konwicki: Sennik współczesny] tamże 1973.

ukraiński

Včitel'ka, dočka Kolumba. [Przeł.] I. Glins'kij. Kiïv 1971, wyd. 2 tamże 1982.

węgierski

Agnieszka. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1966.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: H. Szof. Polskie Radio 1975.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

12. Szkice literackie. Wybór i przygotowanie do druku: H. Bereza [i in.]. Od redakcji: [R. Matuszewski] R.M. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1971.

T. 1. W szkole krytyków, 485 s.

Zawartość

Szkice i recenzje drukowane w czasopismach w 1946-1964: Opowieść o najtrudniejszym zwycięstwie [dot.: S. Szmaglewska: Dymy nad Birkenau]; Ślad Syzyfa [dot.: P. Gojawiczyńska: Krata]; Noc bez świtu [dot.: J. Andrzejewski: Noc]; Dziecko w mrocznym sezamie [dot.: S. Dygat: Jezioro Bodeńskie]; Kwitnące krzyże [dot.: W. Żukrowski: Z kraju milczenia]; Ten i tamten brzeg czasu [dot.: J. Putrament: Święta kulo]; Z doliny głodu w dzień dzisiejszy [dot.: M. Rusinek: Z barykady w dolinę głodu]; Człowiek w czasie nieludzkim [dot.: S. Otwinowski: Czas nieludzki]; Proza Iwaszkiewicza [dot.: Nowa miłość i inne opowiadania; Stara cegielnia; Młyn nad Lutynią]; Prywatne życie realisty [dot.: K. Brandys: Drewniany koń]; Wycieczka z cyrku do nieba [dot.: T. Kwiatkowski: Lunapark]; Do „szkoły krytyków”; Granicami prozy powojennej [dot.: K. Wyka: Pogranicze powieści]; Obserwator z bagażem [dot.: P. Hertz: Notatnik obserwatora]; List do Wojciecha Żukrowskiego [dot.: Dom klęski]; O twórczości Zofii Nałkowskiej; O mętnych wodach i czystym nurcie list do przyjaciela [dot. współczesnej polskiej literatury]; Przeciw baśniopisarstwu [dot. przyszłości prozy epickiej]; O „literaturze kobiecej”?; Literatura i polityka – z wczoraj na dziś; Rozmowa z Jarosławem Iwaszkiewiczem; Poeta w mundurze prozą [dot.: A. Międzyrzecki: Opowieści mieszkańca namiotów]; Baśń, realizm i morał [dot.: S. Otwinowski: Julia]; Stanisław Kryczyński – pisarz odnaleziony; „Widzenia bliskie i dalekie”, czyli powieść utajona [Z. Nałkowskiej]; Jeszcze o „Azylu” Faulknera; Przeczytaj „Dziurę w niebie” [T. Konwickiego]; Teatr Mirona Białoszewskiego; Myśli o nieobecnej [dot. Z. Nałkowskiej]; Dialog z książką [dot.: B. Wojdowski: Wakacje Hioba]; „Teatr ludzi uczciwych” [R. Samsela]; „Jeden dzień” [E. Stachury]; „Panny szczerbate” [M. Pilota]; [L.] Elektorowicz – prozaik [dot.: Rejterada]; Uwaga – dobry debiut [dot.: H. Snopkiewicz: Słoneczniki; Piękny statek]; Co nowego widzę w literaturze pierwszego XX-lecia Polski Ludowej. (Odpowiedź na ankietę „Życia Warszawy”).

