BIO

Urodzony 31 maja 1907 we wsi Antopol pod Siedlcami; syn Antoniego Łukasiewicza, zarządcy dworskiego, i Marii z Szymańskich. W 1918 wstąpił do II klasy prywatnego gimnazjum humanistycznego Ludwika Lorentza w Warszawie. Następnie uczył się w Gimnazjum im. Z. Krasińskiego w Ciechanowie. Po zdaniu matury w 1925 rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1927 zaczął studiować polonistykę.W tymże roku debiutował opowiadaniem Panie wójcie, czy słyszycie, opublikowanym w „Tygodniku Ilustrowanym” (nr 5).W czasie studiów miał kontakty ze Związkiem Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie”. W 1932 uzyskał magisterium. Zamieszczał liczne nowele w „Kurierze Warszawskim” (1931-35). W 1934 pracował jako nauczyciel historii literatury polskiej w Szkole Handlowej im. Vetterów w Lublinie. W 1935 powrócił do Warszawy i uczył dorywczo w Miejskiej Szkole Zawodowo Dokształcającej. W 1937 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich, ZLP) oraz członkiem Klubu Demokratycznego (powstałego po rozwiązaniu Komunistycznej Partii Polski). W tym czasie współpracował jako publicysta z prasą lewicową. W 1937-39 kierował referatem prasowym Związku Nauczycielstwa Polskiego. W lutym 1939 ożenił się z Jadwigą Gawrońską, urzędniczką. W czasie okupacji niemieckiej był urzędnikiem magistratu warszawskiego, a w 1942-44 urzędnikiem gminy w Sobolewie pod Garwolinem. Brał udział w działalności konspiracyjnej, współpracując z Batalionami Chłopskimi i Armią Krajową. Po wojnie pełnił funkcję dyrektora Biura Prasowego przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej (do września 1946) oraz sekretarza Bolesława Bieruta. W 1947-48 był kierownikiem literackim w redakcji „Głosu Wielkopolskiego”, na którego łamach zamieszczał prozę oraz artykuły. W 1954 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od tegoż roku uczył w Liceum im. S. Hałuchowskiego w Płocku. W 1956 był naczelnym redaktorem dwutygodnika „Wiadomości Płockie”. Następnie kontynuował pracę nauczycielską w liceum w Brwinowie. Rozwijał twórczość literacką, zamieszczając nowele oraz fragmenty powieści w „Tygodniku Kulturalnym” (1965-82, z przerwami) oraz w „Argumentach” (1976-86, z przerwami). W 1983 został członkiem nowego ZLP. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974). Zmarł 14 stycznia 1996 w Warszawie.

Twórczość

1. Senatorowie w mazurze. Nowele. Warszawa: Biblioteka Domu Polskiego [1928], 155 s.

Zawartość

Senatorowie w mazurze; Chociaż nędzniejszym niż Hiob – błogosławię szczęściu innych; Czar walca; Dolary; Panie wójcie, czy słyszycie?; I zaprowadź nas do nieba!...; Brawo, bis!...; Kuzynka.

2. Nauczyciele. Powieść. Warszawa: F. Hoesick 1936, 447 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1946, tamże: wyd. 3 1956, wyd. 4 1969, [wyd. 5] 1989.

3. Głód niezaspokojony. [Opowiadania]. Warszawa: F. Hoesick 1938 [antydatowane 1937], 340 s. Wyd. 2 poszerzone z podtytułem Opowiadania dawne i nowe Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960.

Nagrody

Nowela pt.Obiad” nagrodzona w konkursie Wydziału Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1938.

Zawartość

Obiad; Odejdę w spokoju; Dojrzałe jarzębiny; Pogrzeb; W drodze; Po błędnych drogach; Kłótnia; Pacjent; Gienia; „Panie wójcie, czy słyszycie?” [poz. ]; Czar walca; Wielka wojna; Telegrafista; Kot; Radio u pana ekonoma; Wygrany los; Wyrok śmierci; O roku ów; Egzekucja; W Jastarni, – w wyd. 2 nadto: Chata pod lasem; Grupa „Granat”; Mściciel.

4. Płonący wrzesień. Powieść. Rzeczpospolita 1949 nr 195-287.

5. Przed maturą. Dramat. Powst. ok. 1954. Druk fragmentów „Głos Nauczyciela” 1957 nr 1.

6. Okupacja. Powieść. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 431 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1965; [wyd. 4 zmienione] Warszawa: Czytelnik 1979, 739 s.

7. Rodowód. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1964, 301 s. Wyd. 2 popr. tamże 1985, 395 s.

8. Kraina lat szczęśliwych. Powieść. Warszawa: Książka i Wiedza 1969, 489 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1974.

9. Polska, Polska – ale jaka? [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1970, 451 s.

10. Grupa „Granat” i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971, 156 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : Po błędnych drogach; Obiad; Gienia; Wygrany los; Pogrzeb; Kot; Egzekucja; Grupa „Granat”, – z poz. : Dolary, – nadto: Ołtarz całopalenia.

