BIO

Urodzony 11 maja 1886 w Sanoku; syn Wiktora Łempickego, urzędnika, i Marii z Sobieniowskich. W 1904 ukończył III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. Następnie studiował filologię germańską i klasyczną oraz filozofię na Uniwersytecie Lwowskim; w 1908 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy Immermanns Weltanschauung (promotor prof. Kazimierz Twardowski). W 1908-10 kontynuował studia w Berlinie i Getyndze. Po powrocie do kraju pracował w 1910-12 jako nauczyciel języka niemieckiego w szkołach średnich we Lwowie i równocześnie kontynuował pracę naukową. W 1911 ożenił się z Anną Wandą Rehman, nauczycielką. W tymże roku zaczął ogłaszać studia naukowe, m.in. w „Przewodniku Naukowym i Literackim” oraz w „Ruchu Filozoficznym” (do 1927, z przerwami ), od 1912 w „Pamiętniku Literackim” (do 1938, z przerwami) i „Przeglądzie Filozoficznym” (do 1936, z przerwami). Od 1912 wykładał w gimnazjach w Warszawie. W 1916 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie na podstawie rozprawy Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft bis zum Ende des XVIII Jahrhunderts. W tymże roku rozpoczął wykłady z historii literatury niemieckiej i gramatyki historycznej języka niemieckiego. Od 1919 kierował Katedrą Germanistyki na Uniwersytecie Warszawskim (UW), początkowo jako profesor nadzwyczajny, a od 1920 profesor zwyczajny; był w tym czasie dwukrotnie dziekanem Wydziału Filozoficznego UW. W 1927 został członkiem korespondentem (w 1933 członkiem czynnym) Polskiej Akademii Umiejętności. Był też członkiem wielu towarzystw naukowych, m.in. od 1929 Warszawskiego Towarzystwa Naukowego i Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Od 1926 należał do zespołu redakcyjnego „Prac Filozoficznych” i „Ruchu Literackiego” (do 1934), a w 1930 brał udział w założeniu i redagowaniu czasopisma „Neofilolog”. Równocześnie od 1912 był aktywny jako dziennikarz i publicysta, ogłaszając w wielu czasopismach artykuły na tematy polityczne, gospodarcze i kulturalne oraz recenzje teatralne, literackie i muzyczne; bliżej współpracował z „Wiekiem Nowym” (1915-20; tu m.in. recenzje teatralne i muzyczne w cyklach Z teatru, Z sali koncertowej, podpisywane: -t.–i.), z „Gazetą Poranną i Wieczorną” (1919-21). W 1920 redagował lwowską „Gazetę Żołnierską”. Po przeniesieniu się do Warszawy publikował w „Kurierze Warszawskim” (od 1922; m.in. w 1936-39 prowadził stały dział pt. Kronika szkolna) i „Kurierze Porannym” (1923-24). W 1931-36 współredagował „Kurier Polski” i publikował w nim m.in. cykl recenzji teatralnych Z teatru (podpisywany: ł., t.i., Z.Ł.). Był inicjatorem i redaktorem naczelnym encyklopedii Świat i życie (1933-39). Po wybuchu II wojny światowej mieszkał nadal w Warszawie. Aresztowany przez gestapo na początku 1943, w związku z podejmowanymi przezeń staraniami o uwolnienie osadzonej na Pawiaku w grudniu 1942 Anny z Oderfeldów Chorowiczowej, historyczki literatury, współpracowniczki encyklopedii Świat i życie, został 28 kwietnia wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie 21 czerwca 1943 zmarł.

Twórczość

1. Immermanns Weltanschauung. Berlin: B. Behrs Verlag 1910, VIII, 136 s.

Rozprawa doktorska.

2. Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft bis zum Ende des XVIII Jahrhunderts. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 1920, XII, 468 s. Wyd. nast. tamże 1968.

Rozprawa habilitacyjna.