T. 2. W Polsce i w świecie, 427 s.

Zawartość

Reportaże [drukowane w czasopismach w 1946-1956]: W Polsce; Daleki bliski kraj; Ziemia Świerczewskiego [współautor:] L. Bartelski; W drodze na Wschód; Kwiaty Delhi; Indyjska wiosna; Mówią Indie [dot.: J. Nehru: Odkrycie Indii]; W Kamionce po latach; Chwile czarnomorskie; Szukam bułgarskiej wsi...; Chleb powszedni; Słoneczna młodość; Z Bułgarii o Bułgarii; Nie tylko różany olejek; Białostockie w skali powiatowej; Pójść w Polskę... – Za kwadrans wiosna [opowiadanie; przedruk poz. ↑]. – Felietony: Mały traktat o wstydach; Krzyżówki; Starzejące się kobiety; Stworzenie człowieka; Egzystencjalista w Wałbrzychu; Święty z Hollywood; A ty, czytelniku?; Kłopoty z kwiatem [dot. twórczości M. Białoszewskiego]; Czytelnicy i autor – sam na sam; Wiedzieć, kim się jest; Ucieczka z tematu; „Jesteśmy” [o pamiętnikach]; Moje Polskie Radio, czyli na razie o sposobach mówienia; Moje Polskie Radio – tym razem trochę o sporcie; Z pozycji szpitalnego pacjenta. – Wywiady, wypowiedzi, ankiety: Wypowiedź w ankiecie „Odrodzenia”; Czytelnikom – krajanom – o swej pracy; Jak powstają moje książki. Rozm. H. Przedborska; Rozmowa z Wilhelmem Machem. Rozm. J.P. Gawlik; Dlaczego piszę? O „Życiu dużym i małym”. Rozm. L.M. Bartelski; Mój kraj lat dziecinnych... Rozm. Z. Wawrzczak; O „Górach nad czarnym morzem”. Rozm. Z. Wawrzczak; O temacie współczesnym; Amerykańskie okulary przeciwsłoneczne. Rozm. K. Nastulanka; Odwiedziny w USA. [Rozm. red. „Przegląd Kulturalny”]; O pracy z młodymi pisarzami. Rozm. Z. Wawrzczak; Pytanie o bohatera. Rozm. Z. Wiśniewski. – W. Mach: List [poświęcony Rzeszowszczyźnie].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

13. Za kwadrans wiosna. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 132 s.

Zawartość

Opowiadania z poz. ↑: Miasteczko Miłe; Rdza; Któraś brama, – nadto: Za kwadrans wiosna [poz. ↑].

Przekłady

1. J.P. Eckermann: Rozmowy z Goethem. Wybór. Przeł.: M. Leśniewska, W. Mach. W: J.W. Goethe: Dzieła wybrane. T. 4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954 s. 439-532.

Prace redakcyjne

1. Z. Nałkowska: Pisma wybrane. Wyboru dokonał i przedmową opatrzył W. Mach. Komitet red.: T. Breza, B. Kuczyński, W. Mach, J. Zawieyski. Wyd. 2 rozszerzone T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1956, 700 + 776 s.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
2. Z. Nałkowska: Widzenie bliskie i dalekie. Komitet red.: T. Breza, B. Kuczyński, W. Mach, J. Zawieyski. Warszawa: Czytelnik 1957, 516 s.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Omówienia i recenzje

Wywiady

• Zob. Twórczość poz. ↑ (t. 2).

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
• „Rocznik Literacki 1965” wyd. 1967 (P. Grzegorczyk).
• J. Orzech: Bibliografia podmiotowa Wilhelma Macha; J. Rospond: Bibliografia przedmiotowa o dorobku literackim Wilhelma Macha. W: Wilhelm Mach. Człowiek i pisarz. Rzeszów 1968.
• Polski słownik biograficzny. T. 18 cz. 4. Wrocław 1973 (R. Matuszewski).
• Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([A. Sobolewska] as).
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (A. Fiut).