11. Na polach i w lasach. Opowieść o roku 1863 z reprodukcjami cyklów „Polonia” i „Lituania” Artura Grottgera. Powst. 1980. Wyd. Warszawa: Colgraf 1992, 154 s.

12. Wizyta przyjaźni. [Powieść]. Związkowiec”, Toronto 1980 nr 88-104/105, 1981 nr 1-15.

13. Byłem sekretarzem Bieruta. Wspomnienia z pracy w Belwederze w latach 1945-1946. Druk fragmentów: „Życie Literackie1981 nr 22-30; pt. Byłem sekretarzem prezydenta. „Rzeczywistość” 1985 nr 9, 11, 13, 15, 17-20. Wyd. osobne Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 149 s.

Wyróżnienie Funduszu Literatury w 1988.

14. Romans pana Igora. (Studium starości). [Opowiadanie]. Warszawa: Nakład autora 1995, 48 s.

15. Ołtarz całopalenia. Opowiadanie. Warszawa: Nakład autora 1996, 13 s.

Utwory niepublikowane

I ja byłem prezydentem Polski. (Wspomnienia z lat 1945-1956). Studium historyczno-powieściowe. T. 1-2. Powst. 1970, 815 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Vivat Akademia. Obraz stosunków na wyższych uczelniach i w przedwojennej Warszawie. [Powieść]. Powst. 1972, 1788 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Jałta. Opowieść prawdziwa. T. 1-6. [Wspomnienia i rozważania z lat 1944-1977]. Powst. 1975-1978, 1284 s. oraz rkps, 942 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Niech żyje Orzeł Biały. [Relacja z pobytu autora wśród Polonii w Niemczech Zachodnich i w Paryżu]. Powst. 1976, 401 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Miłośnicy pokoju. [Powieść polityczna dot. l. 1970-1980]. Powst. po 1980, 1628 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Oburzenie. Nowe światło na historię Polski i Środkowej Europy w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. [Rozważania historyczno-filozoficzne oparte na motywach wspomnieniowych]. Powst. przed 1990, 470 s.
Maszynopis w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1957, 1988, 1995.

E. Lewandowski: Stanisław Łukasiewicz. Tygodnik Ciechanowski 1996 nr 16 [wspomnienie].

Autor o sobie

S. Łukasiewicz: Wychowałem się na dziełach, które wciąż żyją... Kierunki 1985 nr 4.

Wywiady

• Rozm. Z. Umiński. Kierunki 1979 nr 7.
Przed wojną było inaczej... Rozm. P. Lewandowski. Sztandar Młodych 1985 nr 249.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (W. Maciąg).

Nauczyciele

J. Andrzejewski: Powieść o szkole. Prosto z Mostu 1936 nr 36.
m.g.: Nowe Zmory. Słowo”, Wilno 1936 nr 336.
S. Cywiński: Powieść o nauczycielach. W tegoż: Na warsztacie literatury. Wilno 1937 [tu m.in. rec.: Nauczyciele].
A. Grot. „Epoka1937 nr 5.
B. Piach. „Epoka1937 nr 1.
W. Rzymowski: Młody nauczyciel na reducie walki. Epoka 1937 nr 8.

Głód niezaspokojony

A. Drogoszewski. „Nowa Książka1937 z. 3.
S. Helsztyński. „Kultura”, Poznań 1938 nr 31.
S. Lichański: Jeszcze jeden autentysta. Orka 1960 nr 40.

Okupacja

J. Korczak: Okupacyjny fresk Stanisława Łukasiewicza. Tygodnik Zachodni 1958 nr 38.
J.J. Lipski: Pamiętnik kolczykarza. Twórczość 1958 nr 7.
T. Drewnowski: Widowisko okrutne. Nowa Kultura 1959 nr 1.
A. Kijowski: Okupacja, czyli chaos. Przegląd Kulturalny 1959 nr 5.
• [S. Treugutt]. „Przegląd Kulturalny1959 nr 36, sprostowanie tamże nr 37.

Rodowód

E. Czekalski: Autentyk i gawędziarstwo. Twórczość 1964 nr 7.
A. Hamerliński: Komentarz do prozy Stanisława Łukasiewicza. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 18.
K.J. Kowalczyk: Z niegdysiejszych lat. Kontrasty 1986 nr 8.

Kraina lat szczęśliwych

W. Maciąg: Kolor dzieciństwa. Twórczość 1970 nr 10.
S. Melkowski: Łukasiewicz albo kłopoty powieści. Współczesność 1970 nr 8.
W. Sadkowski: Grawitacja ku epice. Nowe Książki 1970 nr 6.
J. Iwaszkiewicz: Gospodarstwo. Życie Warszawy 1974 nr 280.

Polska, Polska – ale jaka?

A. Hamerliński: Genealogia dnia dzisiejszego. Tygodnik Kulturalny 1970 nr 49.
W. Maciąg: Zbyt dumny to tytuł. Nowe Książki 1970 nr 25.

Grupa „Granat” i inne opowiadania

W. Dobrzyńska: Przepustka do literatury. Nowe Książki 1972 nr 6.

Byłem sekretarzem Bieruta

R.W. Matuszak: Z zeznań naocznego świadka. Res Publica 1988 nr 10.