3. Renesans – Oświecenie – Romantyzm. Warszawa: Książnica Polska 1923, V, 235 s.

Zawartość

Słowo wstępne; Uwagi wstępne: Problem tworzenia pojęć ogólnych w historii. – Renesans: Renesansyzm; Wyraz „Renesans”; Problem genezy Renesansu; Renesans a starożytność; Problem syntezy Renesansu. – Oświecenie: Geneza kultury Oświecenia; Problem poznania i zagadnienia religijne w epoce Oświecenia; Problem kultury w epoce Oświecenia; Zmierzch Oświecenia. – Romantyzm: Ewolucja poglądów na istotę Romantyzmu; Problem genezy Romantyzmu; Romantyczne odczucie świata; Problem stylu romantycznego; Romantyzm jako jedność i całość. – Uwagi końcowe: Problemy empirycznej filozofii historii.

4. Deutsch. Podręcznik języka niemieckiego. [Współautor: G. Eglert]. Lwów: Książnica-Atlas. – Dla I klasy gimnazjalnej. 1934, 116 s. Wyd. 2 tamże 1937 [właśc.] 1938. – Dla II klasy gimnazjalnej. 1935, 164 s. Wyd. 2 tamże [1938]. – Dla III klasy gimnazjalnej. 1936, 216 s. – Dla IV klasy gimnazjalnej. 1937, 183 s. Wyd. 2 tamże [1939].

Podręcznik szkolny.

5. Przewodnik metodyczny do podręcznika „Deutsch” dla klasy gimnazjalnej. Lwów: Książnica–Atlas 1934, 8 s.

Podręcznik szkolny.

6. Deutschland. Geist und Gestalt. Podręcznik dla I kl. liceum ogólnokształcącego. Lwów: Książnica–Atlas 1938, 271 s.

Podręcznik szkolny.

7. Wybór pism. Oprac. H. Markiewicz. T. 1-2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1966 s.

T. 1. Renesans, oświecenie, romantyzm i inne studia z historii literatury, 440 s.

Zawartość

H. Markiewicz: Od wydawcy; M. Brykalska: Nota biograficzna; B. Suchodolski: Z. Łempicki. jako historyk kultury. – Renesans, oświecenie, romantyzm [poz. ]; Demon antyku a kultura nowożytna; Arcydzieło historyczne J. Burckhardta; Problemy oświecenia; Shaftesbury a irracjonalizm. Przeł. z niemieckiego O. Dobijanka; Pindar w świecie sądu literackiego wieków XVII i XVIII; Hasła artystyczne i kategorie estetyczne na przełomie XVIII i XIX w.; Świat książek i świat rzeczywisty. Przeł. z niemieckiego O. Dobijanka; Oblicze duchowe wieku dziewiętnastego; Goethe a prądy duchowe wieku XIX; Żródła i typy realizmu niemieckiego w XIX wieku. Przeł. O. Dobijanka; Oswald Spengler.