Ogólne

Książki

• Wilhelm Mach. Człowiek i pisarz. Zbiór artykułów i rozpraw pod red. S. Fryciego. Rzeszów 1968, 285 s. Rzeszowskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie [zawartość: I. W kręgu zagadnień biograficznych (wspomnienia): R. Matuszewski: Człowiek i pisarz ludziom przyjazny, przedruk w tegoż: Z bliska. Kraków 1981; E. Milas: Lata szkolne; A. Włodek: Wilek; M. Pilot: Doradca i przyjaciel młodych; B. Cmela: Na śladach pisarza w Bułgarii; T. Stanisz: „Kraj moich lat dziecinnych i chłopięcych żyje we mnie”. – II. Twórczość krytycznoliteracka: J. Nowakowski: Wnikliwy krytyk literacki. – III. O małych formach literackich: E. Łoch: O opowiadaniach z lat 1945-1953; S. Gębala: Uwagi o esejach z tomu „Doświadczenia i przypadki”; G. Ostasz: W kręgu poetyki i problematyki reportaży z tomu „Doświadczenia i przypadki”. – IV. Wokół dorobku powieściowego: S. Frycie: W obronie psychologii. (Problematyka i kształt formalny „Rdzy”); P. Żbikowski: Z problematyki i kompozycji „Jaworowego domu”; A. Buss: Kilka uwag o „Życiu dużym i małym”; M. Szybist: „Góry nad Czarnym Morzem”, czyli o możliwości epiki lirycznej; W. Pasterniak: Powieść, baśń, rzeczywistość. (O „Agnieszce, córce Kolumba”); A. Niewolak-Krzywda: Od „Rdzy” do „Gór nad Czarnym Morzem”. (Uwagi z lektury). – V. Z zagadnień języka i stylu: S. Reczek: Nad stylem autora „Agnieszki”. – VI. Przegląd bibliograficzny].
• J. Termer: Wilhelm Mach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 163 s.

Artykuły

• M. Kierczyńska: „Góry nad Czarnym Morzem”. W tejże: O sprawach nieobojętnych. Warszawa 1965.
• J. Kowalewski: Wilhelm Mach ofiarą... czego? „Wiadomości”, Londyn 1965 nr 39.
• K. Meloch: Doświadczenia pisarskie Wilhelma Macha. „Wiatraki” 1965 nr 7.
• A. Niewolak: Topografia „Gór nad Czarnym Morzem” Wilhelma Macha. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie” 1965 z. 2.
• S. Otwinowski: Myśli o nieobecnym. „Życie Literackie” 1965 nr 29 [wspomnienie].
• Z. Pędziński: Gdzieś w Polsce. „Więź” 1965 nr 3, przedruk w tegoż: Z notatnika szeregowego recenzenta. Poznań 1971.
• K. Wyka: Podgora, czyli o Wilhelmie Machu. „Twórczość” 1965 nr 12, przedruk w tegoż: Wędrując po tematach. T. 2. Warszawa 1971, Odeszli. Warszawa 1983.
• P. Dinekov: Za Vilhelmem Machem njakolko sàrdečni dumi. W tegoż: Meždu svoi i čuždi. Sofija 1969, przekł. polski: O Wilhelmie Machu słów serdecznych kilka. Przeł. M. Więckowska. W tegoż: O bułgarskiej literaturze, folklorze i związkach z Polską. Warszawa 1977.
• D. Dobrev: Mach nauczył mnie kochać Polskę. „Kamena” 1971 nr 10 [wspomnienie].
• F. Fornalczyk: Nad prozą krytyczną Wilhelma Macha. „Życie Literackie” 1972 nr 52.
• I. Kuhnke: Wilhelm Mach in deutscher übersetzung. „Zeitschrift für Slawistik”, Berlin 1973 nr 1.
• S.F. Musijenko: Tvorčeskij put' Vilhelma Macha. „Slavânskaâ Filologiâ”, Moskwa 1973.
• M. Pieczara: Droga do prawdy. „Tygodnik Kulturalny” 1973 nr 7, przedruk w: Lektury i problemy. Warszawa 1976.
• A. Fiut: Dowód nietożsamości. Proza Wilhelma Macha. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1976, 153 s. Polska Akademia Nauk, Komitet Nauk o Literaturze Polskiej.
• V. Ivanov: Vilhelm Mach – nezabravimijat prijatel na B''lgarija. „S''vremennik”, Sofiâ 1976 nr 1.
• T. Burek: Utopia dobroci. (Wilhelm Mach i jego książka nie napisana). „Twórczość” 1977 nr 10.
• B. Rogatko: Przyjaciel literatury. „Życie Literackie” 1980 nr 27.
• J. Poradecki: Pisarstwo Wilhelma Macha. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, 226 s.
• S. Musijenko: Tradycje a eksperyment w twórczości Wilhelma Macha. Przeł. W. Skrunda. W: Polonistyka radziecka. Warszawa 1985.
• H. Bereza: Dobrodziejstwo. W tegoż: Sposób myślenia. T. 1. Warszawa 1989.
• G. Ritz: Wilhelm Mach (1917-1965) – der Erneuerer wider Willen. W tegoż: Die polnische Prosa 1956-1976. Bern 1990.
• G. Ritz: Inexprssible desire and narrative poetics: homosexuality in Iwaszkiewicz, Breza, Mach and Gombrowicz. W: Gender and sexuality in ethical context. Bergen 2005.
• M. Janiga: W krainie wspomnień. O Bronisławie Mach Mugler Sartorius. Kraków 2006 [tu także o W. Machu].
• M. Wyka: Kwadratura koła w prozie. W tejże: Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.

Rdza

• A. Kijowski: Przedwrześniowe zaduszki. „Wieś” 1950 nr 35, przedruk w tegoż: Różowe i czarne. Kraków 1957.
• L. Flaszen: W poszukiwaniu tajemniczej miary. „Nowa Kultura” 1951 nr 1.
• T. Burek: Powieść o niemocy. „Twórczość” 1968 nr 2.
• B. Kledzik: Niemoc powieści. „Nurt” 1968 nr 10.
• S. Melkowski: Dni szare, dni krwawe. „Tygodnik Kulturalny” 1968 nr 4, przedruk w tegoż: Powód czytania. Warszawa 1982.
• S. Melkowski: Sposoby mówienia: opowiadać czy wyrażać? W tegoż: Domena prozy. Warszawa 1983.
• S. Frycie: „Rdza” Wilhelma Macha. W tegoż: O szkolnej klasyce, lekturach współczesnych sprzed lat i książkach dla młodzieży. Piotrków Trybunalski 2001.
Go back to position Wróć do pozycji

Doświadczenia i przypadki

• H. Bereza. „Twórczość” 1954 nr 8.
Go back to position Wróć do pozycji

Jaworowy dom

• H. Bereza. „Twórczość” 1954 nr 7.
• A. Bukowska. „Po Prostu” 1954 nr 28.
• J. Błoński: Wojna o epikę. „Nowa Kultura” 1955 nr 1.
• W. Maciąg: Eksperyment epicki. „Życie Literackie” 1955 nr 8.
• W. Sadkowski: Próba epiki. „Twórczość” 1955 nr 5.
• A. Wasilewski: Kłopoty z historią. „Nowa Kultura” 1956 nr 40.
Go back to position Wróć do pozycji

Życie duże i małe

• H. Bereza: Jak pisze Mach? „Twórczość” 1959 nr 10, przedruk zmieniony w tegoż: Związki naturalne. Warszawa 1978.
• S. Lichański: Mach uwieńczony laurem. „Nowe Książki” 1959 nr 14, przedruk w tegoż: Kuszenie Hamleta. Warszawa 1965, w: O literaturze polskiej. Cz. 2. Warszawa 1976.
• W. Maciąg: Wezwanie do Erato. „Życie Literackie” 1959 nr 27, przedruk w tegoż: Opinie i wróżby. Kraków 1963.
• J. Preger: Sentymentalizm, czyli wtórność. „Trybuna Ludu” 1959 nr 185, polemika: S. Żółkiewski: Z powodu Wilhelma Macha. „Nowa Kultura” 1959 nr 31.
• Z. Kubikowski: Ucieczka z kraju dzieciństwa. W tegoż: Bezpieczne małe mity. Wrocław 1965.
• B. Kledzik: „Życie duże i małe”, czyli o sensie mitu. „Nurt” 1973 nr 3.
• E. Świderska: „Życie duże i małe” Wilhelma Macha. „Polonistyka” 1974 nr 4.
Go back to position Wróć do pozycji