T. 2. Studia z teorii literatury, 558 s.

Zawartość

R. Ingarden: Zygmunt Łempicki jako teoretyk literatury. – Historiografia literacka w Niemczech; Literaturoznawstwo w Niemczech; Porównawcza historia literatury; Krytyka literacka w Niemczech. Przeł. A. Lam; Pozytywizm, idealizm i neopozytywizm w historii literatury; Podania o bohaterach; Idea a osobowość w historii literatury; W sprawie uzasadnienia poetyki czystej; O krytyce literackiej; Formy historycznego ujęcia zjawisk kultury; Osnowa, wątek, motyw; „Gehalt und Gestalt” Oskara Walzla. Przeł. H. Migała; Drogi i cele współczesnej stylistyki; Uzupełnienie. (Idealizm w językoznawstwie współczesnym); Teoria ewolucji w historii literatury; Dzieło literackie; Ruch literacki a badanie literatury. [Przeł.] H. Migała; Literatura, poezja, życie; Forma i norma; Zagadnienie stylu; Kultura, epoka, styl. „O poznawaniu dzieła literackiegoR. Ingardena; Twórca i dzieło w poezji; Historia kultury a historia literatury; Wstęp do „Historii niemieckiej nauki o literaturze do końca XVIII w.”. Przeł. H. Migała; Herder. Przeł. H. Migała; W. Dilthey; F. Gundolf.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Reformatorzy dramatu. (Wagner, Hebbel i Ludwig). Biblioteka Warszawska 1913 t. 4 s. 534-547.
Romantyzm. Przyczynki do krytyki pojęcia. Pamiętnik Literacki 1917 s. 7-31.
Zasadnicze problemy współczesnego językoznawstwa. Eos 1919/1920 t. 24 s. 73-109.
Bücherwelt und wirkliche Welt. Ein Beitrag zur Wesenerfassung der Romantik. Deutsche Vierteljahrsschrift für Literatur, Wissenschaft und Geistesgechichte”, Halle 1925 t. 3 s. 339-386.
Nauka literatury w szkole średniej a uniwersytet. W: Pamiętnik I Ogólnopolskiego Zjazdu Polonistów w W-wie. Lwów 1925 s. 20-39.
Literaturische Kritik; Literaturwissenschaft. W: Reallexicon der deutschen Literaturgeschichte. T. 2. Berlin 1926 s. 145-158, 280-290.
Polska i polskość w nauczaniu polskiego. Odczyt wygłoszony na inauguracyjnym posiedzeniu II Ogólnopolskiego Zjazdu Polonistów w auli UJ dn. 6 VI 1930. Przegląd Współczesny 1930 nr 7 s. 42-66.
Życie literackie a chwila obecna. „Rocznik Literacki 1934” wyd. 1935 s. 7-19.
Problemy Oświecenia. W: Księga referatów Zjazdu Naukowego im. I. Krasickiego we Lwowie w dn. 8-10 VI 1935 r. Lwów 1936 z. 2 s. 402-407.
Średniowiecze. „Świat i Życiet. 5. Warszawa 1936 s. 1005-1022.
Kryzys inteligencji a potrzeby życia. Drogi Polskie 1937 nr 10 s. 6-10, nr 11 s. 22-34.
Szkoły akademickie. W: Encyklopedia wychowania. T. 3. Warszawa 1937 s. 135-151.
O życiu narodowym i międzynarodowym. Przegląd Współczesny 1938 nr 3 s. 21-37.

Omówienia i recenzje

Wywiady

U znakomitego germanisty. Rozm. R. Reicherówna. Wiadomości Literackie 1926 nr 2.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
M. Brykalska: Materiały do bibliografii Zygmunta Łempickiego. W: Z. Łempicki: Wybór pism. T. 2. Warszawa 1966.
Polski słownik biograficzny. T. 18. Cz. 3 z. 77. Wrocław 1973 (B. Suchodolski).
J. Papiór: Zygmunt Łempicki ein polnischer Germanist, Literaturtheoretiker und Kulturphilosoph. „Studia Germanica Posnaniensia1976 [bibliografia prac o Z. Łempickim].
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Wojnowski).

Ogólne

Książki

Zygmunt Łempicki. Intelektualista okresu międzywojennego. Warszawa: [Uniwersytet Warszawski. Instytut Germanistyki] 2002, 90 s.

Artykuły

J. Balicki. „Pamiętnik Literacki1923 [dot. artykułu: W sprawie uzasadnienia poetyki czystej].
R. Ingarden. „Przegląd Warszawski1924 nr 30 [dot. artykułu: W sprawie uzasadnienia poetyki czystej].
E. Kucharski. „Pamiętnik Literacki1924/1925 [dot. artykułu: O krytyce literackiej].
J. Kaden-Bandrowski: Artykuł z powodu broszury. Gazeta Polska 1930 nr 281 [dot. artykułu: Polska i polskość w nauczaniu polskiego].
B. Suchodolski. „Polonista1931 nr 3 [dot. artykułu: Polska i polskość w nauczaniu polskiego].
M. Kridl: Synteza wieku XIX. Wiadomości Literackie 1934 nr 38 [dot. artykułu: Oblicze duchowe wieku dziewiętnastego].
[J. Braun] j.b.: Istota poezji wieszczej. Zet 1936/1937 nr 1, 4 [dot. artykułu: Literatura, poezja, życie].
S. Rogoż. „Wiadomości Literackie1936 nr 30 [dot. artykułu: Literatura, poezja, życie].
B. Suchodolski. „Nowa Książka1936 nr 6 [dot. artykułu: Literatura, poezja, życie].
R. Ingarden. „Pamiętnik Literacki1938, przedruk w tegoż: Studia z estetyki. T. 3. Warszawa 1970 [dot. artykułu: Forma i norma. W: Prace ofiarowane K. Wójcickiemu. Wilno 1937].
Z. Heinsdorf: Zygmunt Łempicki. W: Straty kultury polskiej. T. 1. Glasgow 1945.
Z. Żygulski: Zygmunt Łempicki. Pamiętnik Literacki 1946.
J. Krzyżanowski: Zygmunt Łempicki. (1886-1943). „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1938/1945wyd. 1954.
Z. Żygulski: Zygmunt Łempicki. (W 15 rocznicę śmierci). Kwartalnik Neofilologiczny 1958 nr 4.
H. Markiewicz: Teoria badań literackich w Polsce. T. 2. Kraków 1960 s. 337-338.
A. Kołakowski: Próba interpretacji poglądów Zygmunta Łempickiego (Jednostka i zbiorowość). Kultura i Społeczeństwo 1967 nr 2.
Z. Kuderowicz: Struktura i historia u Zygmunta Łempickiego. Historyka 1969.
P. Lachmann: Zygmunt Łempicki's ausdruckskritizischer Entwurf. Poetica”, Monachium 1971 nr 3.
K. Sauerland: O pojęciach teoretycznoliterackich Zygmunta Łempickiego. Studia Estetyczne 1971.
Z. Mitosek: Zygmunt Łempicki – status teorii wobec praktyki artystycznej. W: Problemy literatury polskiej lat 1890-1939. Seria 1. Wrocław 1972.
K. Sauerland: Zygmunt Łempicki und seine „Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft. Kwartalnik Neofilologiczny 1972 nr 2.
H. Heinsdorf: Zygmunt Łempicki. W: Portrety uczonych polskich. Kraków 1974.
J. Papiór: Zygmunt Łempicki ein polnischer Germanist, Literaturtheoretiker und Kulturphilosoph. Studia Germanica Posnaniensia 1976.
Przegląd Humanistyczny 1976 nr 4 [tu artykuły poświęcone Z. Łempickiemu: K. Bartos: Zygmunt Łempicki jako krytyk teatralny; B. Błaczkowska: Zygmunt Łempicki.; K. Sauerland: Z problemów badań nad dziełem Zygmunta Łempickiego; R. Taborski: Poglądy teatralne Zygmunta Łempickiego].
K.A. Kuczyński: Zygmunt Łempicki. Życie Literackie 1986 nr 42.
K.A. Kuczyński: Zygmunt Łempicki i polska germanistyka okresu międzywojennego. W: Z dziejów germanistyki historycznoliterackiej w Polsce. Łódź 1991.
Cz.P. Dutka: Zygmunt Łempicki: badacz i krytyk a „duch epoki. W: Odrodzona i Niepodległa” – w literaturze. Zielona Góra 1992, przedruk w tegoż: Literatura – badacz i krytyk. Zielona Góra 2001.
W. Weintraub: Prof. Zygmunt Łempicki. W tegoż: O współczesnych i o sobie. Kraków 1994.
B. Bogołębska: Zygmunt Łempicki jako badacz stylu. Stylistyka 1998 t. 7.
L. Jazownik: Poglądy dydaktycznoliterackie Zygmunta Łempickiego. W tegoż: Teoria literatury a wizje edukacji literackiej. Zielona Góra 2003.
H. Heinsdorf: Zygmunt Łempicki (1886-1943). Nauka Polska 2005 t. 14.

Immermanns Weltanschauung

J. Sandel. „Ruch Filozoficzny1911.

Renesans – Oświecenie – Romantyzm

J. Kleiner. „Pamiętnik Literacki1923.
M. Kridl. „Przegląd Warszawski1923 nr 26.
Z. Żygulski. „Kurier Lwowski1923 nr 219, 221-223.
Z. Czerny. „Kwartalnik Historyczny1924.

Wybór pism

R. Marszałek: Życie idei. Twórczość 1967 nr 11.
Z. Mitosek: Zygmunt Łempicki – sens niekonsekwencji. Studia Filozoficzne 1967.
K. Sauerland: Zygmunt Łempicki. Weimar Beiträge”, Weimar 1970 nr 7.