Góry nad Czarnym Morzem

• l. Jóźwicka: Kusząca obietnica schizofrenii – sytuacja podmiotu w „Górach nad Czarnym Morzem” Wilhelma Macha. W: Podmiot i tekst w literaturze XX wieku. Warszawa 2006.
• A. Kijowski: Etap tortur. „Przegląd Kulturalny” 1961 nr 50.
• S. Lichański: Magellan Czarnych mórz. „Orka” 1961 nr 51, przedruk w tegoż: Wśród mówiących prozą. Warszawa 1971.
• M. Wyka: Kwadratura koła w prozie. „Życie Literackie” 1961 nr 52.
• A. Bukowska: Eksperyment Wilhelma Macha. „Współczesność” 1962 nr 1.
• Z. Dolecki: Próba panliteratury. „Kierunki” 1962 nr 11, przedruk w tegoż: Poszukiwanie kluczy. Warszawa 1981.
• Ł. Ligęza: Porządkowanie chaosu. „Więź” 1962 nr 3.
• J. Rogoziński: Proza i duża i mała. „Twórczość” 1962 nr 4.
• J. Syski: Xander – czyli świadomość udręczona. „Argumenty” 1962 nr 18.
• Z. Umiński: Nad morzem Jazona. „Życie i Myśl” 1962 nr 3/4.
• A. Werner: Konwencje i literatura. „Współczesność” 1963 nr 16.
• H. Bereza: Powieść. W tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966, przedruk zmieniony pt. Prawda i baśń. W tegoż: Związki naturalne. Warszawa 1972 [dot. też: Agnieszka, córka Kolumba].
• E. Szary: Znaczenie nazw w „Górach nad Czarnym Morzem” Wilhelma Macha. „Współczesność” 1966 nr 14.
• W. Sadkowski: Poszukiwania Wilhelma Macha. W tegoż: Penetracje i komentarze. Warszawa 1967 [dot. też: Agnieszka, córka Kolumba].
• A. Labuda: O funkcjach narracji autotematycznej. „Litteraria” 1970 t. 2.
• T. Burek: Nowe dzieło? Proza na brudno. W tegoż: Zamiast powieści. Warszawa 1971.
• J. Barczyński: „Les montagnes sur la mer noir” de Wilhelm Mach – un camouflage littéraire? „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1993 z. 1/2.
• Z. Mitosek: Jak robić fabułę? W tejże: Poznanie (w) powieści. Kraków 2003.
Go back to position Wróć do pozycji

Agnieszka, córka Kolumba

• W. Maciąg: Realizm i demony. „Twórczość” 1964 nr 10, przedruk w: Proza, poezja 1964. Warszawa 1965.
• A. Werner: Powrót do tradycji? „Współczesność” 1964 nr 18.
• H. Bereza: Powieść. W tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966, przedruk zmieniony pt. Prawda i baśń. W tegoż: Związki naturalne. Warszawa 1972 [dot. też: Góry nad Czarnym Morzem].
• W. Sadkowski: Poszukiwania Wilhelma Macha. W tegoż: Penetracje i komentarze. Warszawa 1967 [dot. też: Góry nad Czarnym Morzem].
• B. Kledzik: Realizm myślący. (Nad „Agnieszką córką Kolumba”). „Nurt 1974 nr 1.
Go back to position Wróć do pozycji

Szkice literackie

• B. Kledzik: Zawsze wierny. „Nurt” 1972 nr 8.
• Z. Macużanka: Wiedzieć kim się jest... „Argumenty” 1972 nr 16.
• J. Marx: Pisarz intymny. „Tygodnik Kulturalny” 1972 nr 10.
• L.M. Bartelski: Śmierć w słońcu. W tegoż: Niedziela bez dzwonów. Łódź 1973.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO